llëfeS
ii jhs i
LUi
MET PINKSTEREN
pVttfcs
tl-
FRANKEN
De herderlijke brief van het
Nederlandsche Episcopaat
Geen warm weer met
Pinksteren?
De onlusten in
Palestina
De stakingen in
Frankrijk
EEN SPECIALITEIT VAN
Mussolini wenscht
den vrede
EEN OORDEEL UIT
OOSTENRIJK
Generaal Litzmann
overleden
EEN NOORSCH SCHIP
VERGAAN
Het nieuws van heden
DE ONRUST IN NOORD
CHINA
De Negus te
Gibraltar
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
V
VRIJDAG 29 MEI 1936 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE;
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN;
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per
post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
I BEZOEKT
DE RESIDENTIEWEEK
VAN 6 TOT EN MET
15 JUNI
De regeering thans voornemens
van traangassen gebruik
te maken
„Het land te klein voor
joodsche immigratie"
Als de sancties gehandhaafd blij
ven, zal Italië echter uit den
Volkenbond treden
„Gazzetta del Popoio"
in beslag genomen
Wegens een feilen aanval
op Duitschland
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiii|
I
Hedenmiddag beginnen onder
handelingen over afsluiting
van een collectief arbeids
contract
Staking in vliegtuig
fabriek geëindigd
Nasiboe te Marseille
aangekomen
Zijn gezondheid zeer geschokt
Nationaal-socialisme als wereld
beschouwing is voor katholie
ken onmogelijk
Het bruine masker
De Fransche politici Blum en Auriol bespreken de vorming van het nieu
we kabinet. Zooals bekend sou Auriol de portefeuille van Financiën krijgen
Een vriend van Rijkskanselier
Hitier
DE PERSVRIJHEID
GRATIS GASMASKERS
Een breede luchtstroom stuwt uit
het Noorden koude lucht over
Midden-Europa
De regenkansen kunnen
zelfs sterk toenemen
Dertien opvarenden verdronken
alleen de kapitein gered
Japan wil zijn vloot
versterken
Als Engeland geen 40.000 ton van
zijn torpedojagers afdankt
TWEE EN ZESTIGSTE JAARCANC No. 19973
BETALING
WEEK-ABONNEMENTEN
Wij verzoeken den week-abonné" s
om oponthoud in de bezorging
te voorkomen, de ueekku itantie
bij eerste aanbieding te voldoen.
Administratie
Nieuwe Haarl. Courant
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Een Japansch ultimatum
Hij heeft zijn intrek genomen
in het Roek-hotel
De
Queen Mary" loopt
30 knoopen
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
io
JERUZALEM, 29 Mei (Reuter) Hoewel de
toestond in de meeste deelen van Palestina kal
mer wordt, zijn gisteren toch weer incidenten
voorgekomen, waardoor de spanning is toege
nomen. De moord op een Engelsch politie-agent
aan de Via Dolorosa in Jeruzalem heeft de ge
moederen zeer in opwinding gebracht
Da regeering overweegt thans het gebruik
van traangassen ter onderdrukking van den
opstand. Een officieel communiqué deelt
mede dat deze gassen in reserve worden
gehouden en indien de omstandigheden het
noodzakelijk maken, ook zullen worden ge
bruikt.
De Hooge Commissaris, zegt het communiqué,
heeft tot dusver de orde niet willen handhaven
met behulp van maatregelen, die het verlies van
menschenlevens of ernstige verwondingen zou
den kunnen meebrengen.
De Engelsche vrouwen en kinderen, die in de
politiebarakken te Jaffa waren ondergebracht,
zijn overgebracht naar het zendingshospitaal
aldaar. De Arabier, die onlangs in een ge
vecht met de Seaforth Hooglanders ernstig
werd gewond, is Donderdagavond in het zieken
huis overleden. Ambtenaren der recherche heb
ben een Arabier gearresteerd, toen deze door
de nieuwe poort de stad binnenkwam. Hij bleek
in har- bezit te zijn van twee automatische
revohers.
