vennen in t kempenland
MÊBË
OORLOG EN FOLKLORE
H
Uw kinderen
FIBBE
WASCHMACHINES
STOFZUIGERS
LUXE-AUTO'S
HABA
MOTORRIJWIELEN
I
I
S. J. DE GOEDE
EDEG0 Rijwielen 1936
f 26.75
j. huizing - haarlem
Betere
lectuur
voor U
w kind
TRIE <Si C
WIL
Geef
LANGE VEERSTRAAT1
GARAGE WALS HAARLEM
KOOP EEN MERK-RIJWSEL
BURGERS- EN F0NGERS-
Agent: J. H. K0RSTJENS
D.K.W. MOTOREN COMPLEET f 205.-
nouveauté
HET CENTRUM
nieuwe haarlemsche courant
Afwisselend natuurschoon
bun eigen
Weekblad
Kleuterblaadje
Roomse Jeugd
KOFFERGRAMOFOONS
LANGE VEERSTRAAT 15
HABA - LANGE VEERSTRAAT 15
VAN WIJK - OVERVEEN
Alléén Zijlstraat bij de Brug
groote houtstraat 42-44
VREEMD GELD - REISMARKEN
BAGAGE-VERZEKERING
r~
AAN ONZE GEACHTE CLIENTEELE
forme
carrée
hak
bruin
N.N. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
STEENWEG 37
UTRECHT
DINSDAG 19 MEI 1936
V is.
li
Unieke waterbloemen sieren het ven
PINKSTERHERINNERINGEN UIT DE
VADERLANDSCHE GESCHIEDENIS
HAARLEM, MEI 1936
et is binnenkort 10 jaar geleden, dat wij onze zaak
„Het Kappershuis" in de Smedestraat vestigden.
Gezien de algemeene toestanden, meenden wij deze
gebeurtenis zonder een feestelijke herdenking te
moeten laten passeeren.
Wij dachten er beter aan te doen onze geachte cliënten
van dezen mijlpaal in ons zakenleven te laten profi
teered
Wij maken U daarom op alle dagen der week Uw
Permanent
ONZE JUBILEUM-PERMANENT
voor den prijs van f 2.50, ALLES INBEGREPEN
Wilhelminastr. 19, Tel. 14440
OCT V A DDE1 D COTTÏC "'«"«iminastr.ia, lei. iw«
flJül IvAli LKOilUiO Smedestraat 21, Tel. 15792
Filiaal Schoterweg 66 - Telefoon 16880
De tijd komt weer
dat U met de KOFFERGRAMOFOON
er op uit kunt gaan
in alle prijzen en fabrikaten bij den
RADIO- EN GRAMOFOONSPECIALIST G. M. OORD
Groote Houtstraat 10S Telefoon 13046
van f 120.- f 225.-
van f 37.SO f 215.-
ZONDER CHAUFFEUR te huur
PRIJZEN BILLIJK
PRIMA WAGENS
TED. VAN BERKHOUTSTRAAT 70, TEL. 11256
DEZE ZIJN 00K NIET DUUR!
RIJWIELEN
reeds vanaf f 35.50 met Torpedonaaf
Kan het geen nieuwe kap zijn dit jaar,
dan maar opnieuw overtrekken
DIVERSE 6EBRUIKTE- ER DEM0NSTRATIE-
C0MPLEET
TELEFOON 10503
Vraagt gratis onze 1936 prijscourant
vierkante
neus
en
en
zwa rt
glacé
pumps
MACVIS-WASCHMACHINES
GIRO No. 5970
TELEFOON 1387Q (2 lijnen) HAARLEM
REIS-ON GE VALLEN-VERZEKERIN G
Gelegenheid tot het bergen van eigen brand
kasten en koffers in onze speciale
KOFFERKLUIS
AANTREKKELIJK
R.K. DAGBLAD
O snorrende libelle, wat beschouw
je me verbaasd, in 't grillig
zweven even
stilstaand in de lucht?
