Ongewone eensgezindheid der
Fransche Kamer
Verkiezingscoalitie en kieswetsherziening
Persstrijd in het
Derde Rijk
Het nieuws van heden
Speciale opdracht
aan Theunis
Wat Duitschland
zal eischen
EE RAADSZITTING BEGIN
APRIL
DE BAROMETER
INZAKE DE ACCOORDEN
VAN ROME
HET RECHTSCHE BLOK
HERNIEUWD?
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REÖACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51
TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
yoor Haarlem en Agentschappen per
week 25 cent; per kwartaal f3.25; per
post, per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling
DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM - TELEFOON 13866
ZATERDAG 23 MAART 1935
Ochtendblad
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 19250
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinii|
illinium
„In de lucht gelijkheid met Frank
rijk, ter zee 1/3 van de
Engelsche sterkte"
Verklaring van Neurath
Maatregel van Rome
Kolenprijzen in België
verhoogd
Ook de invoer verder belast?
Japan waarschuwt
Tegen Duitsche mandaat-eischen
haar karretje op stap
Vooral hebben de Nazi's het op
de voormalige Centrums
bladen gemunt
Lord Eden in Parijs
aangekomen
Het onverwachte
Laval's overeenkomsten met Mus
solini bijna eenstemmig
goedgekeurd
Duel met Franklin-
Bouillon
Laval
Onderzoek bij de groote partijen
omtrent een economisch
programma
Geen kabinetsforma
teur
Zooals wij reeds hebben geseind heeft de ko
ning, nadat de beeren Franck en Brunet ge
weigerd hadden de opdracht om een nieuwe
De Engelsche leg er-kapitein J- Lane heeft in zijn tuin als versiering veel oorlogs
tuig. Hij staat er op, dat een en ander ochtends arondig wordt gereinigd
Gil Robles
Gil Robles' houding
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
H Verwachting: Meest matige, tijdelijk 3
wellicht toenemende Zuidelijke tot Weste-
ij lijken wind, half tot zwaar bewolkt, en-
kele regenbuien, iets koeler.
Verdere vooruitzichten: Buiig weer.
fj STORMWAARSCHUWINGSDIENST I
|j Geseind Vrijdagavond 22 Maart te 20.00 S
aan de posten van Delfzjjl tot Hoek van
S Holland: „Weest op Uw hoede!"
LONDEN, 22 Maart. De diplomatieke corres
pondent van de „Daily Telegraph" meent te
weten dat Duitschland bij het bezoek van Simon
en Eden aan Berlijn de volgende drie mini-
mum-eischen voor zijn bewapening zal stellen.
Te land een leger van 500.000 man;
In de lucht gelijke sterkte met Frankrijk;
Ter zee niet muider dan 1/3 van de Britsche
vloot.
Reuter meldt verder, dat de meening, als zou
Simon in zijn gisteren gehouden rede gedoeld
hebben op deelneming van Duitschland aan
de in Noord-Italië te houden internationale be
spreking, onjuist is. Simon's gedachte was dat,
indien de besprekingen te Berlijn en in Noord-
Italië leiden tot een basis voor vruchtbare be
sprekingen, nieuwe besprekingen gehouden zou
den kunnen worden, waaraan alle betrokkenen
deelnemen, dus ook Duitschland, vermoedelijk
ook de betrokkenen bij het Oost-pact en het
Donau-pact.
Uit Berlijn wordt gemeld, dat rijksminister
von Neurath heden aan een vertegenwoordiger
van een Amerikaansch nieuwsagentschap ver
klaarde, dat de rijksregeering het bezoek van
de Engelsche regeeringsvertegenwoordigers met
belangstelling en voldoening tegemoet ziet. Met
het oog op de ontwikkeling der laatste dagen
kan een openhartige Duitsch-Engelsche gedach-
tenwisseling slechts profijt geven en wel voor
alle Europeesche staten. Wanneer eerst een
maal het volle begrip van onze rechtsgelijkheid
is doorgedrongen, moet het niet moeilijk vallen
de zaken een goed stuk vooruit te brengen.