De secretaris van den oppersten Arabischen
raad heeft het volgend antwoord gegeven op
den oproep van het Joodsche nationale comité:
„het land is te klein en niet in staat de Jood
sche immigratie op te nemen. Het nationaal
tehuis beteekent een aanslag op de Arabische
autonomie".
Het Joodsche uitvoerend comité en de op
perste Arabische raad voeren op het oogenblik
besprekingen.
Het voornaamste Arabische blad in Palestina
is voor de tweede maal verboden. Ook het
Joodsche blad „Haboker" te Tel Aviv is ver
boden.
LONDEN, 29 Mei (D.N.B.) De di
plomatieke medewerker van de „Daily
Telegraph" die momenteel te Rome
vertoeft, geeft heden zijn indrukken
weer na zijn onderhoud met Mussolini.
Hij zegt hierin overtuigd te zijn, dat
Mussolini op het oogenblik den vrede
wenscht, terwijl het tweede doel van
de Italiaansche politiek is de ophef
fing van de sancties.
Wanneer Mussolini spreekt van den „onher-
roepelijken toestand" welke in Abessinië is ge
schapen, geeft hij hiermede den wil van het
geheele Italiaansche volk te kennen. De vier
hoofdpunten van de Italiaansche politiek kun
nen als volgt worden samengevat:
veiligheid in Abessinië; veiligheid voor de
verbindingen tusschen Italië en Oost-Afrika;
vreïïe in Europa; herstel van het moreel aan
zien.
Om deze redenen zal Italië niet overgaan tot
verdere vredesbreuk in Afrika of Europa.
De correspondent verklaarde verder, dat
hij er vast van overtuigd is, dat een besluit
van den Volkenbond de sancties te hand
haven aanleiding zal zijn voor Italië om
uit den Volkenbond te treden.
ROME, 28 Mei (D.N.B.) De avondeditie
van de te Turijn verschijnende „Gazzetta del
Popoio" van 26 Mei, die een sensationeel op
gemaakte landkaart gepubliceerd had betref
fende „De Duitsche gebiedsaanspraken in
Europa", is op bevel van den Italiaanschen
minister van Pers en Propaganda in beslag
genomen.
De Romeinsche correspondent van cle „Matin"
deelt mede, dat de Italiaansche regeering de
„Gazzetta del Popoio" gisteren in beslag heeft
genomen, wegens een hevigen aanval op
Duitschland. De correspondent schrijft, dat het
gewraakte artikel niet zou zijn verschenen, als
in Italiaansche politieke kringen geen critiek
werd geoefend op de nationaal-socialistische
propagencla-methoden. De in beslagname werd
verricht na een protest van den diplomatieken
vertegenwoordiger van Duitschland, teneinde
een internationaal incident te vermijden.
Verwachting: zwakke tot matigen, later
wellicht toenemende Westelijke tot
Noordwest, wind, betrokken tot zwaar
of half bewolkt, waarschijnlijk eenige
regen, aanvankelijk weinig verandering in
temperatuur, later wellicht iets kouder..
Hoogste barometerstand: 771.7 te Isa-
jEr fjord.
Laagste barometerstand: 749.8 te Hel-
singfors.
E| Zon op 4.49 - onder 9.06 - Licht op 9.36
Maan op n.m. 2.15 onder v.m. 1.40
Volle Maan 5 Juni
PARIJS, 29 Mei. De gisteren gevoerde
onderhandelingen tusschen de regeering,
de werkgevers en de werknemersorganisa
ties hebben Donderdagavond tot een princi-
pieele overeenstemming geleid. Overeenge
komen werd, dat Vrijdagmiddag onder
voorzitterschap van den minister van Ar
beid tusschen de werkgevers- en de werk
nemersorganisaties onderhandelingen zul
len aanvangen over de afsluiting van een
collectief arbeidscontract.
