S TA D S N I E U W S
(D
'm Ideale geschenk
gedecoreerde
1 Zoo'n mooie
m doos van 50
GEHEEL GEBIT
'sa^r'
Haarlem, 30 Nov.
fc>a^f
SI RADIO MOORSn v.
ZATERDAG 30 NOVEMBER 1935
TANDHEELKUNDIG
INSTITUUT
RIME
Del icatessenmand
met uitgezochte en
verfijnde lekkernijen
of.... zoo'n echt sma
kelijk, sappig Ham
metje, maar
AGENDA
De St. Vincentiusbibiiotheken
GALA-CONCERT H.O.V.
Dirigent-solistHeinrich Steiner.
Helène Ludolph, sopraan
RIJKSSTRAATWEG 16
HAARLEM-N. - TEL. 16726
Vanaf f35.- Pet gar, pynioos
trekken mbegr.
VEREENIGING „HAERLEM'
Het Haarlemsche bier
Hoofdmiddel van bestaan
Haarlemsch bier beroemd
COMITÉ VAN KATHOLIEKE
ACTIE
DE TOREN VAN'WIJK AAN ZEE
Vrouwelijke Jeugdbeweging voor
Katholieke Actie „De Graal"
Rijksstraatweg 12
Agenda
natuurlijk van:
GB. H0UT5TR 89
WEDEROPBOUW TE KOOG
AAN DE ZAAN
HET GASTMAAL DER
KINDEREN
Van een oud-Zaansch huis
te Krommenie
GELOOF EN WETENSCHAP
Kunstzaal Reeker
„Het Bolsjewisme, een Russische
synthese"
Bioscopen
guur weer
50 - 35 - 20 ct
Gevonden dieren en voorwerpen
December
Bioscopen
2 December
205
Bioscopen
Apotheekdiensten
Een uitgelezen publiek woonde gisterenavond
het eerste der vier Gala-concerten bij, door de
Bestuur deren der Haarlemsche Orkestvereeni-
ging georganiseerd, om meer belangstelling en
sympathie te wekken voor dit, naar we reeds
herhaaldelijk betoogden, toch zeer verdienste
lijke ensemble.
Veronderstellen we nu eens niet, dat de groote
belangstelling van dezen avond uitsluitend uit
ging naar dezen dirigent uit den vreemde,
maar ook wel degelijk de H. o. V. zelf gold.
zooals zij zich vooral den laatsten tijd weert
en actief betoont op muzikaal gebied.
En dan heeft men op dezen Vrijdagavond
kunnen hooren wat er met dit ensemble te be
reiken valt, en welk een intens genot ook het
luisteren naar eer; orkest van kleiner afmetin
gen kan bieden. We laten voor het oogenblik de
kwestie van de akoustiek der Schouwburgzaal
buiten bespreking, omdat ten slotte de Con
certzaal voor de groote re werken de aangewezen
en dan ook meestal gewone plaats is. Maar
overigens is er dan dezen avond gemusiceerd
met een onvolprezen accuratesse en zuiverheid
op "n hoogst enkel moment na, waarop de
fagotten detoneerden en de clarinet zoowaar
oversloeg en met een enthousiasme en een
toewijding van begin tot einde onder de werke
lijk bewonderenswaardige leiding van Heinrich
Steiner. Deze knappe, met diepe intelligentie en
sterk muzikaal vakmanschap leidende persoon
lijkheid, hij is eerste dirigent van het Stadt-
theater te Wiirzburg en eerste dirigent van het
groote orkest van den Deutschland-zender
weet precies wat hij wil en bereikt ook wat hij
wil. Reeds onmiddellijk bleek dit in de hier wei
nig gespeelde Ouverture uit von Weber's „Abu
Hassan". Maar vooral in het Konzertstück voor
klavier met orkest in f-moll (op. 79) van von
Weber kwamen zijn muzikaliteit en beheer-
sching van het orkestmateriaal en de partituur
tot hun recht. Want hoe men overigens ook
over de artistieke merites van het Konzert
stück denken moge het is geen geringe op
gave aan het concentratie-vermogen van den
reproduceerenden kunstenaar, om in een orkest
werk als dit tegelijk de virtuoze, zware piano
partituur ex corde te vertolken en daarnaast ook
nog tot in details het orkest vaak staande te
leiden. Het was een kranige prestatie en het
hierop losbarstend applaus was dan ook ten
volle verdiend.
Hélène Ludolph zong uit von Weber's „Prei-
schütz" de mooie aria en scène „Wie nahte mir
der Schlummer". De zangeres was zoo mogelijk
nog beter op dreef dan op het concert van Dins
dagavond waarop ze hetzelfde zong, en behaal
de met haar interpretatie een groot succes. De
begeleiding onder Steiner's leiding getuigde van
even knap vakmanschap van de Haarlemsche
musici als van tooneel-routine van den dirigent,
BESLIST PUNLOOZE BEHANDELING
Spreekuren alle werkdagen:
van 9—12 en 1—4 uur. Zaterd. 9—12 uur.
