Het deviezenproces tegen den
Bisschop van Meissen
De gevechten in Abessinië
Hygiënische toestanden in
Ethiopië
De onlusten in
Egypte
Het nieuws van heden
De Italiaansche
protestnota
DE BROEDER VAN DEN
BISSCHOP VERHOORD
TOCH EEN GUERILLA BIJ
MAKALLE?
IN ADOEA WAS GEEN
HOSPITAAL
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1935
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
Voor Haarlem en Agentschappen per
v/eek 25 cent; per kwartaal f 3.25; per
post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITCECEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
Ochtendblad
EEN EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 19646
Amsterdamsch advocaat, hande
lend uit idealistische motieven,
legt belangrijke ver
klaringen af
Behandeling uitgesteld
tot Zaterdagmorgen
De middagzitting
Amsterdamsche advocaat
verschijnt in de zaal
De universiteit officieel gesloten
tot 23 November; regeering
is den toestand meester
Houding der regeering
te Londen ongewijzigd
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiji
minimi
De onafhankelijkheid
der Philippijnen
Roosevelt stelt het Gemeenebest in
onder constitutioneele regeering
Op het Mokotowplein te Warschau werd met een groote parade voor president
Moscicki de 17de verjaardag van Polens onafhankelijkheid herdacht. Op onze
foto ziet men een eere-afdeeling van den Arbeidsdienst voorbij marcheeren
Koning George die op zijn thmsrevt
naar Griekenland tn frankrijk is
aangekomen
Een Italiaansche colonne zou vol
komen vernietigd zijn
Het Abessinische succes
in Ogaden
In Erythrea zijn de toestanden
beter en zijn moderne
ziekenhuizen
Epidemie-gevaren
De laatste jaren is men in Turkije druk bezig ook het strafwezen te moderniseer en.
Op het eiland Imrali bij de zee van Marmora heeft men een naar de eischen des
tijds ingerichte gevangenis gebouwd. De gevangenen moeten groote landerijen be
bouwen en dragen hiervoor zeer doelmatige kleeding. Hierboven eenige gevange
nen in hun nieuwe vakjes
Het 43ste Italiaansche
legerbericht
Demonstraties te Parijs
tegen professor Jeze
De thuisreis van den
Griekschen koning
Te Calais aangekomen
Een millioen Mark in
beslag genomen
Wegens beschuldiging van
deviezensmokkelarij
Discussies
SPECIAAL VOOR U DAMES it de rubriek
WAT DE TONG STREELT (P»g. 4)
Frankrijk accoord met een
collectief antwoord
Het antwoord der
Abessinische regeering
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et, Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
BERLIJN, 14 Nov. (ANP) Na den bis
schop van Meissen werd zijn broer, Dr.
Theodor Legge, verhoord.
Hij verklaarde, dat Dr. Hofius hem bij een
bezoek te Paderborn heeft gevraagd, of hij
belang had bij de aflossing der Nederlandsche
leening van het bisdom Meissen. Hij heeft
daarop bevestigend geantwoord, maar er te
vens op gewezen, dat het opkoopen der obli
gaties met exportbonds te onvoordeelig was
en dat een andere legale wijze nog niet in
aanmerking kwam. Hofius heeft toen gezegd,
dat er wel een legale manier was.
De obligaties van Nederlandsche kloosters
moesten worden opgekocht, terwijl het bisdom
by de Universumbank te Munster een overeen
komstig bedrag moest deponeeren. Na de op
heffing van de deviezenwetgeving zou dan de
verrekening met het buitenland volgen. Midden
December 1933, aldus verklaarde Dr. Theodor
Legge verder, heeft hij zijn broer, die toen
zeer ziek was, te Bautzen bezocht. Om hem een
genoegen te doen had hij hem verteld, dat er
een mogelijkheid bestond om de Nederlandsche
schuld te delgen. De bisschop, die van finan-
cieele zaken weinig verstand had, verklaarde
zich met den voorgestelden weg accoord, in
dien men legaal te werk zou gaan. Door in
zamelingen heeft het bisdom toen allereerst
40.000 RM opgebracht, die Dr. Legge naar
Hofius opzond. Later is daar een bedrag van
100.000 RM uit een te Paderborn geplaatste
leening bijgekomen.
