STADSNIEUWS
Laatste Nieuws
Haarlem, 2 Januari
MARIA-STICHTING
Duurder brood in
Rusland
D-trein ontspoord
WOENSDAG 2 JANUARI 1935
Sodabereiding
AGENDA
BOND VOOR GROOTE
GEZINNEN
Dank aan Haarlems Kinder
vrienden
R. K. VOLKSBOND
Ledenvergadering
AFSCHEID F. N. G. J. VAN
BEMMEL
Hartelijke officieele huldiging
Gunning
Het nieuwe begin
STAKING DRUKKERIJ
WARNIER
Slechts vijf stakers
Haarl. Amateur Fotografen Ver.
Haarlems Salon Orkest
TOONEEL
Schouwburg Jansweg
PAULINE HERVé OP
TOURNeE
Feestelijke intocht te Haarlem?
R. K. Gemengde Tooneel-
vereeniging „Ludamus"
„Het Adelaarsjong" door
„Het Masker"
Personalia
Jaarfeesten „St. Eloy"
Onze Willy
VOOR DEN KANTONRECHTER
Aardappelmisère
BEGRAFENIS MEVR. ELZINGA
c
Afscheidswoord van den
burgemeester
HUWELIJK VAN JONKVR. VAN
DOORN
Dochter van Heemsteedschen
Burgemeester
Technische methode
Betoogingen in verschillende
plaatsen
Er zou slechts materieele
schade zijn
K. N. V. B.-BEKER
HaarlemVitesse 63
3 Januari
IEDEREN MIDDAG VAN
2-3 UUR POLIKLINIEK
HENGELSPORT
UJ safriartsA l-:'Tsd
HAARLEMSCHE HENGE-
LAARSBOND
Iets nieuws op hengelsportgebied
SCHAKEN
De R.K. Dam- en Schaakclub
„St. Bavo"
Op den laatsten van de reeks middagen, die
de R.K. Vereeniging vcor Groote Gezinnen voor
de kinderen van haar lgden organiseerde, heeft
de voorzitter, de heer W. J. B. van Liemt,.dank
gebracht aan allen, die de vereeniging in staat
hadden gesteld niet minder dan 3000 kinderen
van deze jaarlijksche uitvoeringen te laten pro
fiteered Hij bedankte op de eerste plaats de
zusters, trouwe helpsters, die nu al jaren lang
hun niet genoeg te waardeeren assistentie bij
het handhaven van de goede orde tijdens de
voorstellingen verleenen; verder bedankte hij
de dames en heeren, die met de grootste toewij
ding zorgen, dat ieder kind zijn aandeel krijgt
in de tractaties en cadeautjes; ook vergat hij
de „muziek" niet, het kranige korps „De Spaar-
r.ebazuin", dat zijn opluisteringsdiensten op zoo
onovertroffen wijze verleend had en ten slotte,
maar niet op de laatste plaats, bracht hij dank
aan de vele gevers en geefsters, aan de dona
teurs en beschermers der vereeniging, die door
hun milde gaven de vereeniging in staat stellen
deze jaarlijksche kinderfeesten tot een immer
groeiend succes te maken. De heer Van Liemt
zeide er van verzekerd te zijn, dat O. L. Heer
niet zou nalaten het voor die vrijgevendheid
verdiende loon in ruime mate toe te deelen.
Voor de bestuursleden is het pleizier, dat de
feesten aan zoovele kleinen verschaft een vol
doening, die volop de opofferingen, welke het
zich er voor moet getroosten, vergoedt.
Morgenavond houdt de R. K. Volksbond een
algemeene ledenvergadering te acht uur. De
voorzitter zal dan een algemeen overzicht geven
van de verrichte werkzaamheden en den toe
stand, waarin de R. K. Volksbond verkeert met
zijn onderaf deelingen. Als altijd wordt voor deze
eerste vergadering van het jaar op een zeer
druk bezoek gerekend.
Maandag 31 December jl. was het de laat
ste dag, waarop de heer F. N. G. J. van Bem-
mel, adj.-commies pp de afdeeling boekhouding
van Maatschappelijk Hulpbetoon, aldaar werk
zaam was, aangezien hij wegens het bereiken
van den pensioengerechtigden leeftijd, met in
gang van 1 Januari 1933, den gemeentedienst
ging verlaten.
Directeur en personeel van dezen Dienst na
men hartelijk afscheid van dezen bij een ieder
gezienen en gewaardeerden ambtenaar.
Het Gemeentebestuur was bü dit afscheid
vertegenwoordigd door den heer W. v. Liemt,
wethouder van Maatschappelijk Hulpbetoon,
terwijl ook de gemeente Heemstede van haar
belangstelling blijk gaf door de aanwezigheid
van den secretaris van deze gemeente, den heer
N.'Vos.
Dit laatste in verband met het feit, dat de
heer van Bemmel vóór de annexatie op de
secretarie van Heemstede werkzaam was ge
weest.
In tegenwoordigheid van het geheele perso
neel werd de scheidende ambtenaar op harte
lijke wijze toegepsroken door den directeur, den
heer S. C. de Haas van Dorsser, waarbij deze
uitvoerig memoreerde, de groote ambitie en toe
wijding waarmede de heer van Bemmel zijn
werk steeds had verricht en die onmisbaar zijn
voor het behoorlijk vervullen ieders taak, vooral
ln dezen tijd, waarin zeer veel wordt geëischt
van hen, die bij Maatschappelijk Hulpbetoon
werkzaam zijn.
