Exweto boekt groot succes
Wie eenmaal reisde met de
V.K.P...
zs
/s~
z
/z
7
(9
*9
/s
De millioenen van
Paul Kruger
mm
/o
37
3o
Zo
y
3
27
5"
S
n
DEELNEMERS ZIJN
ENTHOUSIAST
DE GRATIS REIS NAAR
BRUSSEL
38
3/
23
32
J3
s3
26
3?
29
33
22
36
2/
ZONDAG 4 AUGUSTUS 1935
Aan onze vier Exweto-reizen
namen reeds bijna twee
honderd lezers deel
U kunt ook mede
De vierdaagsche
Verdere plannen
Vertrek op Zondag
Zijn ze met een Duitsch stoom
schip naar Nederland
verscheept?
Duitsch kolonist was
ooggetuige
OPHEFFING VAN MILITAIREN
PENSIOENRAAD
STOOMVAARTLIJNEN
ONS PRIJSRAADSEL
Opnieuw kunnen de oplossers van
ons wekelijksch prijsraadsel
hun geluk beproeven
Een anagram-puzzle
Het nieuwe raadsel
1
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11
12.
13.
14.
15.
Veearts Lap
Lap - Stoffen
Nicht Steeg
Natuur Tuin
Voort Garde
Vinger Noot
Walen Leger
Niets Vrede
Urker Indië
Patent Gerij
Nijgend Paar
Hoek Sarrig
Indiër Maas
Weldra Neer
Woeste Bron
x x
x x
x x
x x
x x
x x
x x
x x
x x
x x
x x
x x
x x
/<5
Populaire liedjes
Maar 't zit 'm nie
1
De weareldmachien
1 is gaansch veraanderd
in de kapt eins!
dre.
v
Op Maandag 22 Juli startte Exweto. De ex
cursies, welke wij voor onze lezers naar de
wereldtentoonstelling organiseeren, kunnen zich
in een groote belangstelling verheugen en dit
mede-leven van onze lezersschaar is voor ons
aanleiding om, nu Exweto veertien dagen oud
is, er eens iets meer van te vertellen.
Hedenmorgen is weer een tweedaagsche ver
trokken en Maandag gaat weer een driedaag-
sche. Dit is de vierde Exweto-reis, en wij heb
ben dan bijna tweehonderd deelnemers naar
de tentoonstelling gebracht en hun een paar
genotvolle vacantie-dagen bezorgd.
De reizen waren een groot succes en de deel
nemers hebben niets dan lof. Het is in één
woord af en men begrijpt niet, hoe wij zooveel
kunnen bieden voor een zoo geringen prijs.
Dat is ons geheim.
De aanvragen voor de reeds aangekondigde
reizen zijn nu reeds aanleiding voor ons ge
worden om het programma uit te breiden en
voor Maandag 19, Dinsdag 20 en Woensdag 21
een drie-daagschen tocht in te lasschen. Ook
voor dezen tocht kan men zich nu reeds op
geven.
Voor de vierdaagsche op Maandag 19, Dins
dag 20, Woensdag 21 en Donderdag 22 Aug. zijn
nu reeds zooveel inschrijvingen binnengekomen,
dat niet alleen vaststaat dat deze tocht door
gang zal vinden, maar dat wij eventueelen ge
gadigden voor deze reis aanraden, zich spoedig
te melden, omdat de deelname hiervoor niet
onbeperkt is en wij de inschrijving eerder zul
len moeten sluiten dan voor onze andere rei
zen.
Of nog een tweede vierdaagsche zal worden
ingelascht, kunnen wij op het oogenblik nog
niet beslissen.
Het eerst is nu onze dagtocht aan de beurt
op Woensdag 7 Augustus.
Er schijnt over dezen trip onder velen een
misverstand te bestaan. Van menschen, die
per touringcar op één dag heen en terug naar
Brussel gingen, heeft men gehoord, dat dit niet
de moeite loont.
Er bestaat echter een hemelsbreed verschil
tusschen zoo'n reisje en onze excursie.
Onze dagtocht is een geheel ver
zorgde tocht onder prima leiding,
zoowel buiten als op de tentoonstel
ling. U vindt voor Uw lunch en Uw
diner Uw tafeltje gedekt, U gaat
onder kundige leiding een bezoek
aan de tentoonstelling brengen, vol
doende om van deze schitterende,
grootsch opgezette show een onver-
getelijken indruk mede te nemen. De
tocht op zich is bovendien al ruim
schoots de moeite waard.
Dengenen, die met onzen dagtocht van as.
Woensdag mede willen, kunnen wy slechts één
raad geven: Geeft U onmiddellijk op, om te
leurstelling te voorkomen.
