Saarbrücken in feestroes
De Saarstemming
Groote brand te
Zwolle
Het nieuws van heden
AAN DEN VOORAVOND
VAN DEN 13EN
mm
Wordt dr. Schacht
vicekanselier
Roekelooze vlucht
DE BAROMETER
3*
feen.
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
ZATERDAG 12 JANUARI 1935
Avondblad
Maar onheilspellend is de geladen
sfeer, is de bange spanning,
die in de menschen leeft
Katholieke tweestrijd
Een Babel aan de Saar
De sneeuw valt
„Disziplin halten!"
Duitschlands weigering
Max Braun vraagt uitstelling van
het plebisciet. Telegram aan
den Volkenbond
Een waarschuwing aan
het Duitsche Front
Het Weer
Bet Saargebied, waar. thans groote spanning heerscht
Darré zou dan moeten heengaan als
minister van Landbouw
De S.S.-reorganisatie
Het gebouw der Overijselsche
Waterleiding Mij. is bijna
geheel uitgebrand
Koudegolf in Italië
Archiefstukken zijn
verloren
De brand te Warffum
Eigenaar weer in vrijheid gesteld
Jongen door haai ver
slonden
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
Amelia Earhart vliegt alleen van
Honoloeloe naar Californië
Het Hauptmann-proces
Graphologen gehoord
Einde der Spaansche
kabinetscrisis
BROEDER-MISSIONARIS
VERMOORD
GEEN DUIVEN MEER OP HET
ST. PIETERSPLEIN
kicnwvwvwvwiu mi iiiii in/////;// tzZ,
NORTH
Dor
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 19142
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
(Van onzen specialen verslaggever)
Aan den vooravond van den
grooten dag, van den datum, die in
de geesten staat gebrand van alle
Saarlanders groot en klein, bereidt
Saarbrücken zich voor als op een
feest. Nog hangen allerwege de guir-
landen van lampjes over de straten,
die 's avonds een lichtend dak vor
men tegen den nacht. Maar Ook win
kelzaken, café's, hotels hebben il
luminaties aangebracht en de veel
kleurige mica-vetpotjes, die overal
in de stad verkrijgbaar zijn, hebben
in tienduizenddtallen hun weg ge
vonden naar de woningen in stad
en land.
Goede zaken zijn gemaakt met vlaggen en
vlaggedoek, met guirlandes. Geen huis blijft
onversierd, straks als de uitslag bekend is, géén
huis, ook niet daar, waar men weet, dat ge
stemd is voor status quo.
Reeds Zaterdagavond zullen overal achter de
vensters de vetpotjes branden, ook bij de te.
genstanders van het Rijk, die door hun pers
daartoe zijn opgewekt, om spionnage geen kans
te geven.
Maar zeker is even goed, dat een meerder
heid zich oprecht verheugt als straks de stem
busuitslag het einde beteekent van de vreemde
heerschappij, die de Saarlander, hoe voordeelig
zij ook in menig opzicht was, al die jaren als
een smaad en vernedering heeft gevoeld.
Maar hoe zal de uitslag zijn? Zelfs thans aan
den vooravond van den stemmingsdag valt geen
berekening te maken. De percentages, die men
hoort noemen, loopen sterk uiteen. Een Engel-
sche collega heeft aan zijn krant geseind, dat
75 pet. zal opkomen voor Duitschland, maar in
de cel ernaast telefoneert een Deensche socialist
60 pet. voor status quo.
De onzekere factor zijn de katholieken die een
gewetensstrijd doormaken, die voor velen wel
licht bij het betreden van het stemlokaal nog
niet beslist zal zijn. Men neemt dan ook aan
dat menigeen blanco zal stemmen. Vooral in
intellectueele kringen is dit conflict van een
bittere tragiek. Wij spraken met leeraren van
het katholiek gymnasium te Saarbrücken. Zij
vertelden ons, dat de verhoudingen onderling
waren vertroebeld, het gezelschapsleven ver.
stoord. De ouderen onder hen bleken vóór sta
tus quo, de jongeren vóór Rückgliederung.
