f
Gesprek met het opperhoofd
der Koptische kerk
De oorlogsvoorbereidingen
Wat zal Genève
besluiten
Het nieuws van heden
Geen devaluatie
DE PATRIARCH EN DE
PAUS VAN ROME
ONGEREGELDHEDEN TE
HARRAR
De groote brand
te Londen
DE BAROMETER
mze®
1
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DONDERDAG 26 SEPTEMBER 193S
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per
post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITCECEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
Avondblad
EEN EN ZESTICSTE JAARGANC No. 19562
Frankrijk wil de werkzaamheden
rekken, Engeland wenscht
snelle afdoening
Laval zal zich laten
vervangen
Chineesch Turkestan
communistisch
Krachtige Russische tegenspraak
Te Brünn worden Zondag auto-rennen ge
houden. De Masarijk-prijs voor den
winnaar
Ife
Zesduizend kisten rubber werden te Londen een prooi der vlammen bij een pakhuis brand, welke de grootste geacht wordt,
die ooit in het district Wapping aan de Theems heeft gewoed. Bijna driehonderd brandweerlieden en veertig brandspuiten
waren noodig om het vuur te bedwingen
„Tusschen de katholieken en ons
bestaan slechts enkele
kleine geschillen
Merkwaardigheden
over Abessinië
CHERTOK VERWACHT GEEN
OORLOG
Beschermingsmaatregelen in de
provincie Kenya
Militaire bedrijvigheid
in Lybië
Vermijding van het
Suez-kanaal
Buitengewone levering van
stookolie voor Japan
Het WeeriiiiiiiiiNiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiii|
illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllll
Groote voorraden rubber, thee en
spiritualiën verbrand
De internationale vloot-
kwestie
Geen afschaffing van onderzeeërs
De synode van de oud-
Pruisische Unie
Afgevaardigde der Rijksregeering
verschenen
Het conflict in de bruin
kool-industrie
Staking verloopt in alle districten
zeer kalm
Schildpad van 600 K.G.
gevangen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
ROYAL"
Hotel-Rest.
Speciaal ingericht voor
FEESTDINERS
Een totaal onjuist bericht in de
„Financial News"
Fantastisch
In Japan weder groote
overstroomingen
Opnieuw geweldige schade in de
omgeving van Tokio
WWWIIIIIIII////77
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.( Ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
LONDEN, 26 Sept. (Benter.) In de Brit-
sche pers neemt het Italiaansch-Ethiopisch
geschil nog steeds de eerste plaats in; met
spanning wordt de zitting van den Volken
bond heden verwacht.
De bladen zijn van meening, dat de be
sprekingen zullen worden voortgezet op
grond van artikel 15 van het Volkenbonds
pact, evenwel zonder overhaasting.
Men rekent erop, dat het rapport van den
Volkentiondsraad minstens een week het on
derwerp van de besprekingen zal uitmaken.
Men gelooft niet, dat de kwestie zal worden
overgedragen op een lichaam, dat buiten den
Volkenbond staat; de Britsche delegatie zou
hierin niet toestemmen.
De motiveering van de Italiaansche eischen
wordt door de „Times" uitvoerig besproken, 't
blad noemt deze onzinnig. „Daily Telegraph"
verklaart, dat dit nauwelijks ernstig is te ne
men. De eischen zelf worden door de bladen
eenstemmig van de hand gewezen.
De groote Fransche nieuwsbladen kunnen
hedenmorgen niets nieuws van beteekenis uit
Genève melden. Men verwacht algemeen, dat
de Volkenbond Zaterdag zijn werkzaamheden
zal onderbreken en over ongeveer 10 tot 14
dagen opnieuw bijeen zal komen om het dan
uitgewerkte rapport van de speciale commissie
in ontvangst te nemen, dat op grond van artikel
15 van het handvest wordt uitgewerkt en aan
bevelingen voor Italië en Abessinië zou bevat
ten.
Laval wordt Zondagmorgen in Parijs terug
verwacht. Hij zal eerst weer naar Genève te-
rugkeeren, wanneer het rapport opgesteld is.