Na Woensdag houden wij een paar dagen
rust, maar Zondag en Maandag 11 en 12
Augustus gaat weer een tweedaagsche, waar
voor evenals voor de driedaagsche van Maan
dag 12, Dinsdag 13 en Woensdag 14 reeds nu
groote belangstelling bestaat. Er is voor deze
beide tochten nog plaats, maar., wacht niet
met inschrijven tot het uiterste!
Donderdag 15 Augustus, het feest van Maria
Hemelvaart, houden wij weer een dagtocht,
waarvoor men zich evenals voor alle andere
reizen reeds nu kunt opgeven.
Voor de verdere tochten verwijzen wij naar
het programma, dat geregeld gepubliceerd
wordt.
Op veler verzoek hebben wy het vertrekuur
van de tochten welke op Zondag aanvangen een
uur later gesteld, dus: Haarlem half acht, Am
sterdam 8 uur en Utrecht 9 uur.
Voor de overige tochten blijft het vertrekuur
Haarlem half zeven, Amsterdam 7 uur en
Utrecht 8 uur.
Het vertrekuur van de dagtochten kan on
mogelijk worden verlaat, dit blijft dus, ook voor
de Zondagen Haarlem half zeven, Amsterdam
zeven uur en Utrecht 8 uur.
Wilt gij van uw vacantie-pleizier verzekerd
zijn, reist dan met Exweto. U wordt voor hon
derd procent tevreden gesteld.
Degenen, die voor u reeds met ons meegin
gen zullen het u vertellen, maar beter is als u
zelf kunt vertellen hoe u met Exweto genoten
heeft.
Wij hebben ons schrap gezet om nog zeer ve
le lezers tevreden te stellen. Van uw kant kunt
u een vlotte organisatie bevorderen door u zoo
spoedig mogelijk op te geven.
Voor degenen, die zulks nog niet mochten we
ten, herhalen wij nog eens, dat de prijzen, al
les inbegrepen bedragen: Dagtocht f 8.75; Twee
daagsche f 15.50; Driedaagsche f 25.50 en Vier
daagsche f 36.50.
Degenen, die niet in het bezit zijn van een
geldigen pas of een bewijs van Nederlanderschap
kunnen dit aan ons opgeven en tegen betaling
van een kwartje extra zorgen wij voor een al-
gemeenen reispas.
Aanmeldingen aan het Centraal Reisbureau
der Ver. Kath. Pers, N. Z. Voorburgwal 6975
Amsterdam, onder motto .Exweto."
EAST LONDON (Kaapkol.), 3 Aug. (Reuter.)
De beroemde Kruger-millioenen, de schatkist
van de Transvaalsche republiek, die tijdens den
Boerenoorlog is verdwenen, zouden, naar thans
wordt beweerd, naar Nederland zijn verscneept.
Tot dusver werd algemeen aangenomen, dat
president Kruger de schatten in Zuid-Afrika
had begraven, toen hij voor het oprukkende
Britsche leger moest vluchten.
Een oude Duitsche kolonist, Carl Hens, heeft
thans echter onthuld, dat hij in 1900 had mede-
geholpen om ze met het Duitsche s.s. „Koenig"
naar Nederland te doen verschepen. Het was
ook in dat jaar, dat Kruger zelf naar Nederland
vluchtte, waar hy het resteerende deel van
zijn leven in Utrecht heeft gewoond.
Hens, die reeds meer dan 45 jaar in Afrika
woont, heeft verteld, dat hij van 1896 tot 1904
handelaar in scheepsvictualiën was te Louren-
co Marques. Op zekeren dag, tegen het einde
van het jaar 1900 is, zooals hij zegt, de direc
teur van de Nederlandsche Bank te Lourenco
Marques bij hem komen vragen, of hij twee
booten, die hij in zijn bedrijf gebruikte, kon
afstaan. In een dezer booten zijn toen te mid
dernacht ongeveer honderd kisten met een ge
wicht van ongeveer 150 K.G. elk geladen en
naar het Duitsche stoomschip vervoerd.
Hens verklaart met groote stelligheid, dat de
kisten, die hij naar het s.s. „Koenig" heeft ge
bracht, uit Pretoria afkomstig waren en het
geld van de Transvaalsche republiek bevatten.
Hij zegt, dat de directeur van de Nederland
sche Bank, wiens naam hij zich niet meer kan
herinneren, doch die opviel door een langen
baard, hem had verteld, dat de kisten goud be
vatten. De wijze van verpakking en het gewicht
der kisten vormden een bevestiging hiervan.
Hens weet pertinent zeker, dat de kapitein
van de „Koenig" den naam Sober droeg, ter
wijl een der officieren Meisling heette.