Met bittere teleurstelling zeide
men ons nog hoe alle pogingen, die
uit kringen der katholieke Saar-in-
tellectueeelen zijn aangewend, om
vóór den verkiezingsstrijd van Ber
lijn een geruststellende verklaring
te krijgen, hebben gefaald. Geen en
kele belofte, geen enkele toezeg
ging is gedaan inzake de toekom
stige positie der katholieken, geen
enkele garantie, die voor hen het
beletsel voor Rückgliederung had
kunnen wegnemen.
Het katholieke landvolk van de Saar, 72 pet.
der bevolking, zal intusschen met groote meer
derheid voor terugkeer naar Duitschland stem
men. Bij deze menschen, die als het ware dage
lijks den reuk ademen van hun Duitschen
grond, spreekt het bloed maar al te sterk. Ook
de mijnwerkers, die nog niet vergeten zijn dat
het Rijk hen, voor den oorlog, met een schen
king ineens en renteloos voorschot in staat
stelde een eigen huis te bouwen en deel te
hebben aan den Duitschen grond, willen meest
van het vaderland geen kwaad hooren. Bo
vendien zijn hier de uitlatingen der Duitsche
Bisschoppen ten gunste va een terugkeer van
niet geringen invloed geweest.
Saarbrücken beleeft inmiddels gouden dagen.
De mooie Bahnhofstrasse heeft de allure van
een Parijsche boulevard. Alle talen hoort men
dooreen. De hotels zijn tot de laatste plaats
bezet. Alleen reeds 300 journalisten en foto.
gxafen verblijven in Saarbrücken. Daarbij komen
nog de meer dan 50.000 stemgerechtigde Saar
landers uit het Rijk, die allen bij particulieren
worden ondergebracht, een organisatie die het
Duitsche front uitstekend heeft verzorgd. On
ophoudelijk rollen de extra-treinen den Haupt-
bahnhof binnen. Vrijdag kwamen er 9, heden
37 en Zondagmorgen vroeg worden er nog 11
verwacht. Een groot spandoek met het opschrift
„Willkommen in der Heimat" hangt vóór het
station, maar het is sinds Donderdag verboden
de aankomenden in massa te verwelkomen.
Ook de Nederlanders drukken hun stempel
op het openbare leven der stad. Zij vragen om
zes uur naar een borrel en rooken een goede
sigaa. Zij bedenken vrienden en magen met
kleurige ansichtkaarten, die straks immers
waarde krijgen, en koopen ijverig souvenirs.
In Saar-souvenirs is keuze te over; asch-
bakjes, sigaretten.aanstekers, presse-papiers.
Meestal staat er het Winterberg-denkmal op
met den datüm 13 Januari 1935. Zinrijk zijn de
speldjes, waarop een stukje Saar-steenkool is
bevestigd, de „zwarte diamant van de Saar."
Deze vinden dan ook grif afzet.
Reeds dagen lang hing een strakke, grauwe
sneeuwlucht dreigend over het Saardal. Vrij
dagmiddag echter brak een oogenblik de blee-
ke winterzon door en de Mariniers oefenden
dien avond onder een helderen sterrenhemel bij
ettelijke graden vorst, welke reeds op het ge
kanaliseerde deel van de Saar een dunne ijs
laag had gelegd.
Hedenmorgen echter ontwaakte de stad in
een dikke sneeuwlaag, welke straten en pleinen
bedekte en zienderoogen in dikte toenam.
Wonderlijk is thans de sfeer in Saar
brücken en op het land. Het is als of de
natuur in de feestelijke stemming, wel
ke overal tot uiting wordt gebracht, deel
wil hebben. Reeds zijn de huizen in de
steden en in de dorpen met denne-
groen versierd, steken de vlaggestok-
ken buiten, waaraan straks weer de
vlaggen mogen wapperen. Over dit al
les daalt thans de sneeuw als het
schoonste feestkleed, dat men zich den
ken kan.
