Tegen versnippering van het
parlement
KNAPPE REDE VAN
Mr. DE WILDE
Toen de scheidsmuur viel
Tweede brandstof-
looze motor
Het mysterie van
Wolvega
De loonen van de
sigarenmakers
DRAMA TE PUTBROEK
Spellingbeleid
VRIJDAG 22 MAART 1935
TWEEDE KAMER
,Jdet districtenstelsel tast de even
redige vertegenwoordiging
veel meer aan"
Het amendement-Bon-
gaerts ingetrokken
Ongrondwettig
door ISABEL C CLARKE
Minister De Wilde
Een correctief
Districtenstelsel
LANDELIJKE C. A O. VOOR
DE STUKADOORS
Nu een die op gecompliceerde
lucht al tien minuten heeft
geloopen
„De verbruikte lucht circuleert
door den motor en komt weer
in het reservoir terug, om
nogmaals dienst
te doen!"
War denier geeft een
uiteenzetting
Is er bezuiniging?
De opzegging uitgesteld tot
22 April
Civiele vordering tegen den jacht
opziener toegewezen
Schepen naar Rusland
Onderhandelingen met andere
reed er ij en
EERSTE KAMER
De motie-De Savornin Lohman
met 23 tegen 17 stemmen
verworpen
Men scheidde in vrede
Dreigend conflict in de
meubelindustrie
Alle stakingen en loonsverlagin
gen een week uitgesteld
UIT DE STAATSCOURANT
POGING TOT STRAATROOF?
Vreemde geschiedenis om een
anti-N. S. B.-brochure
Den Haag, 21 Maart 1935.
Nadat eerst nog de Katholieke afgevaar
digde VAN POLL zijn bedenkingen tegen
minister de Wilde's kiesrechtwijziging geop
perd had hij leverde ook een verdienste
lijk tegenbetoog tegen prof. Visscher's requi
sitoir aan het adres der groote partijen
heeft dan eindelijk de cordate bewindsman
van Binnenlandsche Zaken de geweldige
overmacht van zijn tegenstanders getrot
seerd en zijn verdedigingsrede gehouden.
Er zal wel niemand in de Kamer geweest zijn,
die niet van bewondering werd vervuld voor de
knappe manier, waarop de minister zich van
deze taak kweet. Zijn vechtersnatuur groeide
erin, dat zij zich eens in een geducht staats
rechtelijk debat kon uitleven. En met het en
thousiaste gebaar en den levendigen betoog
trant, dien we van hem gewend zijn, heeft de
heer de Wilde anderhalf uur lang de Kamer
met zijn argumenten bekogeld en geboeid.
De minister zette voorop en hij had
daar volkomen gelijk in dat uit de Kamer
zelf aanhoudend pleidooien gehouden zijn
voor maatregelen tegen de verregaande
partijversplintering, welke bij iedere verkie
zing een bonter samengestelde volksver
tegenwoordiging opleverde. Hij heeft de ge
grondheid van dien wensch erkend en ge
poogd, een middel te verzinnen tegen de
„slingerplanten", welke op den duur den
gezonden boom van het parlementaire stel
sel dreigen te overwoekeren en te verstikken.
Men kon hier een oplossing bereiken langs
den rechten weg en langs den omweg van het
districtenstelsel. Den laatsten weg heeft de mi
nister niet gekozen, omdat het aantal voor
standers daarvan geslonken is in de S.D A.P.
zwaaide men om en de kans van slagen dus
niet zoo groot was.
Hij koos dus de eerste methode, waarbij een
partij pas recht op vertegenwoordiging in de
Kamer krijgt, indien zij niet éénmaal, maar
driemaal den kiesdeeler heeft behaald.
Dat deze eisch door de Kamer in strijd met
art. 82 van de Grondwet werd geacht, vond
volgens den minister zijn oorzaak in het feit,
dat men het in dit artikel genoemde begrip
„evenredige vertegenwoordiging" verkeerd in
terpreteert.
Men legt te veel den nadruk op de „even
redigheid" en werkt die evenredigheid te mathe
matisch uit, terwijl men de „vertegenwoordi
ging", waarbij staatkundige overwegingen den
boventoon voeren, uit het oog verliest.