Toen hem werd gevraagd, waarom hij alles
niet eerder had medegedeeld, antwoordde Hens,
dat hij de regeering der Unie in 1923 had laten
weten, dat het verspilling van tijd beteekende
om nog langer in Afrika naar de Kruger-mil
lioenen te zoeken. Hij had toen aan de re
geering alles verteld, wat ermede gebeurd was.
Verschenen is het voorloopig verslag der
Tweede Kamer over de wetsontwerpen, verband
houdende met de voorgestelde opheffing van
den Militairen Pensioenraad
Blijkens dit verslag opperden sommige leden
Om de belangstellenden in onze Exweto-reizen een klein tipje te laten zien van al
het schoons, dat op de Brusselsche wereld tentoonstelling te aanschouwen is druk
ken wij hierboven een foto af van den met perken en fonteinen fraai aangelegden
hoofdboulevard der tentoonstelling met op den achtergrond het hoofdgebouw
tegen de voorgestelde opheffing bezwaren. Daar
door wordt de toestand slechter dan hij was
vóór de inwerkingtreding van de wet van 1896.
Sommige andere leden zouden zich met de
opheffing van den Mil. Pensioenraad kunnen
vereenigen, indien de minister hun aanneme
lijk zou kunnen maken, dat daardoor een aan
merkelijke bezuiniging zal worden verkregen.
Verscheidene leden herinnerden er aan, dat
reeds meermalen is gepleit, een einde te maken
aan het onderscheid tusschen de gevolgen van
ontslag voor militair en voor burgerlijk perso
neel voor wat betreft 't verloren gaan van het
recht op pensioen. Deze leden betreurden het,
dat de minister de voor militairen geldende uit
zonderingsbepalingen blijkbaar nog wil ver
scherpen. Volgens de nieuwe regeling zal de
minister ook grooteren invloed kunnen uitoefe
nen op de beoordeeiing van de vraag of 'n on
eervol ontslagen militair alsdan niet zijn pen
sioenaanspraken zal verliezen.
Vele andere leden deelden deze bezwaren niet.
Verscheidene leden konden zich niet vereeni
gen met de voorgestelde regeling, volgens welke
op een militair pensioen, genoten door een ge
wezen minister, eerst zal mogen worden gekort,
indien de rechthebbende aah pensioen en in
komsten uit overheidskassen in verband met 'n
ambt of betrekking tezamen meer geniet dan
het bedrag zijner inkomsten toen hij nog als
minister in functie was. Dit ging dezen leden te
ver. Zij erkenden, dat die bepaling in overeen
stemming is met de bepaling van art. 1 van
het cumulatie-ontwerp, doch voegden daaraan
toe, tegen dat artikel eveneens bezwaar te heb
ben.
BINNENLANDSCHE HAVENS
IJMUTDEN, aangekomen. 2 Aug. Piret, s.,
Archangel (voor Zaandag); Agnita Maersk, s.,
Archangel; Blagoev, s., Leningrad (voor Zaan-
dm)
3 Aug., Esther Maria, s., Archangel; Bosch-
fontein, m'.s., Hamburg; Brltannica, s., Londen;
Tarakan, m.s., Noorwegen (blijft te rjmuiden);
Rozenburg, s., Huelva; Vienna, s.. Harwich
Vertrokken 2 Aug., Thriantha, m.s„ Exmouth;
3 Aug., Amazone, s., Kopenhagen; New Lamb-
ton. s„ Tyne; Louis Mercier, s„ Capelle aan den
IJssel; Yildum, s., Immingham.
Vertrokken 3 Aug., Bjorko, a., Newcastle;
Astarte, s., Bremen; Gateshead, s„ Newcastle;
Pluto, s., Gothenburg; Tarakan, m.s., Noor
wegen; Saturnus, s., Hamburg; Rijnstroom', s.,
Leith; Douglas, s.. Goole; Vechtstroom, s., Huil;
Hontestroom, s., Londen.
AMSTERDAM, aangekomen 3 Aug., Agnita
Maersk, Archangel, hout, Houthaven, Spliethoff;
Boschfontein, Hamburg, ledig, Javakade, Hol
landAfrika Lijn; Esther Maria, Archangel,
hout, Houthaven, M, W. Brands; Britannica,
Londen, vleesch, Handelskade, Ruys Co
Rozenburg Hueva, erts, Rietanden, Ketjen;
Vienna, Harwich. toeristen, De Ruyterkade,
Hol. Stoomboot Mij.
Aangekomen 3 Aug., Theano, Fowey, kiel,
Rietlanden, Holl. Stoomboot Mij.