Tenslotte werd het woord gevoerd door mi
nister Laval, die zich allereerst bezig hield met
de Afrikaansche problemen van de accoorden
van Rome. Hij antwoordde op een interruptie,
dat deze accoorden niets bevatten, dat schade
lijk zou zijn voor de onafhankelijkheid en de
integriteit van Abessinië.
regeering te vormen te aanvaarden, opnieuw
den heer Theunis bij zich geroepen.
De heer Theunis heeft thans de speciale op
dracht ontvangen een onderzoek te doen bij de
groote partijen naar een economisch program
ma.
ROME, 22 Maart. De Italiaansche regeering
heeft besloten dat 200.000 dienstplichtigen, die
1 April den dienst zouden verlaten, onder de
wapenen zullen blijven in verband met den
politieleen toestand in Europa.
Doodvonnissen in Semarangsche moordzaak
veranderd in levenslange gevangenisstraf.
De bekende chirurg prof. dr. Otto Lanz plotse
ling te Amsterdam overleden.
Het terugnemen van den post van twee milliocn
voor de drooglegging van den N.O.-polder in de
Tweede Kamer betreurd.
Onze Brusselsche correspondent seint ons
d.d. 22 Maart;
Met ingang van April zullen door een beslis
sing van het Centraal Nationaal Kolenbureau
de prijzen van nijverheidskolen en huiskolen
verhoogd worden en naar verluidt zouden ook
maatregelen worden getroffen inzake de ge-
importeerde kolen uit Duitschland en Neder
land.
Deze maatregelen zouden hierop neerkomen,
dat de vreemde kolen nog meer zouden worden
belast. Vooral voor huiskolen zouden deze
maatregelen worden toegepast.
Sedert de oprichting van het Centraal Na
tionaal Kolenbureau waren de prijzen en de
in- en uitvoer geheel door dit bureau geregle
menteerd. De belasting op den invoer werd
geheel afgestaan voor de ondersteuning van de
kolenindustrie.
Hieraan is het vooral te danken dat in den
laatsten tijd de gevaarlijke loonsconflicten
konden vermeden worden.
Om deze nieuwe maatregelen te wettigen
wordt gezegd, dat men van de Duitsche kolen
niet veel voordeel heeft en dat de Belgische
mijnen zich in deze tijden in benarde moeilijk
heden bevinden.
TOKIO, 22 Maart (V.D.) Van officieele
zijde verluidt, dat de houding' van Japan in
verband met den toestand, die is geschapen
door de Duitsche aankondiging inzake de her
bewapening van Duitschland ongewijzigd zal
blijven. Japan zal zijn afwachtende houding
handhaven. Tot nog toe hebben noch Duitsch
land, noch de andere onderteekenaars van het
Verdrag van Versailles officieele mededeelingen
gedaan aan de Japansche diplomatieke verte
genwoordigers in het buitenland.
In Japan hecht men in officieele kringen
weinig geloof aan de geruchten, dat Duitsch
land de kwestie van het beheer van mandaat
eilanden aan de orde zal stellen, aangezien men
niet gelooft, dat Duitschland een kwestie zal
aanroeren, die ertoe zou kunnen leiden, dat de
vriendschappelijke betrekkingen, die tegenwoor
dig tusschen Duitschland en Japan bestaan,
verstoord zouden kunnen worden.
„Opoe" Tjaden te Groningen, Nederlands oudste inwoonster, wordt 29 Maart
106 jaar. Ondanks haar hoogen leeftijd gaat de oude mouw nog dagelijks met
De gouwleider van KeulenAken Toni
Winkelnkemper heeft volgend rondschrijven ge
publiceerd;
Bij verordening van de Rijksperskamer van
13 December 1933 werd de pers van het Cen
trum, van de Democraten en andere partijen in
bescherming genomen en haar verder verschijnen
gewaarborgd. De Rijksleiding der N. S. D. A. P.
keurde deze verordening goed. Meer dan een
jaar lang hebben deze kranten tijo gehad om
zich te beteren en metterdaad te bewijzen, dat
de door hen voorgewende gewijzigde mentali
teit ook echt was.