Met den wensch, dat het hem gegeven mocht
zijn, met de zijnen, van zijn welverdiend pen
sioen nog lange jaren in een goede gezondheid
te genieten, bood spreker hem als herinnering,
namens het personeel, een pasteltcekenmg in
lijst, voorstellende een hoekje van het karakte
ristieke Proveniershuis, en een bloemenhulde
aan.
Namens de afdeeling Boekhouding bedankte
de heer D. H. Suerink, boekhouder, voor de
prettige en collegiale wijze, waarop de heer van
Bemmel, in een zeer moeilijke periode, zijn volle
werkkracht steeds met opgewektheid had gege
ven.
De heer W. J. B. van Liemt, wethouder, sprak
eveneens den scheidenden ambtenaar hartelijk
toe en haalde daarbij eenige jeugdherinneringen
op.
De nu voor u vrijkomende tijd, zoo zeide de
heer van Liemt, zal, daar ben ik vgn overtuigd,
door u niet in ledigheid worden dooorgebracht.
Uw werklust zal nu echter gelegenheid krijgen
u meer te wijden aan andere functies van maat-
schappelijken arbeid, welke door u belangloos
worden verricht.
De heer Vos, secretaris van Heemstede, vond
het een voorrecht, bij dit afscheid aanwezig te
zijn, niet alleen om van zfjn waardeering voor
den heer van Bemmel te kunnen getuigen, doch
ook omdat hem hierbij was gebleken, dat het
werk van een oud-ambtenaar van Heemstedè,
wiens krachten daar door de annexatie over
bodig waren geworden, hier in Haarlem niet al
leen werden gewaardeerd, doch ook geleid had
den tot een uitstegkende collegiale samenwer
king.
De heer van Bemmel dankte met eenige wel
gekozen woorden voor dit hartelijke en spontane
afscheid.
B. en W. van Haarlem brengen ter kennis
van belanghebbenden, dat door hen gegund is
voor het laden, vervoeren, lossen en eventueel
optassen van materialen, het mede-laden, ver
voeren en lossen van cokes en de levering van
vervoermiddelen in huur met of zonder bedie
ning, ten behoeve van Centraal Vervoer, gedu
rende het jaar 1933, aan J. L. Thoolen te
Haarlem.
Het leveren van cokes (alle soorten) a 0.90
per ton, idem 0.075 per H.L. aan C. Eichhorn
te Haarlem.
Op den avond van Nieuwjaarsdag is Haarlem
reeds weer opgeschrikt door een misdaad. Tus-
schen half 7 en half 10 heeft men zich ver
moedelijk door middel van een valschen sleutel
toegang verschaft tot een perceel aan de Timor-
straat, bewoond door de familie H. Gedurende
dien tijd was de familie afwezig. De heer H.
had bij het verlaten der woning de deur op
het nachtslot gedaan. Toen hij terugkwam, be
merkte hij tot zijn schrik, dat de deur nog
slechts op het dagslot was. Het interieur bood
verdere onthullingen.
Uit een kast in de voorkamer was 6.50 ont
vreemd, uit een spaarpot had men 12 weten
te peuteren. De electriciteitsmeter in de gang
was opengebroken en beroofd van zijn inhoud,
18 20 kwartjes. Hoewel het geheele huis door
zocht was, wordt verder niets vermist.
De politie stelt het gebruikelijke onderzoek in.
Heden (Woensdagmorgen) is een werkstaking
uitgebroken bij drukkerij Warnier Jr., Gier
straat 8, alhier.
De staking omvat vijf personen, welke geor
ganiseerd zijn in den Algemeenen Nederland-
schen Typografenbond en in den Ned. R. K.
Grafischen Bond.
De oorzaak van het conflict is het bedanken
van drukkerij Warnier Jr. voor de werkgevers
organisatie.
Op de gehouden bijeenkomst van de Haarl.
Am. Fotogr. Vereeniging, heeft de voorzitter, de
heer Schaap, de bekende Amsterdamsche Ama-
trice Mevr. T. Haasbroek-Hessels, geïnterviewd
over haar werk. Een tachtig-tal foto's van deze
veelzijdige fotografe sierden de wanden der ver
eeniging.
Nadat de voorzitter allereerst de ramp van de
„Uiver" had herdacht, werd met het eigenlijk
programma van den avond aangevangen.
Op de vragen, welke mevr. HaasbroekHes
sels door den heer Schaap werden gesteld, bleek
alras, welk een aangenaam spreekster men in
mevr. Haasbroek had getroffen.
Toen ook de leden zich met hun vragen tot de
spreekster wendden, kwam de gang er eerst
recht in en met een waar kruisvuur van vragen
over de talrijke aan de wanden hangende foto's
werd de spreekster bestookt.
Aan mevr. Haasbroek werd tenslotte door een
der damesleden bloemen aangeboden en de voor
zitter dankte de spreekster voor haar komst
naar Haarlem.
Tot slot heeft de voorzitter een chronologisch
overzicht gegeven over het wel en wee der H.
A. F. V. in 1934.
Haarlems Salon Orkest geeft op Maandag 7
Januari a.s. zijn negende Amusementsavond in
de groote zaal van den Haarl. Kegelbond. Naast
het optreden van het volledige salon-orkest
onder leiding van Jack Stoffer, zullen medewer
ken het duo Else en George du Bree, het bal
let „Silphiden" en Robert Spsakman. George
du Bree zal als extra nummer eenige bekende
schlagers zingen uit de operette „Rose Marie".