Dr. Legge zeide verder, dat hij soms arg
waan jegens Hofius had gevoeld. Hofius heeft
Zijn bedenkingen echter altijd uit den weg
kunnen ruimen. Eens had Hofius hem mede
gedeeld, dat hij voor het bisdom een guldens
rekening in Nederland had geopend. Dr. Legge
Was zeer verontwaardigd geweest over dit
eigenmachtige en illegale optreden. Maar hij
kon niets meer doen, want de zaak was reeds
geregeld. Hij hield dit alles voor zijn broer
verborgen, zoodat deze aan een legaal optre
den bleef gelooven. Zoo liet Dr. Legge de zaak
op zijn beloop en er werden steeds meer obli
gaties opgekocht.
De aangeklaagde vicaris-generaal, prof. dr.
Soppa, zette uiteen, hoe de financieele toestand
Van het bisdom steeds slechter werd, zoodat
Weldra niet meer aan het terugkoopen van
obligaties kon worden gedacht.
De autoriteiten wilden daartoe tenslotte ook
geen toestemming meer geven en verwezen het
bisdom naar het middel der exportbonds. Aan
deze gedachte verklaarde de vicaris tot het
laatste te hebben vastgehouden. Door den se
cretaris van een bevriende katholieke vereeni-
ging te Paderborn werd hem medegedeeld, dat
alleen Hofius kon helpen. Hofius zou een
soort wonderman zijn, die alles tot stand
bracht zonder de wetten te overtreden. In den
Persoonlijken omgang maakte hij overigens
biet direct een betrouwbaren indruk, aldus de
vicaris. Hij was er zeer voldaan over geweest,
dat de Bonifaciusvereeniging het bisdom een
leening van 100.000 RM had aangeboden. Hij
Verklaarde, toen niet geweten te hebben, dat
dit geld naar Holland werd gebracht voor het
opkoopen der obligaties.
Nog na de afkondiging van de wet op het
Volksverraad had de bisschop hem gerustgesteld
Piet de verklaring, dat alles legaal was verloo-
Pen en dat er bovendien amnestie bestond. Hij
had het niet gewaagd te twijfelen aan de woor
den van een bisschop.
Na de pauze werden de protocollen van het
gerecht te Paderborn over het verhoor van de
Piede-beklaagde, Auguste Klein, voorgelezen.
Daaruit bleek, dat deze uit het gedrag van
Dr. Legge in de leeningskwestie den indruk
had gekregen, dat er iets niet in orde was. Toen
douane-ambtenaren een huiszoeking bij Dr.
hegge te Paderborn verrichtten, geloofde zij,
dat ook hij bij de kwestie betrokken was. Zij
Vdlde hem voor verdere, onaangenaamheden
sparen en vernietigde daarom de boeken, waar-
Pi de zaken met de Universumbank waren op-
Seteekend. Ook een brief, dien zij bezwarend
Pchtte, werd ongeopend verbrand.
Eenig opzien wordt dan gewekt door het
Verschijnen van een Amsterdamsch advo
caat, Mr. Vorstman, in de zaal. Mr. Vorst
man had zich tot de verdediging gewend
en verklaard, dat hij belangrijke mededee
lingen over de obligatiekwestie kon doen.
Op voorstel der verdediging werd hij daar-
°P als getuige gehoord.
Hij verklaarde, dat hij aan de hand der boe-
en een onderzoek had ingesteld bij de Uni-
Versumbank te Amsterdam en tot de conclusie
ls gekomen, dat alle opdrachten tot het terug-
hoopen der obligaties reeds zijn verstrekt vóór
16 October 1934, den eersten dag, waarop de-
viezenovertredingen onder de wet op het volks-
Verraad vielen. De aanklacht, door Kaltenbach
^gediend op grond van een door Dr. Soppa
verstrekte blanco-volmacht, acht Mr. Vorst
man derhalve nietig.