Waarmee heeft men thans die grootmoedig
heid der Nationaal Socialistische beweging en
der regeering beloond? Terwijl men in de eerste
weken en maanden na de gelijkschakeling uit
angst en omwille van de smeer heel luid „Heil
Hitier!" riep, is men intusschen reeds lang tot
bezinning gekomen. Het aantal heimelijke aan
vallen op het Nationaal Socialisme en zijn we
reldbeschouwing wordt met den dag grooter.
In steeds driester vorm tracht de heele voor
malige partijpers in haar berichtgeving een be
paalde strekking te leggen, die noodzakelijker
wijze op een vernieling van de jonge Duitsche
volksgemeenschap moet leiden. Bij deze nega
tieve berichtgeving spant vooral de Centrum
pers de kroon. De lezers dezer bladen moeten
den indruk krijgen, dat ook thans nog de gods
dienstige belangen den voorrang hebben boven
het belang der natie. De politieke gebeurtenis
sen worden niet belicht van het totaal-Duit-
sche, maar van het eenzijdig-godsdienstige
standpunt, zoodat noodzakelijkerwijze nieuwe
confessioneele geschillen moeten ontstaan. Sy
stematisch tracht men de katholieke bevolking
voor te praten dat het Christendom in Duitsch
land wordt vervolgd. Om dit doel te bereiken
worden onbenulligheden op een onjuiste manier
uitgebuit, feiten verdraaid of uit hun verband
gerukt en een soort journalistiek^gepraktiseerd,
die op den duur een groote onrust onder de
bevolking moet teweeg brengen.
De Rijksregeering en de N. S. D. A P. kunnen
hierbij niet werkeloos toezien. De voorzitter der
Rijks perskamer Amann heeft daarom paragraaf
GENEVE, 22 Maart. De voorzitter van den
Volkenbondsraad, dr. Aras, minister van Bui-
tenlandsche Zaken van Turkije, heeft besloten,
dat de Volkenbondsraad in de eerste week van
April bijeen zal komen in een buitengewone
zitting, teneinde het voorstel van de Fransche
regeering te bespreken.
De juiste datum van bijeenroeping van den
Volkenbondsraad zal later worden bekend ge
maakt.
2 van de verordening van 13 December 1933
gewijzigd.
De N. S. D. A. P. en al haar instanties heb
ben thans uitdrukkelijk het recht om hun le
den, alsmede de ledender ambtenaarsvereeni-
gingen te controleeren of ze een Nationaal-So-
ciaiistisch blad lezen, omdat de meeste bladen
der niet-nationaal-socialistische pers de kans,
die geboden werd om blijk te geven van hun
veranderde mentaliteit ten opzichte van de
N. S.D. A. P., ongebruikt voorbij lieten gaan.
N. B. Wie bovenbedoelde kranten leest, be
wijst daardoor dat hij geen Nationaal-Socialis1
is! (Hetgeen een ambtenaar zijn betrekking
kost. Red.)
Commentaar overbodig.
LONDEN, 22 Maart. Eden is hedenavond om
half zeven op het vliegveld van Parijs aange
komen. Hij zal morgen met Laval het dejeuner
gebruiken. De besprekingen met den Franschen
minister van Buitenlandsche Zaken en met den
Italiaanschen onderstaatssecretaris Suvich zul
len tot den middag duren. Dan begeeft Eden zich
per vliegtuig naar Amsterdam. Hij zal vervol
gens, gelijk reeds gemeld is, Zondagmorgen met
Simon naar Berliin 'doorreizen.
Theunis door koning Leopold belast met een
onderzoek bij de drie groote partijen omtrent een
economisch program.
Laval's overeenkomsten met Mussolini nagenoeg
eenstemmig door de Fransche Kamer goedge
keurd.
Lord Eden voor zijn besprekingen n^et de
Fransche en Italiaansche vertegenwoordigers te
Parijs aangekomen.
De Volkenbondsraad komt In de eerste week
van April in buitengewone zitting bijeen.