Straatrumoer is gedempt, helle kleu
ren in het stadsbeeld zijn vervaagd en
verdwenen, alles bedekt de rusteloos
vallende sneeuw.
Zoo nadert de 13e Januari in een feestelijken
roes, die echter nauwelijks de geladen sfeer en
de schier ondraaglijke spanning verbergen kan.
Vreemdelingen gaan door de lichtende winkel
straten langs de krantenverkoopers, de venters
met „frische Bretzel" en heete worstjes. Zij
praten luid, zij lachen, zij zijn opgewekt, maar
de anders gemoedelijke montere Saarlander
ziet donker voor zich uit en zwijgt. Hij is ver
giftigd en verbitterd. De leuzen, die nu al sinds
weken, maanden en jaren hem telkens en tel
kens weer zijn toegeroepen, de dagelijksehe be.
schuldigingen en verdachtmakingen in de pers,
dat alles groeide in zijn geest tot een obsessie.
„Disziplin halten" is het parool, „Disziplin hal
ten" tot het uiterste, maar zal dat ééne kruisje
op het stembiljet voldoende zijn, om de opge
kropte gevoelens te luchten?
Zoo gaat het volk aan de Saar, verscheurd in
feilen broederhaat, ter stembus. Op hen drukt
zwaar de vloek, de vloek van de booze daad,
die Versailles heet. De-dag van morgen zal be
slissen over het lot van het land, het mooie
rijke land van de Saar, de blauwe heuvels, de
bruisende rivier, de donkere wouden, waar.
over zich de grauwe wintersche lucht spant als
in sombere dreiging.
De Saar stemt. Een wereld wacht in span
ning.
PARIJS, 11 Jan. De afwijzende houding
van de Duitsche regeering inzake het Engelsche
verzoek een vertegenwoordiger naar Genève te
zenden, wordt door da Fransche bladen bespro
ken en daarbij wordt opgemerkt, dat de vrede
lievende woorden en verklaringen der Duitsche
persoonlijkheden slechts leege woorden zijn en
men thans by de eerste gelegenheid die zich
voor Duitschland aanbiedt om deze woorden in
daden om te zetten het bewijs vindt, dat er in
werkelijkheid niets veranderd is.
Het Journal des Débats noemt den Engel-
schen stap onhandig» Duitschland heeft den
Volkenbond vrijwillig verlaten en moet uit eigen
beweging terugkeeren. Het schijnt echter of de
Engelsche regeering er op doelt Frankrijk af
te brengen van zijn nota van 17 April.
De weigering van Duitschland om deel te
nemen aan de zitting van den Volkenbond in
zake het Saargebied, heeft in Engelsche regee-
ringskringen, naar de „Press Association"
bericht, geen groote verrassing gewekt. De
„Evening News" critiseert in zijn hoofdartikel
van heden de Engelsche démarche te Berlijn en
schrijft, dat zelfs de Times, die anders met
minister Simon door dik en dun gaat, het ant
woord als onvermijdelijk heeft aangeduid.
De Britsche soldaten, die in het Saargebied
vertoeven, organiseerden een cross-country.
De East Lancasliires starten voor den wed
loop naar Brebach, de Saarland-mijnplaats
SAARBRÜCKEN, 12 Jan. (Reuter). De
leden der plebiscietcommissie vreezen, dat
in verband met de omstandigheden, waar
onder van den kant van het Duitsche Front
pressie op de stemgerechtigden wordt uit
geoefend, de geldigheid van het resultaat
van het plebisciet in twijfel kan worden
getrokken.
Derhalve zal den leider van het Duitsche
Front door de plebisciet-commissie een zeer
ernstige waarschuwing worden gegeven. De
commissie zal daarbij doen uitkomen, dat de
uiteindelijke beslising van den Volkenbond,,
die 't resultaat zal hebben te beoordeelen voor
de bepaling van het toekomstige lot van het
Saargebied, de grootst mogelijke rekening zal
houden met de omstandigheden, waaronder de
stemmingscampagne zich heeft afgespeeld.