F. VAN EEDEN.
Steeds meer en meer komen de Brabantsehe
vennen in 't brandpunt dter belangstelling
te staan. Niet alleen in de kringen van de
"Vaklui", maar ook en wel niet 't minst, in die
'atl het reizend publiek, dat nu meer dan in
'ÏOegere jaren, het eigen land kiest om te be-
tei2en en met graagte den ïachtigen indruk
het vennen-landschap op zich laat in
kten.
*hderdaad zijn die frissche heide- en bosch-
^tjes van ongemeene bekoorlijkheid. Het
^htjes kabbelende water; de donkerte van den
^hzoom die de grens tusschen ven en bosch
^cherp afpaalt, of de wijdheid van het heide-
waarin het ven zich verliest; de golvende
beging van de wollegraspluimen in het zach-
Windje; zijn evenveel factoren die daartoe
^werken.
een urenlangen zwerftocht Hoor het rulle
!llVi van de boschwegen is 't aangenaam ver
azen aan de oevers van het plasje in de
°elte, ontstaan door de voortdurende verdam-
^8 van het water.
j ^ooi ligt het ven aan den rand van de heide,
fl de schaduw van z'n trouwe wachters, de
eaben, die, zachtjes ruischend in den wind,
hun kruinen wuiven naar het spiegelbeeld
't water.
^iet zelden vindt men in 't voorjaar een keur
N Watervogels, die daar in alle stilten hun
tQedplaatsen hebben. Vooral eenden zijn de
trouwe gasten van het lokkende vennetje, dat
'6<ier jaar opnieuw de jonge „kwakertjes" ih
Water ziet spelen, terwijl moeder eend
tofech als een pauw met koninklijke houding
eh begeleidt, scherp ziende of alles wel naar
^ooren toegaat. Dan zijn er de glanzende li-
"eil.
uen die al parend over de watervlakte snor-
':tl en het boschvolkjc, dat zich den dorst gaat
^chen aan 't koele water.
Ais de avond valt, komt er in de kikkers,
zich lui in de zon hebben gekoesterd, ook
'5ven. Ze beginnen hun welbekend kikkercon-
Cett' dat nu eens zachtjes, dan weer harder
het ven opstijgend en teruggekaatst door den
J^henmuur, heel ver in den omtrek hoor-
midden van de hooge gronden is het ven
{Wijk een dorado.
T\ e geoloog en botanicus vinden in de ven-
J) nen ongetwijfeld een dankbaar onderwerp
(j voor studiedoeleinden. Vooral de beken-
6 Nederlandsche geoloog Dr. J. Lorié, heeft
z'n verklaringen de belangstelling van de
I61heffende kringen weten te trekken. Hij ver-
,eelde de vennen globaal genomen in twee
Jattenvennen ontstaan door uitstuiving en
ehtien of plassen welke te beschouwen zijn als
|,Verblijfselen van oude beekloopen. Daartusschen
j8gen dan natuurlijk overgangsvormen en en-
,,e'e kleinere groepen ontstaan door uitkolking
eah het water of door veen.rgravingen. De
lafste soort van vennen liggen in de onmiddel-
dJlte nabijheid van zandv -stuivingen of van
k z.g. tertiaire duinen; heuvels, stuifduinen,
^arvan het zand eertijds door de natuur weer
l vastgelegd. De plantengroei va- deze vennen
theestal kenmerkend, terwijl bij de tweede
vennen niet zelden de vegatatie is verbas-
-fd door een massa vreemde planten. Vele ty-
v!Sche voorbeelden van echte vennen vindt men
in de buurt van Oisterwijk. Neen, daar is
Oorspronkelijk al eenigszins verwaterd en valt
J hioeilijk onderscheid te maken. We vinden
ïï8* tusschen de kenmerkende vennenvegetatie,
(jhiten als de waterweegbree, waterpest, we-
v?r'k, kattestaart, watermunt en m.a., allemaal
yahten die beter op haar plaats zijn langs de
Ootkanten van het polderland.
