1 De sterkte van het Duitsche luchtwapen Weigert Duitschland Salomon naar Zwitserland terug te zenden? Geprikkelde stemming in Frankrijk tegen de Duitschers Het nieuws van heden MOTTA'S PROTEST FEL EN GEDOCUMENTEERD VRAGEN IN HET LAGER HUIS ALLEN VERDACHT VAN SPIONNAGE HET KABINET-LERROUX DE BAROMETER VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866 ABONNEMENTEN: Voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f3.25; per post per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 DONDERDAG 4 APRIL 1935 Ochtendblad ZESTIGSTE JAARGANG No. 19270 Een dag vóór de ontvoering hiel den de ontvoerders een for- meele generale repetitie Wesemann heeft bekend Fabrieksbrand te Oslo Schade bedraagt 1 millioen kronen „GAZETTA DEL PO POLO" IN DUITSCHLAND VERBODEN Simon verklaart, dat Duitschland inderdaad pariteit met Enge land in de lucht be reikt heeft De meening van Sir Philip Sassoon Het Weer, Churchill De actie van het Hitlerrégime en der Gestapo vooral houdt niet op bij de Duitsche grenzen Laat ons met rust!" Ze" Waarschijnlijk geen lang leven beschoren Tsjang-Kai-Sjek lijdt nederlaag Tegen roode troepen NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., ingez. mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Onder groote belangstelling had de plechtige uitvaart en begrafenis plaats van de vijf slachtoffers van het tragisch auto-ongeluk te St. Michiels Gestel. De vijf lijkkisten voor het priesterkoor in de St. Petruskerk te Vught tijdens de plechtige H. Requiem-Mis ZOoals reeds in het kort werd gemeld, heeft de Zwitsersche minister van Bui- tenlandsche Zaken, Giuseppe Motta, in het parlement te Bern de protestnota voor gelezen welke de Zwitsersche Gezant te Berlijn, de heer Dinichert, naar aanleiding der ontvoering van den Duitschen pacifist Berthold Jakob Salomon namens zijn re geering overhandigde aan den Duitschen staatssecretaris van Buitenlandsche Zaken, von Bülow. In de Wilhelmstrasse weigerde men om aanstonds het standpunt der Rijks- regeering in de af faire-Jakob uiteen te zet ten. Von Bülow nam het Zwitsersche pro test aan en beloofde den heer Dinichert een schriftelijk antwoord. Voor de zitting van het parlement bestond een enorme belangstelling. Men hoopte dat de protestnota antwoord zou geven op de vele vragen welke in verband met de affaire-Jakob klom gesteld werden en waarop de politie, die zulk een uitgebreid onderzoek instelde, weiger de in te gaan. En degenen die groote verwach tingen koesterden omtrent de „onthullingen" van minister Motta, zijn niet bedrogen uitge komen. De protestnota toch gaf niet alleen een afdoende uiteenzetting van de activiteit welke sommige Duitsche nationaal-socialisten op Zwitsersch gebied ontplooien, doch ontnam tevens alle geheimzinnigheid aan het tot nu toe nog steeds vrij duistere geval der ontvoe ring van Bazel. De zitting van het Bernsch parlement welke gistermorgen om negen uur begon, werd ge opend met twee interpellaties der Bazelsche afgevaardigden Thalmann en Schneider. Beiden vertolkten de verontwaardiging van het Zwit sersche volk over het feit dat iemand met ge weld over de grens ontvoerd kan worden. Bei den ook vroegen opheldering omtrent de offi- cieele Duitsche lezing van het geval-Jakob: namelijk dat deze vrijwillig naar zijn vroeger vaderland was gegaan en gearresteerd werd, terwijl hij clandestien de grens probeerde te overschrijden. De Zwitsersche protestnota welke daarop door minister Motta werd voorgelezen, gaat uit van de Duitsche lezing dat Jakob vrijwillig naai Duitschland ging en aan de grens gearresteerd werd, om direct te constateeren