„Betje". blijspel in drie bedrijven,
door H. Bakker, door het Esther
de Boer van Rijk-ensemble.
Betje is de oude getrouwe ex-keukenmeid van
de familie van Gelder, die dat fabrikantengezin
van den ondergang redt, ten eerste door ge
forceerd afstand te doen van haar erfe
nisje en ten tweede door het beheer van dat
huisgezin op zich te nemen en binnen een
ondefinieerbaar tijdsverloop zooveel op het
huishouden te bezuinigen, dat de fabrikant er
weer op een haartje na boven op komt. Dat
haartje is de bankier, die door Betje zoo wordt
gechanteerd, dat hij van inhaligen geldwolf bijna
tot een vriendelijken altruïst wordt gemetamor-
phoseerd. En door de manipulaties van den
heer van Gelder èn door de voormalige dito's
van bankier Stanley heeft die doodgewone
Betje beiden in haar macht, en die bevoorrechte
positie buit zij terwille van het van Gelder
gezin terdege uit. Zoo stuurt zij gekochte bont
jassen terug, ontslaat personeel, meubileert de
kamers op haar manier, een en ander tot
groote ergernis van moeder van Gelder, die
verwaand en verkwistend als zij is, die bezuini
gingsmanie van „die meid" niet kan uitstaan
en bij hoog en bij laag belooft, haar met eigen
hand aan de deur te zetten, zoodra de rekening
van haar man en Betje is verrekend. Hoe lang
dat duurt is niet met zekerheid vast te stellen,
maar in ieder geval heeft dat in 't laatste be
drijf plaats, nadat er eerst nog heel wat zfjde-
sprongetjes zijn gedaan. Die konden echter aan
den gelukkigen afloop niets meer veranderen,
daar de dochter Elly reeds in het tweede bedrijf
de nobele bedoelingen van Betje te weten komt
en men voor een ontknooping maar behoeft te
wachten op een terugkeer van Elly. Toen zij
dan ook in het laatste bedrijf ten tooneele ver
scheen, was met eenige korte woorden de situ
atie opgehelderd en werd de reeds ontslagen
Betje door moeder van Gelder's eigen handen
weer binnengehaald.
Dit zijn in groote trekken de lotgevallen van
Betje en het is jammer dat „De Meid" van
Herman Heyermans een geheel andere menta
liteit had, anders zou het voor een vervolg
daarop hebben kunnen doorgaan. Hier is het
echter de verdrukte onschuld en de verknochte,
degelijke, ouderwetsche gezinsmeid, die in groote
offervaardigheid haar voormallgen „meneer" en
„mevrouw" van den ondergang redt en daar
voor nog ondank oogst op den koop toe.
Het stuk, dat voornamelijk gedragen wordt
door mevr. Esther de Boervan Rijk als Betje,
is, hoewel niet bijster sterk van bouw en krach
tige karakterteekening, toch alleszins de moeite
waard er een avond aan te spendeeren. Vooral
wijl men de tweede en volgende avonden waar
schijnlijk wat beter zal zijn ingespeeld, dan dit
nu voor den eersten keer het geval was, nu het
gebrek aan rol-kennis wat al te duidelijk op
viel. Dat de heer van Gelder, nadat hij door
eigen schuld in financieele moeilijkheden is ge
raakt, verwijten richt aan de bankdirectie, die
hem zijn crediet opzegt en met een theatraal
gebaar uitroept, dat er dan 100 arbeiders broo
deloos komen, achten wij een ernstige fout. We
gelooven niet, dat dit bedoeld is als een specu
latie op succes bij het onnadenkend publiek,
maar toch willen we wel even op de valsche
voorstelling van zaken de aandacht vestigen.
Als de rechtbank terecht een vader van een
gezin wegens een of ander misdrijf veroordeelt,
dan gaat het niet aan hóar te verwijten, dat zij
dat gezin broodeloos maakt. Dat is dan enkel
en alleen de consequentie van de daad, die de
verdachte begaan heeft. Zoo ook hier. De con
sequentie van de levenswijze van den fabri
kant was oorzaak, dat het crediet werd opgezegd
en nu gaat het niet aan de bank te verwijten,
dat zij daardoor gezinnen broodeloos maakt.
Dit als intermezzo.
Wat het spel betreft, zoo kregen we, gelijk
gezegd, eer^ levendige, pittige Betje van Esther
de Boer, die als steeds aan haar rol meer kleur
en verve gaf, dan er van nature aanzit. Het is
werkelijk ongeloofelijk hoe zij op haar jaren nog
'n stuk weet te torsen, men een gemak hetwelk
veel en veel jongere krachten haar kunnen be
nijden. De rollen om haar heen waren, gelijk
gebruikelijk, verdeeld tusschen de andere leden
van het Esther de Boer—van Rijk-ensemble,
waarbij Willem van der Veer als zelfbewuste
bankdirecteur en Adolphe Hamburger als luid
ruchtige, doch spontane zoon extra vermeld
dienen te worden, terwijl we verder een lieve,
meegaande dochter van Mieke FlinkVer-
straete, een kalme actrice van Fie de Vries de
Boer, een bescheiden fabrikant van Jaap van
der Poll, een onuitstaanbare mevrouw van Gel
der van Lize van der PollHamakers en een
sluwen huisknecht van Henk Schaer te zien
kregen. Dat verschillende dezer bijrollen niet
zoo'n bijster gunstigen indruk maakten, komt
wel voornamelijk door het feit, dat zij zich door
enkele niet ter zake doende passages moesten
heenwerken, passages, die het gemis van een
contra-plot trachtten op te heffen, wat natuur
lijk een moeilijke en ondankbare taak is.
