Onze minister-president over
den Volkenbond
Eden bespreekt de dum-dumkogel-
kwestie in het Lagerhuis
De onlusten in
Palestina
Het nieuws van heden
VEREENIGDE katholieke pers
AFWACHTEN EN 'T HOOFD
KOEL HOUDEN
HONDERDEN ABESSIJNEN
TERECHTGESTELD
RELIEF ACT IN STRIJD
MET DE GRONDWET
KOGELS ALS BETAAL
MIDDEL
De onrust in
Spanje
Uit Vaticaanstad
DE BAROMETER
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per
Post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
DINSDAG 19 MEI 1936
Ochtendblad
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 19956
Mogelijke wijzigingen in het
handvest kunnen den Bond
op meer reëelen grond-
slag vestigen
^ehoud van den vrede
het voornaamste
Streven naar algemeene
rechtsorganisatie
DROEVIG SLOT VAN TROUW
PLECHTIGHEID
Phenen
Het Weer iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiihiiuiiiiiiiiiiii§
Bij groepen van veertig met mitrail
leurs doodgeschoten
Koning Foead herdacht
Maarschalk Badoglio groet de defileerende Italiaansche troepen, na de
inname van Addis Abeba
Hof van Appèl in de V. S. verklaart
ook de Resettlement Adminis
tration onwettig
De steunvefleening in
gevaar
Guffey-wet onwettig
verklaard
Een zekere kolonel Lopez onder
handelde met Britsche
munitiefabriek
Vragen over de Oosten-
rijksche politiek
Lord Allen of Hurtwood treedt
uit Nat. Arbeiderspartij
Het verkiezingslied der
democraten
Regeering legt beslag op 163
huizen in Arabische dorpen
Sedert begin der onlusten
25 joden gedood
Officieren gearresteerd
Zoon van den Aga Khan
gehuwd
Nieuw benoemde Kardinalen ont
vangen den kardinaalshoed
VATICAANSTAD, 18 Mei. (Reuter). Op 15
Juni zal in het Vaticaan een geheim Consistorie
worden gehouden, gevolgd door een openbaar
Consistorie, bij welke gelegenheid de Paus den
kardinaalshoed zal overhandigen aan de pro
nuntii van Parfis, Madrid, Weenen en War
schau, die bfj het laatste Consistorie tot kar
dinaal zijn benoemd.
PRINS EDWARD
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 CL, ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
re<^e van minister-president, dr. H.
y 'ta, in de vergadering van Volkenbond en
h, e^e Maandagavond uitgesproken, ontleenen
e het volgende:
^Preker achtte het geen eenvoudige taak in
2en tijd en dan nog wel op een herinnerings-
te spreken over den Volkenbond. Ook over
eh bond en de daarmede samenhangende vra-
h heerscht een oneindige begripsverwarring,
j eb kan zeggen, dat dit een dubbele aansporing
°ai er wel over te spreken.
Spr. wees op drie factoren: ongeoef en fl
orid van het huidige Nederlandsche volk
°P internationaal staatkundig gebied, teleur
gestelde verwachting bij de velen, die er
bteer van hoopten dan aanvankelijk bereikt
h o n worden en ten slotte ook wel den bi
llijken afkeer van den Volkenbond, die
aanwezig bleek bij meer menschen dan men
Eerwachten zou.
Het valt niet te ontkennen, dat de laatst-
hedoelden den wind in de zeilen hebben ge
degen. Bovenal het jammerlijk falen van
den Volkenbond bij sommige gebeurtenissen
h* den laatsten tijd heeft hun prognose tot
°P zekere hoogte gerechtvaardigd.
„kit is op zichzelf te overkomen, omdat teleur-
hingen nu eenmaal onvermijdelijk waren. Uit
0 te na is door de nuchteren onder ons, die
q erigens van harte den Bond genegen waren,
leer gepredikt: verwacht er niet teveel van.
]®ah uw verwachtingen niet te hoog, de Bond
ji" niet meer geven, dan zijn leden hem toe-
^n te doen.