be echte Brabantsehe vennen vinden we zul-
v^ijker in 't Nederlandsche en Belgische Kern
land op de vlakke heideterreinen of tusschen
6 Zandstuivingen.
I ®r zyn er nog 'n massa! Ofschoon er in den
der jaren al verscheidene zijn opgeruimd,
j'odat op 't oogenblik nog maar hoogstens een
kfde deel van het oorspronkelijk aantal over
öe andere zijn achtereenvolgens ontgonnen
in cultuur gebracht. Die voormalige vennen
Jh bijna steeds te herkennen. De boschgroei,
l men op de plaats dennen heeft aangebracht,
i^ht maar slecht tot ontwikkeling. Doordat de
door de meestal moeilijke en daardoor
b6chte afwatering vochtig en drassig blijft,
roeien de dennen niet uit. Het blijven kleine,
Ok
0fnme, achterlijke boompjes met raar ge-
'rh.de kruinen, die een groot verschil vormen
de andere dennen uit 't zelfde bosch, die
ial°P de gelegenheid hebben zich te ontwikke-
jO. Heeft men van 't drooggelegde ven akker-
•.rjd gemaakt, dan ook verloochent het ex-plasje
J1' Waren aard niet, dan ook blijft de grond sop-
en het kost den exploitant jaarlijks meer
J"1-- aan het drooghouden van zijn bouwland
tah hij ontvangt van den schralen oo-gst. In den
e8el ziet men dat na enkele jaren de boer het
heeft opgegeven en de natuur gaat zich lang
zamerhand weer van het terrein meester maken.
Allerhande moerasplanten komen er zich ves
tigen en het eens zoo verkwikkende vennetje
is omgevormd in een moeras, hetwelk, onbe
twistbaar, ook zijn eigenaardigheden met zich
meebrengt.
Zoo wandelend door het Kempenland kan
men, zoo zonder kaart, vrij nauwkeurig aan
geven, waar zich een ven moet hebben uitge
strekt.
Botanisch kan men de vennen in 't Kempen
land in drie typen verdeelen. De zandbodemven
nen, het heideven met modderbodem en het ven
met een boven den waterspiegel uitgroeienden
veenbodem. Het zandbodemven waarvan we
voorbeelden vinden in „de Groote Meeren" bij
Ossendrecht en het Panneven op de heide bij
Hooge Mierde ten zuiden van Hilvarenbeek even
voor de Belgische grens, kenmerkt zich door wei
nig verschillende planten, ma* die echter wel
in een groot aantal voorkomen. Rond die ven
nen groeien meestal het pjjpensjrooitje, de
Pitrusch, de Lobelia en het Oeverkruid. Het
tweede type-ven is rijker aan planten, daar ma
ken we aan den oever kennis met de schitte
rende dopheide, de vriendelijk blauwe klokjes
gentiaan, de vleeschetende rondbladige zonne
dauw. Bijna natte voeten halend bereiken we
de beenbuck, de snavelbies, het moeras viooltje,
de watemavel en het veen/luis, terwijl we
midden in 't ven de roode stengels van den
moerasrusch zien prijken. In de vennen van
zuid-west Brabant komt daarbij nog de witte
waterlelie. Wanneer deze prachtige bloemen
het wateroppervlak sieren is 't een lust ze te
zien. Sneeuw-wit als ze zijn vormen ze een
scherp contrast met het donkere vennenwater.
In de zelfde streek vindt men veel van die
heidevennen met modderbodem.
Rond Breda treffen we vele en goede voor
beelden aan van het derde type. Behalve de
planten van de gewone heide-vennen vinden
we hier nog verschillende hoogveenplanten,
waarvan het veenmos, de veenbes, waterklaver,
wateraardbei wel de voornaamste zijn.
Zoo hebben we samen een zwerftocht gemaakt
door 't Brabantsehe Kempenland, vertoefd aan
de oevers van de lokkende heideplassen en ge
noten van het afwisselende natuurschoon van
het kenmerkende vennenlandschap van Neder
land.
Nadruk verboden.