De vakvereenigingsorganisatie zal de princi-
pieele overeenkomst Vrijdagmorgen aan de de
legaties der stakende fabrieksarbeiders voor
leggen.
De metaalindustrieelen hebben den minister
van Arbeid doen weten dat zij een delegatie
bereid houden om met de arbeiders over hun
eischen te onderhandelen onder voorwaarde,
dat tevoren het werk hervat wordt.
Gisteravond werden in de Renaultfabrieken
door de stakers de jeugdige arbeiders onder 18
jaar en de vrouwen en meisjes naar huis ge
zonden, de overige werklieden brachten den
nacht in de fabriek door. Zij werden door hun
familieleden en door den bond van levensmid
delen, wijn en sigaretten voorzien.
De socialistische en communistische vakver-
eenigings-leiders maakten in den avond een in
spectietocht, overal werden zij met het zingen
van de „Internationale" en met opgeheven ge
balde vuist ontvangen.
Er is een voorloopige regeling tot stand ge
komen tusschen de stakers en de directie van
de vliegtuigfabriek Dewoitine. In afwachting
van een definitieve regeling wordt heden het
werk hervat.
De toestand in de voorsteden van Parijs is on
gewijzigd, alleen de werkliedten van de Rosen-
gart-fabrieken, ten getale van 1500 zijn eveneens
gaan staken. Algemeen hoopt men, dat binnen
kort een regeling tot stand komt. Nergens heb
ben ongeregeldheden plaats gehad in de fabrie
kten, welke door de stakers zijn bezet, de orde
dienst wordt door de werklieden zelf uitgeoefend
en deze loopt uitstekend.
Ook In het bouwbedrijf zijn op enkele
werken de arbeiders gaan staken op dezelf
de wijze als de metaalbewerkers.
Vanavond zullen de besturen van de vak-
vereenigingen vergaderen om te besluiten
over een algemeene staking in het bouwbe
drijf.
W°°
MARSEILLE 29 Mei. (Reuter). Ras Nasiboe,
de gewezen opperbevelhebber van het Abessini-
sche leger aan het Ogadenfront, is gisteren te
Marseille aangekomen. Zijn bezoek aan
Frankrijk heeft, naar hij verklaarde, herstel
van zijn gezondheid ten doel, die tijdens den
veldtocht zeer geleden heeft.
De Katholieke Weensche „Reichspost"
geeft een interessant commentaar
by den jongsten herderlijken brief
van het Nederlandsche episcopaat:
Waar het nationaal-socialisme volledig de
macht heeft, kent het geen aarzelingen of
remmen. Daar bekent het kleur in het open
baar. Daar leeft het zich uit in theorie en
praktijk. Daar vernietigt het de verdedigings
kracht der „oude machten", de confessioneele
pers, de confessioneele organisaties, de confes
sioneele school. Daar probeert het met alle
middelen de opvoeding der jeugd aan zich te
trekken en de jeugd te onderwerpen aan zvjn
opvoedkunde, die geheel vrij is van kerkelijk-
religieuzen invloed. Daar duldt het en bevor
dert het zelfs officieel de aan de Kerk vijan
delijke litteratuur en de agressieve neo-hei-
densche propaganda. Daar heeft het niets er
tegen, dat de avontuurlijkste religieuze plan
nenmakerij zich voor echt en zuiver nationaal-
socialisme uitgeeft. Daar verbergt het niet, dat
het nationaal-socialisme Christendom en Kerk
als iets vreemds, hinderlijks en lastigs be
schouwt.