Dit strijdt, aldus minister de Wilde, met de
vóórgeschiedenis. De Staatscommissie, die de
evenredige vertegenwoordiging voorbereidde, had
in prof. Oppenheim een staatsrechtdeskundige,
geen wiskundige, tot voorzitter. Cort van der
Linden zeide bij de parlementaire behandeling
uitdrukkelijk, dat het stelsel practisch uitvoer
baar was en dat de uitwerking, welke de Kies
wet aan art. 82 der Grondwet gaf, voor wijzi
ging vatbaar moest zijn. En thans is gebleken,
dat de Staatscommissie-Oppenheim het begin
sel der „evenredigheid" zóó tot in het uiterste
heeft uitgewerkt, dat de „vertegenwoordiging"
er door in het gedrang komt. Men had in 1917
de bedoeling, aan groote figuren, die alléén
staan, den weg naar de Kamer te openen, maar
reeds toen waarschuwde de heer Vliegen, dat
langs dezen weg wel eens afgevaardigden van
matiger allure, die alleen een bepaald belange
tje vertegenwoordigen, zouden kunnen binnen
komen. Ook Struycken schreef reeds in 1914,
dat het begrip „evenredigheid" een gevaar in
hield, dat de rekenmeester wel eens de plaats
zou kunnen innemen van den staatsman en dat
de practische uitvoerbaarheid meer waarde
heeft dan de theoretische volkomenheid van de
uitwerking der evenredigheid.
Dat hy met zijn vooj'stel iets introduceerde,
wat andere landen niet kennen, erkende minis
ter de Wilde. Maar, voegde hy er aan toe, die
andere landen hebben het districtenstelsel en
bereiken langs dien weg, dat de evenredige ver
tegenwoordiging niet vergezeld gaat van een
13
„Neen Öym, ik ga er niet met je heen. En
ik ben erg biy, dat grootvader niet geweten
heeft, waar je geweest bent, want het zou hem
nog veel boozer gemaakt hebben. Hy heeft ja
ren geleden met Sir Roger ruzie gehad. Het
is een heel verhaal en ik kan het je nu niet
vertellen, alleen maar dit, dat in zyn opinie
Sir Roger zich heel leelijk gedragen heeft te
genover een van de Harrimans. Sinds dien tijd
kyken de twee families elkaar niet aan. Ik
wist heel goed, dat Lady Weste op Valleylands
woonde. Als kinderen waren wü met elkaar be
vriend en zy ook met Dick. Maar onder deze
omstandigheden voelde ik wel, dat het voor my
niet aanging om de vriendschap te vernieuwen."
„Wat kunnen my de ruzietjes van grootva
der schelen," riep Cymbeline boos uit. „Die
gaan my toch niet aan?"
„jy bent ook een Harriman, je kunt er niet
aan ontsnappen." bracht ze hem te binnen.
De ongewone hardheid van haar optreden
verbaasde den jongen. Het gebeurde maar zel
den, dat ze zoo sprak, maar als ze het deed,
dan wist hy, dat het uit was en dat het tegen
overgestelde in haar oogen verkeerd was. En
toen voelde hy, na deze nederlaag, hoe vree-
zoo verregaande splitsing van het Parlement als
in Nederland te constateeren valt.
De minister verwierp de gedachte, dat by
aanvaarding van zijn voorstel kleine partyen
met een echt levensbeginsel geen kans meer
zouden hebben. Want het verleden heeft be
wezen, dat die partijen er tóch komen, omdat
haar groei zich ook buiten de Kamer voltrekt.
Het districtenstelsel, aldus de heer de
Wilde, tast de methematische evenredige
vertegenwoordiging veel meer aan.
De Staatscommissie-Oppenheim verwierp het,
maarliet niettemin de mogelijkheid daar
van open in de Kieswet. Mag men dan, waar
de Staatscommissie dit meerdere toeliet, het
mindere niet als middel van correctie toepas
sen? u
Dat zy'n voorstel een gevaarlyk precedent zou
zyn, heeft minister de Wilde met nadruk ont
kend.
Men zal niet over ©enigen tyd een vyfvoud
of een tienvoud van den kiesdeeler eischen, om
dat men tenslotte gezond verstand heeft en het
correctief aan natuurlyke begrenzingen gebon
den is. Men zet toch ook niet den kiesgerech
tigden leeftijd op b.v. 45 jaar. Het is echter
duidelyk, dat dit het punt is, waar de schoen
wringt. De minister is er dan ook niet in ge
slaagd aan te toonen, dat die „natuurlijke be
grenzing" objectief vaststaat. Hy kon wel zeg
gen, dat de Kamer de kwestie te rekenkundig
beziet, maar het vaststellen van dié grens in
de Kieswet is een staatkundige kwestie. En
daarom dat valt niet te ontkennen ligt
hier een gevaar voor willekeur.
Aan het eind zijner zeer bekwame
rede heeft Minister de Wilde ge
zegd, dat hij, bij mislukking van
zijn initiatief^ slechts hopen kan,
dat het gezond verstand van het
Nederlandsche volk zelf tenslotte
paal en perk zal stellen aan het
versplinteringswerk, dat de Kamer
bedreigt.