Verder wordt gemeld, dat de ple-
biscietcommisie den leider van het
Duitsche Front, Bürckel, ter verant
woording heeft geroepen naar aanlei
ding van het verspreiden van bulletins,
waarin de stemgerechtigden worden
uitgenoodigd, na het plebisciet mee te
deelen of zij gestemd hebben of niet en
waarom.
Te Saarbrücken loopen geruchten, volgens
welke er pogingen zouden worden gedaan om
Zondag het plebisciet te verhinderen. In of-
ficieele kringen is men echter vol vertrouwen,
dat alles een goed verloop zal hebben. Iedere
vrees in dit opzicht is niet gerechtvaardigd,
gezien de bescherming door middel van de in
ternationale troepen.
Max Braun, de leider van het Marxistisch
eenheidsfront heeft aan de plebiscietcommis
sie verzocht, de stemming uit te stellen, daar
volgens hem een verschrikkelijke terreur wordt
uitgeoefend. Zijn verzoek zal echter zonder
twijfel wordèn afgewezen.
De Statusquo-leiders heben den Volkenbond
telegrafisch om interventie tegen de tereur
verzocht.
Volgens de „Temps" worden in Frankrijk
40.000 personen verwacht, die, in geval het
Saarplebisciet ten gunste van Duitschland zou
uitvallen, naar Frankrijk zouden uitwijken.
Deze vluchtelingen zullen dan over verschil
lende departementen worden verdeeld.
Verwachting: matige tot krachtigen,
later afnemende Westelijke tot Noorde-
lijken wind, zwaar bewolkt met tijdelijke
opklaring, aanvankelijk nog sneeuw- of
hagelbuien, later kouder.
jj§ Hoogste barometerstand: 774-2 te La-
coruna. EE
EE Laagste barometerstand: 741.0 te Röst. =jj
STORM WAARSCHUWINGSDIENST
Geseind van De Bilt hedenmorgen om
9.45 uur aan alle posten „Stormsein
neerhalen, blijft op uw hoede".
H Zon op 8.08 - onder 4.09 - Licht op 4.39
EE Maan op v.m. 10.49 onder v.m. 1.06
Volle Maan 19 Januari ES
LONDEN, 12 Jan. De „Daily Telegraph"
maakt melding van geruchten welke in gewoon
lijk goedingelichte kringen te Berlijn de ronde
doen omtrent een op handen zijnde wijziging
in de Duitsche regeering na afloop van de volks
stemming in het Saargebied.
Dr. Schacht zou een functie met uitgebreide
bevoegdheden krijgen, ongeveer gelijkstaande
met het ambt van vice-kanselier, terwijl hij de
portefeuille van Economische Zaken en zijn
algemeene controle op het economische leven
van Duitschland zou behouden. De minister
van Landbouw, Darré, wiens radicale opvattin
gen een samenwerking tusschen hem en dr.
Schacht, onmogelijk maakten, zou worden ver
vangen door baron von Lueninck, den huidi-
gen Oberprasident van de Rijnprovincie, die
dan rechtstreeks verantwoording schuldig zou
zijn aan dr. Schacht.
Dr. Schacht zou als president van de Rijks
bank worden opgevolgd door graaf von Schwe-
rin-Krosigk.
Deze mutaties zouden in overeenstemming
zijn met de wenschen van de ryksweer, waar
mee dr. Schacht op uitstekenden voet staat
en zouden tot resultaat hebben, dat de radi
cale nationaal-socialistische leiders worden uit
gesloten van het economische leven.