Avondspreekuren
Dinsdag, Woensdag en Donderd. v 7-9 n.
wiens rustig en a point aangeven hier bijzonder
opviel.
Tenslotte kregen we voor de pauze nog het
prachtige werk van Liszt „Les Préludes", ter
wijl de ..Schick salsymphonie van Ludwig von
Beethoven, de Vijfde in C-moll, de tweede Con
certhelft vulde.
Beide werken maakten door de uiterst geache
veerde verklanking en de diepgevoelde, tot in
finesses uitgewerkte interpretatie een onver-
getelijken indruk. Want hier werd gedetailleerd
met een rijkdom van schakeering in tint en
rhythme. zonder dat nochtans ook maar één
oogenblik de groote lijn of het bindend element
van den vorm verloren geraakte. We hoorden
zulke teere pianissimi van het orkest nog slechts
zelden. Ook op de zuiverheid van stemming werd
blijkbaar zeer sterk gelet, voor ons nog altijd
een der hoofdkwaliteiten van een ensemble.
Beethoven's Noodlotsymphonie vooral werd in
haar volle, titanische monumentaliteit als een
natuurgebeuren vol dwingende, diep aangrijpen
de macht. Dit was waarlijk een herscheppen
het heerlijke kunstwerk waardig, en waarvoor de
toehoorders dan ook luide en herhaaldelijk den
kunstnaar en den uitstekend spelenden orkest
leden dank brachten.
De bloemen in de Haarlemsche kleuren en de
lauwerkrans, welke dirigent Heinrich Steiner
voor de pauze onder daverenden bijval werden
aangeboden, mogen hem den dank vertolkt heb
ben van alle aanwezigen voor het in zoo ruime
mate geschonken kunstgenot, én als solist, én
als dirigent op dezen heerlijken avond.
J. S.
Voor de Vereeniging „Haerlem" hield gister
avond de heer D. J. v. d. Ven, folklorist te
Oosterbeek, in het café-restaurant Gebr. Brink -
mann een lezing met lichtbeelden over „Het
Haarlemsche Bier en andere Bieren in het Ne-
derlandsche volksleven."
De voorzitter, de heer J. L. Tadema leidde
den heer v. d. Ven in, erop wijzende dat deze
een buitengewoon groote en diepe studie van
de Nederlandsche folklore heeft gemaakt.
Dat de heer v. d. Ven over zoon materialis
tisch en nat onderwerp als bier spreekt, is niets
bijzonders, want nog veel herinnert in Haar
lem aan de vroegere zeer omvangrijke Haar
lemsche biernijverheid.
De heer v. d. Ven wees erop dat Haarlem
tot den 80-jarigen oorlog en ook in de gouden
eeuw een buitengewoon belangrijke rol op het
gebied van de Biernijverheid heeft gespeeld.
Ieder Schepen (wethouder) moest bij zijn in
trede in den Raad zweren, dat hij naarstiglijk
en getrouwelijk de Biernijverheid in Haarlem
zou onderhouden en doen onderhouden.'
De Biernijverheid was in vroeger tijd in
Haarlem een van de hoofdmiddelen van be
staan. Spr. citeerde daarbij den geschiedschrij
ver Ampsing, die verband legde tusschen het
kostelijke Haarlemsche Bier en de vro-:gere
beek of kolk.
In de gemeenterekeningen werd altijd een
fooi vermeld voor de dienaren, die zorgden dat
er niet in de Houtvaart gezwommen werd om
dat daardoor het water, noodig voor het biel,
zou vervuild worden.
De Bierbrouwers voerden een zwaren strijd
met de bleekers, die ook water noodig hadden.
De Haarlemsche brouwers waren grand-seig-
neurs. Het gilde bezat een eigen kapel in de
St. Bavokerk. Zij oefenden ook een grooten in
vloed uit op de stedelijke magistratuur. De
voornaamste bierbrouwerij „Het Schepen" pro
duceerde 20.000 ton bier per jaar. Op de prach
tige Dcèlenstukken van Frans Hals werden de
voornaamste brouwer geconterfeit.
Hoe rijk de brouwers waren, blijkt wel uit
den kostbaren zilveren St. Maarten-beker van't
gilde, thans nog in het Frans Hals-museum
aanwezig, waar ook eenige merkwaardige bier
pullen te zien zijn.
Het Haarlemsch bier was beroemd en scheen
door het vervoer over de Zuiderzee nog beter
van smaak te worden, zoodat men zei: „Haar
lemsch bier moet over het water." In Fries
land werd zooveel van het bier ingevoerd, dat
'k sluit ook al mijn verzekeringen
ioor bemiddeling van mijn bankier.