Hi vriiwel ongebroken eenheid in het staten-
alsei van Europa, die bij de eeuwen wenteling
«itrent 1300 nog bestond, is in de daarop vol
gde 3 eeuwen geleidelijk teloorgegaan. Wil
®n nu weer naar dien tijd terug?
"oor een antwoord bracht spreker eerst nog
yhs cje preambule van het handvest van den
^Ikenbond in herinnering: ter bevordering van
a internationale samenwerking en ter verwer-
vjhs van internationale vrede en veiligheid ver
fden de staten zich om de verplichting te
vahvaarden niet hun toevlucht te nemen tot het
,°eten van oorlog, om hun wederzijdsche ver
delingen te baseeren op eer en recht, om de
^'ernationale rechtsregelingen ten grondslag te
voor hun gedragingen jegens anderen,
j rechtvaardigheid te betrachten jegens elkan-
d.en om alle gesloten verdragen met angst
ige nauwgezetheid na te komen.
Vil men nu den Volkenbond in zijn huidi-
d vorm geheel doen verdwijnen en dan van
v°ren af aan weer beginnen met den opbouw
ah wat anders? Die oplossing zou toch van
j'hig practischen zin getuigen en dient reeds
^arom terzijde te worden gesteld. Wel is vol-
sommigen de Bond reeds ter ziele, maar
v^rbij doelt men toch meer op zijn zedelijke
teekenis dan op zijn formeel bestaan.
We moeten thans afwachten, het
hoofd koel houden en nadenken
over mogelijke wijzigingen in het
handvest, die de werkzaamheden
Van den Bond op meer reëelen
grondslag zullen kunnen vestigen.
Het ligt niet op sprekers weg thans
de daarbij te volgen richting aan te
geven. Al dadelijk is hier weinig te
hereiken als het initiatief niet van
een der groote machten uitgaat en
el ware dit anders, dan nog zou een
Nederlandsch regeeringspersoon het
Probleem langs anderen weg aan
de orde moeten stellen dan via een
Vergadering als deze.
Ij.^ker zal zulk een herziening groote moei-
J 'heden opleveren, maar het alternatief is
r, 0 .schrikwekkend, dat een uitweg moet wor
den
g Ten slotte roerde spreker de herhaaldelijk
^Voorde grief aan dat de Volkenbond leidt tot
d verslappend internationalisme en dat hij
v^öoor schade berokkent aan een krachtigen
v^'V'balen geest. Metterdaad zijn er vormen
d internationalisme, die daartoe kunnen lei-
Dat is het geval met het internationalis-
dat pleegt op te komen uit een sfeer van
^teantiek en mysticisme, dat opgaat in een
jteiöienteel wereldburgerschap en voor na-
,dale verschillen en eigenaardigheden geen
(V meer schijnt te hebben, Daarnaast bestaat
boeter een nationalisme, dat de waarde en de
(.teekenis van de internationale gemeenschap
]c eenenmale miskent. Niet lang na 1500
Ig/de een Machiavelli daarin ruim 2 eeuwen
gj eï door De Vattel gevolgd dat de staat,
drager van een nationale cultuur, onbe-
Ov te heerschappij mag oefenen over alles en
6r allen.
kie leer vindt ook in onzen tijd warme
b drangers en verdedigers. Maar wie ze aan-
Vlgt' ontkomt niet aan de ijzeren consequen-
'het gelijke recht en de gelijke waarde van
tia re staatsgemeenschappen te miskennen.
cd!rnee is de toegangspoort tot een ongebrei-
b d imperialisme ontsloten. Zulk een natio-
fl6l'Stne is niet minder eenzijdig en niet min-
schadelijk dan het terecht veroordeelde
senteele internationalisme.
Dr. H. Colijn
Op de binnenlinie staande, zal men naar
beide uitersten front hebben te maken, maar
tusschen die beide buiten-liniën, door de ex
treme richtingen bezet, is overvloedig ruimte
om zoowel werkzaam te zijn tot bevordering
van een krachtig nationaal bewustzijn als tot
de schepping van een betere verhouding tus
schen de staten onderling, door te streven naar
algemeene rechtsorganisatie.