Tot Fransch vertegenwoordiger in de speciale
commissie is de Volkenbondsdeskundige Mas-
sigli benoemd.
In Fransche kringen in Genève gelooft men
over het algemeen niet, dat de Volkenbond ge
volg zal geven aan het verlangen van den Ne
gus en een delegatie naar Abessinië zal zenden
om den toestand ter plaatse te bestudeeren en
waar te nemen. Pertinax van de „Echo de Paris''
heeft vernomen, dat Frankrijk in ieder geval
tegen een zoodanigen maatregel zal zijn, ten
eerste omdat de tijd te kort is en ten tweede
omdat niet veel verwacht wordt van de effecti
viteit van een zoodanigen maatregel.
De bedoeling van Frankrijk ls thans de ver
dere ontwikkeling van de werkzaamheden zoo
lang mogelijk te doen duren, terwijl Engeland
daarentegen zoo spoedig mogelijk opheldering
van den toestand wenscht.
MOSKOU, 26 Sept. (A. N. P.) Het Tass-
agentschap publiceert een bericht, waarin ge
zegd wordt, dat het agentschap volmacht heeft
gekregen te verklaren, dat volgens welinge
lichte Moskousche kringen het bericht van het
officieele Japansche agentschap Sjimboen Ren-
go van 24 September j.l., betreffende een te
verwachten uitroepen van 'n Sowjet-Republiek
in de Chineesche provincie Singkiang en in
lijving van deze provincie bij Sowjet-Rusland,
een provoceerende leugen is, die volkomen uit
de lucht gegrepen is.
Bevoegde kringen zien in het feit, dat deze
verzinsels verspreid worden door het officieele
afgentschap Sjimboen Rengo een bewijs, dat de
meest extreme en avontuurlijke elementen van
het Japansche leger door de gebeurtenissen
van den laatsten tijd weer versterkt zijn.
Dl bekende Fransche schrijfster Henriette
Colarie, die jarenlang in Abessinië heeft
vertoefd, is thans wederom naar dat
land vertrokken. In Cairo aangekomen, heeft
zij «^n bezoek gebracht aan het Opperhoofd
van de Koptische Kerk.
De Koptische patriarch van Alexandrië wóont
in Cairo. Hij wordt door de Abessmiërs be
schouwd als hun Paus, want hij is het, die den
Abouna (Vader) van de christelijke kerk van
Abessinië aanstelt en wijdt.
Daar ik lange jaren in Abessinië heb gewoond
en mij thans te Cairo bevond, vroeg ik een
audiëntie aan. Een jonge Egyptenaar, neef van
den Patriarch, vergezelde mij en diende mij
tevens tot tolk.
Het paleis van den patriarch is gelegen in
het inboorlingen-kwartier van Cairo. Het woord
„paleis" past eigenlijk geheel niet, want het
zou niet van een gewoon burgerhuis te onder
scheiden zijn, wanneer in den hof niet de kerk
van den H. Markus, de St. Pieter van de Kop
ten, had gestaan.
Een maand geleden was de patriarch nog in
Addis Abeba, om den Abouna, de nieuwe hoog
ste geestelijke autoriteit van het Koptische ge
loof aldaar, te installeeren. Deze autoriteit is
volgens gewoonte nooit een Abessiniër, maar
een Egyptenaar. Bij deze gelegenheid schonk de
Negus aan den Koptischen patriarch een kost
baar misgewaad en een met diamanten bezette
tiara. Ik zag deze kostelijke, koninklijke ge
schenken in een vitrine.
Ik wachtte in een eenvoudige wachtkamer.
Na eenige minuten betrad „Zijne Zaligheid"
(titel van den patriarch) het vertrek. De pa
triarch is een lange magere man in eenvoudig
zwarte toog. Zijn gelaat is streng ascetisch.
Er ontwikkelde zich direct een levendig ge
sprek.