Dat is gemakkelijk.
de Magistraat te Leeuwarden den invoer ver
bood, doch de inwoners dachten er anders over.
Zelfs heeft het Haarlemsche bier in 1484 he
vige oproeren in en het beleg van Leeuwarden
tengevolge gehad benevens den moord van een
der burgemeesters.
Het Amsterdamsche schuttersvendel daagde
het Haarlemsche eens uit op eenbiertour-
nooi. Haarlemsche snijders noch wevers, doch
wel de bierbrouwers, die tot de aanzienlijkste
geslachten behoorden, mochten ook in aanmer
king komen voor zoo'n toumooi.
Doch konden de Amsterdamsche bierbrou
wers zich meten met de Haarlemsche brouwers
in toumooien, in bierproductie bleven ze verre
bij Haarlem ten achter door den slechten toe
stand van het Amsterdamsche grachtenwater.
Vanwege deze concurrentie mocht geen Am-
sterdamsch ingezetene bier, van buiten Amster
dam afkomstig, drinken. Echter werd toch heel
wat Haarlemsch bier In Amsterdam binnenge
smokkeld. Eén glaasje Haarlemsch bier drin
ken was voor de Amsterdammers voldoende om
gevangen genomen te worden. In Brussel was
dit evenzoo.
Op het Damrak te Amsterdam was een spe
ciale plaats waar het Haarlemsche bier gelost
werd. Zoo'n plaats heette de bierkaai. Het was
echter verboden het bier te tappen. Het volk
van de bierkaai weigerde de plakkaten van de
burgemeesters op te volgen en tapten toch.
Nieuwe plakkaten volgden, doch weer tever
geefs. Vandaar de uitdrukking „Vechten te
gen de bierkaai."
Het bierbrouwen geschiedde in Haarlem in
een geheimzinnige sfeer. Fabrieksgeheimen
werden zorgvuldig bewaard en als de kennis
voor het brouwen te gering was, dan maakte
men gebruik van toovenarij.
Gewoon was ook de regel: „Bij het brouwen
moet men zingen, dan gelukt het bier."
In later tijden is de zingende brouwer een
geliefd motief voor dichters.
Overwinningen door bier
Het bier heeft een groote rol gespeeld in het
leger. Bij belegeringen was een van de eerste
zorgen dat er steeds goed bier aanwezig was.
Dit geschiedde niet omdat onze voorouders zoo
buitengewoon drankzuchtig waren al Wel
den ze van het gerstenat maar omdat het
water bij belegeringen meestal óf slecht te
krijgen óf vergiftigd was.
De overwinning van Middelburg in 1574 is te
danken aan het bier. De Watergeuzen over
meesterden n.l. twee Spaansche schepen met
bier en dit gaf hun weer moed om den strijd
te beginnen.
Deze en andere gebeurtenissen hebben tot de
uitspraak geleid, dat wie de geschiedenis van
het bier kent, ook de geschiedenis van de op
komst van ons land weet.
Spr. vertelde voorts menige aardige folklo
ristische bier-traditie, die tot op den huidigen
dag is blijven bestaan. Zoo heeft spr. het mede
gemaakt dat de Jordaansche meisjes in de
Jordaansche cabarets nog „gesuykerd bier" als
een lekkernij dronken.
De talrijke, zeer duidelijke lichtbeelden, hier
na vertoond, brachten verschillende folkloris
tische feesten in beeld uit alle deelen van ons
land; vooral echtei uit Brabant, waar gods
dienstzin en traditie zoo prachtig veel folklore
bevrucht hebben. De heer v. d. Ven, die op
smakelijke en hoogst interessante wijze, zy het
hier en daar met een tikje reclame, zijn mede-
deelingen en toelichtingen gaf, was het
enthousiast als hij over zijn Branbantsche
schutters sprak.
Voor de leden van Vereeniging „Haenem is
het een herinneringrijke avond geweest.
kan wat met zijn smaak en gevoel harmonieert.
Zooals kinderen kunnen doen ontroeren in
hun naïveteit en eenvoudigheid, zooals zij vaak
de schrille tegenstellingen van de tragiek en
het comische, van de sport en ernst onge
dwongen en evenwichtig naast elkander kun
nen plaatsen, zoo doet het ook dit spel tra
giek nadst het comische ernst naast lach
inspanning naast ontspanning.
Het gezelschap uit Lisse heeft al dikwijls
dit spel gespeeld. Het speelde in de zomer
maanden te Lisse voor jeugdleiders der dis
tricten Haarlem en Leiden. Het speelde her
haalde malen in Lisse zelf, het speelde eenige
malen in den Schouwburg te Leiden, het speel
de op den diocesanen liturgischen dag te Ob-
dam voor deelnemers en publiek, het speelde
op tal van andere plaatsen en nog 1.1. Dins
dag speelde het weer voor een stampvolle zaal
te Lisse.... en altijd: volle zalen, voldaan pu
bliek, eenparig oordeel: dat was nog eens fijn.