Die algemeen menschelijke rechtsorganisatie
mag niet naar het rijk der onvervulbare idea
len verwezen worden, hoe moeilijk het ook moge
blijken, er toe te korhen. Zij heeft recht op een
plaats naast en niet boven de rechtsge
meenschap der afzonderlijke staten. De ont
plooiing van het menschelijke leven in zijn rijke
vormverscheidenheid brengt mede, dat elke
staat de hem alleen betreffende zaken zelf
standig te regelen heeft, maar dat daarnaast
tal van zaken zijn aan te wijzen, waarbij be
langen betrokken zijn, aan alle staten gemeen.
Daarvan is het behoud van den vrede
tusschen de volken thans wel het voor-
naams te. Dit is een levensbelang van de
allereerste orde voor de volken en daar
om, omdat dit aller belang is, moet men
ook het internationale gemeenschapsorgaan
aanvaarden, dat daartoe werkzaam kan zijn.
Schadelijk voor het nationale leven kan dit
niet zijn, als men oog heeft voor de natuur
lijke grenzen van het nationale, zoowel als van
het internationale.
Wel heeft de Volkenbond ernstig teleurge
steld en is de overschatting van den enkelen
staat sinds zijn oprichting niet af- doch wel
toegenomen, en daarmede het oorlogsgevaar,
maar moet dit nu leiden tot een moedeloos bij
de pakken neerzitten of tot een verhoogd?
krachtsinspanning van regeering en volk, om
over alle teleurstellingen heen den begeerden
bergtop te bereiken? Het antwoord kan niet
twijfelachtig zijn. De groote Zwijger heeft het
reeds voor ons gegeven: „Point n'est besoin
d'espèrer pour entreprendre, ni de réussir pour
perséverer."
De ondervonden teleurstelling mag ons niet
ontmoedigd den strijd doen opgeven, doch moet
veeleer tot vernieuwde en verhoogde krachts
inspanning aansporen.
Het is de taak dezer vereeniging in die rich
ting leiding te geven aan het denken van het
Nederlandsche volk.
WASHINGTON, 18 Mei. (Stefani.) Te Youngs-
town is een auto, waarin een bruidspaar en
de ouders hiervan gezeten waren, die van de
trouwplechtigheid terugkeerden, op een over
weg door een trein gegrepen. Alle inzittenden
van den auto werden gedood.
op Oer» Grebbe berg
n VERWACHTING: matige, aan de kust
ff tijdelijk krachtige Oostelijke tot Noord-
oostelijken wind, helder tot licht of half
bewolkt, droog weer, iets koeler in het
Noorden.
Verdere vooruitzichten: nog weinig ver-
andering.
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliÊ
DJIBOETI, 18 Mei. Zooals wij
reeld meldden worden momenteel
talrijke Abessiniërs gefusilleerd.
Volgens personen, die uit Addis
Abeba komen zijn dezer dagen hon
derden Abessiniërs door de Italia
nen ter dood gebracht wegens het
niet inleveren van wapenen en het
verkoopen van geplunderde waren.
Bij groepen van veertig en vijf
tig zijn, naar vernomen wordt, de
ter dood veroordeelden met mitrail
leurs terechtgesteld.
ROME, 18 Mei. (Reuter). De fascistische or
ganisatie van de jeugd van Abessinië is be
gonnen met het overhandigen van een uniform
aan een jeugdigen inwoner van Addis Abeba,
als lid van de „Abessijnsche jeugd van den
lictor".
ROME, 18 Mei. (Reuter.) De senaat heeft
heden den onlangs overleden koning Foead
van Egypte herdacht. De voorzitter, Luigi Fe-
derzoni, herinnerde aan de actie van den ko
ning tegen de heftige intriges, welke de onaf
hankelijkheid van zijn land bedreigden. Ko
ning Foead riep vele Italianen naar zijn land
om mede te werken aan de modernisatie van
Egypte. Federzoni besloot met de woorden:
„Italië heeft een vriend verloren."
