Vaticaan zendt scherpe nota
aan Berlijn
DE SLOTZITTING VAN DEN
VOLKENBONDSRAAD
Ah
Toestand is ondraaglijk geworden
De nota aan Polen
Het nieuws van heden
DE KERK VOERT GEEN
PARTIJ-POLITIEK
TWEETAL RESOLUTIES
AANGENOMEN
KERKEL KUNST
LAME RIS
DE BAROMETER
Fel protest tegen de verordeningen van Goering, die den
plaatselijken overheden beveelt streng op te treden
tegen het politiek katholicisme"
VEREENIGDE KATHOLIEKE
PERS
ZONDAG 4 AUGUSTUS 1935
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE;
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
Voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per
post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DACBLAD UITCECEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
Ochtendblad
EEN EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 19472
Als de politiek echter het Altaar
raakt, dan heeft de Kerk het
recht zich te verdedigen
Kulturkampf, tragische
werkelijkheid
Het Weer
De regeering van Danzig moti
veert haar maatregelen
11
De Volkenbondsraad komt in
ieder geval op 4 September
weer bijeen
Litwinow dankt
en Eden
Laval
GENèVE, 3 Aug. (D. N. B.) De
Russische voorzorgen
tegen China
In verband met het conflict
MandsjoekwoBuiten Mongolië
MINISTERCRISIS IN
ARGENTINIË
DEMMER-GAS FORNUIZEN
Litwinoiv
Communiqué van Frankrijk,
Engeland en Italië
De moordende hitte in
Abessinië
Weer 3000 zieke soldaten
teruggekomen
Autobus door trein
gegrepen
Elf personen gewond
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN
Edel-Kopersmederij
Monstransen - Kelken
Altaren Communiebanken
THEOD. JORNA Zn.
Korte berichten
BECK NAAR FINLAND
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et, Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
Onze Romeinsche
d.d. 3 Augustus:
correspondent seint ons
De „Osservatore Romano" pu
bliceert hedenavond een officieel
artikel, dat den inhoud weergeeft
v#.n de nota, die, zooals wij reeds
meldden, acht dagen geleden te
Berlijn is overhandigd.
Naar wij vernemen is ook dit ar
tikel bestemd om op de Duitsche
kansels te worden voorgelezen.
De inhoud van deze verklaring
is aanmerkelijk scherper gesteld dan
de vorige.
Wij laten hieronder de voornaam
ste gedeelten uit de verklaring vol
gen:
Het Duitsche Persbureau heeft de samenvat
ting gepubliceerd van een verordening van mi
nister Goering, gelegd op de plaatselijke over
heden, welke spreekt over een beweerd „poli
tiek Katholicisme" en hen oproept om met alle
wettelijke middelen op te treden tegen die
geestelijken, die hun geestelijk ambt misbrui
ken voor politieke doeleinden.
Deze verordening wekt den indruk, alsof het
gaat over een aanzienlijk aantal leden van den
Katholieken clerus, dat zich aan misbruiken
zou hebben schuldig gemaakt.
Deze uiting kon niet andeas dan met groot
wantrouwen worden aanvaard. Iedereen weet
immers, welk verantwoordelijkheidsgevoel de
Katholieke clerus in alle landen van de ver
vulling van zijn ambt heeft.
"Wij zullen die beschuldiging beantwoorden
met een objectieve vaststelling der feiten.
Het is genoegzaam bekend met welk een vol
doening de Katholieken de sluiting van het
Concordaat hebben begroet en met welke eer
lijke gevoelens zij bereid waren mede te wer
ken tot de vernieuwing van hun vaderland.
Maar bekend zijn helaas ook de motieven, die
deze geestdrift hebben verstikt.
Het is dus onrechtvaardig op de Katholieken
de beschuldiging van politieke manoeuvres te
werpen, wanneer de feiten zonneklaar toonen,
dat de kwestie van zuiver godsdienstigen
aard is.
De minister-president van Pruisen verklaart,
dat de Nationaal-Socialistische Staat in be
ginsel vreedzame betrekkingen wil onderhouden
met de Katholieke Kerk en dit genoegzaam
heeft gedaan door de sluiting van het Concor
daat.
Indien deze bedoeling bestaat vorderen de
Katholieken echter, dat het Concordaat worde
nageleefd en dat de uitvoering ervan niet worde
verhinderd door maatregelen van autoriteiten
en dat men geen verklaringen of verordenin
gen uitvaardigt, die met het Concordaat on-
Vereenigbaar zijn.