Wat er nu van het ontwerp terecht zal
komen, hangt geheel af van het lot, dat de
amendementen wacht.
De Kamer is na eenige replieken, die geen
nieuws opleverden, reeds met de behandeling
dier amendementen begonnen.
Het eerste amendement, dat aan de orde
kwam, is intusschen al van de baan. Het was
van ir. Bongaerts en beoogde invoering van
een vierdistrictenstelsel. Omdat he t weinig
kans maakte en omdat minister de Wilde be
loofd had, deze oplossing, die ook andere voor
deden heeft b.v. het aanhalen van den band
tusschen kiezers en gekozene nog eens te
zullenoverwegen, los van het vraagstuk der
kleine partijen, heft de voorsteller dit amen
dement ingetrokken.
De Nederlandsche Stucadoorspatroonsbond
en de R. K. Bond van Stucadoorspatroons St.
Antonius hebben aan de betrokken gezellen-
bonden het besluit van de door beide bonden
gehouden bondsvergaderingen inzake het af
sluiten van een vernieuwd landelijk collectief
contract doen toekomen, zy^deelen, volgens de
„N. R. Crt." mede, dat de patroons de verla-
selyk hy deze willekeurige scheiding van An
gela vond. Dus zou hy zyn belofte niet kunnen
nakomen? Nooit meer naar Valleylands gaan,
haar nooit meer zien? Nooit meer mishooren
in het kleine kapelletje waar het roode lampje
flikkerde als een levende robyn?
Zyn stem was onzeker toen hij weer sprak:
„Mam, waarom doet u toch altyd wat hy
wil? Waarom doet u niet wat u zelf het liefste
doet?"
Zy keek hem rustig en vol ernst aan.
„Dat kan niemand," zei ze. „En als het met
zich zou brengen, zooals in dit geval, dat ik
de gevoelens van een ander zou moeten kwet
sen, komt de vraag of het goed of kwaad ts,
dadelijk aan de orde. Het is het verschil tus
schen zelfzuchtig en onzelfzuchtig zijn en dat
zegt heel wat in dit leven."
zy fronste haar wenkbrauwen een weinig, zy
moest hem niet laten zien, dat het haar ook
moeite kostte. Zy had het wel geleerd, op de
Towers, zy moest hem niet zóóveel toegeven, dat
zy hem bedierf. Van zijn onnadenkend egoïs
me droeg zy de schuld.
„Alles wat ik je draaglykerwyze kan toestaan,
sta ik je toe, Cym. Maar ik kan je gewoon niet
naar de Westes laten gaan. Begryp dat goed
en laten we er dan niet verder over spreken."
Zy vond het vreeseiyk hem zoo te moeten
plagen. Hy liet haar hand een beetje los, scheen
zich terug te trekken.
„Maarik heb het Angela beloofd," zei
hy mokkend.
Opstandigheid flikkerde in zyn oogen. Hij
dacht aan dien kus by het poortje en hoe bij
ging van 3 cent per uur boven een uurloon van
70 cent en van 2 cent per uur by een loon van
70 cent of lager hebben geaccepteerd. De ver
laging van het tarief moet de volle 5 procent
van het geheele tarief bedragen. Het verplicht
geven van aangenomen werk wordt afgeschaft
en de clausule zooals die in een vroeger con
tract gestaan heeft nml.: „ook kan in aange
nomen werk worden gearbeid enz." moet weer
in het nieuwe contract worden opgenomen.
De waarde van de vacantiebon wordt gesteld
op X gulden voor de eerste klasse en voor de
tweede en derde klasse naar verhouding lager.
Ten aanzien van deze bonnen zijn nog ver
scheidene bepalingen getroffen.
Een vrye ziekteverzekering kon voorshands de
goedkeuring niet wegdragen.
In beide bondsvergaderingen is uitdrukkelijk
besloten om, indien geen overeenstemming
wordt verkregen, het contract na 31 Maart niet
te laten voortduren.
De heer A. M. Verwey te Berg en Dal heeft
Donderdag een demonstratie gegeven van een
door hem uitgevonden brandstofloozen motor.
De „Gelderlander" vertelt daarover het vol
gende:
De krachtbron voor de beweging is volgens
den heer Verwey samengeperste lucht. De eerste
samenpersing geschiedt door een handbewe
ging. Als hoofdzaak van zyn motor moet de
luchtcompressor worden beschouwd, die zich be
vindt in een reservoir met kleppenkast.
Gecommandeerde kleppen zorgen er voor,
dat de lucht in den werkcylinder terecht komt.