Verder verklaarde Laval, dat in een onrustig
Midden-Europa niets duurzaams kan ontstaan
zonder vertrouwelijke samenwerking tusschen
Italië en Joego-Slavië. Het is te nopen, dat
Duitschland door zijn geste de organisatie van
den Vrede slechts iets vertraagd heeft. Frank
rijk wil niémand van de samenwerking uit
sluiten.
Laval legde er den nadruk op, dat hij ver
trouwt op de ontwikkeling der internationale
actie en hij wees op de bijeenkomst, die Zater
dag zal worden gehouden door de vertegenwoor
digers van Frankrijk, Italië en Engeland, als
mede op de besprekingen, die in Noord-Italië en
wel te Como zullen plaats vinden.
Hij heeft slechts één streven en dat streven
Wordt door de Kamer en door geheel Frankrijk
gedeeld; de organisatie van den vrede in een
sterk Frankrijk, dat overtuigd is van zijn vei
ligheid, onder leiding van den Volkenbond.
Laval verklaarde den vredesarbeid niet op te
geven.
Franklin Bouillon zeide daarop, dat de minjs-
ter geen openhartige woorden heeft gesproken
over de Duitsche bewapening. Hij zeide, dat de
vooraanstaande Fransche politici niet den moed
hebben de waarheid te zeggen en er niet ge
noeg op bedacht zijn, de Fransche kaart uit
te spelen.
Laval antwoordde, dat hij deze Fransche kaart
Wel uitspeelt, doch die kaart alleen vormt geen
volledig spel. Het systeem van vriendschappen
en bondgenootschappen moet gehandhaafd blij
ven.
Tot dusver werd deze opdracht steeds vol
voerd door dengene, die door den koning als
kabinetsformateur was aangewezen. Mogelijk
heeft de koning hierbij de bedoeling, dat de
heer Theunis zich tijdens de uitvoering van
deze koninklijke opdracht met de leiders der
partijen en de partijen zelf zou verzoenen.
Misschien ook zoekt de koning tijd te. win
nen, omdat, zooals blijkt uit het verloop van
deze regeeringscrisis, het niet gemakkelijk is om
den persoon aan te wijzen, die in deze netelige
omstandigheden de man is, om een nieuwe re
geering te vormen.
Intusschen biedt de terreinverkenning dit
practisch voordeel, dat zij den weg effent voor
den aanstaanden formateur. Het is immers een
zeer moeilijk werk, om de katholieke, liberale en
socialistische opvattingen en economische pro
gramma's met elkaar te verzoenen.
In een korte verklaring, welke de heer Theu
nis ons gaf, legde hij er bijzonder den nadruk
op, dat hij geen kabinetsformateur was. Hij was
slechts door den koning belast met een onder
zoek, hetwelk een kleine verkenning was om
trent de basis, waarop een gemeenscnappelijke
regeering kon worden opgebouwd en waaraan
hij twee dagen wilde besteden. „De economie
moet nu de politiek beheerschen", zoo zeide de
heer Theunis.
Intusschen heeft Theunis gesproken met den
socialistischen partijleider Vandervelde, met den
katholieken leider Poullet en met den afgetreden
minister van Financiën Gutt. Hierna nog met
de drie socialisten Spaak, Wauters en Henri de
Man. Ook heeft de heer Theunis nog gesproken
met den Antwerpschen reeder Dens.
Deze gesprekken over een economisch pro
gramma zullen Zaterdag worden voortgezet.
Wijziging der Kieswet door de Tweede Kamer
afgehandeld; Woensdag stemming.
De tweede „Statendam" zal vrijwel zeker in ons
land worden gebouwd.
Uitnoodiging tot staking van den spellingstrijd:
open brief van mr. dr. Catz aan prof. Taverne
Zuivelexport wekt bezorgdheid.
Cursus voor huishoudelijke voorlichting te Os-
sendrecht door minister Marchant geopend.
New-Yorksche Beurs: Opening zwakker, gelei
delijk herstel, slot op hoogste punt.
O
In ons leven speelt steeds het on
verwachte een groote rolGeluk en
droefheid komen soms op een onge
dacht oogenblik. We moeten dan ge
reed zijn het geluk te grijpen en
het niet aan ons te laten voorbij
gaanwe moeten dan ook krach
tig zijn om het ongeluk te dragen.