Het gunstige onthaal, dat dit stuk bij het
publiek vond, wettigt het vermoeden, dat de
opvoeringen van gisteren en heden niet de laat
ste zullen zijn geweest. Voor de dames-artisten
waren aan het slot mooie bloemen.
V-t.
„Kloris en Roosje", Nieuwjaars-
wensch 1935. Samengesteld door
Guus Betlem Jr.
Na het einde der voorstelling werd traditie
getrouw een nieuwjaarswensch uitgesproken,
dezen keer door Fie de Vriesde Boer als Pie
temei en Jaap van der Poll als Thomasvaer.
In dezen wensch worden eenige belangrijke
gebeurtenissen van het afgeloopen jaar geme
moreerd, zooals de faciliteiten voor belasting
ontduikers, het stokpaardje: de onbewaakte
overweg, de dooden van het Koninklijk Huis en
de Uiver-ramp, terwijl de 10-jarige herdenking
van het overlijden van Herman Heyermans werd
herdacht met een korte herinnering aan hem
gezegd door mevr. Esther de Boer in Kniertje-
costuum.
Haarlem werd in het geding betrokken als
zijnde de stad waar Veraart de eerste geslaagde
regenproeven nam.
Met een heilwensch voor Koninklijk Huis en
Burgerij werd dit oudejaars-memorandum be
sloten.
Pauline Hervé, de bekende revue-artiste en
voordrachtkunstenares, die momenteel haar
jubileum-toumée onderneemt door Neder
land, zal op Woensdag 16 Januari a.s. in de
Gem. Concertzaal alhier, in samenwerking met
Haarlems Salon Orkest, haar 40-jarige too-
neelloopbaan herdenken.
Een actie-comité is reeds samengesteld en
een aanbevelingscomité is in wording. Om de
zen avond een feestelijk karakter te geven, wor
den momenteel onderhandelingen gevoerd met
een plaatselijke muziekvereeniging, om Pauline
Hervé met muziek van het station naar de Gem.
Concertzaal te begeleiden.
Men schrijft ons;
Deze actieve tooneelvereeniging, die in het be
gin van dit tooneelseizoen zulk een goede ver
tolking gaf van het aardige tooheelspel „Vader
tje Langbeen", geeft op Zondag 6 Januari a.s.
reeds in den Jansschouwburg haar eerste voor
stelling in het nieuwe jaar.
„Ludamus" heeft met opzet ditmaal een stuk
gekozen van een kluchtig en vermakelijk genre,
teneinde haar publiek in deze tijden van depres
sie en pessimisme, volop gelegenheid te geven
zijn zorgen weer eens gul weg te lachen.
„Ludamus" heeft daartoe in studie genomen
het blijspel „De-Tqnle uit Judië", een stuk met
zooveel geestigen en grappigen ifihöud, dat zon
der voorbehoud kan worden gezegd, dat Ludamus
in haar voormelden opzet volledig is geslaagd.
Wij twijfelen er dan ook niet aan, of al dege
nen die de voorstelling van „De tante uit Indië"
zullen bijwonen, zullen op Zondag 6 Januari a.s.
een avond meemaken, eenerzijds van groote
vreugde, en anderzijds van eerlijke bewondering,
voor de wijze waarop deze serieus werkende ver
eeniging ook „De tante uit Indië" weer heeft ver
zorgd.
Wie voor deze voorstelling belangstelling heeft,
vervoege zich bij Mej. Mien Stam, Overton-
straat 6, Haarlem (N.).
De Tooneelgroep „Het Masker" (Directie Jan
Musoh Ko Arnoldi) zal Zaterdag, 5 Januari
a.s., in den Stadsschouwburg de eerste voorstel
ling te Haarlem gegeven van „Het Adelaarsjong"
(l'Aiglon) van Edmond Rostand, in de bewerking
van Balthazar Verhagen.
Else Mau-hs zal wederom de titelrol vervullen,
terwijl de andere hoofdrollen gespeeld zullen wor
den door: Jan Musch (Flambeau), Ko Arnoldi
(Metternich), Gusta Chrispijn-Mulder (de Kei
zerin), John Gobau (de Keizer).
Verder zullen in „Het Adelaarsjong" optreden:
Mary Smithuysen, Jacques de Haas, Ank van
der Moer, Anton Ruijs, Georgette Reyewsky, Ad
van Hees, J. Brand, Willem de Vries, Emile van
Stuwe, Lize Servaes, Jos. Liesting, J. van Kers
bergen, H. Kemler, F. Middag, Loek van Lennep,
C. Pot-hast, H. Sluyter, e.a.
Spelleiding: Else Mauhs.
Tevens verzoekt de directie van „Het Masker"
erop te willen wijzen, dat wegens verbintenis
sen het niet mogelijk zal zijn vóór de 2e helft
van Februari of de eerste helft van Maart een
volgende voorstelling te Haarlem te geven.