WASHINGTON, 18 Mei (Reuter). Het Hof
van Appèl van de Vereenigde Staten voor
het district Columbia heeft de Resettle
ment Administration ongrondwettig ver
klaard. De bedoeling van deze instelling was
behoeftige gezinnen over te brengen naar
andere gebieden.
Het Hof verklaarde tevens dat de geheele
Relief Act, waarvan de Resettlement een on
derdeel is, ongrondwettig is, waardoor de cre-
dieten tot steunverleening, welke 480 millioen
bedragen voor dit jaar, in gevaar komen en
waardoor ook de credieten voor het steunfonds,
dat op het oogenblik door den Senaat wordt
behandeld, ten bedrage van 1425 millioen, ge
vaar loopen.
De Guffey-wet inzake de steenkool
industrie, welke een soort N. R. A. betee-
kent voor de bitumineuze steenkool, is door
't opperste gerechtshof onwettig verklaard.
Deze wet is verleden jaar Juni door Roo-
Een gedeelte van de Italiaansche troepenmacht,
Abessinische keizerrijk bezet houdt
welke thans het
LONDEN, 18 Mei. (Reuter). In
het Lagerhuis heeft Eden heden
middag de kwestie van de levering
van dum-dum-kogels aan Abessinië
besproken-
Hij zeide, dat in Abessinië patronen van
allerlei soort werden gebruikt als betaalmiddel.
Verder wordt in dit land op groot wild gejaagd,
waarvoor gebruik wordt gemaakt van patronen
met weeke punt. Munitie van deze soort, welke
door jagers werd achtergelaten, is door de be
volking zonder twijfel gebruikt als munt, reeds
lang voor het uitbreken van de' vijandelijk
heden. Toen nu de Italianen Abessinië binnen
vielen, kwamen vele inlandsche stammen op
met de oude wapenen, welke zij hadden en de
patronen, welke zij hierbij bezaten. Hierdoor
wordt verklaard, dat de Italianen gewonden
hadden, welke door kogels met weeke punt
waren gewond. Tevens wordt hierdoor ver
klaard, hoe de patronen van Britsch fabrikaat
werden gevonden.'
Verder zeide Eden nog, dat een Britsch
onderdaan van Poolschen oorsprong, bekend
onder den naam kolonel Lopez en andere na
men, met een valschen introductiebrief van
de Egyptische bank bij de Britsche munitie
fabriek Bates namens de Abessinische regee
ring was komen spreken. De Abessinische ge
zant, dr. Martin, wist van deze kwestie niets
af. Later werd vernomen, dat Lopez in verbin
ding stond met de Italiaansche legatie en op
vriendschappelijke wijze werd de Italiaansche
legatie medegedeeld, dat de betrekkingen tus
schen haar en een verdacht persoon als Lopez
de goede betrekkingen tusschen beide landen
in gevaar brachten. De Italiaansche gezant
dankte voor deze waarschuwing en verklaarde,
dat hierdoor de goede betrekkingen tusschen
beide landen versterkt waren.
Verder is gebleken, dat Lopez de Abessini
sche legatie heeft bezocht onder den naam
Mezler. De verklaringen van Eden kwamen
verder overeen met het reeds medegedeelde
relaas over Mezler.
In het Lagerhuis heeft de Labour-afgevaar
digde Coks den minister van Buitenlandsche
Zaken gevraagd, of de regeering met het oog op
het feit. dat Oostenrijk geweigerd heeft de
sancties tegen Italië toe te passen en door de
invoering van den algemeenen dienstplicht an
dere verdragsverplichtingen heeft geschonden,
ter kennis van de Oostenrijksche regeering en
andere geïnteresseerde regeeringen heeft ge
bracht, dat naar de meening der Britsche re
geering Weenen geen recht meer heeft op be
scherming van zijn onafhankelijkheid in den
omvang, die door het Volkenbondspact en an
dere verdragen gegarandeerd is. Eden antwoord
de op deze vraag: „neen".