MIJ. NEDERLAND
POELAU ROEBIAH, uitreis, pass. 3 Aug
Vlissingen, van Antwerpen.
TARAKAN, kampeerreis, arr. 3 Aug. te IJmui-
den; vertrekt 3 Aug. n.m. 5 uur van IJmuiden
voor de vierde kampeerreis.
TARAKAN, 3 Aug. van IJmuiden naar Noor
wegen, voor de vierde kampeerreis.
POELAU BRAS, thuisreis, 2 Aug van Singa
pore.
JAVA—NEW YORK L1IJN
TALISSE, New York naar Java, 3 Aug. te
Port Said.
KOTA PINANG, 1 Aug. van New York te
Philadelphia.
SALAWATI, Java naar New York, pass. 2 Aug
Gibraltar.
MIJ. OCEAAN
POLYDORUS, Amsterdam naar Java, 2 Aug.
van Java.
EURYMEDON, 2 Aug. van Medan naar Amst.
ALCINOUS, 3 Aug. van Liverpool naar Java.
STENTOR, 3 Aug. van Amsterdam naar Phila
delphia.
HALCYON LIJN
ROZENBURG, 3 Aug. van Huelva te Amst.
STAD ARNHEM, 2 Aug. van Bagnoli naar
Seriphos.
STAD DORDRECHT, naar Emden, was 2 Aug.
9 uur 30 v.m. 20 mijlen z.W. van Niton.
STAD ZAANDAM, naar Casablanca, was i Aug.
9 uur 35 v.m. 40 mijlen O. van Cullercoats.
STAD HARLEM, 3 Aug. van Huelva te R'dam
ROTT. LLOYD
SIBAJAK, thuisreis, pass. 2 Aug. n.m. 5 uur
Parim.
PALEMBANG, thuisreis, 2 Aug. n.m. 5 uur
van Liverpool.
GAROET, thuisreis, pass. 2 Aug. n.m. 9 uur
Perim.
KOTA BAROE, uitreis, pass. 3 Aug. v.m. 4 U.
Doier.
KON. NED STOOMBOOT MIJ.
CALYPSO, arr. 2 Aug. te Valencia.
JUNO, 2 Aug. van Livorno naar Napels.
ORION, 3 Aug. van Amsterdm. te R'dam.
POSEIDON, 2 Aug. van Malaga naar Almlrea.
BODEGRAVEN, 2 Aug. n.m. 8 uur van R'dam
te Hamburg.
ORESTES, naar Amsttrdam, pass. 2 Augustus
Bevezier.
EUTERPE, 3 Aug. van Amst. n. Bordeaux.
PLUTO, 3 Aug. van Amst. n. Gothenburg.
SATURNUS, 3 Aug. van Amst. naar Hamburg.
CERES, arr. 2 Aug. te Salonlca.
VER. NEDERL. SCHEEPV. MIJ.
HOLLAND—AFRIKA-LIJN
BOSCHFONTEIN, 3 Aug. van Hamburg te
Amsterdam.
JAGERSFONTEIN, thuisreis, 3 Aug. van
Mombassa.
RANDFONTEIN, 3 Aug. van Beira naar Lo
renzo Marques.
HEEMSKERK, 2 Aug. van Suez naar Port
Soudan.
HOLLAND—O. AZIE LIJN
MEERKERK, thuisreis, 31 Juli van Yokohama
v KON. HOLL. LLOYD
ZAANLAND van Amsterdam naar Hamburg.
SALLAND, thuisreis, 2 Aug. van Santos.
HOLLAND—WEST-AFRIKA-LIJN
MAASKERK, 2 Aug. van Lagos via Kotonou
naar Accra.
AMSTELKERK, uitreis, 2 Aug. te Bordeaux.
REGGESTROOM, arr. 2' Aug. te Lokundje
ROTTERDAM—Z. AMERIKA LIJN
ALCYONE, uitreis, pass. 2 Aug. Teneriffe.
HOLLAND—AMERIKA LIJN
BEEMSTERDIJK, 1 Aug. van New Orleans n.
Rotterdam.
BREEDIJK, Rotterdam naar Norfolk, pass.
2 Aug. Lizard.
STATENDAM, 3 Aug. v,m. van Rotterdam n.
New York.
KON. PAKETVAART MIJ.
ROGGEVEEN, 2 Aug. van Durban te Lorenzo
Marques.
TASMAN, 28 Juli van Hongkong naar Bang
kok.
NIEUW HOLLAND, 2 Aug. van Singapore te
Brisbane.
SILVERJAVA—PACIFIC LIJN
MAPIA, 1 Aug. van Tacoma e New Orleans.