En Zondag 8 December te Haarlem in den
Schouwburg Jansweg, om half 4 (alleen voor
de leden van de K. J. C.) en om 8 uur voor
alle publiek. Moge Haarlemsch publiek op de
geboden gelegenheid om iets fraais. Iets ver
hevens te zien, op dezelfde wijze als dit elders
gebeurde, waar dit spel werd opgevoerd veel
belangstelling toonen, dus volle zalen.
Voor inlichtingen over kaartenverkoop enz.
verwijzen we naar de advertentie in dit blad.
We willen er alleen op wijzen, dat de kaarten
bij alle parochieele jeugdgroepen verkrijg
baar zjjn.
J. E. VAN ZON, Pr. Rector
MAANDAG bestemd voor godsdienstige ver-
eenigingen. Geen andere vergaderingen uit
schrijven.
DINSDAG 3 December: Bezoek van de leden
van den R. K. Vrouwenbond aan Amsterdam.
8 uur: Repetitie St. Caecilia in gebouw „St.
Bavo".
8.15 uur: Conversatie-avond R. K. Eteperan-
tistenvereeniging „Abbé Richardson", by Brink-
mann.
VRIJDAG, 6 Dec. 250 uur: Bestuursvergade
ring van de St. Martha-vereeniging in het Te
huis, Bloemhofstraat 1.
8.15 uur: Tooneelavond voor de leden van
Geloof en Wetenschap in den Stadsschouwburg.
Teneinde eikaars bezoek niet te hinderen of
te bemoeilijken, wordt allen R. K. vereenigin-
gen verzocht bij het uitschrijven van een ver
gadering vooraf overleg te plegen met het Al
gemeen Secretariaat mej. W. van den Singel.
Kleverlaan 194, telef. 23608, en bij vaststelling
hiervan onmiddellijk mededeeling te doen.
CHIEF
WHIP
V'l
Ged. Staten der provinieie Noord-Holland stel
ten den staten voor te beslui tenten behoeve van
de restauratie van den .gemeentetoren te Wijk
aan Zee aan de gemeente Wijk aan Zee en Duin
een subsidie te verleenen van 15 pet. der kosten
met een maximum van f 2&50, onder voorwaar
de, dat voor hetzelfde doel door het Rijk 40 pet.
dier kosten, met een maximum van f 6000 be
schikbaar wordt gesteld en liet overige door de
gemeente zelve zal worden gedragen. Verder
stellen zij voor om indien daze restauratie tot
uitvoering komt, voor het herstel van het kerk
gebouw der Nederduitsch Hervormde Gemeente
te Wijk aan Zee ter beschikking' van Kerkvoog
den te stellen een subsidie van 15 pet. der kos
ten, met een maximum van f J200.
Ajs. Zondag om 12 uur dadenclub „De Pio
niersters". 's Middags om half 4 St. Nico-
laasfeest voor alle aspiranten en leden beneden
de 15 jaar. Om half zes, dadenclub „de Popu
lieren". 's Avonds na het Lof: inwydiingscursus
en spreekkoorclub.
Maandag, half 8 uur: dadenclub „Helialithus".
Woensdag, half 8 uur: dadenclub „De zwarte
hoofden". 8.15 uur Inkleedingscursus.
Op 5 December zijn er 's avonds geen clubs.
Vrijdag, 8 uur: St. Nicolaasfeest voor alle
leden en aspiranten boven 15 jaar.
Excelsior-VooruSt
TEL 10587 <1458
Het plan werd reeds aangekondigd: het K.
j. c. bestuur, district Haarlem, zou laten op
voeren het in drie acten geschreven mysterie-
snel van Henri Ghéon: „het Gastmaal der kin
deren" in de Nederlandsche bewerking van
Kees Spierings.
We geiooven Haarlemsch publiek een dienst
te bewijzen. Dit spel heeft reeds een zeer eer
vollen staat van dienst. Het werd op tal van
plaatsen voor zeer varieerend publiek maar
met eenparig oordeel: „dat was nog eens fyn
opgevoeerd. En weet u wie het opvoerden en
het ook hier zullen opvoeren? Een amateur-
tooneelgezelschap uit Lisse.
En dat gezelschap heeft onder leiding van
Anton Sweers een zekere vermaardheid gekre-
gen: het heeft het telkens gedaan op zoo su
blieme wyze. dat de qualiteit van spel zeer
verdiend gekarakteriseerd werd door de vol
gende opmerking van den kant van det pu
bliek: het zijn allemaal kleine kunstenaars
(klein niet bedoeld als kunstenaars, maar van
lichaam). Ja. dat zijn het, die jongens van 8
10 jaar: kleine kunstenaars; dat alleen te
zien is rieds een reis naar den Schouwburg aan
den Jansweg overwaard.