„Ik weet, dat de Christenen van Abessinië en
Egypte sedert de 5e eeuw het Koptische Schis
ma aanhangen. Welk verschil bestaat er nu
tusschen de Koptische en de Katholieke Kerk?"
Ik bevond mij voor het Opperhoofd van de
Koptische Kerk en kon dus mijn vragen rich
ten tot de hoogste instantie.
De patriarch antwoordde mij: „Tusschen de
Katholieken en ons bestaan slechts enkele klei
ne verschillen."
„De Kopten erkennen toch niet het opperge
zag van den Paus van Rome?"
De patriarch maakte een heftige handbewe
ging en zeide: „Wij eeren den Paus als hoofd
van de Katholieken. Wij zien in hem den hoog-
sten kerkdijken hoogwaardigheidsbekleeder van
de geheele Christelijke wereld, want hij is de
opvolger van den H. Petrus. Wanneer ik de ge
legenheid heb, eens naar Rome te komen, dan
zou mijn eerste gang zijn naar den Paus om
hem mijn eerbied te gaan betuigen jegens Hem
dien Gij den H. Vader noemt."
Intusschen was koffie binnengebracht, zoo
dik als chocolade.
„Echte Abessinische mokka," prees de pa
triarch. Nadat wij even gedronken hadden,
ging hij verder: „Het christendom wera in
Egypte en Abessinië gepreekt door den H. Mar
kus. Daarom bevinden zich in het wapen van
den Negus twee leeuwen. Vóór hun bekeering
beleden de Abessiniërs den Joodschen gods
dienst. Talrijke Joodsche gebruiken wijzen daar
nog op. Op het platteland vieren de boeren nog
den Sabbat, de besnijdenis bestaat eveneens nog
overal, terwijl het gebruik van varkensvleescli
voor alle „christenen van Abessinië verboden
is."
Wij hadden nog lang kunnen spreken over
de Joodsche gebruiken van het Abessinische
volk. Maar de patriarch bracht het gesprek
weer op den christelijken grondslag van den
Koptischen godsdienst,
„Onze godsdienst is dezelfde als de Katho
lieke."
„U bent echter Monophysieten," merkte ik
op.
„Dat zijn theologische nauwkeurigheden."
meende de Patriarch, over het hoofd ziende,
dat het hier gaat om dogma's.
„Gij zegt: Christus bezit een menschelijke en
goddelijke natuur. Wij zeggen: Christus heeft
slechts één natuur. Hij was volmaakt mensch
en volmaakt God en deze beide naturen waren
zóó onafscheidelijk met elkander verbonden,
dat zij één natuur vormden. Maar afgezien van
deze dogmatische verschillen is onze liturgie
dezelfde als de Uwe. Wij hebben zeven Sacra
menten en gelooven dat brood en wijn in de
Consecratie werkelijk het lichaam en bloed van
Christus worden. Het Sacrament van het H.
Vormsel dienen wij evenwel aanstonds bij het
H. Doopsel toe. Van den H. Geest zeggen wij,
dat hij slechts uit den Vader en niet uit den
Zoon voortkomt.
Tot aan de 15e eeuw was het Christendom
de eenigste godsdienst van de Abessiniërs. On
der den druk van de Mohammedaansche ver
overaars gingen velen over tot den Islam, Het
gelukte den toenmaligen keizer te vluchten en
hfj wendde zich tot den Paus in Rome. Deze
verzocht den Portugeezen, om den Abessiniërs te
hulp te komen. Het gelukte dezen inderdaad,
om een einde te maken aan de Mohammedaan
sche heerschappij en den keizer weer op den
troon te brengen. Zoo danken de Abessiniërs
hun geloof en hun vrijheid aan den Paus en den
Portugeezen. Thans is twee-derde van de be
volking christen. Het Christendom is staats
godsdienst. Ook thans kan een Mohammedaan
geen hoog ambt in den Staat bekleeden."
Mijn bezoek had langer geduurd, dan ik ver
wacht had. Ik stond op. De patriarch beduidde
mij te wachten, hij ging in een naastgelegen
vertrek en kwam terug met 'n Koptischen Ro
zenkrans, bestaande uit drie en dertig kralen,
die aan de drie-en-dertig jaren van Christus'
leven op aarde herinneren.