dat deze weer gave der feiten niet strookt met de resultaten van het onderzoek der Zwitsersche politie. Hans Manz, kapitein der koopvaardij, dr. Walter Richter, zich gewoonlijk noemende dr. Becker, beiden wonende te Berlijn en de te Londen woon achtige Duitsche emigrant Hans Wesemann wisten in den herfst van 1934 het vertrouwen te winnen van Berthold Jakob Salomon door hem in relatie te brengen met den Engelschen journalist Wickham Steed, die in die dagen groot opzien baarde door zijn onthullingen over de Duitsche bewapening in de lucht. Wesemann heeft bekend dat hij 26 en 21 Februari j.l. met Manz en Richter over een kwam Berthold Jakob Salomon in een hinderlaag te lokken. Hij zou hem naar Bazel roepen om hem daar aan de Duit sche geheime politieke politie, de Gestapo, over te leveren. Jakob ontving te Straatsburg het telegram van Wesemann dien hij volkomen vertrouwde, vertrok naar Bazel, ontmoette daar Wesemann die hem voorstelde aan Manz en gedrieën at men in een bekend restaurant. Na het diner zou men naar Manz' woning gaan voor een vertrouwelijk onderhoud. Manz zeide te Richen te wonen en men huurde daarom een auto. Wesemann nam plaats naast den chauffeur. Manz en Salomon zaten achterin. Men ver trok om ongeveer half elf 's avonds. Korten tijd later passeerde de auto met een snelheid van tachtig kilometer de Duitsche grens. Een paar honderd meter van de grens, te Weil/am Rhein, werd een lichtsein gegeven. De wagen stopte en twee Duitsche politie-agenten, een in burger en een in uniform, arresteerden den niets ver moedenden ontvoerde. Wesemann heeft voorts erkend dat de ver schillende telegrammen welke mevrouw Salo mon uit Bazel en Zurich ontving, en waarin hij de rol bleef spelen van voortvluchtigen anti nationaal socialist, van hem afkomstig waren Hij had ze verzonden om zich zoo mogelijk aan alle verdenking te onttrekken en om in elk geval tijd te winnen. Nog denzelfden avond na de ontvoering ging hij weer naar Duitschland. Vijf dagen daarna trok hij naar Pallanza in Noord-Italië en telegrafeerde vandaar naar Duitschland. Hij kreeg antwoord ook. Wesemann gaf toe dat er Zaterdagmiddag 19 Maart, dus een dag voor Salomon's verdwij ning, een soort generale repetitie gehouden is van de ontvoering. Hij verklaarde ook dat het onmogelijk is beweren dat het slachtoffer vrijwillig naar Duitschland is gegaan. De Zwitsersche protestnota eindigt met den eisch dat Berthold Jakob Salomon wordt terug geleid naar de Zwitsersche grens en dat de in Duitschland vertoevende medeplichtigen aan zijn ontvoering zullen worden gestraft. Of de regeering van Bern thans meer succes zal hebben dan een jaar of vijf geleden toen zij even felle en even gedocumenteerde protes ten zond naar Rome omdat Mussolini's geheime politie den anti-fascist Rossi van Parijs naar het Lago Maggiore lokte en hem vandaar naar Pallanza ontvoerde? -Het ziet er, ronduit ge zegd, niet erg naar uit. Reuter meldt althans uit Berlijn: De Duitsche autoriteiten schijnen geens zins geneigd te zijn cm te voldoen aan het verzoek der Zwitsersche regeering,, den naar Duitschland ontvoerden journalist Jakob terug te zenden. In officieele kringen ver dedigt men de stelling dat Jakob wèl door een agent provocateur naar de Duitsche grens werd gelokt, doch dat hij deze uit eigen beweging wilde overschrijden. In be voegde kringen noemt men een en ander een kwestie van tactiek waardoor de neu traliteit van Zwitserland niet in het minst geschonden wordt. OSLO, 3 April. In de werkplaatsen van de fa. Myren is hedenmorgen tegen 4 uur een brand uitgebroken, die tengevolge van den krachtigen