En het spel? D'r staat by de voorbemerkin
gen op dit spel: Wij wenschen er verder op te
wijzen dat dit spel voor iedere groep bijzon
der geschikt is." Hierop varieerend zou ik
willen zeggen: „Wij wenschen er op te wijzen,
dat dit spel voor iedeTe groep van toeschou
wers byzonder geschikt is." Het stuk is een
voudig, genomen uit de gedachtenwereld van
het kind. en daardoor voor ieder te volgen en
aan te voelen.
Maar daarnaast !s het rijk van Inhoud en
diep van beteekenis, zoodat ieder er in vinden
De heer A. A. Kok, architect te Amsterdam,
heeft zich tot Ged. Staten van Noord-Holland
gewend met het verzoek een bydrage uit de
provinciale kas te mogen ontvangen in de kos
ten van den wederopbouw te Koog aan de Zaan
van een oud-Zaansch huis met bijzonder fraaien
houten voorgevel, dat in Krommenie gestaan
heeft en waarvan hy de afbraak in bezit wist
te verkrijgen.
Door de medewerking van de gemeente Koog
aan de Zaan, die tegen zéér gereduceerden prijs
een bouwterrein aan adressant verkocht, kan
deze gevolg geven aan zyn voornemen om het
huis op een daarvoor geschikte plaats in de
Zaanstreek te doen herrijzen.
Een particulier te Krommenie heeft een bij
drage van f 850.toegezegd.
Intusschen zullen, na aftrek van de door de
gemeente Koog aan de Zaan verleende reduc
tie op den grondprys, die de beteekenis heeft
van een subsidie waarvan de waarde op f 3136
kan worden gesteld, alsmede van dé vorenbe
doelde bydrage van f 850, de kosten van weder
opbouw nog ruim f 3000 meer bedragen dan d'e
handelswaarde van het huis, zooals het, her
bouwd, als woning in exploitatie zal kunnen
worden gebracht.
De Minister van Onderwas, Kunsten en We
tenschappen, tot wien adressant zich met een
verzoek om Rijkssubsidie wendde, heeft steun
toegezegd ten bedrage van 40% van het tekort,
dat de wederopbouw van het huis zal opleveren,
tot een maximum van f 1200.
De Rijkscommissie voor de Monumentenzorg
meent, dat dit huis, als een belangrijk specimen
van de steeds zeldzamer wordende Zaansche
houten woning zeer zeker verdient te worden
behouden. Ged. Staten stellen dan ook aan de
Staten voor door het verleenen van een sub
sidie uit de provinciale kas van 10% van het te
kort ook van de belangstelling der Provincie in
het streven van den heer Kok in het onderwer-
pelijke geval te -doen blijken.
Hedenmiddag om 3 uur wordt in kunstzaal
..Reeker" aan den Wagenweg een tentoonstel
ling geopend van die vereeniging „De Spaak."
Op deze expositie zijn schilderijen, aquarellen,
teekeningen en grafïsche werken te bezichtigen,
van de leden Julia Giesberts, Cor Dik, J. B.
Kamp, Gerard Huysser en Jan Veringa, alsmede
een collectie schilderijen en teekeningen van H.
A. Byvoet.
Op Zaterdag 7 December, des middags om 3
uur, vindt de opening plaats van de eere-ten-
toonstelling van werken door mevrouw E. L.
H. Woutersenvan Doesburgh, ter gelegenheid
van haar 60sten verjaardag. Op de expositie zijn
schilderijen, pastels en miniaturen tentoonge-
steld.
Beide tentoonstellingen zyn geopend tot 24
December, dagelijks van 107 uur. (Zondags
van 2—4 uur).
Voor de Haarlemsche leden van „Geloof en
Wetenschap" sprak pater Iwan Kologrivov S.J.
over „Die geistigen Wege zum Bolschewismus".
Zij, die op sensatie en gruwelen belust zyn,
waren reeds vroegtijdig gewaarschuwd door den
meer zeggenden Franschen titel, welke het be
stuur van G. en W. oorspronkelijk in het jaar
programma deed afdrukken: „Le Métaphysique
du Bolchévisme, ses sources historiques et son
développement".
Ook de propagandisten, die binnen vyftig
minuten vol afgrijzen en apocalyptisch wee-
geklaag met de Russische revolutie afrekenen,
hebben ongelijk.
Pater Kologrivov begon zijn voordracht met
de mededeeling, dat het niet mogelijk is in den
tijd van anderhalf uur een volledig beeld van 't
Bolschewisme te schetsen, zonder de noodzake-
ïyke discussies te verteekenen en daarmede de
geheele schets waardeloos te maken. Hy wilde
zich daarom beperken tot het aantoonen van
de historische en psychologische factoren, die
de verklaring vormen van de groote Russische
revolutie.