De minister-president zegt verder, dat de
Nat.-Socialistische staat de integriteit van de
Christelijke kerken waarborgt en dat de wil en
de kracht van den staat voldoende zijn om de
Kerk te beschermen tegen verderfelijke invloe
den van het atheïsme.
De waarheid is, dat de staat weliswaar deze
verplichting op zich neemt, maar dat zij in
werkelijkheid al te vaak wordt geschonden.
De huidige staat moge de macht hebben om
een afdoende verdediging te voeren tegen de
afdwalingen van het atheïsme, maar minder
zeker is dat hij daarvan gebruik maakt.
Indien het ongeloof van marxistischen oor
sprong al bestreden wordt, genieten andere
anti-godsdienstige bewegingen in hun propa
ganda en organisatie de aanmoediging en de
gunst van gezaghebbende zijde.
Met alle middelen, die den partijen en den
staatsorganisaties ter beschikking staan, zijn
anti-christelijke boeken en periodieken in on
gehoorde massa's onder het volk verspreid.
De leider van den strijd tegen de Kerk is
benoemd tot oppersten leider van de volkscul
tuur en de volksontwikkeling en gebruikt zijn
ambtelijke macht ongestoord om zijn eigen
anti-christelijke opvoeding als een onvervreemd
baar bestanddeel van het Nationaal-Socialjs-
tisch program voor te stellen.
Indien onder voorgaande regeeringen de god-
delooze bewegingen beklagenswaardige exces
sen konden volvoeren, dan bleef toenmaals den
geloovigen toch de volle vrijheid om hun gods
dienst en hun cultureel erfdeel openlijk te ver
dedigen:
Heden is dat niet meer het geval en de toe
stand is dus in dit opzicht verslechterd.
Immers, aan den eenen kant wordt de anti
christelijke propaganda begunstigd en aan den
anderen gebruiken de staat, de party en de
organisaties elk dwangmiddel om aan de ge
loovigen de verdediging van hun geloof te be
letten.
Wanneer Rosenberg op ongehoorde wijze het
Katholieke geloof en de christelijke instellingen
belastert, antwoordt men, op een rechtmatig
protest der kerkelijke overheid, dat hy een par
ticulier persoon is.
Wanneer echter de geloovigen en de
bisschoppen tegen de anti-christelijke
waarheden van Rosenberg protesteeren en
hun geloof verdedigen dan wordt Rosen
berg tot hoog staatsambtenaar verklaard
en elk verzet tegen hem als misdrijf tegen
den staat veroordeeld.
Meer Is niet noodig om duidelijk te ma
ken, dat de toestand ondraaglijk geworden
is voor de Duitscho Katholieken.
Het is niet aanvaardbaar, dat, terwijl het
concordaat van kracht is, een hooge staats
ambtenaar zün taak als schryver en opvoeder
laat bestaan in het voortdurend en openlijk
beleedigen van den Opperherder der Katho
lieke Kerk en de instelling van het Pausschap
en zijn ambtelijke macht misbruikt met een
voortdurende uitdagende en banale propagan
da tegen het Christendom.
Het is onduldbaar, dat men de Kerk herin
nert aan de verplichting, die zij op zich ge
nomen heeft en loyaal heeft nageleefd en dat
men tegelijk eenzydige maatregelen neemt -aaa»
als de verordening over de sterilisatie en het
verbod der werkzaamheid der Katholieke or
ganisaties om van andere dingen niet te spre
ken, die de rechten en de vrijheid, welke in
het concordaat erkend zijn, te niet doen.
Een gezag, dat aldus handelt, heeft het aan
zich zelf te wijten wanneer in de kringen der
geloovigen een gevoel van wantrouwen en koel
heid steeds meer aangroeit en men zou oor
zaak en effect verwarren en zich aan gevaar
lijke illusies blootsellen, wanneer men den oor
sprong van deze vertrouwenscrisis zou zoeken
in politieke overwegingen der katholieke bur
gers, terwijl het een nog ernstiger dwaling zou
zijn, om te trachten zulk een gewetensvraag
stuk met dwangmiddelen te onderdrukken.
De verklaring houdt zich vervolgens bezig
met de kwestie van het politiek Katholi
cisme.
„De Kerk," zoo zegt zij, „voert geen
partij-politiek, doch wanneer de politiek
aan het altaar raakt, heeft de Kerk alle
recht om zich te verdedigen.
Bovendien hebben de groote vragen van
de samenleving ook een moreele zijde, die
zelfs de voornaamste is.
Het willen beweren, dat de Kerk zich daar
mede niet mag bezighouden en Haar bevoegd
heid te willen beperken tot het inwendige in-
dividueele geweten of enkel tot den eeredienst,
miskent Haar Goddelijke Zending.