De heer P. Zeeuw is geslaagd voor het examen
Engelsche handelscorrespondentie van de Ver
eeniging van Leeraren.
De afdeeling Haarlem van den R. K. Metaal-
bewerkersbond „St. Eloy" houdt Zaterdag en
Zondag in het gebouw St. Bavo haar jaarfeest
avonden. „De Vereenigde Hagespelers" zullen
deze avonden opluisteren met een opvoedend
tooneelstuk.
Zondag zal in de parochiekerk van St. Jan te
kwart voor tien een plechtige H. Mis worden op
gedragen voor de leden van bovengenoemde or
ganisatie.
Willy was onze poes die wij ruim 11 jaar
mochten bezitten. Nu is zij niet meer. Een ge
zwel aan het oor dat maar niet wilde ge
nezen en ten laatste met tuberculose is ge
ëindigd. Gisteren is zij een zachten dood ge
storven en vandaag ln den tuin van onze oude
buren begraven.
Waarom wij schrijven over Willy? Zij was als
kind in huis, heel jong en heel klein hebben
wij haar cadeau gekregen, nu ruim 11 jaar ge
leden. Omdat wij geen kinderen hebben, was
't begrijpelijk, dat Willy het middelpunt was
in ons kleine gezin.
Sterk is zij nooit geweest en daarom werd zij
zoo teer verzorgd.
Na ruim vijf jaar kwam er door toevallige
omstandigheden een herdershond bij, wat eerst
heel niet naar den zin van onze huisgenoote
was, maar allengs werd dat beter en de vriend
schap tusschen kat en hond was weldra een
voldongen feit. Maar Willy had als eersteling
de oudste rechten en die heeft zij tot den laat
sten dag gehandhaafd.
Wij leefden met zijn viertjes en alles, wat wij
aten, was ook voor onze kinderen.
En nu is er droefheid in onze woning èn
bij ons èn bij den hond die zijn vriendinnetje
nu al maar zoekt.
Nu is alles herinnering, en die herinnering aan
onze goede huisgenoote zullen wij niet licht
vergeten.
Voorloopig blijven wij nu met ons drietjes.
S.
Een schilder uit Haarlem had van een groen-
tenboer 35 K.G. aardappelen gekregen in ruil
voor verrichte werkzaamheden. Nu het geld voor
velen schaars is, is dit een meer en meer ge
bruikelijke weg om schulden te betalen. De
een levert een pot verf met het werk, de ander
een zak aardappels en men is quitte!
De vreugde over de aardappels was echter
niet van langen duur, want een controleur van
de aardappelwet hield den schilder aan en gaf
hem een bekeuring omdat zijn papieren niet in
orde waren. Er was geen belasting voor de aard
appelen betaald. Voor den kantonrechter be
kende de schilder schuld. De belasting was in
middels betaald, maar ja, nu was het te laat.
De Ambtenaar van het O. M. deelde n.l. mede,
dat de aardappelen in beslag genomen waren
en verkocht....
Daarmede rekening houdend vroeg de Amb
tenaar slechts 3 boete of 3 dagen hechtenis,
waartoe de kantonrechter den schilder conform
veroordeelde met verbeurdverklaring van de
aardappelen, welke ondertusschen wel allang
geconsumeerd zullen zijn....
Op de Algemeene Begraafplaats te Heemstede
had hedenmorgen de ter aarde bestelling plaats
van mevr. M. E. ElzingaBerlijn, gemeente
raadslid voor de Vrijzinnig-Democratische Par
tij, echtgenoote van Dr. Elzinga, inspecteur bij
het Middelbaar Onderwijs.
Zeer velen wenschten de ontslapene een laat
ste eer te bewijzen, w.o. het voltallige college
van B. en W. te Haarlem en oud-wethouder Mr.
M. Slingenberg, vele raadsleden, Dr. M. v. d.
Weyst, inspecteur van het Middelbaar Onderwijs
in Brabant, de leden der commissie van toezicht
M.O., verschillende directeuren van Middelbare
scholen, o.w. Pater rector Drs. Th. N. Vlaar,
O.E.S.A.
Nadat de kist in de aula was opgebaard, sprak
de burgemeester, de heer C. Maarschalk, als
volgt:
Het afgeloopen jaar, dat voor velen meer
rampspoed bracht dan zegen, heeft ons voor
zijn afscheid nog met een ernstig verlies getrof
fen! Het heeft haar, die wij thans naar haar
laatste rustplaats geleiden, van ons weggeno
men, onverwacht en in den vollen bloei van
haar werkzaam leven.
Wederom staan wij hier voor een dier ondoor
grondelijke beschikkingen van den Almachtige,
waarin het ons stervelingen slechts past te be
rusten.
Allereerst gaan onze gedachten uit naar den
echtgenoot, den zoon, de oude moeder, die wij
zoo gaarne voor dezen onherstelbaren slag ge
spaard hadden gezien. Van onze haitelijke
deelneming en onze gevoelens van oprecht me
deleven mogen zij zich overtuigd houden.
:i Maar ook in de kringen van het Gemeente
bestuur, waarin zij door haar lidmaatschap van
den Raad, waarvan zij sedert 1931 deel uitmaak
te, nader tót ons stond, laat zij door haar ver
scheiden een gevoelige leegte achter.
De Raad verliest in haar een medelid dat
door haar geheele optreden in het bijzonder
wanneer zij het woord voerde trof door haar
bezonken oordeel en fijne beschaving.