Het openbaar ministerie stelde zich op het
tegenovergestelde standpunt en was van mee
ning, dat op het oogenblik van de indiening
der aanklacht een deel der effecten ,,op voor
schot" gekocht waren, d.w.z. dat zij tegen een
lateren termijn zouden worden geleverd.
Het openbaar ministerie wraakte den ge
tuige, omdat het hem niet objectief achtte,
doch de rechtbank meende, dat voor deze
verdenking geen grond bestond en be-
eedigde den getuige. Het was de' recht
bank intusschen niet duidelijk, op grond
van welke opdracht mr. Vorstman naar
Berlijn was gekomen. Hijzelf verklaarde,
als katholiek uit zuiver idealistische motie
ven te hebben gehandeld.
Tenslotte stelde de verdediging voor, een
bankdeskundige te doen hooren in de verdere
behandeling. De behandeling werd daarna ver
daagd tot Zaterdagmorgen.
KAIRO, 14 Nov- (Reuter) Vanmorgen is
het in de stad betrekkelijk rustig gebleven.
De studenten hebben voor het meerendeei
de colleges weder bezocht, met uitzonde
ring van die der kunstacademie en de
rechtskundige faculteit.
In een schermutseling met de politie
hedenochtend zijn 21 studenten gewond.
De universiteit is officieel gesloten tot 23
November.
Het totaal aantal dooden, met inbegrip van
de vanmorgen vroeg doodgeschoten nationalis
ten, bedraagt 7, dat der gewonden 147, waar
van meer dan de helft politiebeambten.
In den middag trachtten wederom eenige
duizenden studenten, die zich eerst in de na
bijheid der universiteit verzameld hadden, de
stad binnen te trekken. Zij waren voornemens
alle studenten en scholieren die zich nog niet
bij de staking hadden aangesloten, uit de scho
len te halen. De stoet bewoog zich in de rich
ting van de Abbasbrug, die over den Nijl naai
de stad leidt, waarbij uit de menigte voort
durend kreten als „Leve Egypte", „Leve de
Vrijheid", „Weg met Engeland" en ,,Weg met
den verrader Hoare" klonken.
Onderweg wapenden de betoogers zich met
stokken en groote steenen. Bij de Abbas-brug
gekomen stiet de optocht op de politie-afzet-
ting, die onder leiding van een Engelschen
politie-officier stond.
Een wild handgemeen ontstond, waarbij de
politie zich genoodzaakt zag, van de vuurwa
penen gebruik te maken. De menigte trok te
rug, met medeneming van haar dooden en ge
wonden. Vier studenten zouden bij de botsing
gedood en 6 zwaar gewond zijn.
Var. de politie werden de Engelsche officier
en een Engelsche sergeant zwaar gewond.
Volgens de laatste officieele berichten uit
Kairo hebben de autoriteiten aldaar den
toestand in de hand.
Het feit, dat de Wafd in de oppositie is
gegaan, schijnt geen wijziging noodig te
maken in de houding van de regeering te
Londen, die den minister-president, Tewfik
Nessim Pasja, zal blijven steunen.
Verwachting: matige, tijdelijk toene-
mende Zuidelijke tot Zuidoostelijken wind,
toenemende bewolking, aanvankelijk wei-
H nig of geen regen, later toenemende kans §jj
op regen, zelfde temperatuur.
H Verdere vooruitzichten: weinig veran-
£E dering.
WASHINGTON, 14 Nov. (Reuter). Roosevelt
heeft een proclamatie onderteekend, waarbij 't
Gemeenebest van de Philippijnen wordt inge
steld onder een constitutioneele regeering.
Dit is de eerste stap in de richting van vol
ledige onafhankelijkheid, welke na 10 jaar zal
worden verleend, indien de autonome regeering
slaagt.