Noordenwind spoedig een dreigen den omvang aannam. Behalve een groot deel van de fabriek, werd een z.g. „zever", die ge reed was om afgeleverd te worden en die be stemd is voor cellulosevervaardiging, volkomen vernield. De schade wordt geschat op ruim 1 millioen kronen. Vijf brandweerlieden werden deels door rookvergiftiging, deels door neerstor tende stukken puin, getroffen. BERLIJN, 3 April Naar aanleiding van een uitlating in de Italiaansche „Gazetta del Popoio" van 28 Maart, dat Duitschland zijn aspiraties tegenover Lithauen, Rusland en Oostenrijk niet heeft opgegeven, doch zelfs voornemens is in Ierland een operatiebasis tegen Engeland op te richten, is de „Gazetta del Popoio" voor .het geheele Duitsche Rijksgebied verboden. LONDEN, 3 April. (Reuter) Afgevaar digde Sir Charles Cayser heeft heden middag in het Lagerhuis den minister van Buitenlandsche Zaken, Sir John Simon, gevraagd, of Rijkskanselier Hitier tijdens de besprekingen te Berlijn cenigerlei aanduiding had gegeven be treffende de tegenwoordige sterkte van het Duitsche luchtwapen. Sir John Simon antwoordde daarop. Ja, in het verloop van deze besprekingen deelde de Duitsche Rijkskanselier in algemeene uitdrukkingen mede, dat Duitschland pari teit met Engeland in de lucht bereikt had. De liberale afgevaardigde Mander stelde verder nog de vraag, of Sir John Simon een verzekering kon geven, dat op de conferentie van Stresa geen besluiten genomen zouden worden, die de volledige en vrije bespreking van den tegenwoordigen politieken toestand der wereld in de a.s. zitting van den Vol kenbondsraad zouden verhinderen. Sir John Simon antwoordde hierop: Niets wat te Stresa gebeurt zal een vrije en vol ledige bespreking van eenigerlei onderwerp verhinderen, tot het onderzoek waarvan de, Volkenbondsraad in zijn a.s. zitting zal worden opgeroepen. Gelijk te verwachen was, stelde Churchill zich niet tevreden met het antwoord van Sir John Simon betreffende de sterkte van de Duitsche luchtstrijdkrachten. Onmiddellijk na het einde van den interpeliatietijd stond hij op en vroeg hij den eersten minister of deze met het oog op de verklaring van Sir John Simon betref fende de Duitsche luchtbewapening thans een ander antwoord wilde geven dan gisteren, toen hem gevraagd werd gelegenheid te geven deze dringende en ernstige kwestie te bespreken. MacDonald antwoordde, dat de huidige par lementaire zaken zoo dringend zijn, dat de regeering geen afzonderlijken dag voor een be spreking' van deze kwestie ter beschikking kon stellen. Churchill maakte MacDonald er opmerkzaam op, dat het antwoord van Simon betreffende de VERWACHTING: Matige Westelijke tot Noordwestelijken wind, zwaar bewolkt tot betrokken, regen- of natte sneeuwbuien, weinig verandering in temperatuur. jË Verdere vooruitzichten: Weinig vcrande- ring. sterkte der luchstrijdkrachten van Engeland en Duitschland in onmiddellijke tegenstelling stond tot de verklaringen die door de Britsche regee ring tot dusverre zijn afgelegd. Dientengevolge moeten bijzondere maatregelen genomen worden, opdat het Lagerhuis de zaak kan bespreken. De leider der oppositie, Lansbury, stelde hierop voor, een bespreking te doen plaats vin den binnen het kader van zekere financiëele debatten. MacL nald verzocht dit voorstel te voren bekend te maken en voegde er aan toe, dat zijn antwoord niet beschouwd mocht worden als aan vaarding' van het voorstel. Een deel der avondbladen publiceert het ant woord van Simon op opvallende wijze. Intusschen heeft de onderstaatssecretaris voor luchtvaart, Sir Philip Sassoon buiten het Lagerhuis op een vergadering' van de