De werkcylinder brengt een zuigstang in wer
king en deze staat in verbinding met een
trekstang,' die het vliegwiel voortdrijft. Dit
laatste geschiedt weer doordat een hefboom de
beweging op een krukas brengt.
Doordat de motor „teveel energie levert",
moeten nog eenige wyzigingen worden aange
bracht, waarmee de heer Verwey spoedig hoopt
klaar te zijn.
Verwey heeft menschen voor zijn plannen ge
ïnteresseerd, die zioh spontaan bereid verklaar
den gezamenlijk de kosten te dragen. Wanneer
de motor eenmaal bedryfszeker zal zyn, hopen
zij eventueel hun voorschotten te kunnen te
rugontvangen.
De uitvinder maake den indruk van iemand,
die met de grootste eerlijkheid arbeidt voor een
zaak, waarvan hij het nut als vaststaand aan
neemt. Reeds vroeger heeft hy enkele uit
vindingen gedaan, waarop ook patent verkregen
werd.
U kunt, zoo besloot de heer Verwey, den
brandstofloozen motor niet beter schetsen dan
als een machine, die beweegt doordat de lucht
anders wordt gecomprimeerd dan geëxpandeerd.
Weliswaar zyn er menschen, die den motor
10 minuten hebben zien loopen, maar daarmede
is nog niet aangetoond, dat hy tot ononderbro
ken beweging in staat blijkt. Verwey is er echter
zeker van, dat hy het zoover brengt.
verlangde, dat nog eens te beleven. Hy wist
nog hoe zijn hart had geklopt en hoe hy had
gebeefd, toen hy den weg af draafde.
En nu werd hem gezegd, dat hy nooit meer
op Valleylands zou komen. Voor een Harri
man was het verboden grond.
„Dat kunt u niet meenen," klaagde hij. „Het
is wreed, ik moet haar nog eens spreken."
Hy smoorde een snik en was te bedroefd
om er zich over te schamen.
„Ik vond het zoo heerlyk om mis te hooren,
het was zoo prachtig."
Viola stond op. Zij schrok van zyn emotie,
zyn zeldzame tranen. Zy boog zich over hem
om hem te kussen.
„Nu ga je slapen," zei ze bevelend. „En denk
nu maar, dat je me iets gevraagd hebt, wat-
ik niet kan geven. Je behoort tot de Harrimans
en je moet de wenschen van je grootvader eer
biedigen, of je ze prettig vindt of niet. Je moet
maar niet meer aan dat kleine meisje denken.
Het is toch wel een beetje gek, dat je gaat
huilen, omdat je je zin niet krijgt."
Er lag iets van spottende minachting in haar
stem. zy vond het maar beter, haar taak goed
te doen nu ze er toch eenmaal mee bezig was.
Toch was het ellendig om hem zoo aan zyn
lot over te laten, ze was bang, dat hy heusch
zou gaan huilen, zoodra zy de kamer uit zou
zynAl was zyn temperatuur al lager dan
gisteren, hy was toch eigeniyk nog ziek, je
moest hem nog een beetje ontzien
Zy sloop de kamer uit en ontmoette Lam
bert in de hal, hy kwam juist terug van een
wandelingetje met Prim,
Donderdagmiddag heeft Wardenier, de
„uitvinder" van Wolvega, te Utrecht in
hotel „de L'Europe" een uiteenzetting ge
geven over zijn motor.
Onder zyn auditorium waren verschei
dene technici, die naar deze bijeenkomst
gegaan waren, om zooals was toege
staan Wardenier vragen te stellen over
zyn uitvijiding.
Op het podium stond het apparaat op
gesteld, dat reeds zooveel gemoeflferen in
beweging heeft gebracht.
Wardenier verhaalde eerst zyn wedervaren,
sinds hy zyn uitvinding had gedaan, welk
verhaal wij reeds publiceerden, nadat een on
zer redacteuren een onderhoud had met War
denier.
Daarna kwam Wardenier tot de quintessens
van de zaak: den motor zelf.
Op het podium stond een zwaar motorblok,
waaraan een vliegwiel en daarop enkele alu-
minium-gekleurde buizen gemonteerd. Naast
het blok een cylinder, waarop een buis, een
ventiel en een pyrometer. De cylinder was nog
niet aan den motor verbonden.
Het geheel is groen geverfd. Deze motor is
een van de stationnaire motoren, waarvan
Wardenier er twee heeft, terwyl hy ook nog
een motor heeft, bestemd voor auto's.
De ketel van den motor weegt 200 pond; ook
de motor zelf is een zeer zwaar apparaat. Het
omhulsel van den motor is van de fabriek „Mon
sieur" te Steenwyk; de onderdeelen werden in
België vervaardigd.