Christus zelf waarschuwde ons: we
kennen dag noch uurVoor hoevelen
onzer zal het einde onverwacht zijn?
Toch dienen we dan gereed te zijn,
gereed om de straf te dragen die de
dood nu eenmaal sedert Adam's val
inhoudt gereed ook om het geluk
te ontvangen waarvoor we gescha
pen zijn.
Laat het onverwachte nooit onver
wachts, maar altijd verwacht zijn!
PARIJS, 22 Maart. Met een ongekend
groote eerderheid, n-L. met 555 tegen 9 stem
men, heeft de Fransche Kamer heden haar
goedkeuring gehecht aan de z.g. accoorden
van Rome.
Men herinnert zich dat deze accoorden in het
Begin van dit jaar bij het bezoek van Laval aan
Mussolini waren overeengekomen. De beide
staatslieden kwamen destijds o.a. overeen, dat
het Italiaansch grondgebied in Noord-Afrika
zou worden uitgebreid met een strook gronds
van Fransch-Somaliland.
Aan de stemming ging een debat vooraf, waar
in de rechtsche afgev. Franklin Bouillon weer
scherpe aanvallen deed op het beleid der Fran
sche regeering op het stuk der buitenlandsche
politiek.
Frankrijk heeft, volgens spreker, teveel ver
trouwd op de houding van Engelana. Het was
echter geen gemeenschappelijke politiek, wan
neer van Engelsche zijde de terugkeer van
Duitschland naar Genève verlangd wordt en
door Frankrijk een nota wordt gezonden, die
een dergelijken terugkeer onmogelijk maakt.
Men moet niet langer schuchter tegenover En
geland zijn. Duitschland heeft door zijn be
wapening de beschaafde wereld den oorlog ver
klaard. De vraag is nu, of men moet toegeven
of weèrstand zal bieden.
De vredelievende naties, aldus Bouillon, moe
ten militair gegroepeerd worden en dan behoeft
men geen angst te hebben. Duitschland en
Hongarije tezamen zijn 80 millioen menschen,
die de vernietiging der verdragen en den oorlog
wenschen. Daartegenover staan 400 millioen
menschen, die de handhaving der vredesver
dragen verlangen. Indien men afziet van Poien
en Engeland en aanneemt, dat deze neutraal
zijn, blijven er toch nog 320 millioen menschen
over.
Onze Brusselsche correspondent seint ons d.d.
22 Maart:
De huidige Belgische crisis heeft ons al meer
dan een nieuwigheid gebracht en ook thans
staan wij weer voor een verrassing.
Stand op Zaterdag 1 uur v.m.: 757.5
Vorige stand: 759.2
melijk, dat deze houding van Gil Robles nauw
samenhangt met de kwestie der kieswetwijzi
ging, die hangende is en waartoe in het kabi
net reeds een ontwerp is uitgewerkt. Het tot
nu toe gevolgde kiesstelsel is een z.g. meer
derheidssysteem, in afwijking van het systeem
der evenredige vertegenwoordiging, dat wij ken
nen. Men karakteriseert het het best door te
zeggen, dat de partij of de verbonden partijen,
die in een district de meerderheid behaalden,
niet een evenredig groot deel der zetels van
bet district toegewezen krijgen maar een zeer
onevenredig groot deel. De minderheden ko
men danig in het gedrang. Het is naar zijn
aard een stelsel van onevenredige vertegen
woordiging.
/Vandaar de noodzaak, dat verwante partijen
zich aaneensluiten, vandaar ook dat de aan
eengesloten verwante partijen van rechts in
1933 hun verdeelde tegenstanders nagenoeg
verpletterden. Nu is Gil Robles openlijk voor
stander van de evenredige vertegenwoordiging
en het schijnt, dat zijn criterium in het ka
binet de overhand heeft behaald.
Wanneer de verkiezingen op grondslag van
evenredige vertegenwoordiging gehouden wor
den, vervalt eigenlijk de voornaamste grond
voor verkiezingscoalities en gemeenschappelijke
candidatenlijsten. Dit eenerzijds.