Volken bondsunie éen redevoering uitgesproken over het geheele probleem. Sassoon verklaarde, dat hij eerlijk geloofde, dat men in het ontworpen luchtpact een uit voerbaar middel bezat om onveiligheid te ver vangen door veiligheid en op deze wijze de hoofdoorzaak van overdreven bewapeningen en van den oorlog uit den weg te ruimen. Zoowel in Japan als in de Ver. Staten is een streven aan den dag gekomen de luchtstrijd krachten te versterken, terwijl Rusland behal ve een leger van 900.000 man, thans de groot ste luchtstrijdmacht der wèreld wil bezitten. Er zijn Europeesche volken, die aan Rusland grenzen en die buitengewoon geïntéresseerd moeten zijn bij het onheilvolle toenemen van de militaire macht van Rusland. Inzake de herbewapening van Duitschland merkte Sassoon op: Dit is sinds lang het onderwerp van het grootste belang, om niet te zeggen van de groot ste bezorgdheid voor het Engelsche volk ge weest. Er bestaat reden te veronderstellen, dat het tempo der herbewapening in Duitschland definitief bespoedigd is. Spr. hoopt, dat de besprekingen, die kortge leden tusschen den minister van Buitenlandsche Zaken en Hitier hebben plaats gevonden, zullen r V leiden tot een betere kennis van weerskanten van de doeleinden en voornemens der beide landen. Wanneer dit zoo zal zijn, zal dit een groote winst beteekenen. Een volledig begrip van de positie van de andere zijde is een nood zakelijke voorwaarde voor een duurzame over eenstemming. Ingaande op de moeilijkheden, die de Britsche regeering bij de poging ontmoet om andere volkeren over te halen hun luchtbewapenings- politiek te wijzigen, merkte Sassoon op: Wij hebben de hoop niet opgegeven, wij zul len onze pogingen niet opgeven. Maar wij moe ten Europa zoo nemen als het is. Wij staan nog steeds op de vijfde plaats onder de wereld machten en wanneer wij er ons tevreden mee stellen te blijven staan, waar wij op het oogen- blik zijn, zullen wij niet lang Duitschland voor blijven. Het door Engeland en Frankrijk ontworpen luchtpact is gebaseerd op wederzij dsche garan ties der Locarnovolken tegen aanvallen uit de lucht. Wanneer Groot-Brittannië een nuttig deelnemer aan een zoodanig pact wil zijn, moet het sterk genoeg zijn om passenden bijstand té kunnen bieden, wanneer daartoe een oproep tot Engeland wordt gericht. Aartshertog Eugenius inspecteerde op het Keizer-Karel-herdenkingsfeest te Wee- nen de eere-compagnieën van het Oosten rijksche leger. Dit was de eerste maal sinds den wereldoorlog, dat deze inspectie door een Habsburger werd verricht (Bijzondere correspondentie) Het geval van menschenroof, gepleegd aan den geëmigreerden journalist Berthold Jacob, heeft op de openbare Fransche meening een ietwat andere uitwerking, dan men gelooven zou. In de boulevardbladen, die de opinie van den man in de straat zoowel maken als weergeven en uitbuiten, vindt men sinds enkele dagen een meer dan vijandige stemming tegenover Hitlerduitschland niet alleen, maar tegenover Duitschers in het algemeen, zonder het onderscheid of zü nu van politieke confes sie nazi zijn ofwel emigrant en bestrijder van het Hitlerrégime. Iets gevaarlijkers dan een vijandige stemming heerscht er, namelijk een psychose. Een latent gevoel van prikkeling tusschen vele Franschen en de geëmigreerde Duitschers in Frankrijk was reeds langer aanwezig, evenals een stijgend antisemitisme, en beide werden gevoed door het feit, dat de emigranten van over den Rijn hun politieke verbittering meebrachten, terwijl toch het Fransche volk in den jongsten tijd meer dan genoeg door zijn eigen problemen wordt bezig gehouden. De uitdagende