Maar buiten zijn machtsgebied, in de gebie
den, die het voor zich wil winnen of wenscht
in te lijven, pleegt het nationaal-socialisme
een vroom masker te dragen. Daar dweept het
met „positief Christendom", daar beveelt het
zich aan als sehutse tegen het bolsjewisme, als
beschermer der kerken tegen de godloozen-
propaganda. Daar zendt het zijn troepen wij
hebben het in Oostenrijk beleefd hl de ker
ken, opdat de geloovigen zich met eigen oogen
kunnen overtuigen van de Christelijke vroom
heid der nationaal-socialisten en zonder ge
wetensscrupules zich bij hen kunnen aansluiten.
De Nederlandsche bisschoppen klagen er
over, dat hun eerste waarschuwing voor
de gevaarlijke geestesstroomingen van
dezen tijd sophistisch is uitgelegd. Dit herin
nert ons aan de propaganda-methoden, die het
nationaal-socialisme overal heeft aangewend,
waar het met de propaganda begon.
Sedert echter het waarschuwend voorbeeld
der nationaal-socialistische werkelijkheid in het
Derde Rijk voor aller oogen staat, zal het moei
lijk zijn, om waarachtigen katholieken voor te
zwetsen, dat het nationaal-socialisme een isme
is van devote argeloosheid. De waarschuwing
van het Nederlandsche episcopaat komt in
hoofdzaak hierop neer, dat een overwinning
van het nationaal-socialisme aan de Kerk in
Nederland zware schade zou toebrengen en
haar werk in grooten omvang onmogelijk zou
maken. Ieder ingewijde kan dezen zin ver-
volmaken door de toevoeging; „zooals in het
Derde Rijk". Niemand kan twee heeren dienen,
geen toerekenbare kan tegelijk aanhanger van
twee wereldbeschouwingen zijn, de nationaal-
socialistische en de katholieke, wanneer haar
onvereenigbaarheid is komen vast te staan.
Het nationaal-socialisme als wereldbeschou
wing is voor katholieken onmogelijk en daar
om ongeoorloofd. Dit is de zin der bisschoppe
lijke waarschuwing. Wie denken kan, moet
zich vereenigen met de meening van het Ne
derlandsche episcopaat. De Kerk kan bij de po
ging, de Christelijke belijdenis door een of an
dere Mythos te vervangen, niet zwijgend toe
zien.
Zijn politieke experimenten moge het natio
naal-socialisme zelf verantwoorden. Daarvoor
draagt het eigen risico. Maar wanneer het in
zijn totaliteitsstreven verdwaalt op het gebied
der religieuze wereldbeschouwing, dan moet
het er op rekenen, herinnerd te worden aan
zijn onmacht en onbevoegdheid op dit gebied.
NEUGLOSSOW, 29 Mei. In den ouder
dom van ruim 86 jaar is gisteren alhier de
gepensionneerde generaal Karl Litzmann
overleden.
Generaal Litzmann was een der oudste ge
neraals van Duitschland. Hij nam nog deel aan
den Fransch-Duitschen oorlog in 187071. La
ter was hij directeur van de Krijgsacademie.
Maar deze taak ging verre boven zijn krach
ten.
Hij werd gepensionneerd. Tijdens den we
reldoorlog kwam hij weer in actieven dienst
en onderscheidde zich aan het Oostelijk front
bij de beroemd geworden doorbraak naar
Brzezany in November 1914. Na den oorlog sloot
hij zich aldra aan bij de opkomende natio
naal-socialistische beweging. Aangezien in den
beginne maar weinig hooggeplaatste militai
ren met Hitier sympathiseerden, werd Litz
mann hooglijk vereerd in de partij en als haar
parade-generaal behandeld. Hij kwam in den
Rijksdag, toen de republiek van Weimar te ziel
togen lag, en presideerde als ouderdomspre-
sident de openingszittingen van haar twee
laatste Rijksdagen. Eenmaal verdrong de
communiste Klara Zetkin, die uit Moskou naar
Berlijn was geijld, hem als oudste van den
voorzitterszetel. De Führer beschouwde hem als
vriend en overlaadde hem na de machtsover
name met kostbare geschenken.