BERLIJN, 12 Jan. (Reuter) Omtrent de
verwachte reorganisatie van de S.S.-troepen,
wordt vernomen dat deze als volgt zal plaats
hebben:
Gevormd zal worden een keurcorps van 20.000
man, min of meer zwaar bewapend, om politie
ke vijanden in Duitschland te bestrijden. Dit
corps zal in vier afdeelingen worden verdeeld,
n.l. München, Berlijn, Keulen en Koningsber
gen. Verder, zal gevormd worden een reserve
corps no. 1 bestaande uit de overige S.S.-lie
den, die hun opleiding voltooid hebben. Zij
zullen slechts voor actieven dienst worden op
geroepen als dit noodig is.
Ter onderscheiding van de S.S.-mannen uit
het keurcorps dragen deze mannen een witten
band om hun arm.
De jongere S.S.-mannen die hun training nog
niet voltooid hebben zullen worden onderge
bracht in het reserve-corps no. 2 en blauwe
banden om den arm dragen. Behalve een re
volver zullen zij geen wapens dragen,
In verband met deze reorganisatieplannen
zou de S.S.-chef Himmler reizen door Duitsch
land gemaakt hebben.
ROME, 11 Jan. Geheel Italië heeft de
laatste dagen te lijden van een hevige koude
golf. Na een hevigen sneeuwstorm in Boven-
Italië is in Bologna de thermometer gedaald
tot 10 graden onder nul. Uit verscheidene
streken komen berichten over sneeuwval en
temperaturen tot 12 graden onder nul. In
Napels heerscht al eenige dagen een storm,
die reeds aanzienlijke schade heeft aangebracht
en die het scheepvaartverkeer tijdelijk onmoge
lijk maakt
Hedennacht omstreeks half vier ontdekte
de heer Ir. Keiler, directeur der Overijsel
sche Waterleiding Maatschappij, brand in
het trappenhuis van het gebouw dier maat
schappij, Spooiderenk genaamd en gelegen
even over de grens van Zwolle in de ge
meente Zwollerkerspel.
De heer Keller, die in het gebouw woont,
ontwaakte door een ongewoon geluid. Hij ging
kijken en zag een vlam, welke hij bluschte met
een emmer water. Toen hij daarna een onder
zoek wilde instellen op de tweede verdieping,
was deze reeds niet meer te bereiken.
Onmiddellijk werd de brandweer van Zwoller
kerspel gewaarschuwd, die met al haar mate
riaal uitrukte en, onder leiding van den burge
meester van Zwollerkerspel, den heer U. P. Ca-
valjé, het vuur met een aantal stralen aan
tastte.
Op de tweede en zolderverdieping woedde
het vuur hevig en in korten tijd stond ook de
eerste verdieping in lichter laaie.
Het dak stortte in en nu vatte ook het ge-
lijkvloersche gedeelte vlam. Behalve een
keuken en een kamer van den concierge, die
eveneens in 't gebouw woont met vrouw en
kind, is het gcheele gebouw nagenoeg uitge
brand.
Bijna de geheele boekhouding kon wor
den gered. Men vreest echter dat een aantal
archiefstukken verloren is gegaan.
Om omstreeks acht uur was de brandweer het
vuur meester en kon met de nablussching wor
den begonnen. Gebouw en inventaris waren
verzekerd.
Omtrent de oorzaak van den brand deelde
ons de heer Keiler mede, dat deze moet zijn
ontstaan door een scheur in een dezer dagen
gereed gekomen nieuwe schoorsteen.
Naar wij vernemen is de heer G: E. die 3 Ja
nuari j. 1. gearresteerd werd onder verdenking
brand te hebben gesticht in zijn hotel te Warf
fum, thans uit het Huis van Bewaring te Gro
ningen, waarheen hy was overgebracht, ont
slagen en naar Warffum teruggekeerd.
SYDNEY, 11 Jan. (Reuter.) Een veertien
jarige knaap, die met zijn beide zusjes aan
het zwemmen was in de Horsefield-baai, nabij
Brisbane, is voor de oogen van zijn moeder
door een haai aangevallen en in de diepte ge
sleurd.