TOSARI, 31 Juli van Vancouver naar Cal
cutta. f
Aangekomen 3 Aug., Theano, s„ Fowey.
Vertrokken 3 Aug., Stentor, s„ Philadelphia;
Bertil, s., Newcastle; Euterpe, s., Bordeaux;
Zaanland, s., Hamburg.
DIVERSE SCHEPEN
EMMAFLEIN, Lulea naar Rotterdam, pass. 2
Aug. Holtenau.
BERNISSE, 2 Aug. van R'dam te Hamburg,
pass. 2 Aug. Eseneur.
Vecchia.
WESTPLEIN, 2 Aug. van R'dam te Civita
HILVERSUM, Archange naar Koningsbergen,
ZIJPENBERG, B.-Aires naar Hull, pass. 2 Aug.
Las Palmas.
ALBIREO, Archangel naar Garston, pass. 1
Aug. Noordkaap.
ALGORAB, 2 Aug. van Bahia Blanca naar Las
Palmas v. o.
ADPHARD, Archangel naar -Garston, pass. 2
Aug. Noordkaap.
MIRACH, 2 Aug. van Rotterdam te Onega.
ALGENIB. Archangel naar Rotterdam, pass. 2
Aug. Noordkaap.
EMMAPLEIN. Lulea naar Rotterdam, pass. 2
Aug. BrunsbutteL
Ook de afgeloopen week waren er
weer zeer veel sollicitanten voor het
gratis twee-daagsch reisje naar Brus
sel, onder leiding van de reisafdee-
ling der Vereenigde Katholieke Pers,
dat onder de inzenders van een
goede oplossing van ons wekelijksch
prijsraadsel wordt verloot.
Als men de letters in de gegeven figuur van
de vorige week volgens de nummering in bij
gaande teekening volgde, kreeg men dezen
slagzin te lezen:
Wie eenmaal reisde met de V.K.P.
Die gaat weer mee!
De groote belangstelling voor zoo'n reisjie
gaf velen oplossers stof tot geestige bijschriften,
waarvan er sommige zelfs in dichtmaat waren
gesteld.
Fortuna kende den prijs toe aan:
den heer J. A. VAN OPMEER,
Van Eckstraat 7.
Arnhem.
Opnieuw kunnen onze lezers hun geluk be
proeven. Ook deze week wordt onder de goede
oplossers weer een tweedaagsch reisje naar
Brussel verloot, waarvan zooals men weet, de
datum door onze reisafdeeling, in overleg met
den winnaar of winnares zal worden vastgesteld.
X X
X X
In het nieuwe raadsel, waarvan hierbij het
schema wordt afgedrukt, staan op eiken regel
twee woorden en van deze woorden moet men
door omzetting der letters één woord van 10
letters vormen. Men krijgt dus 15 woorden: deze
zijn op 3 nummers na alle zelfstandige naam
woorden de nummers 7, 11 en 12 n.l. be-
hooren tot een andere woordsoort. Van die 12
zelfstandige naamwoorden merken we nog even
op, dat drie ervan meervoudsvormen zijn, en wel
de nummers 2, 3 en 14.
Wanneer men van elk der 15 woorden nu de
beide middelste letters (dus 5e en 6e letter) op
de plaats der kruisjes in onze figuur zet, dan
krijgt men daar van boven naar beneden een
felicitatie te lezen.
Het spreekt vanzelf, dat we niet alleen deze
felicitatie, maar ook de 15 gevormde woorden
in een oplossing moeten aantreffen, wil deze
als volledig- in aanmerking komen.
Eigennamen komen in onze opgave niet voor.
Inzendingen worden tot Donderdagmiddag
12 uur ingewacht bij den heer G. M. A. Jansen,
Ruysdaelstraat 60, Utrecht.
Wij publiceeren thans een serie teeke-
ningen, die den titel van bekende en
populaire liedjes voorstellen. Aan onze
lezers wordt de vraag voorgelegd welken
titel de teekenaar in beeld heeft gebracht.
De oplossing zal in het volgende Zondag
ochtendblad gepubliceerd worden.
De teekening, die Zondag j.l. werd ge
plaatst, stelde voor: „Lieve schipper vaar
mij over."
NAALDWIJK, 2 Aug. van Gdynia te Huil.
REGINA, pass. 1 Aug. Dungeness.
THEANO, pass. 2 Aug. Wight.
MIJDRECHT, 2 Aug. van Avonmouth te
Thameshaven.
HENNIE, 1 Aug. van Goole te Portsmouth.
OOTMARSUM, naar Archangel, was 31 Juli
4 uur 45 n.m. 70 mijlen O.Z.O. van Cullercoate
Manvantare, arr. 3 Aug. te Curacao.