Een subsommissie van de parlementsfractie
der Frartsche socialistische en republikeinsche
unie heeft een voorstel uitgewerkt strekkende
tot „verzekering van de onafhankelijkheid en
waardigheid van de pers".
CANBERRA, 29 Mei. (Reuter). De minister
van Defensie heeft medegedeeld, dat de bewo
ners van de Australische steden ingeval van
oorlog gratis gasmaskers zullen ontvangen.
Verschillende omstandigheden wijzen er op,
dat de weersgesteldheid langzamerhand slech
ter wordt. Het bekende verschijnsel van de
sterke inzinking van de temperatuur tenge
volge van den inval van een kouden lucht
stroom, die zijn oorsprong in het hooge Noor
den heeft, hetgeen elk voorjaar voorkomt en
daarom als een normaal verschijnsel kan wor
den beschouwd, zonder hetwelk wij niet van
de lente in den zomer kunnen komen, heeft
zich in de maand Mei reeds driemaal, en tel
kens met korter tusschenpoos, herhaald. Dit is
als een ongunstig teeken op te vatten.
De laatste temperatuurinzinking begon Maan
dag j.l. en bereikte haar dieptepunt Donder
dag. Stellen wij den kortsten duur van zulk een
koude-golf op acht dagen, dan zou de tempera
tuur niet voor 3 Juni op haar oorspronkelijk
niveau terugkomen. Inderdaad is er dan ook
reden genoeg om vóór en op de Pinksterdagen
geen warm weer te verwachten, want deze
koude-golven nemen in den regel hun nor
malen tijd om voorbij te rollen.
De algemeene luchtdrukverdeeling met hoo-
gen druk in het Westen over den Oceaan en
lage drukking over Oost-Europa maakt, dar
een breede luchtstroom van zeer hooge Noorde
lijke breedten koude lucht over Midden-Europa
stuwt. Deze afstrooming van koude lucht uit
het hooge Noorden naar het Zuiden kan niet
ophouden tenzij de luchtdrukverdeeling de
tegenovergestelde wordt van de tegenwoordige,
en het ziet er niet naar uit, dat het binnen
kort in dien zin veranderen zal.
Overigens bestaat er eenige kans, dat vanuit
het Noordwesten van Europa (IJsland) een
storingsgebied Zuidoostwaarts trekt. Tengevol
ge hiervan zou de wind van Noordelijke rich
ting terugdraaien naar West en zouden gedu
rende eenigen tijd de regenkansen sterk toe
nemen.
Het geheele geval is vol onzekerheid. Zeker
zal de barometer eerst vrij sterk moeten dalen
voordat die regentoestand in Nederland, eerst
in het Noorden, daarna hoe langer hoe Zuide
lijker, kan optreden en men kan daar dus op
letten om hierin zelf een aanwijzing te vinden
ter beoordeeling van de regenkansen voor
Zondag en Maandag.
In het algemeen echter staan de weerkansen
voor de Pinksterdagen er niet best voor. Warm
zal het wel niet worden, zonnig hoogstwaar
schijnlijk ook niet en van de regenkans kun
nen wij stellig niet zeggen: het zal niet
regenen. Waarschijnlijk zal de temperatuur
tegen het einde der week een weinig stijgen.
(Nadruk verboden)
LONDEN, 28 Mei (Reuter). Volgens
mededeeling van de Lloyds te Stavanger
heeft het Nederlandsche stoomschip „West
plein" gemeld, dat bet op 58.38° Noorder
breedte en 4.22° Oosterlengte een man heeft
opgepikt in een reddingboot. De schipbreu
keling bleek de kapitein van het Noorsche
schip „Hogstad" te zijn, die verklaarde, dat
hij de andere reddingbooten heeft zien om
slaan. Waarschijnlijk zijn twaalf opvaren
den verdronken.