De catastrophe van 1917 was niet nieuw of
onverwacht. De geheele geschiedenis van Rus
land is een aaneenschakeling van smarteiyke
catastrophen geweest: de stichting van het rijk
van Kiew, de overheersching der Tartaren, 't
ontstaan van den Moscovitischen staat en de
ingrypende vernieuwing onder Czaar Peter
den Grooten.
Om de ideologie van de omwenteling van
1917 te kunnen begrepen, moet men teruggaan
tot het kerkelijke schisma in de 17e eeuw. Deze
scheuring hebben de historici veelal verklaard
door den tegenstand van het volk tegen de
brutale en onbegrepen ritenreformatie van pa
triarch Nikon. De beteekenis van de Raskol-
beweging (de naam der schismatieke afschei
ding) ligt dieper. De christeiyke eschatologie
was in den geest van het Russische volk om
gevormd tot een meer concrete Messiaansche
Verwachting. In de 16e eeuw had reeds de
monnik Philotheos de these geformuleerd, dat
Moskou als „het derde Rome" de Moeder der
christenheid zou zijn, de Czaar basileus der
geheele wereld. De reformatie van Nikon zag
het volk als een ongetrouwheid. De Kerk was
verkocht aan den Staat, was een slaaf van den
antichrist geworden. En met de oude riten
wilde het volk zijn geloof bewaren in den
schoonen tijd, die komen moest.
De reformatie door Peter den Grooten ver
scherpte dit probleem tot een maatschappelijke
ontreddering. Zelfs het Universalisme van den
Restauratie-tyd (voor Rusland de periode rond
de December-revolutie van 1824) bracht aan
de massa slechts een oppervlakkige cultuur.
Uit de irreligieuze kritiek der Occidentalisten
(Zapadruki) en de traditioneel-christelijke
tendenzen van de Slavophilen groeide in het
midden der vorige eeuw de Russische Intelli-
gentia.
De geest van deze secte wordt wel het best
getypeerd door den persoon van Belinsky (1810
1848), den geestelijken vader van het Nihi
lisme. Door zelfstandig denken wist Belinsky
zich uit te werken boven de vooroordeelen van
het Duitsche idealisme. Hij legde de grond
slagen voor het Russische socialisme, dat God
verloochent niet uit skepsis, maar omdat het
in Hem een vijand ziet, en dat de beschaving
beschouwt als het hoogst bereikbare geluk.
Het bolschewisme formuleert Belinsky's „be
schaving" nader door „industrialisatie en on
derwijs"
De eerste Nihilisten waren orthodoxe semi
naristen. De radikale vernieuwing, die zij na
streven, is de keerzijde van de oude Raskol-
gedachte: een ascese zonder een wezenheid van
liefde en genade Gods.
Als de oude Raskolniki haten de Anarchis
ten (Bakunin, Kropotkin, Tolstoi) staat en
autoriteit alsof deze in zich zelve slecht waren-
Noch Bakunin noch Tolstoi verlangden naar
macht. Eerst Lenin bracht met zijn organisatie
de machtsidee en maakte daardoor de revolutie
mogelijk.
Zelfs in het Marxisme vinden we de religieu
ze idee van de Messiaansche Verwachting terug.
Marx zelf noemt het: de roeping van het pro-
litariaat. Zonder deze bij de eerste Marzisten
typisch-Joodsche inslag zou het succes van het
Marxisme ondenkbaar zijn geweest. Als louter-
economisch stelsel zou het nooit het enthou
siasme van de massa hebben bereikt.
Marx en Engels haatten Rusland, geloofden
niet in de „barbaarsche" theorieën van Ba
kunin, die hun ergste vijand was. De ironie
van het noodlot heeft gewild, dat de Marxis
tische revolutie juist in Rusland het eerst zou
slagerk
Na den moord van Czaar Alexander n in
1882 begint de vervolging der Intelligentia.
Ook in eigen gelederen kwamen er conflicten
Moest Rusland het ideaal der proletariseering
langs eigen weg bereiken of niet? Het Bolche-
wisme zou dit conflict practisch oplossen,
door op de ideologie van het Marxisme het
eigen-Russische stempel te drukken.
Lenin heeft aan Rusland zyn eigen Marxis
me geschonken. Hij was niet alleen een orga
nisator van formaat, maar ook een geweldig
staatsman, de theoreticus van den nieuwen
Russischen Staat. Hij was slechts in zooverre
anarchist, als hij het noodig oordeelde om zyn
doel te bereiken.
De regeering van Lenin was even despotiscn
als het regiem van de vroegere keizers.
Evenals Peter de Groote cultiveerde hij het
volk van bovenaf, door decreten. „De sprong
in het rijk van het socialisme is een sprong
in de vrijheid" heeft Engels gezegd; maar de
vrijheid van het nieuwe Rusland is de opbouw
van een nieuw leven, zonder dat de onderda
nen kunnen beslissen over wanneer en hoe het
Marxisme veranderde tot Leninisme, niet lan
ger gebouwd op de idealistische dialektiek van
Hegel, maar op de dialektiek van de concrete
geschiedenis en van het concrete heden.