beweging, waarmee Hitier het verdrag van Versailles verscheurde, maakte deze geprikkeldheid tot een vijandige stemming, en een geval als de ontvoering van Berthold Jacob, breeduit besproken in de dagbladpers, deed de rest. Heerschte er reeds, in sommige milieux z. als onder 'i studenten, onder de nationalis ten en met name de bonden en politieke ver- eenigingen van rechts een zekere xenophobie, thans is die duidelijk antigermaansch getint geworden. Het is waar, de actie van het Hitlerrégime en bijzonderlijk van de Gestapo houdt niet op aan de Duitsche grenzen, zij wordt, op fluistertoon, voortgezet in het buitenland. Men weet thans, dat de organisatie, die Berthold Jacob ont voerde, in opdracht van de Geheime Staats Polizei handelde. En het bericht, dat de Duit sche pers over het geval brengt, zegt overdui delijk, dat de Duitsche overheid de ontvoerders dekken wil. Iets dergelijks werkt opwindend in de Fran sche gemoederen; zij zien thans in iederen Duitscher binnen hun grenzen een spion en zulks met des te meer recht, naarmate minder zeker is uit te maken, wat men van de Rijks- duitschers in Frankrijk, de niet-emigranten dus, denken moet. Daar is de Duitsche kolonie van Pont de l'Arche, de brug over de Seine, die door Duit sche arbeiders vernieuwd wordt als een der herstelbetalingen, door het verdrag van Ver sailles bepaald. De meeste dezer Duitsche arbei ders zijn nazi's. Nu is vast komen té staan, dat enkele hunner op 24 Februari door Wesemann bezocht zijn. Verder is een zekere Schleier als een leider van het Duitsche Arbeidsfront naar Port de l'Arche gekomen, oogenschijnlijk om de arbeiders op dezelfde wijze als in Duitschland te organisee- ren. Deze man wordt er thans van verdacht, een geheime agent van de Gestapo te zijn. Een karavaan .van journalisten heeft zich in de laatste achtenveertig uur uit Parijs naar Pont de l'Arche begeven, doch Schleier is daar slechts zwijgzamer door geworden, en op hem en zijn arbeiders blijft de verdenking van spionnage rusten. In de pers doet voorts een reeks van bijzonder heden omtrent de methodes der Gestapo de ronde, vanaf de microfoons, heimelijk aangelegd in de vertrekken van verdachte personen, tot aan de bewaking van Koster den Duitschen gezant te Parijs. Koster, dit zij ter verklaring gezegd, is geen nazi, dat wil zeggen, niet offici eel in de partij ingeschreven. Men hoort over het half-officieele nazi-bureau te Davos en de verbindingen, die van hieruit met de Gestapo-spiorinen onderhouden worden. En hoort ook over de ervaring, door den Zwit- serschen piloot Schertz met de Gestapo opge daan, en welke thans voor de rechtbank te Zürich ter sprake kwam: Schertz, piloot in het Zwitsersch luchtleger, kwam op een moment, dat hij in geldzorgen verkeerde, met een agent van de Duitsche geheime staatspolitie in aanraking, die hem na eenige voelingname het geld voor de reis naar Berlijn verstrekte. Daar werd hem een goedbetaald werk aangeboden: Schertz zou op zich nemen, om de Duitsche emigranten in Zwitserland te bespionneeren en te gelegener tijd enkele hunner in een particulier vliegtuig, hem als persoonlijk eigendom aangeboden, over de Duitsche grens te brengen Nog meer bewijzen van deactiviteit der Gestapo op buitenlandsch terrein worden aan gehaald. Dat brieven, door Duitschland verzon den, b.v. vanuit Nederland naar Hongarije of Tsjechie, aan de mogelijkheid van geopend te worden blootstaan, is bekend, maar dat brieven, die in Bazel gepost worden met de bestemming Parijs, in sommige gevallen eveneens onder schept en gelezen worden, is betrekkelijk nieuw! Doch het is gebleken, dat in de