Het ss. „Hogstad" behoort toe aan de Noor-
weegsche reederij Wilh. en Paul Jebsen te Ber
gen. r
OSLO, 29 Mei. (Reuter-ANP) Het radiostation
Augesunds deelt mede, dat het ss. „Hogstad"
dat een bemanning van 14 koppen aan boord
had, is vergaan. Alleen de kapitein werd gered,
de 13 overige opvarenden zijn verdronken.
De oorzaak van de ramp is niet bekend, doch
men vermoedt, 'dat de „Hogstad" op een drij
vend voorwerp is gestooten. Het schip schijnt
met een dramatische snelheid te zijn gezon
ken.
De „Hogstad" was op weg van Engeland naar
Noorwegen met een lading steenkool.
TOKIO, 29 Mei. (Reuter.) De ministers van
Buitenlandsche Zaken en Marine zijn overeen
gekomen aan de Britsche regeering mede te
deelen, dat Japan de tonnage van zijn vloot
torpedo-jagers en onderzeeërs zal verhoogen,
indien Engeland de 40.000 ton aan torpedo
jagers in dienst houdt, 'welke het volgens het
verdrag van Londen moet afdanken. Naar de
„Jiji" verneemt, verlangt Japan 10.000 ton
torpedojagers en ongeveer 16.000 ton onder
zeeërs.
In ieder geval zal Japan de houding van de
Vereenigde Staten afwachten, alvorens onder-
i handelingen te openen met Engeland.
De stakingen in Frankrijk; overeenstemming in
het zicht.
Mussolini's eerste doel is de opheffing der
sancties te verkrijgen.
Generaal Litzmann overleden.
De Britsche regeering van plan traangassen te
gebruiken om den opstand in Palestina te
onderdrukken.
Ras Nasiboe te Marseille aangekomen.
Noorsch stoomschip vergaan. Van de 14 opva
renden alleen de kapitein gered.
Het rapport der Commissie-Krayenhoff aan
gaande bevordering van het Vreemdelingen
verkeer verschenen.
Nederlander vindt een motor zonder krukas uit,
die gr co te perspectieven opent.
Contactcommissie voor het bloemboUenbedrüf
tot stand gekomen.
H.H. Wijdingen bij de Paters Jezuïeten.
Graaf de Marchant blijft met eenige andere
katholieken lid van de N.S.B.
PEKING, 29 Mei (Reuter) Van Chi-
neesche zijde wordt medegedeeld, dat ge
neraal Tasjiro, de bevelhebber van de Ja-
pansche troepen in Noord-China tot generaal
Soeng Tsje Joean een soort ultimatum
beeft gericht, waarin wordt gevraagd, dat
de politieke raad van Hopei en Tsjahar
voor 5 Juni a.s. de onafhankelykheid uit
roept en de douane-inkomsten van Tientsin
annexeert.
Soeng Tsje Joean heeft in principe toege
stemd de douane-inkomsten te naasten, onder
voorwaarde, dat de Japanners hem steunen
tegen eventueele reacties van Nanking en
vreemde mogendheden.
Tasjiro bestudeert deze kvtestie.
GIBRALTAR, 29 Mei (Renter) De
Negus is incognito hier aangekomen. Hij
werd niet officieel ontvangen, alleen was
een vertegenwoordiger van den gouverneur
aanwezig, die hem uitnoodigde voor een
lunch bij den gouverneur. De Negus en zijn
gevolg hebben hun intrek genomen in het
Roekhotel. Gedurende het verblijf van den
Negus heeft bet Italiaansche personeel van
het hotel verlof gekregen.
99
LONDEN, 29 Mei (Reuter) De correspon
dent van de „Daily Sketch" aan boord van de
„Queen Mary" deelt mede, dat de ambassadeur
van de Vefeenigde Staten te Londen zich in
cognito aan boord van het schip bevindt. De
correspondent deelt verder mede, dat het schip
gisteravond 30 knoopen liep.
Stand op Vrijdag 1 uur n.m.: 758.9
Vorige stand: 763,1