Een zijner zusjes, een meisje van twaalf jaar,
ontsnapte op het nippertje aan een verschrik-
kelijken dood. De haai schoot rakelings langs
haar heen, waarbij zij door een der vinnen aan
het been werd gewond. Het andere zusje deed
nog een moedige poging haar broer te redden,
door zich in een roeiboot naar de plaats van
het gebeurde te begeven, doch tevergeefs.
Het Saarplebisciet. Max Braun vraagt om uit
stel. Waarschuwing aan het Duitsche Front.
Volgens geruchten te Berlijn zou dr. Schacht een
functie krijgen, gelijkstaande met die van vice
kanselier, terwijl Darré als minister van Land
bouw zou moeten aftreden.
Miss Earhart gestart voor een roekelooze
Oceaanvlucht-
De hotelhouder G. E., verdacht van brandstich
ting is op vrije voeten gesteld.
Het gebouw der Overijselsche Waterleiding Mij.
te Zwolle is bijna geheel uitgebrand.
Mr. G. Vissering is afgetreden als voorzitter van
de Zuiderzee-Vereeniging, in zijn plaats is be
noemd prof. dr. N. H. ter Veen, te Amsterdam.
Te Laren is opgericht de N. V. Circus „Olan-
da".
HONOLOELOE 12 Jan. (Reuter). Amelia
Earhart is hedenochtend om 3.15 uur "(GMT)
vertrokken voor een solovlucht naar Califor-
nië, een afstand van 3875 K. M.
Van alle zijden was getracht haar hiervan
af te houden, aangezien de bekende vlieger
Ulm op ditzelfde traject is verongelukt, ter-
wql de regeering toen groote sommen moest
uitgeven voer het zoeken naar den vermiste.
Haar echtgenoot, de uitgever George Putnam,
deelde kort na haar vertrek mede, dat hy een
radiogram had ontvangen, waarin zy verklaar
de, dat alles goed ging Zij had 520 gallon ben
zine aan boord. Voor haar vertrek verklaarde
zij„Als ik niet binnen een half uur terug
ben, ben ik op weg naar Oakland." zy cirkel
de even boven het veld en verdween toen in
Oostelijke richting.
FLEMINGTON, 11 Jan. (Reuter) Heden wer
den voornamelijk graphologen en andere des
kundigen pehoord over de brieven, waarin los
geld werd geëischt. De voornaamste getuigen in
het proces hebben ontelbare aanbiedingen ge
kregen om in het openbaar te spreken over hun
rol in het Lindbergh-drama; Condon zijn o.a.
eenige duizenden dollars hiervoor geboden. De
detective Wilson, die ook veel heeft by gedragen
om Al Capone veroordeeld te krijgen, verklaar
de, dat het losgeld onder zijn toezicht bij J. P.
Mcrgan-Bank was ingepakt en dat 14.600 dollar
van dit geld zijn gevonden in de garage van
Hauptmann.
Een grapholoog zeide, dat de brieven inzake
het losgeld, welke Lindbergh heetf ontvangen,
geschreven zijn door Hauptmann.
MADRID, 11 Jan. (Reuter.) De minister
president verklaarde aan de vertegenwoordigers
der pers, dat hy met den leider der Kath.
Volksparty Gil Robles was overeengekomen de
huidige constellatie te handhaven.
Door dit besluit wordt formeel een einde ge
maakt aan de latente crisis in het Spaansche
kabinet.
SALAMOA (Samoa-eilanden), 11 Jan. (Reuter)
Een broeder van de Katholieke missie is met
twee inlanders vermoord. In Decembe: is hier
eveneens een Katholieke missionaris vermoord.
VATICAAN-STAD, 11 Jan. (Reuter) Men
heeft besloten de duiven op het Sint Pietersplein
te verwijderen. De vogels worden thans gevan
gen.
*LTUt>
Stand op Zaterdag 1 uur n-m.: 752.4
.Vorige stand: 769.6