De Kerk kan zich bij zulk een beperking nim
mer neerleggen. Haar recht is trouwens ook
in het Concordaat uitdrukkelijk erkend."
„Minister Goering," zoo besluit de verklaring,
„noemt zich een tegenstander van den „Kul
turkampf".
De feiten spreken echter een andere taal!
De werkelijke toestand is deze, dat de bis
schoppen in Duitschland geen vrijheid meer
hebben om het Evangelie te prediken en het
toe te passen op huidige vraagstukken, zonder
zich bloot te stellen aan straffen.
Het geestelijk ambt in Kerk, scholen en ver-
i VERWACHTING: Waarschynlijk meest
matige noordelijke tot noord-westelyken
=j wind. Gedeeltelijk bewolkt, droog weer.
5 Zelfde temperatuur.
EE Verdere vooruitzichten: weinig veran- j|
dering.
eenigingen is onderworpen aan een voortduren
de vijandige en hatelijke spionnage.
Waar de zaken zoo staan, is de Kulturkampf
in Duitschland geen gevaar voor de toekomst
meer, doch een tragische werkelijkheid van
het heden.
Indien men wil, dat de oneenigheid ophoudt
en godsdienst-vrede terugkeert, dan moet men
andere wegen inslaan en het Concordaat na
leven.
DANZIG, 3 Aug. (A. N. P.) De Danzigsche re
geering heeft thans in aansluiting op de ge-
dachtenwisseling met den Poolschen zaakge
lastigde, Papée, een nota aan de Poolsche re
geering gericht waarin zij haar maatregelen
motiveert. Allereerst wijst de nota er op, dat
de maatregel van Polen van 18 Juli j.l. voor Po
len geen voordeel brengt doch voor Danzig stop
zetting van den invoer via de Danzigsche ha
ven beteekent, wederinstelling van een econo
mische grens tusschen Danzig en Polen, bene
vens vernieling van de Danzigsche betalingsba
lans. De invoer via Danzig is inmiddels stop
gezet, de economische grens hersteld en de
grondslag voor een betalingsbalans weggenomen.
Het economische leven van Danzig staat daar
mede direct voor vernietiging.
De bestaansgrondslag van de stad is zelfs aan
het wankelen gebracht. Een afwachtende hou
ding kan onder die omstandigheden niet wor
den aangenomen, weshalve de Danzigsche re
geering de maatregelen heeft genomen, die in
staat zouden kunnen zijn den door Polen opge
roepen noodtoestand op te heffen. Deze maat
regelen hebben alleen ten doel den verstoorden
economischen toestand weer in evenwicht te
brengen en de bestaansbasis der stad te be
houden.
Zij zijn derhalve van zuiver economischen
aard en zijn er op berekend te verhoeden, dat
een economische catastrophe het Danzigsche
statuut aan het wankelen brengt.
Danzig waarborgt Polen nog steeds vrijen
doortocht naar zee. De voor Polen bestemde
wiJ_ openbare zitting, welke tevens de
slotzitting was van deze Volken
bondsvergadering.
'gWUl'lëli 2llïlëü"üoor de douane op dezelfde
ze worden behandeld als tot dusverre. De rech
ten van de havencommissie en deft spoorweg
blüven gewaarborgd.
Danzig blijft bereid onmiddellijk in onder
handelingen te treden. Hieraan wordt nog
maals uitdrukkelijk herinnerd.
De negerhoofdman Hubert Julian, bekend onder den naam van „Zwarten
Adelaar van Harlem," is zooals bekend belast met de leiding over de Abessi-
nische luchtmacht. Hierboven de Zwarte Adelaar" voor zijn vertrek naar
Abessinië te Niza, waar hij veertien piloten uit verschillende landen voor
den Negus in dienst heeft genomen
Volkenbondsraad is hedenavond,
even zeven Uur, bijeen gekomen in
DAIREN, 3 Aug. (Reuter) Uit voorzorg
heeft de Sowjet-regeering 160.000 man van het
Roode Leger te Tsjita en Irkoetsk in Trans-
Baikalie geconcentreerd, die gereed staan naar
de grens van Mongolië op te rukken, zoodra dit
noodzakelijk ïykt in verband met het conflict
tusschen Mandsjoekwo en Buiten-Mongolië.
Zooals men weet heeft Sowjet-Rusland goed
gekeurd. dat in deze een drievoudige commissie
wordt benoemd.
Ondertusschen heeft evenwel Mandsjoekwo,
niet voldaan over het antwoord van Buiten-
Mongolië op de tweede nota, een derde nota ge
zonden, waarin wordt verklaard, dat de onder
handelingen van Mandsjoeli zullen worden af
gebroken, indien geen bevredigend antwoord
wordt gegeven.