RAPANA, Constanza verm. naar Hamburg,
pass. 31 Juli Istanboul.
ARTEMIS. Constanza naar Genua, pass. 31
Juli Instanboul.
MOORDRECHT, 3 Aug. van Port de Bouc n.
Houston.
DORDRECHT, Daker naar Sorel, was 2 Aug.
420 mijlen Z.W. van Flores.
BATAVIER VIII, 2 Aug. van Bordeaux naar
La Pallice en Rotterdam.
MIJDRECHT, 3 Aug. van Thameshaven naar
Constanza.
FRIESLAND, 2 Aug. van Kotka naar R'dam.
ST. ANNALAND, 3 Aug. van Hamburg op de
Tyne.
WESTLAND, 3 Aug. van Leith naar Rotterdam
IJSEL, 3i Juli van Helsingfors naar Wasa.
ZAAN, Rotterdam naar Helsingfors, pass. 3
Aug. Elseneur.
HOOGLAND, 2 Aug. wn Hamburg op de Tyne.
EEM. 30 Juli van Soderhemn naar R'dam.
BEURSPLEIN, Archangel, naar Birkenhead,
pass. 3 Aug. Kaap Wrath.
ROTTERDAM, tnk, 4 Aug. n.mf. van Aruba te
Rotterdam verwacht.
AMSTERDAM, 3 Aug. Het Engelsche s.s.
„Vienna" arriveerde heden van Harwich met
toeristen hier in de haven en nam ligplaaits aan
de De Ruyterkade.
AMSTERDAM. 3 Aug. De N.V. Stoomvaart
Mij. „Nederland" deelt mede, dat het s.s. „Jan
Jz. Coen" vertraging heeft en dientengevolge
inplaats van Vrijdag 9 Aug. op Zaterdag 10 Aug.
te Genua zal arriveeren. In de verdere aanloop
havens zullen aankomst en vertrek eveneens 24
uur later zijn. De aansluitende boottrein ver
trekt o. o. v. lo Augustus van Genua era zal
dus Zondag li Augustus in Holland arriveeren.
|iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiig]^^g^Y§QII£ BRIEVEN
As wij de kwaal kennenis ze al haalf genezen
ff
ULVENHOUT, 30 Juli 1935.
Menier,
Toen ik vandaag veertien da
gen gelejen mijnen brief schreef
over den geweldigen, ja ge-
welddadigen techniek, die de
weareld 'n omwenteling doet maken als in de
heele weareld-historie nie geboekstaafd staat,
*n omwenteling die wij vandaag „Crisis" noe
men, toen hadden wij gin van allen er nog
ennigt gedacht op, hoe rap ok in ons eigen
Landje weer 'n bewijs van onmacht geleverd
zou worden, van menschelijke onmacht teugen
deur den mensch opgeroepen krachten, die den
omwentelingscrisis teweeg brochten
Waant zoo, amico, zoo bekijk ik den trubbel,
waarin onze regeeringsmannen zitten tot aan
d'r nekharen: onmacht teugenover de om-
staandighedens van Weareld-Motschappelijken
aard, die boven 't menschdom uitgroeiden en
veurloopig onbereikbaar zijn veur ons!
Veurloopig, ja, waant wij motten, wij züllen
ok, opgroeien tot voldoende hoogte, om die on-
bereikbaarhedens met twee klavieren bij den
nek te kunnen grijpen en onder ons te dwingen.
Om duidelijk te zijn, mot ik enkele regeltjes
overschrijven uit mijnen brief van veertien da
gen gelejen, waarin ik schreef:
„Ons gedachten, onze opvatting van econo
mie gaan veuls te laankzaam bii den gaank van
de techniek. De economie wier
tot wetenschap verheven op t
moment da ze eigenlijk twee-
dens kwam!
Daarom kunnen economisten
ons nie uit den knoei helpen!
Waant den economie is geba
seerd op 'n weareld van veur
vijftig jaren gelejen en.... die weareld bestaat
nie meer.
Dus ginnen menier Colijn, ginnen splinter-
nuuwen minister Gelissen, niemaand kan ons
geven, wat wij in onze „domheid" vragen en
dat is: asteblieft de weareld vijftig jaren terug
rollen en dan stil laten staan."
'k Heb over dieën aard van dingen verder
gepeinsd, amico. Lijk eiken mensch teuges-
woorig prakizeert over de moeilijkhedens waar
aan ie kop noch stèèrt kan vinden, begin noch
end ontdekken kan! Toch is 't begin te zien,
toch is 't end ok te zien, amico.