Morgen zal de nieuwe regeering formeel wor
den ingewijd door den minister van oorlog,
Dem.
Roosevelt heeft telegrafisch Manuel Quezon,
den eersten president van het nieuwe gemeene
best gelukgewenscht.
ADDIS ABEBA, 14 Nov. (Reuter) De ge
vechten in de omgeving van Makalle ont
aarden hoe langer hoe meer in gevechten
tusschen alleenstaande groepen, die de
Italianen niet in gesloten Unie aanvallen.
Een Abessinische patrouille zou gisteravond
een aanval hebben gedaan op een achterwaart-
sche verbindingslinie der Italianen naar Makalle
en een Italiaansche colonne volkomen vernietigd
het ben.
Uit Asmara wordt gemeld, dat de zuiverings-
(Bijzóndere correspondentie)
Hoe men ook over den oorlog in Oost-
Afrika moge denken, aan de hand van
eensluidende berichten in de internatio
nale pers moet erkend worden, dat de bevol
king in de Ethiopische gebieden, welke door
Italiaansche troepen bezet zijn, goed en
menschlievend behandeld wordt.
De meeste van de Ethiopiërs, die zich on
derworpen hebben, zijn weef tot den akker
bouw of de veefokkerij teruggekeerd. Onder
talrijke paupers zijn kleedingstukken en levens
middelen verdeeld.
Van meer belang voor de bevolking is nog
het feit, dat overal in de bezette gebieden
veldlazaretten worden opgericht. Hierin zijn al
reeds honderden Abessiniërs opgenomen, die
als gevolg van de onhygiënische toestanden van
de laatste decennia dringend verpleging be
hoefden. Duizenden inboorlingen zijn door die
veldlazaretten voor de eerste maal onder be
handeling of toezicht van Europeesche artsen
gekomen. De grootste vijanden van de Inge
zetenen van de bezette gebieden zijn de vene
rische ziekten, de tuberculose en de onder
voeding.
In Adoea, toch een der belangrijkste steden
van Abessinië was geen enkel hospitaal. Wel
was bij het Italiaansche consulaat een medi
sche afdeeling ingericht, waar inboorlingen
verzorgd konden worden, doch deze werd
eenigen tijd voor het uitbreken der vijandelijk
heden op last van de Ethiopische autoriteiten
gesloten. Thans is de medische dienst van dit
consulaat weer voor de inboorlingen openge
steld en er wordt een druk gebruik van ge
maakt.
Vijftig jaar geleden waren de hygiënische
toestanden in Erythrea even erg als thans in
Ethiopië. Hierin is echter geleidelijk aan een
geweldige verbetering gekomen. Terwijl de
Abessinische bevolking nog door een hoog
sterftecijfer uitgedund wordt, is heb sterfte
cijfer in Erythrea zoowel als in Somaliland tot
een zelfde laag niveau gezonken als in andere
koloniën bereikt werd. In de -belangrijkste en
meest bevolkte centra van Erythrea bedroeg
het sterftepercentage in 1934 gemiddeld 21.25
pCt., hetgeen nog beneden het gemiddelde van
Europa gelegen is. Dit werd bereikt door een
systematische bestrijding van infectiehaarden
en epdiemieën.
Asmara en Massaoea, de tweë voornaamste
steden van Erythrea, hebben moderne zieken
huizen. In alle bevolkingscentra zijn lazaretten
ingericht. In 1934 werden 300.000 inboorlingen
in die inrichtingen chirurgisch behandeld, ter
wijl in ziekenhuizen en lazaretten 2200 inlan
ders verpleegd werden. Mogadiscio in Somali
land telt twee ziekenhuizen plus nog een hos
pitaal voor zieken, die geïsoleerd moeten blij
ven. Vóór de melaatschen heeft Somaliland
een voortreffelijk ingericht leprozenhuis. Me
laatschen, die nog in het eerste stadium van
hun ziekte verkeeren, worden in een speciaal
voor hen ingerichte landbouwkolonie verzorgd.