De Labour-afgevaardigde Arthur Henderson
vroeg, of de regeering voornemens was, stappen
te Genève te doen in verband met het telegram
van Starhemberg, die nog in zijn functie van
vice-kanselier de politiek van Mussolini heeft
geprezen. Eden antwoordde ontkennend en zei
de, dat een dergelijke stap niet wenschelijk
scheen, temeer waar de Oostenrijksche regee
ring is gereorganiseerd.
Lord Allen of Hurtwood heeft in verband met
diepgaande meeningsverschillen over de Vol-
kenbondspolitiek besloten uit de Nationale Ar
beiderspartij te treden. Lord Allen heeft ver
klaard, dat de trouw aan den Volkenbond van
het allerhoogste belang is. Naar zijn meening
vormt de politiek van de nationale arbeiders
partij thans een belemmering voor het bereiken
van den wereldvrede op het meest kritieke
oogenblik.
sevelt uitgevaardigd om een staking van
450.000 werklieden te voorkomen.
WASHINGTON, 18 Mei. „Happy days are he
re again" zal „het" lied zijn, waarmede het
nationale Congres der democraten te Philadel
phia zal worden opgeluisterd. Zooals men weet,
verwacht men, dat Roosevelt op dit congres tot
candidaat der democratische partij voor de as.
verkiezingen voor het presidentschap zal wor
den gesteld.
De voorzitter der nationale democraten, Far
ley, heeft in een persbijeenkomst gezegd, dat
tenzij er intusschen een beter lied zou worden
voorgesteld, de keuze op „Happy days" zal val
len, hetzelfde lied als in 1932 werd aangehe
ven.
Het is in Amerika gebruik, dat op groote
congressen de „hit" wordt ten gehoore ge
bracht. De democraten vinden hun strijdlied
van 1932 ook voor 1936 toepasselijk.
JERUZALEM, 18 Mei. Volgens berichten
uit Noord-Palestina is daar op 163 huizen
in Arabische dorpen beslag gelegd, omdat
de eigenaars weigerden belasting te beta
len.
Met het oog op de staking in de haven van
Jaffa kan nog deze week de, opening van een
noodhaven te Tel-Aviv verwacht worden.
LONDEN, 18 Mei (Reuter). De minister van
Koloniën, Thomas, heeft in het Lagerhuis aan
gekondigd, dat de Britsche regeering heeft be
sloten een commissie in te stellen, welke, zon
der in te gaan op de mandaatkwestie in Pa
lestina een onderzoek zal instellen naar de
redenen van de agitatie in dat land en naar
de grieven van Joden en Arabieren.
In verband met de spanning, welke in
Palestina heerscht, defileerde Britsche infan
terie, dikwijls vergezeld van pantserwagens of
kleine tanks, door de straten van de stadjes en
dorpen van het land.
Sedert het begin van de onlusten zijn 25 Jo
den gedood. Twee leiders van de Arabische
staking zijn gearresteerd, beschuldigd van
het verspreiden van pamfletten, waarin wordt
aangespoord tot het niet-betalen van belas
tingen. Beiden werden veroordeeld tot 25 pond
boete.
MADRID, 18 Mei. Bijna alle officieren van
de twee cavalerie-regimenten, die te Alcala de
Henares liggen, zijn vanmorgen gearresteerd en
overgebracht naar de militaire gevangenis te
Guadalajara. De officieren hadden geweigerd
gehoor te geven aan een bevel, volgens hetwelk
de beide regimenten nieuwe garnizoenen zou
den betrekken te Valencia en Salamanca. Ma-
drileensche afdeelingen politie zijn naar Alcala
gezonden. In deze stad is het rustig.
MADRID, 18 Mei (Reuter). De leider van de
Volksactie, Gil Robles, is afgetreden als voor
zitter van het „nationaal schutters comité".