't Begin meen ik duidelijk aangewezen te
hebben in den brief van veertien dagen ge
lejen, als ik met voorbeelden den vliegenden
gaank van de techniek aanwees.
Als ik sprak van de reis naar de Oost die in
mijn leven eerst vijf maanden duurde, vijf we
ken werd, vijf dagen is en., vijf uren wordt..!
Als ik m'n herinderink schreef over Kees-
van-Mieë-den Slachter, die in mijnen kinder
tijd teugen zonsondergaank de olielaampen aan
ging steken en hoe er dan na twee uren arbeid
zeuven „gloeiende spijkers" huilie verlichting
gaven aan ons durpke, terwijl nou, deur 'nen
onzichtbaren tiep, op 't uur van zonsonder
gaank, 'npaar maal honderdduuzend felle lich
ten worden ontstoken deur 'n weareldstad.
'k Heb oe verteld van den bouw van mijnen
stal, die drie maanden duurde, terwijl nou in
drie maanden 'n heele stad wordt weggezet!
Hoe 'nen brief naar d'Oost tien maanden
noodig had veur aantwoord en nou 'n radio
telefoontje alle nuuws op 't zelfste moment
doorgeeft.
Ik zeg: da's 't Begin! 't Begin dat duidelijk
te zien is veur eiken miensch, die geleerd hee
niet alleen met z'n oogen, maar ok met z'n
harsenpan te „kijken". De ennigste manier, tus
schen 2 hokskes, om zuiver te zien! (Ge kunt
nog gin blomimeke „zien", zonder hulp van de
twee brilleglazen: hart en verstaand!).
„Maar !ot nou 't End 'ns hooren Dré," zult
ge vragen, amico.
Gèren!
Maar dan zeg ik op veurhaand, da Tc me nie
uitgeef veur profeet, of da 'k „gekeken" heb in
koffieörab of aandere onklèère vuiligheid, waar
in niks te zien is.
En ik zeg er dat op veurhaand bij, omdat den
mensch zoo gèren zoekt en speurt op plaatsen,
waarvan ie vooruit weet, dat daar niks te vin
den is.
In slechte tijen floreeren vooral de affaires
van „Slapers", van „Zieners", van „Kaart
legsters" van „Sterrewichelèèrs (en.... van
Deurwèèrders)
Neeë, amico, zoo heb 'k nie „gekeken", 't Was
nie noodig ok, waant de feiten staan even dui
delijk veur onzen kokkerd, als 't verlejen, toen
Kees-van-Mieë-den-Slachter nog leefde.
Maar genogt. Nou naar t.End. Ik heb
'nen kennis, die tien jaren gelejen 'n huis, 'n
kapitaal huis kocht veur de som van dertig-
duuzend (gave!) guldens! 'n Huis, gebouwd met
hardsteen, met marmer, met den deugdelijksten
bouwstof, 'n Huis op 'nen royalen lap grond, op
„goeien" staand, dus..», kostelijken grond,
'n Huis kortom, dat de dertigduuzend guldens
rijk wèèrd is!
Toch.krijgt mijnen kennis vandaag maar
tienduuzend guldens terug veur datzelfste huis,
waaraan neg ginnen splinter slijt te bekennen
valt!
Amico: geleerden, boekhouwers, bouwers,
huurders, makelèèrs en iedereen kan nou 'n
gewichtige reden opgeven veur die wèèrdever-
mindering van dat schoone huis,
ik hou vol, dat het huis nog dezelfste wèèrde
hee, as tien jaren terug. Daar is ginnen steen,
ginnen spijker, ginnen splinter hout aan ver
sleten; den grond is zelfs nog „duurder" ge
worden. Ik zeg: 't zit 'm nie in 't huis, den
prijs zit 'm in 't geld, dat nie meer in staat is
de prijzen te regelen of te bepalen!
Géloof toch nie 't smoesje: den mensch wil
„klein" wonen.
Duuzenden willen wonen in dat royale, prach
tige huis, maar.... ze kunnen 't nie betalen,
ondaanks.... 't huis twintigduuzend (nóg
steeds gave!) guldens in wèèrde verminderde!
Knoopt daar maar 'n touwke aan vast.
En deuzen onzin, dit teugen alle gezond ver
staand indruischende verschijnsel wordt ge
noemd: 'n economisch vraagstuk. Daarop bre
ken geleerden, ministers, zakenlui, bezitters, de
heele motschappij den nek. OP.... ONZIN!!
Daarop duikelde verlejen week 'nen Colijn.
Daarop duikelde 'nen Aalberse. Daarop duikel
den millioenen gouds, daarop duikelen.... wij
allemaal. Op.... Onzin!
Geld is gin ding meer, dat in deuze veul-ver-
aanderde weareld nog voldoen kan.