Anderzijds is het bekend, dat Gil Robles een
groot inconvenient der rechtsche coalitie daarin
ziet, dat deze hem belet met het integraal
eigen, scherp omlijnde program zijner partij de
verkiezingen in te gaan en hem daarentegen
gebiedt een weinig begeesterend, vaag mini
mum-program aller rechtsche partijen te ver
dedigen. Bovendien meent de Ceda-leider, dat
de coalitie van 1933 zijn partij het offer van
verscheidene zetels ten gunste der monarchis
tische partijen heeft gekost.
De veronderstelling ligt dus voor de hand,
dat Gil Robles, hangende de kieswetwijziging,
inzake coalities de handen vrij wil houden.
Een en ander neemt niet weg, dat bij de a.s.
gemeenteraadsverkiezingen de plaatselijke co-
mité's een groote mate van vrijheid zullen heb
ben, naar behoefte plaatselijke verbonden aan
te gaan, met rechts maar ook met links, in
zooverre men de radicalen nog linksch kan noe
men.
De rechtsche partijleiders, die vóór het her
stel van het rechtsche blok zijn, beroepen zich
op het gevaar van links. Wanneer aldus hun
argument de staat van beleg resp. van alarm
wordt opgeheven, ontstaat een gunstige atmos
feer voor de propaganda der linkerpartijen. En
daar het zeker is, dat de linkerpartijen van
de communisten tot de radicaal-democraten
van den loge-grootmeester Martinez Barrios,
gemeenschappelijk den verkiezingsstrijd zullen
ingaan, is hun overwinning zeker, indien hun
niet het rechtsche blok tegenover gesteld wordt.
Het argument geeft in alle scherpte weer,
welke belangen op het spel staan. De Ceda-lei
der zal zijn beslissing dan ook zeker niet licht
zinnig namen.
Men dient echter te bedenken:
lo. Dat de staat van oorlog resp. beleg nog
niet is opgeheven, en wanneer de regeering
wil, kan deze handicap voor de propaganda
van links tot op den dag der verkiezingen voort
duren.
2o. De vereeniging van alle linksche partijen
hieronder niet de radicalen te rekenen is
vooralsnog geen feit.
3o. De kieswetwijziging kan het aangaan van
coalities min of meer overbodig maken.
(Bijzondere correspondentie)
Wat de pennen der politieke redacteu
ren en de tongen der politieke rede
naars dezer dagen het meest in be
roering brengt, zijn de aan te gane coalities
tusschen de verwante partijen van rechts en
tusschen de verwante partijen van links. Coa
lities met het oog op de gemeenteraadsverkie
zingen van April a.s. en op de in een latere
maand van het jaar te verwachten algemeene
verkiezingen, na de ontbinding van de huidige
Cortes.
Een machtig voorbeeld van zulk een verkie
zingscoalitie hebben in November en Decem
ber van 1933 de rech terpartij en gegeven, die
onder aanvoering van den leider der Ceda, Gil
Robles, het anti-maxistisch front hadden ge
vormd en haar propaganda-kruistocht bekroond
zagen met de bijna totale verbanning uit het
politieke leven van de sectarische linksch-rep-
blikeinsche partijen, die verantwoordelijk wa
ren voor het tweejarig Azana-bewind.
Logischerwijze had op dit groote, gezamenlijk
behaalde negatieve succes een gemeenschappe
lijke positieve, constructieve regeeringsarbeid
moeten volgen. De verkiezingscoalitie, die de
overwinning had behaald, zette zich echter
niet om in een regeeringscoaliteie. Üiterlijke om
standigheden hielden zulks tegen, maar meer
nog innerlijke tegenstrijdigheden binnen het
rechter blok zelve.
Op het oogenblik wordt gesproken over de
noodzaak het anti-marxistisch verkiezingsfront
te vernieuwen, liever gezegd opnieuw aan te
gaan. Merkwaardigerwijs zijn stemmen hiertoe
reeds opgegaan uit alle partijen, die deel uit
maakten van het blok van 1933, behalve juist
uit de partij der popular-agrariërs.
Volgens onze informaties is het zeer aanne-