Zij sprak slechts wanneer zij inderdaad iets
te zeggen had en wie het voorrecht had naar
haar in weiverzorgden vorm gegoten voordracht
te kunnen luisteren, zal zich niet hebben kun
nen onttrekken aan den indruk, dat hier een
vrouw aan het woord was, voor wie het raads
lidmaatschap niet in de eerste plaats beteekende
het spelen van een rol op het politieke tooneel,
maar veeleer eene gelegenheid om uiting te
geven aan haar heiligste gevoelens waai het
betrof bepaalde sociale toestanden.
Zij beperkte zich veelal tot die gebieden onzer
gemeentelijke huishouding, waarop zij als vrouw
kon doen blijken van haar zeer persoonlijke
vrouwelijke inzichten. En er heerschte stilte in
de vergadering, wanneer haar stem zich deed
hooren, overtuigd als men was, dat ook voor
politieke tegenstanders van haar wat viel te
leeren.
En nu God haar wegriep van de haren en van
ons, zullen wij haar waardeerend blijven geden
ken als eene der onzen, die wij zoo gaarne m ons
midden hadden behouden!
Zij ruste in vrede.
Namens de Vrijzinnig-Democratische Partij te
Haarlem sprak wethouder Boes nog een kort
woord. Spr. wees er op, dat de overledene ge
bruik maakte van de kunst, om naast zorgvol
moeder ook een steun voor maatschappelijk
werk te zijn.
Spr. dankte haar voor haar fijngevoelige en
doordachte adviezen.
Toen de kist in de groeve gedaald was en met
talrijke bloemstukken bedekt, dankte Dr. El
zinga voor de belangstelling.
Naar we vernemen, is de dochter van den
burgemeester van Heemstede, jkvr. M. V. van
Doorn, in het huwelijk getreden met Baron Jean
Cassel. De plechtigheid, die in het buitenland
plaats vond, had, in verband met de ziekte van
de echtgenoote van den Heemsteedschen burge
meester, in alle stilte plaats.
Een van de stoffen die men ln het dagelijksch
leven het meest gebruikt is na het keukenzout,
de soda.
Het keukenzout behoeft men niet meer te
maken daar de natuur ons hiervan rijkelijk
voorziet, maar voor de soda is dit niet het geval en
zijn wij uitsluitend op de chemische techniek
aangewezen.
Chemisch gesproken is de soda het natrium-
zout van koolzuur, het z.g. natriumcarbonaat.
Bij gewone temperatuur kristalliseert de soda
met 10 moleculen kristalwater tot glasheldere
kristallen die aan de lucht gemakkelijk verwee-
ren en daardoor dof worden.
In de vorige eeuw bestond slechts een procédé
volgens hetwelk men soda kon bereiden en wel
volgens het „Leblanc sodaproces".
Men kan dit sodaproces in de volgende dee
len splitsen.
Allereerst de inwerking bü verhoogde tempe
ratuur van geconcentreerd zwavelzuur op keu
kenzout, waardoor glauberzout, natriumsulfaat,
en zoutzuur ontstaan.
De tweede etape bestaat uit het te gelijk
tijdig gloeien van het glauberzout met kalk
steen, calciumcarbonaat en koolstof.
Theoretisch kan men het tweede gedeelte van
het Leblanc sodaproces splitsen in twee gedeel
ten door het gloeien van het glauberzout met
kalksteen en koolstof, afzonderlijk te bekijken.
Gloeit men het glauberzout met koolstof dan
zet het glauberzout zich om in natriumsulfide
een verbinding van natrium en zwavel. Daar bij
dit smelten gelijktijdig kalksteen toegevoegc
wordt, werkt het ontstane natriumsulfide in op
het aanwezige kalksteen, waardoor ook weer een
dubbele omzetting plaats heeft en de soda ont
staat.
Hierbij treden nu nog verschillende tusschen-
producten op, die allemaal weer verwerkt wor
den, waardoor het geheele proces een hoogen
graad van volmaaktheid bezit.
De gesmolten massa wordt daarna met water
uitgeloogd, wiaardoor de soda in oplossing gaat
en door kristallisatie daaruit gewonnen wordt
Zooals reeds boven aangegeven, ontstaat er
ook zoutzuur bij deze reacties en een soda-
fabriek die volgens het Leblanc-proces werkt,
levert dus twee producten, nJ. soda en zout
zuur.
Tot omstreeks 1870 was men uitsluitend op
dit sodaproces aangewezen, maar daarna werd
het snel verdrongen door het ammoniaksoda-
proces van Solvay.
Het ammoniaksodaproces van Solvay is in
chemisch opzicht zeer eenvoudig en daarnaast
bijzonder fraai. Het principe van dit proces be
rust op het volgende:
In een koude geconcentreerde keukenzoutop
lossing mengt men beurtelings onder verhoogden
druk kooldioxyde en ammoniakgas.
Men kan zich nu de volgende reacties inden
ken. Uit het kooldioxyde en den ammoniak vormt
zich het zure ammoniumcarbonaat ook wel am-
moniumbicarbonaat genoemd. Dit ammonium-
bicarbonaat reageert nu met het keukenzout en
hierdoor kristalliseert het zure natriumcarbo
naat (gewoonlijk bicarbonaat genoemd) het
eerste uit.