Door middel van een compressor wordt in
den stalen cylinder lucht samengeperst tot
een zekere spanning aldus begon War
denier zyn toelichting. Dan wordt er een
soort waterstofgas toegevoegd. In den mo
tor bevinden zich verschillende cellen,
waarin de samengeperste lucht, vermengd
met het waterstofgas, wordt verwarmd en
afgekoeld, waardoor de benoodigde energie
wordt geleverd.
De verbruikte lucht circuleert door den
motor en komt weer in het reservoir terug,
Zij ging hem tegemoet en legde haar handen
op zijn schouders. Vragend zag hij haar aan.
Samen gingen ze zijn studeerkamer binnen.
De haard was aan, de gordynen al gesloten
en de groote, wanordelijke kamer had iets
huiselyks en beslotens. Het deed hem denken
aan den eersten keer, toen zy als bruid en
bruidegom op het Oude Huis gekomen waren.
„En, Vi?" zei hy, een tikje ongerust.
„Ach, hij heeft me alles verteld. Ik zal het
jou ook maar allemaal zeggen. Het is erger
dan we dachten. Hij heeft dat meisje van Weste
by de Frent ontmoet. Waadde er door en vatte
zoo natuurlijk kou. Zij heeft hem meegenomen
naar het huis en hij heeft daar Mis gehoord.
Lambert, als het niet zoo vreeselijk gek klonk,
zou ik zeggen dat hy verliefd op haar is."
Lambert lachte.
„O, hoopen jongens hebben een vlaag van
kalverliefde op zyn leeftijd."
„Maar hy schijnt dien dienst iets prachtigs
te vinden," zei zy, nog verbaasd.
Lambert onderdrukte een grimmig lachje.
„Als myn vader dót ook nog eens wist."
„Ik heb hem onderhanden moeten nemen,"
zuchtte zy, want het verstoorde altyd haar
evenwicht als zy een meeningsverschil had met
Cymbeline, of hem zijn zin niet kon geven.
„Ik moest hem wel verbieden, daar nog ooit
heen te gaan, hem zeggen dat hy er geen con
nectie mee kan aanknoopen. Hy huilde byna,
Lambert! Een vent van zeventien!"
„Idioot."
„Jawel, maar Cym is anders dan andere jon
gens. Hy scheen er zyn hart op gezet te heb-
om weer gebruikt te worden. Er gaat hoe-
genaamd niets verloren.
Wanneer de motor ongeveer acht uren
heeft geloopen op vyftien atmospheer,
moet er worden bygevuld.
Ook is er een weinig olie noodig, dienen
de gedeeltelyk voor smering en verwar-
jning.
Het hierboven aangehaalde is ongeveer woor
delijk de uiteenzetting van Wardenier over de
werking van zyn motor.
Voor de inwerkingstelling van den motor is
ongeveer tien atmospheer benoodigd.
Van de gelegenheid om vragen te stellen
werd druk gebruik gemaakt.
Een van de eerste vragen was, of het ren
dement van den motor grooter is, dan van
welken bestaanden motor ook.
Hierop kwam geen concreet antwoord. War
denier vertelde, dat deze motor ongeveer der
tig gulden onkosten vraagt voor inbrenging
van energie, maar daar komt nog wel wat bij.
„Ik heb nog niet precies berekend hoeveel
besparing de motor geeft; maar ik denk on
geveer 80 pet."
Mén sloeg aan het rekenen en kwam tot de
conclusie, dat bij de verstrekte gegevens de be
sparing minstens 500 a 1000 pet. bedraagt. Ook
meende men uit zijn woorden te kunnen af
leiden, dat Wardenier verbruikte energie weer
in theorie wil aanwenden!
Er ontspon zich weldra een levendig debat.
Technische vragen werden er in groote ver
scheidenheid gesteld. De gegeven antwoorden
konden niet iedereen bevredigen.
Verschillende debaters maakten Wardenier
er op attent, dat hij méér energie uit zijn mo
tor haalde (althans volgens zyn beweringen),
dan hy er in gedaan had.
Toen wij aan een der technisch onderlegden,
die aan de debatten had deelgenomen, vroegen
of hier werkelijk sprake zou zijn van bespa
ring, gaf hy ons te kennen den indruk gekre
gen te hebben, dat Wardenier dat zelf nog
niet berekend had. En dit is toch de kern van
de zaak waar het om gaat.
Het is best mogelyk, dat de motor loopt op
samengeperste lucht, maar dat is niets nieuws.