Naar verluidt hebben de ministers van Land
bouw en Financiën in Argentinië thans defini
tief hun ontslagaanvraag ingediend.
Goedgekeurd door de Gasstichting
Verkrijgb. bij Uw winkelier. Pr. reeds v.a. r 60
Imp. N.V. Techn. Handelsbur. G. de Boer, A'dam
Met koortsachtige haast wordt een nieuw kanaal gegraven op Ethio-
pisch gebied, niet ver van de grenzen van Erythrea. Het kanaal heeft
hoogst waar schij n lijk een strategisch doel
Er werden
voorgelegd.
aan den Raad twee resoluties
In politiek opzicht is de tweede resolutie het
gewichtigst. Deze luidt:
„De Raad besluit in ieder geval op 4 Sept.
a.s. weder bijeen te komen, en een algemeen
onderzoek naar de Italiaansch-Abessinische
kwestie in haar geheel in te stellen."
De andere resolutie gaat uitvoerig in op de
voortzetting van de arbitrage-procedure.
m
In den aanvang der zitting bracht de raads-
president Litwinow de twee resoluties ter
sprake.
Als eerste woordvoerder verklaarde de Abes-
siftische vertegenwoordiger Jéze, dat Abessinië
bereid was in het belang van den vrede een
groot offer te brengen, en de resoluties wensch-
te aanvaarden.
De Italiaansche gedelegeerde, Baron
Aloisi, deelde mede de eerste resolutie te
zullen aannemen. Betreffende de tweede
resolutie wenschte hij aan de stemming
daarover niet deel te nemen.
Minister Laval wees op de moeiiykheden,
welke zich bü de onderhandelingen hadden
voorgedaan. De benoeming van een vijfden ar
biter zal een bewijs zyn, dat de Raad alles
gedaan heeft wat mogelijk is om het behoud
van den vrede te verzekeren.
De Engeische vertegenwoordiger, Eden, deel
de mede met de resoluties accoord te gaan,
vertrouwend dat de hier getroffen regeling de
beste kansen biedt om tot een vreedzame op
lossing van de verschillen tusschen Italië en
Abessinië te komen. Een oplossing in dezen
geest is het, welke door alle landen der wereld
dringend wordt gewenscht en verwacht. HU
hoopte, dat tegen den 4en September alle
moeilijkheden op bevredigende wijze zouden
zün opgelost. Wanneer dit helaas niet zoo zou
zijn, dan zal het de plicht zijn van den VOi-
kenbondsraad de kwestie in haar geheel, en
zooals zij zich op dat moment zal voorstellen,
te behandelen. Eden sloot zijn verklaring met
de nadrukkelijke verzekering dat Engeland
alles zal doen om een vreedzame oplossing van
deze kwestie in overeenstemming met de
grondslagen van het Voikenbondspact te be
werken.
Litwinow verklaarde, dat hij met bevrediging
had vastgesteld, dat de geïnteresseerde mogend
heden het eens geworden waren om met elkan
der verder te onderhandelen. Hij sprak tevens
namens den Raad de hoop uit, dat de onder
handelingen een gunstig resultaat zouden heb-
ben.
Van de overige raadsleden namen slechts de
vertegenwoordigers van Denemarken en Abes
sinië "het woord om hun bevrediging over het
accoord tot uitdrukking te brengen.
Hierop werden de ontwerp-resoluties in stem
ming gebracht. De eerste resolutie (voortzet
ting van de arbitrage-procedure) werd met al-
gemeene stemmen aangenomen.
Bij de tweede resolutie, waarin een onderzoek
van het geheele probleem op den 4en Sept
a.s. wordt voorgesteld, onthield de Italiaansche
vertegenwoordiger zich van stemming. Qe reso-
lutie werd verder met algemeene stemmen aan
genomen.
Litwinow sloot hierop de zitting van den Vol
kenbondsraad en dankte de vertegenwoordigers
van Frankrijk en Engeland voor hun uitste
kenden arbeid.
GENèVE 3 Aug. (Reuter). De Engeische, de
Italiaansche en de Fransche delegatie hebben,
aldus meldt Reuter, voor den aanvang van de
slotzitting van den Volkenbondsraad het vol
gende communiqué uitgegeven:
„De vertegenwoordigers van de regeering van
het Vereenigd Koninkrijk, Frankrijk en Italië,
te Genève bijeen op den eersten Augustus 193.6,
overwegende, dat genoemde drie mogendheden
de onderteekenaars zijn van de regeling van 13
December 1906 inzake Abessinië, hebben zich
reeds bereid verklaard, onderling besprekingen
te voeren voor het vergemakkeiyken van de re
geling der tusschen Italië en Abessinië be
staande geschillen.
zy zijn overeengekomen, binnen den kortst
mogelijken tyd ,met deze besprekingen aan te
vangen."