postkantoren op .de genoemde lijn zich enkele elementen be vinden, die het briefgeheim schenden ten be hoeve van de Gestapo. Al deze dingen zijn voor den Franschman, met zijn sterk gevoel voor de vrijheid van den persoon, sensationeel en afschuwelijk, en omdat hij er niets mete maken wil hebben, verwenscht hü de nazi's, de emigranten en de Gestapo en slaakt de verzuchting, die men steeds veelvul- diger op muren en metro-reclames geschreven ziet: qu'on nous f j q h e la paix! (Laat ons met rust.), v Eden naar Praag vertrokken. Het nieuwe kabinct-Lerroux zal zich waar schijnlijk niet lang kunnen handhaven. De Duitsche luchtbewapening in het Britsche Lagerhuis besproken; Simon verklaart, dat de Duitsche luchtvloot even sterk is als de En gelsche. Regeering confereert met betrokkenen over de getroffen maatregelen inzake landbouwhypo- theken. Begrafenis der vijf slachtoffers van het auto ongeluk te St. Michielsgestel. Indiening „Uiver"-rapport bij Minister van Waterstaat einde volgende week te verwachten. Grootsch opgezette „leeningszaak" voor het Kantongerecht te Utrecht. De „Ijsvogel" voor de 25e maal naar Indic. New-Yorksche Beurs: Begin vrijwel onveran derd, daarna een vrijwel algemeene reactie. »*"e „Ze" moesten, „ze" zouden, „ze" dienden, ^ze" hadden dit, „ze" hadden dat, het aantal van hen, die altijd precies weten wat er gedaan moet worden door anderen, of gedaan had moeten worden door anderen, steeds als „ze" aangeduid, is niet onder cij fers te brengen. Aan plannen en ideeën hebben deze lieden nimmer gebrek. Aan critiek nog minder. Hun raadgevingen en adviezen hebben vooral een critisch karakter. Zij weten alles beier. Zij vinden niets goed. Maar wanneer, een beroep wordt ge daan op hun medewerking is het re sultaat vrijwel altijd negatief. Wat „ze" moeten, of moesten doen weten zij precies en perfect. Maar wanneer men hen in de gelegenheid stelt het zelf te doen, of maar iets te doen, ge ven zij niet thuis, hebben zij geen tijd, maken zij duizend bezwaren, vinden zij uitvluchten bij de vleet. Wie ondervindt het niet altijd weer opnieuw in het vereenigingsleven en het werk dat daar te verrichten valt? Degenen, die, liefst buiten de ver- eeniging het hoogste woord voeren en het gulst zijn met hun aanmerkingen, steken zeiven doorgaans geen haiid uit. „Ze" d.w.z. anderen moeten het maar opknappen. Zij zullen wel zorgen voor decritiek." MADRID, 3 April. (Reuter.) Men gelooft niet dat het nieuwe kabinet Lerroux een lang leven beschoren is. De regeering zal op krachtigen tegenstand stuiten bij de rechtsche partijen, die in het afgetreden kabinet zitting hadden. Met het oog hierop heeft de president dei- republiek, Alcala Zamora, ten einde het leven var, het kabinet althans voor den duur van een maand te verzekeren, een decreet onderteekend, waarbij de zittingen van den Cortes gedurende een maand onderbroken worden. Naar verluidt zijn alle leden van de „Action Popolar", de aanhangers van Gil Robles, die-lid zijn van gemeenteraden of provinciale raden, afgetreden uit protest tegen de wijze, waarop de partij behandeld is. HONGKONG, 3 April (Reuter) In de pro vincie Kweitsjau hebben de troepen van ge neraal Tsjang-Kai-Sjek een nederlaag gele den tegen de communisten. Deze laatsten ruk ken thans verder op naar Kweijang. Door Tsjang-Kai-Sjek worden reeds voorbereidin gen getroffen deze stad te doen ontruimen. Te Hongkong heerscht ongerustheid over het lot der buitenlanders, die te Kweijang verblijf houden. Stand op Donderdag 1 uur v.m. 7.57.4 yorige stand 757. i

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1935 | | pagina 1