„Bij iedere kraal bidt men een „Kyrie Elei-
son", zeide de Patriarch bij het afscheid.
LONDEN, 25 Sept. (Reuter). Chertok is he
den van Southampton naar New-York ver
trokken. Over ongeveer drie weken wil hü naar
Engeland terugkeeren. By zyn vertrek gaf hij
uiting aan zün overtuiging, dat het niet tot
een oorlog in Abessinië zal komen.
ADDIS ABEBA, 26 Sept. (Reuter). In de
provincie Harrar hebben een aantal onlusten
tegen vreemdelingen plaats gehad.
De autoriteiten waren niet bij machte de
vreemdelingen voldoende te beschermen,
niettegenstaande den goeden wil van den Ne
gus, die zeer goed weet hoe groot zijn ver
antwoordelijkheid is.
Uit Malta wordt gemeld, dat Zaterdag vele
familieleden van de Britsche militairen aldaar,
naar Engeland zullen terugkeeren, aan boord
van het troepentransportschip „Neuralia."
In alle regeerings-gebouwen, scholen, clubs
enz. van Malta zijn thans gas- en bomvrije
schuilplaatsen gebouwd.
Uit Nairobi wordt bericht, dat hier Woensdag
middag vyf bombardementsvliegtuigen en vier
transportvliegtuigen zijn geland, komend uit
Egypte.
Zij hebben tot taak aan de noordgrens te pa
trouilleeren; in geval van een oorlog tusschen
Italië en Abessinië wenscht de regeering van
Kenya, dat geen incidenten plaats hebben tus
schen nomadenstammen in Kenya en de vele
vluchtelingen, die ongetwyfeld zullen zoeken
naar de verspreid liggende bronnen en weiden.
De regeering van Kenya heeft de haar ten
dienste staande krijgsmacht nieuw over het land
verdeeld en de posten in het oosten versterkt.
De politie zal zooveel mogeiyk trachten de
vluchtelingen te overreden naar hun land terug
te keeren en tegelijk moet zy rekening houden
met overvallen van georganiseerde rooverben-
den,
Hiertegen zullen de Koninkiyke Afrikaansche
Tirailleurs op moeten treden.
Men is van meening, dat hierbij vliegtuigen
van groot nut zullen zijn voor verkennen en door
hun groote beweeglükheid.
De „Daily Mail" meldt uit Mersamatroe in
het Noorden van Egypte, dat een aldaar uit Tu
nis gearriveerde betrouwbare Europeesche zegs
man mededeelingen gedaan heeft over den toe
stand in de Noord-Afrikaansche bezittingen van
'Italië.
Hü vertelde, dat in Lybië een levendige mili
taire bedrüvigheid geconstateerd kan worden.
In Fransch Tunis is iets dergeiyks niet te
zien. Lybië echter vormt een groot troepen
kamp. Bengasi schijnt het voornaamste steun
punt te zün van een aanzienlijke luchtstrüd-
macht. In Tobroek, waarvan de Italianen een
vlootsteunpunt gemaakt hebben bevinden zich
volgens zyn zeggen een kruiser, drie destroyers,
twee duikbooten, drie vliegbooten en een groot
transportschip, dat blanke soldaten aan land
heeft gezet. Uiterlijk is de bevolking volkomen
rustig. Er heerscht evenwel tengevolge van de
militaire activiteit een zeer gespannen stemming.
De Britsche scheepvaart-maatschappüen, welke
op Oost-Azië en Afrika varen, zullen vermoede
lijk binnenkort een overeenkomst sluiten in het
vervolg via de Kaap te varen, in plaats van
door het Suez-kanaal.
Volgens de „Daily Telegraph" is de reden
hiervan, de hooge kosten van de verzekerings
premies in verband met het oorlogsgevaar.
Zooals bekend hebben de Princelijn en de
Silverline welke uit Singapore vertrekken, en de
Java-New-York line reeds dergelijke besluiten
genomen.