Hoe dikwijls wij in ons leven den naam van
Pinksteren uitspreken, zullen we niet
trachten na te gaan, maar dat er onder
onze lezers nog wel zullen zijn, die dezen naam
ethymologisch niet thuis kunnen brengen, ne
men we natuurlijk aan. Daarom even de verkla
ring, dat de naam „Pinksteren" afkomstig is van
het Grieksche woord „Pentakonta", hetgeen
„vijftig" beteekent. Vroeger heette het Sinxen,
zooals trouwens de Vlamingen nog zeggen. Dit
woord is afgeleid van het Fransche „cinquème",
op zijn beurt weer afkomstig van het Latijnsche
„quinquagesima", waarmede bedoeld is de vijf
tigste dag na Paschen.
Paschen is het feest der vreugde en de dagen
die tusschen Paschen en Pinksteren vallen, zijn
van oudsher, ook in de Kerk, dagen van vreugde
geweest. Het „Alleluja" is er het symbool van.
Ook in de folklore vindt men den neerslag van
deze vreugde en in den loop der eeuwen hebben
kerkelijke en heidensche motieven zich vermengd
zooals dat in de folklore vrijwel steeds en overal
is geschied. In vele gevallen kan men nauwe
lijks nog den kerkelijken oorsprong der Pink
sterfeesten onderscheiden. Het toeval wil dan
ook, dat het kerkelijk Pinksterfeest valt in een
periode van het jaar, dat de winter verdwijnt
voor de zegevierende lente en deze wisseling der
seizoenen wordt sinds eeuwen door de bevolking
van vele streken gevierd. Zoo vielen twee vierin
gen samen, hetgeen vanzelf leidde tot een inni
ger samensmelting dan anders het geval zou
kunnen zijn.
De vormen waarin het Pinksterfeest in de
folklore verschijnt, zijn zeer talrijk.
Het is ruim driehonderd jaar geleden, dat de
Spanjaarden onder Requesens Pinkster vierden
in ons vaderland. Een prettige Pinkster was
't niet voor den Spanjool. Nauwelijks had Re
quesens in Antwerpen zijn vloot uitgerust, die
Zeeland moest veroveren, of het oproer onder
de soldaten brak uit. Boisot, de aanvoerder der
Zeeuwen, besloot op Pinksterdag dé vloot aan te
vallen. Zonder dat Requesens het opmerkte,
hadden de Zeeuwen de twee wachtschepen, die
buiten Antwerpen voor anker lagen, weggehaald
en pas toen de Zeeuwen de vloot zelf overvielen,
begonnen de Spanjaarden de begrijpen, wat er
aan de hand was. De helft van de vloot werd
vernietigd. Requesens vluchtte, de admiraal werd
gevangen genomen en het overige deel van de
vloot werd onschadelijk gemaakt.
De opstandige soldaten trokken verkleed, zin
gend en drinkend door de stad en vierden op
hun manier Pinksteren. Plotseling hoorde men
het geschut over de stad bulderen en de fuivers
werden in hun feestkleeren te wapen geroepen.
In Oordam verzamelt Requesens zoo veel mo
gelijk troepen, omdat men van daaruit den door
tocht van de rivier geheel kon beheerschen. Boi
sot zag echter het gevaar, richtte zijn volledig
geschut op de schans van Oordam en vernietigde
daarmede iedere kans op succes bij den vijand.
Zoo werd de doorvaart gegarandeerd, met het
gevolg, dat we hierboven vermeldden.
De angst van Requesens was zoo groot ge
weest, dat hij zijn geld en kostbaarheden aan
boord had laten brengen. Natuurlijk namen de
Zeeuwen dit in beslag en zoo kwamen zij bela
den met goud en zilver en voorzien van een
groot aantal buitgemaakte kanonnen in Vlissin-
gen aan.
De verbazing van de Spanjaarden kende geen
grenzen en zij begonnen dan ook aan verraad te
denken. Zonder verraad was deze overrompe
lende aanval niet mogelijk geweest, meenden zij,
maar toch zou later blijken, dat hier van ver
raad geen sprake was geweest.