Dit zure natriumcarbonaat wordt daarna ver
hit waardoor het overgaat in het gewone na
triumcarbonaat, de soda, en kooldioxyde. Deze
laatstgenoemde stof kan daarop weer aan de
reactie deelnemen.
Is het sodaproces van Solvay eenmaal in gang
gezet door uit te gaan van de drie grondstoffen
keukenzout, kooldioxyde en ammoniak, dan
blijkt dat men de laatste twee stoffen die voor
het proces noodig zijn, weer ten deele terug
kan winnen.
Zooals reeds beschreven, ontstaat er bij de
verhitting van het bicarbonaat wteer kooldioxyde
en als men de hoeveelheid hiervan berekent
blijkt de helft van het totaal ingebrachte kool
dioxyde weer teruggewonnen te kunnen worden
De verbruikte hoeveelheid kooldioxyde verkrijgt
men door verhitting van kalksteen, calciumcar
bonaat, dat zich hierbij splitst in kooldioxyde
en kalk.
Wat de benoodigde hoeveelheid ammoniak
betreft, deze wordt geheel gebonden tot ammo
niumchloride of salmiak, dit geschiedt bij de
dubbele omzetting tusschen het gevormde am-
moniumhydrocarbonaat en keukenzout, waar
door, zooals reeds beschreven, natriumhydro-
carbonaat ontstaat en daarnaast ammonium
chloride.
Verhit men nu de salmiakoplossing met kalk,
deze laatste verkregen uit de kalksteen bü
hooge verhitting, dan ontstaat er weer ammo
niak dat aan het sodaproces kan deelnemen.
Telt men tenslotte het eindresultaat bij elkaar
op dan berust het sodaproces van Solvay op de
dubbele omzetting tusschen keukenzout en kalk
steen, waaruit soda en chloorcalcium ontstaan.
Alleen hel chloorcalcium dat hier ontstaat is
een vrijwel waardeloos product, dat technisch
nog geen: toepassing gevonden heeft.
Tenslotte moet volledigheidshalve nog een
sodaproces vermeld worden dat in de laatste
tien jaar opgang gemaakt heeft, vooral in die
streken waar electrische energie goedkoop is.
Men onderwerpt een geconcentreerde keuken
zout-oplossing aan electrolyse. Zooals bekend,
scheidt zich aan de negatieve pool (de kathode)
het metaal natrium af, dat direct reageert met
het aanwezige water onder vorming van de
base natriumhydroxyde. Perst men nu koolzuur
gas in de ruimte om de kathode dan vormt zich
direct soda. Deze laatste sodabereiding is wel
uitermate eenvoudig en levert heele goede re
sultaten op.
Dr. F. A. F. VERMAST
MOSKOU, 2 Jan. (Reuter.) De eerste dag
van den vrijen broodverkoop is niet zonder
moeilijkheden verloopen.
Direct na de opening der winkels vormden
zich voor den ingang lange files van menschen.
Uit een aantal plaatsen wordt gemeld, dat de
voorraad brood niet toereikend was. Er hadden
daarop betoogingen van de koopers plaats te
gen den hoogen broodprijs.
Sterke afdeelingen militie stonden gereed, om
grootere demonsrtaties in den kiem te smoren.
PARIJS, 2 Jan. (Reuter.) Hedennacht is de
D-trein Lyon-Marseille tusschen Vauris en
Roches de Condrieu ontspoord. De oorzaak moet
gezocht worden in het verzakken van den spoor
dijk.
Twee bagagewagens, twee postwagens en een
restauratiewagen ontspoorden en sloegen om. De
gevolgen zouden zich echter slechts tot mate
rieele schade beperken.
Beide sporen zijn op het oogenblik voor het
treinverkeer versperd, zoodat dit over den
rechter Rhóne-oever moet worden geleid.
Met Bloemink als invaller voor Iseger heeft
Haarlem zich na een kalmen wedstrüd in de
volgende bekerronde geplaatst.
De eerste aanvallen zijn voor Haarlem en
als Smit den bal na een voorzet van Hurkmans
laat gaan, krijgt De Winter een open doel en
met een hard schot wordt Kroeger gepasseerd.
10. De goed spelende Vitesse-spil, de ex-
Stormvogelsspeler Schoorl, zorgt dan voor ver
plaatsing van het spel en lost zelf enkele harde
schoten.
Gebouw St. Bavo „Onderling Belang", S
uur Bouwvakbond, 8 uur Bestuur Trans
portarbeiders, 8 uur Vertrouwensmannen Me
taalbewerkers, 8 uur Afdracht Grafische
Bond, 8 uur Comité „Winterhulp-Actie", 8
uur.
Restaurant De Kioon, Groote Markt En
glish Association, 8 uur.
Schouwburg Jansweg De Boer-van Rijk-
ensemble „Betje", kwart over 8.
Stadsschouwburg Tooneelgroep „Het Mas
ker", kwart over 8.
Rembrandt-Theater Op Hoop van Zegen.
Op het tooneel 6 Readyngs, 2.30, 7 en 9.15 uur.
Palace „Een Meinacht in Weenen" Op
het tooneel Suzi Klein; 2.30, 7 en 9.15 uur.
Luxor-Theater „Spion nummer 13", 2.30, 7
en 9.15 uur.
Geb. ,,St. Bavo" R.K. Volksbond, 8 uur
Proza, 8 u. Gewestelijke vergadering Bouw
vakbond, 2 u. Bestuur Grafische Bond, 8 u
Bestuur Spoorwegpersoneel, 8 uur Rechts
kundig Bureau, 7—8 uur R.K. Bevolkingsbu
reau, 8 uur.