Hij wordt opgevolgd door den onderstaatssecre
taris van het ministerie van Oorlog, generaal
Manuel de la Cruz.
PARIJS, 18 Mei. (Reuter). Hedenochtend is
prins Oly Salomone Khan, de zoon van Aga
Khan en Cleofe Teresse Nagliano in het hu
welijk getreden met honorable Joan Yardebul-
ter, de dochter van wijlen Lord Churston, vroe
ger mevrouw Guiness.
Na het burgerlijk huwelijk op het stadhuis
van het 16e arrondissement, had de religieuze
plechtigheid plaats in de moskee, in tegenwoor
digheid van Aga Khan en de Begum. Aangezien
alles strikt geheim was gehouden, waren geen
nieuwsgierigen bij de moskee verzameld.
Honderden Abessiniërs terechtgesteld.
De onlusten in Palestina duren voort; regee
ring legt beslag op Arabische huizen.
Jouhaux over de eischen van de C. G. X.
Verdrag van vriendschap tusschen Mandsjoe-
kwo en Hopei?
Amerikaansche Hof van Appèl verklaart de
Resettlement Administration en de Relief Act
in strijd met de grondwet^ Ook de Guffey-
wet onwettig verklaard,
Spaansche cavalerie-officieren in arrest ge
steld.
Hevige regens en onweer in Engeland.
Uitbreiding van Kaapstad als vlootbasis.
Eden bespreekt de dum-dum-kogel-kwestie in
het Lagerhuis.
Rede van minister Colijn over den Volkenbond-
Nieuw idee van de glasfabriek Leerdam tot
voortzetting van het bedrijf.
Nieuw reglement betreffende het optreden als
gemachtigde voor den Octrooiraad.
Op de aandeelhoudersvergadering der Ned. Bank
zal voorgesteld worden vijf pCL dividend uit te
keeren.
Algemeene vergadering van den R.K. Transport
arbeidersbond „St. Bonifacïus".
New Yorksche beurs: opening kalm, daarna
eenige verbetering) slot lager.
O
Zoo onverwacht.,..
Zoo onvencacht komt de zomer!
Hoe guur en nat kan anders de Mei
maand in ons kille landje zijn. En
nu! Regelmatig weer.... zonwarm
tezomer volop. En de troost er in
gelegen is ook voor ons geestelijk le
ven. Het kan verkeeren. zei alreeds
Breeroo en hoe snel, hoe onvoorziens
draait vaak de kans. Daarom is het
nutteloos zich te laten ontmoedigen
door tegenslag van het oogenblik
door angst voor een langdurige
periode vol misère. We moeten ver
trouwen blijven koesteren in het toe
komende. Onverwacht breekt de zon
door de wolken, vliegt de zomer door.
het land, zet de boomen in vol ge
bladerte en doet de bloemen ontbloei
en. Alles gaat toch meestal zoo ge
heel anders dan we dachten of vrees
den. De zomer komt zoo vaak onver
wacht
De Congregatie van het Heilig Officie heeft
op den index geplaatst een boek van den
Mexicaanschen schrijver G. L. Arzubide, geti
teld „De praktijk der ongodsdienstige opvoe
ding."
Zooals de titel van het boek uitdrukt is (Kt
werk een handleiding voor de ongodsdienstige
of liever anti-godsdienstige onderrichting van
de jeugd en volwassenen, vooral de arbeiders,
waarbij de laagste methoden worden aange
wend om elk godsdienstig gevoel en elke Gods-
gedachte uit de harten van het nieuwe ge
slacht uit te roeien.
De „Daily Telegraph" meldt, dat prins Ed
ward, het zoontje van den Hertog en de Her
togin van Kent, dat op 9 October van het vo
rige jaar is geboren en nu dus zeven maanden
oud is, als toekomstige leerling van het Eton-
college is ingeschreven.
Men verwacht, dat het jonge prinsje om
streeks 1949 naar Eton zal gaan.
iNo j A/s?
Stand op Dinsdag 1 uur v.m.;
Vorige stand; 76L4
762.4