Op denzelfden dag trachtte de Spaansche
commandant Chevreaux zijn slag te slaan in
Noord-Holland. In de veronderstelling, dat de
bewoners van Wormer en andere dorpen in de
omgeving op eersten Pinksterdag wel lang zou
den slapen van de feestelijkheden van den vori-
gen dag, trok hij in alle vroegte met een vendel
soldaten naar Wormer op. Maar op dat oogen
blik stonden een boer en een melkmeid in een
weide buiten het dorp, toen de meid aan den
horizont eenige beweging bespeurde. Zij waar
schuwde den baas, die onmiddellijk aan de Span
jaarden dacht. Beiden liepen terug naar Wor
mer en waarschuwden de magistraten, die in al
lerijl een verdediging voorbereidden. Tallooze
vrijwilligers stroomden toe en men wachtte den
vijand af. Eenige schuiten met soldaten waren
de rivier opgevaren en op een gegeven oogenblik
werden de Spanjaarden, zoowel van voor als van
achter, onder vuur genomen. Onder aanvoering
van hopman Hettinga versloegen de Hollanders
de Spanjolen, die een groot aantal gesneuvelden
achterlieten en in allerijl de vlucht namen.
Aanbevelend,
Dus dames, vraagt onze jubileum-Permanent, voor U is dat een
dagelijksch feest, daar wij onze Permanent nog nimmer zagen
overtroffen.
Een weekblad, dat speciaal
voor ben wordt uitgegeven.
Voor kinderen van 6 tot
10 Jaar
13 bladz.. 3% ct. per week.
Voor kinderen van 10 tot
14 jaar
24 bladz., S cent per week
Bevat niet aUeen verbalen
doch ook rubrieken vooi
godsdienstleer, nuttige
handwerken, huisvlijt, ge
schiedenis en aardrijkskunde
TELEF. 15184 TELEF. 15184
WIJ HOUDEN VOORRADIG EEN UITGE
BREIDE COLLECTIE WASCHMACHINES en
STOFZUIGERS en KOELKASTEN
BETALING REGELEN WIJ DESGEWENSCHT MET U
WIJ HEBBEN VOOR U
GEN. CRONJÉSTRAAT 82
Oudste en vakkundige REPARATIE-INRICHTING
ALLE FOURNITUREN HEBBEN WIJ GOED EN GOEDKOOP
ZIJDE in alle kleuren; effen per Meter 69 cent
ZIJDE wit, om te voeren per Meter 49 cent
BATIKZIJDE, pracht patronen per Meter 119 cent
CHINTZ, de groote mode per Meter 135 cent
WOEUBAND per Meter 1 cent
GALON per Meter 3 cent
FRANJE zijde, 12 c.M. lang per Meter 19 cent
FRANJE zijde, 20 c.M. lang per Meter 35 cent
CHENILLE FRANJE 15 c.M. lang per Meter 29 cent
ZIJDEN KOORD, alle kleuren per Meter 5 cent
LET OP HET GOEDE ADRES
TWEE- EN VIER-TACT - EEN EN MEER CYLINDERS
IN DIVERSE PR IJ ZEN
BEZICHTIGT DE NIEUWSTE
VRIJ VAN PERS. BELAST. - 10.— WEGENBEL. P. JAAR
I
zijn gemonteerd met:
orig. Torpedonaaf, 3/8 vooras, vöör en achterspaken 13, Lucas-bel,
Terry-zadel, Brampton-pedalen, Diamond ketting, Moleskin kettingkast.
Verzwaarde velgen, EDEGO Super Para banden, 65 m.m. breede met
koperen boutjes gemont. spatborden, gecoslettiseerd lakwerk (roestvrij)
DAAROM HET RIJWIEL, HETWELK ZIJN BERIJDER
NOOIT IN DEN STEEK LAAT.
EDEGO RIJWIELEN zijn met ONBEPERKTE garantie en GRATIS
onderhoud. Betaling kan geregeld worden.