Alles staat in dienst van de werkelijkheid. De
partyleiding is theorie en eenige waarheid, maar
'tevens practijk. En dit verbonden zyn van theo
rie en practijk is de groote kracht van het
Leninisme. Zonder den materialistischen grond
slag zou het een christelijk principe kunnen
zijn als dat van den H. Ignatius van Loyola.
Buiten de produceerende collectiviteit ziet
het Leninisme geen werkelijkheid. Geiooven in
God beschouwt het als fetichisme, rekent het
toit de schynwaarden van het kapitalisme.
Rusland voelt zich geroepen dit Evangelie
zonder-God aan de wereld te prediken. Dit is
het geheim van Ruslands enthousiaste industria-
liseering. Het is de Messiaansche verwachting,
die sinds de 17e eeuw levend bleef, veranderd
en vervormd, maar niet minder wezenlyx.
De Russische revolutie heeft inderdaad een
nieuwe en betere menschheid gewild, een so
ciale rechtvaardigheid, die volgens haar ge
bouwd moest zijn op de waarden van persoon
leken arbeid.
Naast het goede van vele idealen heeft zij
echter ook de groote leugen gebracht van de
alleen-waardevolle collectiviteit, de ontkenning
van den- geest en van de menschelijke persoon-
ïykheid.
Veroordteelen wij het nieuwe Rusland niet te
spoedig! Allen hebben schuld. Het goede werd
rhetorisch en inert en over de zelfgenoegzame
baatzucht van de oude maatschappij heeft een
gruwelijke revolutie recht gesproken.
Gebouw „St. Bavo" Geel Wit, 6 uur
Gewone zittingen 4—7 uur St. Nicolaasver-
eeniging „Haarlem", 2 uur.
Stadsschouwburg Tooneelgroep „Het
Masker" voert op: „De Toekomst", kwart over
acht.
Frans Halsmuseum Tentoonstelling 105
uur.
Rembrandt-Theater „Episode". Op het
tooneel Yong Kee Troupe, Chin. Comedian
Acrobats, 2.30, 7 en 9.15 uur.
Palace „Watt en Half Watt" in „Met
voile muziek". Op het tooneel Tom Jersey,
handschaduwbeelden, 2.30, 7 en 9.15 uur.
Frans Hals-Theater „Suikerfreule" (ge
prolongeerd) 2.30, 7 en 9.15 uur.
Luxor-Theater „Op het verkeerde spoor",
2.30, 7 en 9.15 uur.
Met parapluie en
regenjas probeert
iedereen zich tegen
het barre, gure weer
te wapenen. Denk
er aan, uw keel
te beschermen
Wybert voorkomt
verkoudheid en kee!»
ontsteking I
Handschoenen en ceintuur, Politie-bureau
Smedestraat; autoslinger, Bark, Preangerstraat
10; broche, Trappel, Zijlweg 48; hond, Robin,
Spaamwouderstraat 118; kat, Thijsen, Klever
laan 181; ottervel, Handelshuis „Avantie", Ged.
Oude Gracht 17; pet, Mandje, Rustenburger
laan 109; pet, Vellinga, Javastraat 27; gouden
damespotlood, Jultjens, Nagtzaamstraat 52; rij
wielplaatje, Koks, Pieter Maritzstraat 20 rd.; rij
wielplaatje, Webbe (bode), standplaats Oude
Groenmarkt tusschen 12 en 5 uur; regenpijpen
met sleutel: Róoy le Hoogerwoerddwarsstraat
27; gymn.schoen, Politie-bureau Smedestraat;
St. Josephsgezellengebouw Jansstraat: St.
Nicolaasfeest van „St. Paulus", half 3.
Stadsschouwburg H.O.V.-concert half 3.
„Het Centraal Tooneel" voert op „Oost West,
Egypte 't best", kwart over 8.
Frans Halsmuseum Tentoonstelling 105
uur.
Atelier Leo Halpern, Bloemendaal Ten
toonstelling van Ceramiek, 105 uur.
">H
Rembrandttheater „Episode". Op het too
neel Yong Kee Troupe, Chin. Comedian Acro
bats. 2, 4.30, 7 en 9.15 uur.
Palace „Watt en Half Watt" in „Met voile
muziek". Op het tooneel Tom Jersey, hand-
schaduwbeelden, 2, 4.30, 7 en 9.15.
Frans Halstheater „Suikerfreule" (gepro-
geerd), 2, 4.30, 7 en 9.15 uur.
Luxortheater „Op het verkeerde spoor",
2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Zondagmorgenvoorstelling „In Bavianenland",
half 12.