De praktijk heeft al uitgewezen, dat deze me
thode geen besparing geeft. Maar zoo ver
volgde onze zegsman er is natuurlijk ook
een mogelijkheid, dat hier iets is gevonden, dat
wél besparing geeft. Wardenier is zoo vaag, en
op hetgeen hy nu verteld heeft, kan nog geen
conclusie getrokken worden.
Het mysterie van Wolvega is dus nog niet
opgelost.
Binnen veertien dagen zal op een nog nader
bekend te maken tijdstip de motor te Utrecht
in werking worden gesteld.
ben. Hy is er op gebrand, zooals ze zeggen, om
Angela nog eens te spreken."
Lambert keek haar ernstig aan.
„Je hebt hem heusch verwend," zei hij, alsof
hy het nu plotseling inzag.
„Wy hebben afgesproken, dat wij hun een
onbezorgde jeugd zouden geven, niet?"
Zij legde haar hand in de zyne en boog zich
over hem heen. Lambert vond haar verrukke-
iyk, zoo zacht en fyn. Hij voelde de heerlyke
samenhoorigheid, gesproten uit hun beider zorg
voor die twee levens, die aan hen waren toever
trouwd.
„Ik heb hem goed aangepakt," zeide zij. „Ik
heb gezegd, dat er een' oude veete bestond. Als
hij tot bedaren komt, zal hy het wel inzien.
Zooals de zaken nu staan, kan zyn grootvader
hem niets schelen en wil hij niets, niemendal te
doen hebben met de fabriek."
„En dan nog een'Mis er boven op. We zullen
onze handen vol krijgen met dien knaap." zeide
Lambert en dacht aan de sombere voorspel
lingen van Carnegie.
„Dat trof ook heel ongelukkig. Maar ik ben
er toch biy om, dat hy alles zoo eerlijk heeft
gezegd. Ik zat er naar te springen, dat hy iets
zeggen zou en toch was ik te trotsch, om er
naar te vragen."
„Vi, je bent overgevoelig."
„Je weet wel beter," zy keek snel naar hem
op. „Ik voel alleen maar wat alle moeders voe
len, den eersten keer, dat zy meenen te zien
dat hun kinderen hun ontgroeien."
.Maar je hebt het hem toch goed aan zyn
Na langdurige besprekingen werd döor den
Rijksbemiddelaar, prof. mr. Aalberse, voorge
steld, de beslissing over de loonen der sigaren
makers aan te houden tot na de beslissing
van de regeering over de breideling van de
mechanisatie en te onderhandelen over een
loonsverlaging voor de overigen.
Dit voorstel werd door de werkgevers aan
vaard, door drie arbeidersorganisaties afge
wezen, terwyl de Ned. R.K. Tabaksbewerkers-
bond bereid was het aan de betrokken instan
ties voor te leggen.
De opzegging dite tegen 1 April geschied
was, werd in verband hiermede uitgesteld tot
22 April.
De arrondissementsrechtbank te Maastricht
heeft vonnis gewezen in de zaak van J. F.
Wehrens, vader van een der slachtoffers van
den geruchtmakenden moord te Putbroek-Echt
in de maand November 1931, waarbij vier per
sonen van het leven werden beroofd.
J. F. Wehrens had een eisch tot schadever
goeding ingediend tegen den veroordeelden
jachtopziener v. d. E., eventueel tegen diens
werkgever jhr. v. A., aangezien de vermoorde
Frans Wehrens, zijn zoon, tevens kostwinner
van het gezin was geweest. Zyn eisch tot scha
deloosstelling was opgemaakt tot een bedrag
van 14.000.—.
De Civiele Kamer der rechtbank heeft Don
derdag besloten, dat v. d. E. en eveneens zyn
werkgever verplicht zyn, de geleden schade ts
vergoeden, doch deze schade is bepaald op
1000.Tot betaling van deze schade is v.
d. E. en, zoo deze niet betalen kan, jhr. v. A..
veroordeeld.
SPECIAAL VOOR U DAMES u r-brieV
WAT DE TONG STREELT <M9 4)
verstand gebracht? Je hebt toch gezegd, dat
het onmogelijk is?"
„Ik heb er geen doekjes om gewonden, al
vind ik het nog zoo naar om hard tegen hem
te zyn. Maar hij gelooft er niets van."
Lambert voelde zich ongeruster worden. Moest
hy tusschen beide komen?
„En hy zei, dat hy niets met de firma uit te
staan wilde hebben? O, dat gaat wel over," Lam
bert haalde zijn schouders op. „Op zyn leeftijd
vond ik die fabriek ook afschuwelijk."
„O, Lambert," zuchtte zy, voelende, dat zij
haar hart eens voor hem moest uitstorten, „als
hij nu eens opstandig wordt, als hy er nu toch
heen gaat?"