Voorts hebben de dorpen Duca degli Abruzzi,
Chisimaio, Alula en Dante ieder een eigen
ziekenhuis'. In de meer verwijderde streken van
Somaliland liggen nog 18 lazaretten en eenige
dozijnen medische stations verspreid. Daarnaast
zijn mobiele medische afdeelingen, die de wou
den en woestijnen doorkruisen en waar noodig
hulp brengen.
Veel zorg veroorzaakten vroeger de grens
streken van Erythrea, die dikwijls door in Abes
sinië heerschende epidemieën bedreigd werden.
Bij gebrek aan iets wat ook maar op een ge
zondheidsdienst lijkt, stonden de Ethiopische
hoofden steeds machteloos tegenover epide
mieën, terwijl Italiaansche hulp uit wantrouwen
en onkunde stelselmatig geweigerd werd. Thans
breidt de Italiaansche medische dienst zich
tegelijk met het voorttrekken der troepen over
de bezette gebieden uit.
actie in de omgeving van Makalle niet van veel
beteekenis schijnt te zijn en alleen ten doel heeft
de verspreide vijandelijke afdeelingen, welke
hinderlagen hebben betrokken naar het Zuiden
te ciijven. Deze actie is evenwel nooozakelijk
om den opmarsch ongehinderd te kunnen
voortzetten.
Ir Ethiopische kringen wordt het feit, dat in
het 44ste legerbericht alleen sprake is van het
Tigie-front, een bevestiging geacht van de reeds
gemelde Abessinische successen in Ogaden.
Eer. bericht uit Harrar deelt mede, dat Euro
peesche kringen en Abessinische autoriteiten
getroffen zijn door het Italiaansche radio
bericht, dat de Italianen, na het misbruik dat
van het Roode-Kruisteeken is gemaakt, zich
het recht voorbehouden Harrar zoo noodig te
bombardeer en.
Men wijst er hier op, dat het Roode Kruis
slechts voorkomt op de Fransehe en Zweedsche
ziekenhuizen, op de leprozerieën en op het
paleis van den hertog van Harrar, dat definitief
fctstemd is voor het Egyptische Roode Kruis.
Het 45ste legerbericht luidt:
„Het eerste legercorps zet tezamen met het
Dankalicorps de zuivering voort langs het Oosten
van de hoogvlakte van Tigre. Het iniandsche
iegercorps vervolgt de actie om Gheralta te be
zetten. In dé gevechten, waarvan reeds melding
is gemaakt leed de vijand zware verliezen; aan
onze zijde vielen een officier en twee gegradu
eerde inlanders.
Het tweede legercorps zet den opmarsch in de
richting van Takaze voort. Somali's van de
kolonne Maletti achtervolgden den vijand tot aan
den bovenloop van de Jaf. De vijand moest
terugtrekken en liet behalve 300 dooden, waar-
ondei een nog niet herkend Europeaan, mitrail
leurs, geweren, vrachtauto's en munitie achter.
Aan onze zijde vielen een officier, een onder
officier en 15 Dubats; verder werden een offi
cie: twee onderofficieren en 60 Dubats gewond.
Onze troepen zijn doende het gebied Gabre
Darre ten Noorden van Gorahai te zuiveren."
In de juridische faculteit van de universiteit
van Parijs hebben Donderdagochtend luidruch
tige demonstraties plaats gehad tegen professor
Jeze, die Abessinië vertegenwoordigde te Genève.
De Italiaansche studenten maakten hem on
mogelijk zijn college over openbaar recht te
houden; met trommen, ketels en andet lawaai-
ma'eriaal werd hem het spreken onmogelijk
gemaakt.
Tenslotte werd de zaal ontruimd en zetten de
studenten de demonstratie buiten voort.
De politie greep daarop in om ongeregeldheden
te voorkomen.
CALAIS, 14 Nov. .(Reuter) Koning George II
van Griekenland is hier m gezelschap van
Kroonprins Paul aangekomen.