Prijzen van onze 1936 RECLAME RIJWIELEN met
remnaaf, kettingkast, bel, reflector, enz. vanaf.... lj.JJj
KLEINE HOUTSTRAAT 42 vanaf 1.— per week
Het Keurraadstempel
ls Uw waarborg I
No. 36
No. 37
No. 38
No. 40
No. 41
No. 42
No. 43
No. 44
No. 45
No. 46
No. 47
No. 48
No. 49
No. 50
No. 51
No. 52
No. 53
No. 54
No. 55
No. 56
No. 57
No. 58
No. 59
No. 60
No. 61
No. 62
No. 63
No. 64
No. 65
No. 66
No. 67
No. 68
No. 69
No. 70
No. 71
No. 72
No. 73
No. 74
No. 75
Onze
BOUTJE door Otto van Laar J 10-14
HEINTJE DE PECHVOGEL door Leo Foppe J 10-14
HENK UIT HET HOLLENDE PAARD.
door Maria van Dorsten J 10-14
TINEKE door F. Trautwein M 10-14
JOOP door P. J. J. Petera J 10-14
EEN HOLLANDSCHE JONGEN, door Br. Bernulpbu» J 10-16
DE HELD VAN LETHRAdoor W. v. d. Berg J 12-16
BLOND MARIEKE door J. Nowee M 10-16
BOUTJE S VACANTIE door Otto van Laar J 12-16
DE GEHEIMEN VAN DE SLATUINTJES,
door A. J. W. Brugman J 12-17
DE SCHAT VAN ZAMBESIA door J. Nowee J 10-16
MARGITKA BALDRIAN door A. J. W. Brugman M 10-16
SPRINA'S EERSTE JAAR,
door H. Wolflenbuttelvan Rooyen M 10-16
EEN ONSTUIMIGE NACHT door Pierre Deleuo J 12-16
JONGENS VAN DE FARM, door Ernst Drouven S.J. J 12-16
DE LAATSTEN DER SPOORZOEKERS, door Leo Foppe J 12-16
ZES JONGENS IN EEN KAMP door J. Nowee J 10-15
HET GEHEIM VAN CRONENSTEIJN, door Hans Ujn
J en M 11-15
HEINTJE HOEK door A. J. W. Brugman J 11-15
WIPNEUSJE door J. Meyboom—Itallaander M 9-12
DE WERELDREIS VAN JANUS BONK, door Joh. Ram J 12-16
PRINSESJE door H. Wolflenbuttel—van Rooyen M 9-14
MARIEKE'S MEIMAAND door F. Trautwein M 10-14
DE JONGEN UIT AMERIKA, door I.Jna Tervooren
J en M 10-14
HET ROOVERSHOL door A. Blundell J en M 12-16
VROOLIJK FRANSJE door A. J. W. Brugman M 10-14
JAN PICCOLO, door H. Wollfenbuttelvan Rooyen
J en M 10-14
BIJ OOM IN INDIë door Zr. M. Dolores J en M 12-16
ZWART SCHAAPJE door F. Trautwein M 9-14
DE VLIEGENDE PATER door J. Feltsma J en M 12-16
ONZE FREKIE, door H. Wolflenbuttelvan Rooyen
J en M 9-12
DE GROTE SCHAT door J. Feltsma J 12-16
PRINS PANNEKOEK,
door H. Wolffenbuttel—van Rooyen J en M 9-14
NAAR MARS door A. J. W. Brugman J 10-14
MEISJES UIT KLAS ZES door F. Trautwein M 10-14
JOPIE WERTENSTEIN.
door H. Wolffenbuttelvan Rooyen M 9-12
ZES MAANDEN VACANTIE door Leo Foppe J 10-14
TUSSEN ROODHUIDEN. BEREN EN WOLVEN,
door Tom Brown J 10-14
TWEE SCHOOIERTJES door J. Feltsma J en M 10-14
boeken met Keurraadstempel zijn niet duurder
dan andere boeken in gelijkwaardige uitvoering, 1.35,
franco per post 1.45.
BU abonnement voor de 12 eerst-verschijnende deelen 14.—. of
f 1.16(4 per boek. Te betalen ln 4 termijnen van 3.50.
OOK IN DEN BOEKHANDEL VERKRIJGBAAR
9
en billijk ls reclame tusschen de
Omroepers Eiken avond hebben deze
de belangstelling van duizenden ge-
tinnen die dit blad lezen.
men in Utrecht en breede
omgeving, in Twente enz.
met succes adverteeren,
dan is 't aangewezen blad
daarvoor
Bureaux
TELEFOON 10064