„Dan zullen we hem tegen moeten houden.
Hoewel het nogal laat is, om nu met ons gezag
te komen aandragen. Toch vrees ik, dat het
zal moeten. Wat heeft hij nog meer gezegd van
dat meisje van Weste?"
„Hy vond haar lief en aardig, hy smeekte me
haast om er met hem heen te gaan. Lady Weste
zei, dat ze me graag weer eens zou ontmoeten.,
en ze noemde Dick op. En Je weet, hoe dol Cym
op Dick is. Maar ik weigerde. Ik sprak een
beetje spottendLambert, dat doe ik nooit."
„Het zal hem goed doen," zei Lambert.
(Wordt vervolgd)
DEN HAAG, 21 Maart 1935.
Over het slot van het buitengewoon gerekte
spellingsdebat in de Eerste Kamer kunnen wy
kort zyn. Na eenige vrijzinnige staatsrechte-
lyke schermutselingen tusschen den Christe-
lyk-Historischen hoogleeraar uit Utrecht,
Prof. DE SAVORNIN LOHMAN, en zyn Leid-
schen collega KRANENBURG, na eenige re
plieken, waarby Minister Marchant nog eens
opnieuw door de anti-revolutionnairen Mr.
BRIëT en Jhr. v. CITTERS en door den li
beraal Mr. FOCK bezworen werd, een stap
terug te doen, na een weigering van den MI
NISTER op grond van de feiteiyke onmoge-
lykheid, de spellingkwestie opnieuw op losse
schroeven te zetten, is het debat geëindigd
met de verwerping van een motie van de
heeren de Savornin Lohman, Polak, van Citters
en Fock, waarin de Eerste Kamer betreuren
moest, dat de Regeering zonder voldoend voor
afgaand overleg met de Staten-Generaal een
eenzydig voorbereide spelling heeft ingevoerd,
en waarby aan de Regeering de wensch te
kennen gegeven werd, dat zy alsnog aan de
daaruit voortvloeiende bezwaren zou tege
moetkomen.
De verwerping der motie werd een feit,
doordat de aanwezige katholieken (met
uitzondering van Jhr. v. Sassc van IJsselt)
hun fractievoorzitter van Lanschot volg
den, toen die verklaard had, dat de motie
geen zin had na de verklaring van den
Minister, dat hij haar naast zich zou
moeten neerleggen.
Mr. VAN LANSCHOT heeft nog op zoo
sieriyk mogelyke wyze getracht, den voorstel
ler der motie, Prof. Lohman, tot intrekking te
bewegen. Door het feit, dat 29 senatoren lid
zyn van de vereeniging van prof. Taverne, zoo
luidde zijn betoog, was in ieder geval komen
vast te staan, dat een meerderheid van de
Eerste Kamer tegen de nieuwe spelling ge
kant is. Aanneming van de motie zou geen
gevolg hebben. En met verwerping te ris-
queeren, liep men alleen maar kans, dat de
voorstanders der nieuwe spelling in het vo
tum der Kamer de bezegeling van hun vic
torie zouden zien.
Prof. DE SAVORNIN LOHMAN schudde
echter hardnekkig het hoofd en waagde het
erop.
Met 23 tegen 17 stemmen werd de motie
verworpen. Tegen de motie stemden de
aanwezige katholieken (behalve Jhr. v.
Sasse v. IJsselt), de sociaal-democraten
(behalve de heeren Polak en Moltmaker)
en de vryzinnig-democraten.
De heer OSSENDORP had namens de tegen
stemmende sociaal-democraten eene verkla
ring voorgelezen, waarin den Minister niet
minder dan „dictatoriale machtsuitoefening"
verweten werd. Dit testimonium, gevoegd bij
de wetenschap, dat tenminste 29 leden der
Eerste Kamer de nieuwe spelling zelf afwijzen,
zal den Minister sceptisch gestemd hebben ten
opzichte van de waarde der door hem behaalde
victorie.
De heer MARCHANT, los van de styve vellen
papier, waarvan hy gisteren braaf voorlas,
was overigens vandaag weer aardig op dreef.
HoeZeer deze parlementaire veteraan zich kind
in huis voelt zelfs in den stijf-deftigen senaat,
bleek b.v. uit het feit, dat hij den heer
Lohman, die met de hand vooruit op hem af
kwam, om een interruptie te lanceeren, tot een
joviaal „shake hands" bracht.
Al was men het na drie en een halve dag
nog volmaakt oneens over de spelling, men
scheidde in vrede.
Donderdag had te 's-Gravenhage onder lei
ding van den Rijksbemiddelaar, mr. de Vries,
opnieuw een bespreking plaats tusschen partijen,
betrokken bij het dreigend conflict in de meu
belindustrie in Nederland.