De Grieksche gezant te Parijs, Politis, en de
prefect van Boulogne waren ter begroeting
aanwezig.
Bij monde van Politis, liet koning George
verklaren, dat hij voornemens was, de eeuwen
oude Fransch-Grieksche vriendschap te laten
voortbestaan.
KEULEN, 14 Nov. (DNB) Het vermogen van
den Joodschen fabrikant Emanuel Mendel te
Born, dat ruim een millioen Mark bedraagt, is
in beslag genomen, daar Mendel onder beschul
diging staat voor een gelijk bedrag deviezen
gesmokkeld te hebben. Hijzelf schijnt zich aan
arrestatie te hebben onttrokken door een over
haaste vlucht naar Nederland.
Het deviezenproces tegen den Bisschop van
Meissen; Amsterdamsch advocaat legt belang-
rybe verklaringen af; de verdere behandeling
der zaak uitgesteld tot Zaterdagmorgen.
Overeenstemming tusschen Frankrijk en Spanje
inzake de Tangerkwestie.
Hernieuwde kleinere onlusten in Egypte; de
universiteit officieel gesloten tot 23 Nov.; Lon-
densche regeering zal haar houding niet wij-
z.gen.
De Abessinische regeering zendt reeds een ant
woord op de Italiaansche protestnota.
Een Katholiek werkkamp op ,,De Hooge Ve-
luwe".
De Tweede Kamer heeft met 56 tegen 24 stem
men aangenomen het wetsontwerp tot heffing
van opcenten op enkele belastingen, echter zon
der opcenten op de omzetbelasting en zonder
verband met het werkloosheidssubsidiefonds
Het heet, dat uit de wrijving der
meeningen de waarheid te voorschijn
treedt. Ware dit wis en zeker het eind
van alle discussies, we hadden tegen
die discussies geen bezwaar. Maar
hoevele discussies brengen de waar
heid hoe langer hoe meer achterop.
De partijen blijven stokstijf op hun
standpunt staan, zien alles uit een
enkelen gezichtshoek en praten langs
elkaar heen. Intusschen winden ze
zich al meer en meer op en waar ge
wone woorden en goede argumenien
niet meer in staat blijken den tegen
stander te overtuigen, wordt hij dan
vaak met grofheden overladen, voor
bekrompen gescholden en eindelijk als
onwaardige partij terzijde gesteld.
Veel booze woorden vaak om een
nietigheid, vriendschappelijke verhou
dingen dikwijls door een onbenullig
heid verbroken of danig geschaad.
En dat alles omdat de meesien hun
onbedwingbaren lust om te discussiee
ren niet kunnen intoomen en omdat
zij niet de karaktereigenschappen be
zitten, wélke vereischten zijn om ver
standig en kalm te sprekenook
tegen iemand, met wien men het niet
eens is.
LONDEN, 14 Nov. (A.N.P.) Na een gedach-
tenwisseling tusschen Londen en Parijs heeft
de Fransehe regeering zich accoord verklaard
met het Engelsche voorstel om de Italiaansche
protest-nota tegen de sanctiemaatregelen col
lectief te beantwoorden.
In een officieel communiqué van de Abessi
nische regeering wordt als volgt geantwoord op
de Italiaansche nota aan de mogendheden;
De regeering van Ethiopië bevestigt, dat de
Italiaansche legers, die beweren een bescha-
vingszending te vervullen, als moordenaars op
treden van de burgerbevolking, in het bijzonder
van vrouwen en kinderen.
De bewering, dat 16.000 slaven op ons gebied
in vrijheid zijn gesteld, is een klaarblijkelijke
leugen, aangezien in geheel Tigre, dat de Ita
lianen slechts ten deele bezetten, nog geen
16.000 slaven zijn.
Tenslotte vraagt de Abessinische regeering de
mqgendheden de valsche berichten van de Ita
liaansche propaganda te wantrouwen en ook
de valsche berichten over overwinningen.
Stand op Vrijdag 1 uur van.:
Vorige stand: 762.5
760.4