Gemeentelijke Concertzaal Concert H. O.
V. voor werkloozen, half 3.
Rembrandt-Theater „Op Hoop van Zegen"
Op het tooneel 6 Readyngs, 2.30 uur, 7 uur
en 9.15 uur.
Cinema Palace „Een Meinacht in Wee
nen" Op het tooneel Suzi Klein, 2.30 uur, 7
uur en 9.15 uur.
Luxor-Theater „Spion nummer 13", 2.30
uur, 7 uur en 9.15 uur.
Voogd krijgt nogal wat te doen en houdt o.a.
enkele schotenvan Dommering. Toch is het
deze Vitesse-speler, die na een half uur den
stand op 11 brengt. Hierna komt er wat meer
gang in het Haarlem-elftal en Polanen geeft
Haarlem opnieuw de leiding, 2—1. Smit opent
het spel nu met lange ballen en De Winter
maakt dan drie keurige doelpunten. Met 5—1
voor Haarlem komt de rust.
In de tweede helft is Horsten bij Vitesse uit
gevallen, waardoor Reyers rechtsachter komt
en Damstee het elftal completeert. Vitesse be
gint met snelle open aanvallen en scheidsrech
ter Stasse straft stevig afhouden van de Haar
lemverdedigers met een strafschop, waaruit
Dommering den achterstand tot 52 verkleint.
Vitesse is nu sterker en Voogd krijgt heel wat
meer werk dan zijn Arnhemsche collega. De
uitvallen van Haarlem zijn echter gevaarlüker
en na eenige mislukte pogingen is het Polanen,
die den voorsprong tot 62 vergroot. De goede
Vitesse-linksbuiten Meeuse is het ten slotte, die
met een hard schot den eindstand op 63
brengt.
Het was 't bestuur van den Haarl. Hengelaars-
bond den laatsten tijd opgevallen, dat bü hengel-
wedstrüden steeds dezelfde leden de prüzen
wonnen, zoodat het bestuur aannam, dat er bij
de niet-prijswinnaars iets aan hun spullen ha
perde, zoodat het besloot een oefenöchtend te
te houden. Zooals andere sportvereenigingen een
trainer benoemen, wezen zij eenige instructeurs
aan, en kon ieder lid op dien oefenochtend,
welke werd gehouden op Zondag 30 Dec., inlich
tingen bekomen.
Ofschoon deze oefenochtend niet druk was
bezocht (terwül is komen vast te staan, dat htf
zeer leerzaam was) mochten de instructeurs toch
het genoegen smaken, dat hun leerlingen na
eenige theoretische en practische aanwü'zingen in
staat waren zulk een aantal vischjes te vangen,
als hun voordien nog nooit op een ochtend ge
beurd was.
In 3 uur tüds werden er eenige honderden
verschalkt, de minste leerling had dezen keer
30 vischjes, terwijl het hoogste aantal 59 was,
voorwaar voor de instructeurs van den Haarl.
Hengelaarsbond een mooi succes, zoodat besloten
werd als het mooie weer aanhoudt en 't water
open blijft, dat deze oefenochtend ennog eenige
keeren herhaald zullen worden.
Dank zij de voorbeeldige activiteit van het
bestuur van bovengenoemde vereeniging, telt
het aantal leden van „St. Bavo" momenteel
niet minder dan 37. Hiervan bestaat de afdee
ling dammen uit 19 en de afd. schaken uit 18
spelers. Ditmaal vermelden wü eenig nieuws
betreffende laatstgenoemde afdeeling. Aange
zien vele deelnemers aan de schaakcompetitie
regelmatig hun wedstrijd-partij spelen, loopt
deze competitie vlot van stapel. Het bestuur
stelt op het oogenblik al pogingen in het werk
om voor de schakers wedstrüden te organiseeren
met andere vereenigingen. Wü moeten hierbü
echter opmerken, dat er jammer genoeg nog
maar heel weinig R. K. Schaakclubs bestaan.
Gaarne erkennen wü dan ook dat het „kleine"
Heemstede met zijn R. K. Schaakclub „St.
Bavo" vele groote steden en dorpen in dezen
'n voorbeeld is hetwelk zeer zeker navolging
verdient. Voor belangstellenden deelen wü nog
mede, dat de clubavond van „St. Bavo" plaats
heeft op Dinsdagavond in het R. K. Vereeni-
gingsgebouw aan den Heerenweg te Heemstede.
Ten slotte publiceeren wij den stand op heden
van de schaakcompetitie, welke er thftns uit
ziet als volgt:
ges. gew. rem. verl. pnt.
J. Boot 6 6 6
A. Voordenhake 4 4 4
G. Boot 2 2 2
H. v. d. Weiden '43 1 3H
G. v. Tongeren 4 3 13
J. Olyerhoek 4 2 1 1 2V-
G. de Zwart 5 4 1 4
F. Boting 4 2—22
J. Groenland 4 2 2 2
E. Voordenhake 7 4 3 4
G. Vinke 3 1—21
C. v. d. Mei 3 1 2 1
W. Herbst 5 2—32
G. v. d. Eem 4 1 3 1
T. Schouten 4 4
C. v. d. Erf 4 4
Peperkom 2 2
P. v. Tongeren
3 3