Gebouw „St. Bavo" R. K. Bevolkingsbureau
8 uur: Gecombineerde besturen melkhandel 8
uur.
Stadsschouwburg Abonnementsvoorstelling
Ver. Rott. Hofstadtooneel „Een glas water",
kwart over 8.
Frans Halsmuseum Tentoonstelling 105
uur.
Atelier Leo Halpern, Bloemendaal Ten
toonstelling van Ceramiek, 10—5 uur.
Korte berichtenze komen by massa's
binnen. Drukwerk en circulaires van allerlei
aard. Aanbieding van extra-voordeelige gloei
lampen, tijdbesparende vaatwerkspoelmachines,
origineele mesjes „die het scheren maken tot
een genot!", kennisgeving van vergadering, hu
welijks- en doodsberichten, enz. Soms grijp je
dadelijk naar de prullemand; soms lees je het
berichtje twee keer over en begint te peinzen.
Een kort berichtje va-n 't Moederhuis. Een
doodsberichtje. Wie zou 't zyn? Een oud-pio
nier, reeds vergrüsd in 't tropenland? Een jong
missie-recruut, wien het leven nog riep? Ik las:
Fath. Haidegger, Tiroler. sinds 1882 in Borneo
53 jaren in 't Dajakland; nooit in Europa
terug geweest; heel zijn leven in 't land der
vroegere koppensnellers gesleten; haast aan zijn
eigen modernen tijd ontgroeid.
Neen, een vliegtuig heeft hij mogelijk nooit
gezien; de radio nimmer gehoord en de drukte
van 't auto-verkeer is hem heelemaal vreemd
gebleven.
Zeker, men kan gerust zijn ziel verzorgen, al
reist men dagelijks in een vliegmachine; men
kan gerust in stilte bidden temidden van de
drukte van een wereldstad; men kan gerust het
contact met Hierboven behouden temidden van
het geschetter van de radio.
Maar toch; met een vliegtuig komt men den
Hemel niet in; en de radio Gods hemelge-
dachten in de ziel lijdt wel eens schade door
het menschenrumoer.
De Ze Da jak-missionaris heeft geen lof van
menschen gekend. Maar ik geloof, dat een glim
lach van Petrus wel zijn deel zal zijn geweest
Twee oude zwoegers voor Christus, die elkander
aan de hemelpoort onmoetten.
En hier gaat zijn werk nog door. Hij heeft het
den Bomeo-menschen geleerd en deze leeren
het nu hun kinderen bidden: Onze Vader, die
in den Hemel zyt
FATH. J. VAN HEININGEN
St. Bonifacius-Missiehuis.
Hoorn, Postrek. 120937.
RADIO
KONINGSTRAAT 27, TELEFOON 14609
OFFICIEEL PHILIPS REPARATEUR
Rembrandttheater „Episode". Op het too
neel Yong Kee Troupe, Chin. Comedian Acro
bats, 2.30, 7 en 9.15 uur.
Palace „Watt en Half Watt" in „Met voile
muziek". Op het tooneel Tom Jersey, hand-
schaduwbeelden, 2.30, 7 en 9.15 uur.
Frans Halstheater „Suikerfreule" (gepro
longeerd), 2.30, 7 en. 9.15 uur.
Luxortheater „Op het verkeerde spoor",
2.30, 7 en 9.15 uur.
De Zondags- en avonddiensten der apotheken
wordt van 30 November tot 6 December waar
genomen door Firma P. Th. v. Rijn, KI. Hout
weg 15, Firma C. Loomeijer en Zn., zyiweg 34
en Schoterbosch-apotheek, Rijksstraatweg 19.
VOOR VERSPREIDING v. GOEDE LECTUUR
Inschrijfgeld 10 cent. Catalogus inbegrepen.
Leesgeid 3 cent per boek in de week.
DE BIBLIOTHEKEN ZIJN GEOPEND:
N. GROENMARKT 22
Woensdagmiddag 3 tot 4 (voor schoolkinderen)
Woensdagavond 8 tot 9 - Vrydagavond 8 tot 9
HAGESTRAAT 49
Woensdagmiddag 2.304 (voor schoolkinderen)
Woensdagavond 7.30-8.30; Vrijdagavond 7.30-8.30
KLARENBEEKSTRAAT 60
Woensdagmiddag 1.30-2.30 (voor schoolkinderen)
Woensdagavond 8 tot 9 - Vrijdagavond 8 tot 9
GEN. DE LA REYSTRAAT 17
Woensdagmiddag 3.30—5 (voor schoolkinderen)
Dinsdagavond 8.30-9.30 - Vrydagavond 8.30-9.30
EEMSTRAAT (Jongensschool)
Woensdagmiddag 2.30—3.30 (v. schoolkinderen)
Dinsdagavond v. 8 tot 9 - Vrydagavond v. 8 tot 9