Maar alle geestkracht, alle intellect, allen
arbeid wordt gespendeerd aan dat „ding", dat
uit den tijd is geraakt. Ondertusschen draait de
weareld deur!
De menschheid leeft verder!
De wetenschap snelt harder en harder!
Uitvindingen, techniek, ze gaan op vleugels.
Maar 't geldwezen strompelt meer pp de ma
nier van eeuwen, gelejen.
„Ons gedachten," schreef ik veur veertien
dagen: „gaan veuls te laankzaam bij den gaank
van de techniek."
Da klopt mee deus conclusie over 't geld
wezen, waant aan geld zit den mensch z'n brein
vastgegroeid!
Alles gaat per snelverkeer; 't heele leven!
Geld- en credietwezen gaat nog altij per....
trekschuit.
De weareldmachien is gaansch veraanderd.
En die gaansch aandere machien zouwen wij
vandaag willen voeiën mee denzelfsten braand-
stof (ons geldwezen) as de afgeschafte machien
van vijftig jaren gelejen, toen Kees-van-Mieë-
den-Slachter nog veur vijf-en-zeuventig centen
per week, eiken avond twee uren aan de Ulven-
houtsche verlichting werkte. (Da's teugen vijf
cent per uur, waant ok op Zon- en feestdagen
moesten wij licht hebben....)
Kunde gij 'n motorschip laten varen op
steenkoolvoeiïng, amico? Daar stoken we toch
olie in, of nie soms?
Maar 't gemotoriseerde weareldschip, da wil
len we deur blijven stoken mee den ouwerwet-
schen braandstof! Da's toch onzin, sterker:
da 's krankzinnigheid!
't Schip, 't weareldschip is goed, beter dan
ooit uitgerust!
De bemanning is bijdehaand, knapper dan ze
ooit gewiest is.
De machinekamers zijn verbluffend inge
richt!
Maai*.
de middelen waarop de machines loopen mot
ten, deugen nie en daarom, daarom ligt de
schuit stil, is ze „wèèrdeloos".
Daarom komt 't volk nie veuruit op de
levenszee!
En is 't weareldschip overgegeven aan de
grillen van 't tij. Noemen wij de tijen „slecht."
Aanhoudend wisselen de stuurlui (de regeer
ders). Telkens komen nuwe kapteins op de
brug.
Maar t zit 'm nie in de kapteins! Waant,
om even van 't schip af te stappen, wij we
ten allegaar donders goed: de werkeloosheid
(om één veurbeeld te noemen) is n i e de schuld
van Jan, Piet of Colijn.
Ik nie, gy nie, niemaand ter weareld hee de
macht, om de werkloosheid te verergeren of te
verzachten. Daarveur is den enkeling te petie
terig.
't Schip kan nie varen, noch onder kaptein
Jansen, nóch onder kaptein Pietersen. Ok nie
as kaptein Jansen zwart van haren is, of kap
tein Pietersen rood van haren.
't Ontbrikt de schuit aan den goeien stook
olie. 't Ontbrikt de weareld-machien aan den
siuusten braandstof. 't Ontbrikt de weareld aan
'n sjuust ruilsysteem!
Dat huis van mijnen kennis is nie tweederde
in wèèrde verminderd! Da's 'n economische
leugen. Of.... den gulden moest vandaag drie
keer zoo duur zijn as 10 jaren gelejen en dan...
dan was zijn hypotheek te duur en dan..»,
dan wier 't 'n economische oplichtery.
Neeë, ginnen gulden, ginnen dollar, gin
pond, ginnen franc is meer in staat 'n wèèrde
aan te geven.
Ik hou mynen grond, mijn machines, mijnen
hofstee. Die zijn mij allemaal volwèèrdig, ok al
komt er 'nen scharrelèèr 'n veul te laag bod op
doen. Hy bleft er mee z'n pooten af! En Trui
peinst sjuust zoo. Da's nou 't End, da "k aan
m'n Begin van veertien dagen gelejen wou
vastknoopen, amico.
De dokters zeggen alty: „as wy de kwaal
kennen, is ze al haalf genezen."
En da 's veul waar!
Ik meen veur m'n eigen de ziekte van onze
weareld nouw te kennen en da geeft me we-
rendig al veul geruststelling. Waant angst veur
'n kwaal is gewooniyk 'n heviger Ujen. dan de
kwaal zeivers.
Laten we de kwaal kennen!
Kom, ik schei er af. 'k Gaai nog efkens
pyp rooken in 't bosch, m'nen kop mot 's uit
waaien.
Veul groeten van Trui en as alty gin horke
minder van oewen
'toet a voe