Naar van welingelichte züde wordt vernomen
heeft de Japansche marine een aantal Japan
sche tankschepen gecharterd voor het vervoer
van drie millioen barrels stookolie uit Californië
naar de depots van de Japansche vloot.
Deze olie moet voor 1 Januari verscheept zün
en heeft geen betrekking op de gewone levering
van Californische stookolie aan de Japansche
marine.
VERWACHTING: Matige tot zwakken, E
later weer toenemende Westelijke tot
Zuidelijken wind, tijdelijk opklarend,
weinig of geen regen in het Oosten, in
het Westen later weer kans op regen,
kans op nachtvorst, later iets zachter.
Hoogste barometerstand: 767.8 te Andanes
H Laagste barometerstand: 743.9 te Dantzig
H Zon op 6.52, onder 6.50. Licht op 7.20.
5 Maan op v.m. 5.36, onder n.m. 5.57.
H Nieuwe Maan 27 September 6.49 n.m.
LONDEN, 26 Sept. (Reuter). Omtrent den
grooten brand, waaraan het pakhuis van de
Colonial Wharfe Wapping ten offer is gevallen
worden thans nadere büzonderheden bekend.
De groote kraan, welke zich op het dak van 't
zeven verdiepingen tellende gebouw bevond, en
een van de zijwanden zijn ingestort en in de ri
vier gevallen.
Een vyftal grootere schepen en een groot aan
tal kleinere welke tengevolge van de eb vast
zaten aan den grond, werden door het neerval
lend puin getroffen en beschadigd.
Ook geraakte een aantal schepen in brand
door de brandende rubbermassa, welke over de
oevers stroomde.
Het vuur is thans overgeslagen op de voorra
den spiritualiën, welke in de benedenruimen
van het pakhuis liggen opgeslagen.
De 300 brandweerlieden, die deels van gas
maskers zün voorzien, bepalen zich tot het be
schermen van de belendende perceelen en spui
ten geweldige hoeveelheden water in het bran
dende gebouw.
400 ton rubber, eenige duizenden kisten thee
en honderden kisten wün en spiritualiën zün een
prooi der vlammen geworden.
De thee, gekookt in de vlammen en 't blusch-
water stroomde over de straat, de massa's ge
smolten brandende rubber vloeiden uit de ven
sters.
Nog hedenochtend vroeg was een groot aantal
brandweerlieden op hun post en kletterden stra
len bluschwater op de smeulende puinen.
LONDEN, 26 Sept. (Reuter). De „Daily Tele
graph" bericht, dat bü officieuze besprekingen
tusschen Engeland en Frankrijk inzake de vloot-
kwestie, Frankrijk nadrukkehjk heeft verklaard
in geen geval te willen overwegen onderzeeërs
af te schaffen, aangezien het deze op de eerste
plaats als verdedigingswapen beschouwt.
Niettegenstaande dit oordeel van Frankrijk,
zal Engeland vermoedeiyk toch op de as. vloot-
conferentie, welke waarschijnlijk niet meer dit
jaar zal plaats hebben, voorstellen de duikbooten
geheel af te schaffen.
De Vereenigde Staten van Amerika en Duitsch-
land hebben reeds verklaard bereid te zün af
te zien van duikbooten, indien de overige mo
gendheden dit eveneens doen.
Frankrijk en Japan houden hardnekkig aan
dit wapen vast en naar verluidt bouwt Rusland
een groot aantal onderzeeërs en is evenmin
bereid hiervan afstand te doen.
BERLIJN, 25 Sept. (A.N.P.) Op de verga
dering van heden van de Synode der Oud-
Pruisische Unie verscheen onverwacht een af
gevaardigde van den Rüksminister voor Ker
kelijke Aangelegenheden, Kerrl, die mededeel
de, dat ook de rüksregeering prijs stelt op een
spoedige en definitieve regeling der kerk-
kwestie.
Er werden verder verschillende referaten
gehouden, waarin de sprekers zich keerden
tegen de toennemende achterstelling der Joden.