Ten einde te komen tot een nieuwe colloc-
tieve arbeidsovereenkomst waren stakingen aan
gekondigd by de firma's Pander Mutters te
Den Haag en by de Stoomhoutdraaiery en meu
belfabriek te Wageningen, ofschoon aan deze
fabrieken nog geen loonsverlaging was inge
voerd.
Het in een vorige vergadering door den Rijks
bemiddelaar gedane voorstel van 10 pet. loons
verlaging was destyds door de werkgevers aan
vaard, door de werknemers verworpen. Als ant
woord op de bovengenoemde stakingen hadden
nu de overige leden van den Bond van Meubel
fabrikanten tegen a.s. Maandag een loonsver
laging van 10 pet. aangekondigd, waarop de
werknemersorganisaties ook aan die fabrieken
een werkstaking proclameerden. In deze om
standigheden vond de Rijksbemiddelaar aan
leiding om partyen nog eens samen te roepen.
Na langdurige beraadslagingen heeft hij
het voorstel gedaan tot een loonsverlaging
van 6 pet. over de geheele lyn, waarvan
•beide partyen verklaard hebben, dat zy het
in haar organisaties zouden verdedigen.
Aangezien de besprekingen in deze organi
saties niet meer in deze week zouden kunnen
plaats vinden, heeft de Ryksbemiddelaar
partijen verzocht, om alle werkstakingen
en alle loonsverlagingen nog een week uit
te stellen, hetgeen beide partijen hebben
toegezegd.
Er schynt dus een redelyke kans te bestaan,
dat dreigende werkstakingen zullen worden
voorkomen en dat de oude collectieve arbeids
overeenkomst weer voor een jaar zal worden
aangegaan, doch met 6 pet. lagere loonen.
Met 1 April benoemd tot commies by den
radiodienst J. J. Koopmans, thans adj.-comm.
Naar aanleiding van het bericht betreffende
den verkoop van haar geheele handelsvloot door
de „Ned. Lloyd" deelt men ons nog het volgende
mede:
Ook met andere reederyen wordt van Sovjet-
Russische zijde over den verkoop van schepen
onderhandeld. Ofschoon er de laatste jaren voor
genoemde schepen weinig of geen emplooi is
geweest, zal door verkoop van deze vloot een
aanzienlijk aantal menschen werkloos worden.
De „Nederlandsche Lloyd" is een oude vracht-
vaartreederij, waarin een of meer schepen, be-
hoorende tot het concern van de Scheepvaart
en Steenkolenmaatschappy te Rotterdam v.a-
ren ingebracht, hetgeen in 1930 eveneens is
geschied met de genoemde schepen.
Te bevoegder plaatse vernemen wij, dat sinds
het najaar van 1930 door verkoop en slooping
niet minder dan 25 pet. van de Nederlandsche
handelsvloot verloren is gegaan.
In handen van een tegenstander der fascisten
was, aldus het „Volk", door een vroeger lid van
de N.S.B. betreffende de W.A. dezer beweging
een dossier gesteld, dat in hooge mate compro-
mitteerend is. Overeengekomen werd, dat de
in dit dossier vermele feiten verwerkt zouden
worden in een brochure, waarvan verwacht
wordt, dat zij groot opzien zal baren.
De brochure werd geschreven en met het
manuscript begaf zich Woensdagmorgen de
anti-fascist naar den oud-N.S.B.-er te Hilver
sum, die het materiaal verstrekt had, doch nu
achteraf spijt hierover gekregen schynt te heb
ben. Vervolgens begaf de anti-fascist zich met
den tasch, waarin het manuscript, naar den
trein.
Op weg daarheen werd hij in een tamelyk
eenzame laan achterop gereden door een wiel
rijder, die, bij hem gekomen, plotseling den
tasch greep en poogde die in zijn bezit te krij
gen.
De eigenaar van de tasch viel, doch hield
haar stevig vast, terwyl de wielrijder van zyn
fiets sprong. Onmiddellijk was de ander weer
op de been en diende met zyn wandelstok den
aanvaller een paar stevige meppen toe, tevens
roepende: „Zoo, luitenant, dacht je my op deze
manier te pakken te nemen?"
Deze luitenant bij de W.A. kring Gooi zou
één van de in het manuscript genoemde N.S.B.-
fuctionarissen zijn, wier handelingen daarin
onthuld worden.
De aanvaller nam de vlucht en de aangeval
lene deed aangifte by de politie, die terstond
een onderzoek instelde. De aanvaller zal ver
volgd worden wegens poging tot diefstal.