ROME, 3 Aug. (Reuter.) Deze week zün des
nachts in Napels twee schepen met 3000 zieke
soldaten aan boord, die ongeschikt zijn gewor
den voor den actieven dienst, uit Oost-Afrika
teruggekeerd. De patiënten zijn naar verschil
lende plaatsen overgebracht. De autoriteiten
hebben hun aankomst niet vermeld en evenmin
bekend gemaakt waarheen zij gezonden zijn. In
Napels zyn zy echter niet gebleven.
WARSCHAU, 3 Aug. (A. N. P.) Bü het plaats
je Otwock nabü Warschau kreeg een autobus
juist op het oogenblik tóen hij een onbewaakten
spoorweg-overweg passeerde, panne. Op het
zelfde moment naderde een rangeerende loco-
-Ti'cf. die den autobus greep en meesleurde.
De autobus werd vernield, elf passagiers werden
gewond.
VATICAAN HEEFT EEN NIEUWE PROTEST
NOTA AAN BERLIJN GEZONDEN, WELKE
NOG SCHERPER IS DAN DE VORIGE.
Regeering van Danzig zendt nota aan Polen,
waarin zij haar jongste maatregelen motiveert.
Slotzitting van den Volkenbondsraad. Twee re
soluties aangenomen; 4 Sept. wederom bijeen.
Deken C. Hartman te Amersfoort overleden.
Bezuinigingsontwerp wordt in October in de
Tweede Kamer behandeld.
De Katholieke Kamerfractie wenscht geen bjj-
eenroeping der Tweede Kamer.
Nederlandsche athletiekkampioenschappendrie
records verbeterd.
Kunst van luisteren
Er zijn menschen die al maar moe
ten pratenpratenpraten.
Hetzij, dat ze zich zelf zoo gaarne
hooren spreken, zich zelf zulke
pracht-redenaars vinden, hetzij dat ze
een aangeboren radheid van zenuw
achtig praten hebben, zoodat er geen
speld tusschen te krijgen is, hetzij om
welke reden dan ookmaar zulke
menschen zijn in de samenleving
soms wel vermoeiend. Een beetje
minder! zucht men bij zich zelf. Het
is opmerkelijk dat er zoovele men
schen schijnen te wezen die de kunst
van het spreken en zoo weinigen die
de misschien nog grootere kunst van
het luisteren verstaan. Sommige wijze
re personen hebben zulk een kracht
gevende eigenschap door met de
grootste belangstelling naar de weder-
icaardigheden, naar de rampspoeden
van anderen te luisteren en juist op
tijd een goeden raad, een troostende
bemoediging mee te geven. Laten we
zulke personen in eere houden!
HAARL. HOUTTUINEN 72
AMSTERDAM TEL. 48539
Een 40-jarige inlandsche vrouw, wonende op
een boerderij te Cronje's Drift in het district
Vreaefort (Oranje Vrijstaat), heeft een vijfling
ter wereld gebracht, vier jongens en een meis
je. Alle vijf babies zijn echter gestorven, ver
moedelijk ten gevolge van het bizonder koude
weder. De vrouw heeft reeds 12 kinderen, die
allen in het leven zijn.
Op het Britsche ss. „Prinses Ena", op weg
van Jersey naar San Malo is brand uitgebro
ken. De vlammen grepen zoo snel om zich heen,
dat de bemanning in de reddingsbooten moest
plaats nemen. Er waren geen passagiers aan
boord; dezen waren te Jersey van boord ge
gaan. Het schip ging naar San Malo om daar
uitstapjes te organiseeren. De bemanning is in
veiligheid.
WARSCHAU, 2 Aug. (Reuter) Naar de
Poolsche bladen melden zal de Poolsche minister
van Buitenlandsche Zaken, Beck den 7en Aug.
zijn reis beginnen naar de oostzee-staten, waar
bij hy vergezeld zal worden van zijn echtge-
noote.
Den lOen Aug. zal Minister Beek te Helsing-
fors aankomen voor het afleggen van een tegen
bezoek aan den Finschen minister van Buiten
landsche Zaken, Backzell.
USJRWERKHANDEL s
LEI0SCHESTPA.&T 18
Stand op Zondag 1 uur v.m.: 765
Vorige stand: 766