Men wees ook op de moeilijkheden bij de rege
ling der financiën, welke regeling de kerke
lijke overheid niet aan den staat kan over
laten.
WASHINGTON, 25 Sept. (Reuter). Het
schijnt dat de onderhandelingen tot bijlegging
van het conflict in de bruinkool-industrie, die
Maandag begonnen werden, thans op het öoode
punt zijn aangekomen. De staking verliep in
alle districten zeer kalm. Slechts in de omge
ving van Johnstown in Pennsylvanië. hebben
eenige incidenten plaats gehad.
NAPELS, 25 Sept. (Reuter). In de Golf van
Policastro hebben visschers een reuzen schildpad
uit de tropische zeeën gevangen.
Het dier woog 600 kilogram en was twee meter
lang. Het is misschien wel tweehonderd jaar
oud.
Men heeft het overgebracht naar het Zoölo
gisch Instituut te Napels,
KONINKLIJK BEZOEK AAN DE HOOFDSTAD
Regeling der werkzaamheden van de Assem
blee op 10 tot 14 dagen geschat; Laval zal zich
zoolang laten vervangen.
Bij den geweldigen brand te Londen zijn groote
voorraden rubber, thee en spiritualiën verloren
gegaan.
Spaansche belangstelling voor Nederlands
onderwjjs en cultuur.
Ongeregeldheden te Harrar; oorlogsvoorbe
reidingen op Malta, in Lybië en Kenya.
Schoonzuster van wylen gen. Van Heutsz voor
15 vermoord.
De „Financial News" van heden bevat het vol
gende bericht:
,,De beweging voor devaluatie in Neder
land neemt in kracht toe. Vernomen wordt,
dat, ofschoon Prof. Aalberse leider van de
Katholieke Partij, gisteren verklaarde, dat
hü het anti-devaluatie-kabinet van Dr. Co-
ïyn zou steunen, de Katholieke-Parlemen-
taire partü als geheel van oordeel is, dat de
valuatie onvermüdeiyk is.
Vier en twintig van haar acht en twintig
leden meldt Reuter zouden, naar aan
genomen wordt, als privé-personen aanhan
gers zün. van 'n devaluatie-politiek. In ver
band hiermede wordt gemeld, dat Prof.
Aalberse Woensdag in een persooniyk on
derhoud Dr. Colün geadviseerd heeft niet te
lang te wachten met het nemen van maat
regelen tegen speculatie, indien en wanneer
hü tot de conclusie komt, dat devaluatie on
vermijdelijk is.
Parlementaire en financieele kringen ver
wachten, dat devaluatie in Nederland voor
het einde van het jaar een feit zal zün."
In verband met dit bericht in de „Financial
News" vernemen wij van bevoegde züde, dat deze
voorstelling van zaken volkomen fantastisch is,
zoowel wat betreft het aantal katholieke deva-
luïsten als het particulier advies, dat door Prof.
Aalberse aan den heer Colijn zou zyn gegeven.
De afwijzende houding van de Nederlandsche
regeering met betrekking tot devaluatie, zooals
die nog in de laatste Troonrede is onderschre
ven, is in geen enkel opzicht gewijzigd, terwyl
de verzoenende houding, door de Katholieke
Partij aangenomen bij haar eerste openbare ont
moeting met de regeering na de politieke crisis,
de positie van het kabinet-Colün nog versterkt
heeft.
TOKIO, 26 Sept. (Reuter) Extra edities van
de dagbladen maken melding van geweldige
schade, welke wederom door overstroomingen
in de omgeving van de Japansche hoofdstad is
aangericht. Het verkeer op de voornaamste lü-
nen tusschen Tokio en Niigata en Sendai moest
stopgezet worden, zoodat duizenden reizigers
opgehouden worden. Het spoorwegknooppunt
Takasaki, dat 60.000 inwoners telt en ten
Noord-westen van Tokio is gelegen, staat vol
komen onder water.
Stand op Donderdag 1 uur n.m.: 762.9
Vorige stand; 762.0
