De achtergronden van den opstand der Arabieren I De stakingen in België Embargo op goud in Frankrijk? Italiaansche nota aan Genève Het nieuws van heden WAAROM HET OPROER ZOO LANG DUURT Blum's politiek DE SPANNING IN HET VERRE OOSTEN DE BAROMETER I HEERKENS THiJSSEN C<> I VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866 ABONNEMENTEN: Voor Haarlem en Agentschappen per v^eek 25 centper kwartaal f 3.25per Post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 WGENSDAG 17 JUNI 1938 - OCHTENDBLAD TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20000 W aarschijnlijk is, dat Mussolini's hand in het spel is Wereldpolitiek en Palestina Te Luik is de toestand zeer ern stig; stakers verhinderen het rijden der trams Onrust in Zuid- en Oost- Vlaanderen Frankrijks openbare schuld loopt naar de 345 milliard francs Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin| VERZEKERINGEN Passagiers te Le Bourget moeten opgeven of zij goud of zilver bij zich hebben Geen devaluatie in Zwitserland Korte Metten Arrestatie van een Russisch vice-consul H. M. de Koningin knipt het lint door en de nieuwe Waalbrug is officieel geopend Rome sluit zich aan bij 't initiatief van Argentinië Indirecte erkenning van het keizerrijk? Australië voor opheffing der sancties De Donau-oevers in Budapest bieden des avonds een fantastischen aanblik Onderhandelingen te Hengtsjau begonnen D3 Negus naar Schotland Nog geen verlof-om zich in Zwitserland te vestigen De rede van minister Duff Cooper Lord Ponsonby verontwaardigd Brugbouw Duitsch watervliegtuig verongelukt Zeven militairen om het leven gekomen? De explosie te Reval 59 menschen gedood, 29 gewond Schacht bij Koning Boris Heden te Boedapest NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et., ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek. Een medewerker, die pas uit Palestina te rugkeerde, schrijft ons: De opstand der Arabieren in Palestina duurt nu reeds acht weken. Dit verwon dert kenners van het land in geenen deele, want na al de Arabische revolten in Vroeger jaren is thans het oogenblik gekomen, dat de Arabieren wel moeten zeggen: nu of Uooit! Het is namelijk dat wéten zij hun laatste poging, om Palestina als een Arabisch land te handhaven. Vandaar de verbetenheid van den strijd, vandaar zijn lange duur. Sedert Engeland het Volkenbondsmandaat over Falestina kreeg (tegen de verplichting, voor de joden in Palestina een nieuwe „Heimat" te stichten), zijn er regelmatig Arabische op standen geweest. Intusschen is echter de betee kenis van het tegenwoordige oproer verre boven det lokale terrein uitgegaan en van wereldpo- Htieke gewichtigheid geworden. Nadat Malta degens de nabijheid der Italiaansche militaire vUeghavens voor de Engelschen aan beteekenis heeft verloren en nadat Italië door de bezetting v&n Abessinië in staat is, een ernstige bedrei ging te vormen voor den Soedan en Egypte, is Palestina voor Engeland heden ten dage een steunpunt van den allereersten rang. Haifa is ak haven voor de Engelsche oorlogsvloot thans °nontbeerlijk geworden. Feitelijk ligt dan ook te Haifa reeds sedert maanden een groot ge deelte der Engelsche Middellandsche Zee-vloot voor anker. En niettegenstaande dat heeft de Engelsche Hooge Commissaris de orde in Palestina niet kunnen bewaren. Dit is niet alleen een bewijs foor de sterkte en kracht der Arabische be weging, maar ook voor de moeilijkheden, waar mede Engeland bij het dempen van den op stand heeft te kampen. De zwakke toegeeflijkheid van Engeland in den beginne heeft don Arabieren als het ware den moed gegeven tot hun daden van terreur. Hangen tijd probeerde Engeland de woelingen als een bagatel te behandelen. De staking der Arabieren werd voorgesteld als een normaal- Wettelijke. De overvallen en bommenaanslagen Werden voorgesteld als betreurenswaardige uit spattingen van afzonderlinge individuen. Zoo argumenteerde men bij het begin van den strijd, daarnaar handelde men of beter: handelde men r'iet. Spoedig echter was uit de vonk een brand ontstaan, 'n geweldige brand, dien men ook nu dog niet de baas is. n Palestina zijn er menschen, die beweren, dat de opstand der Arabieren voor de En gelschen absoluut niet onwelkom is. De Hooge Commissaris had zichzelf namelijk ferpiicht tot de stichting van een „Legislative Council", van een wetgevende vergadering, Waarvan de joden echter niets wilden weten, 0mdat zij daarin een minderheid zouden heb ben gevormd. Maar ook de Arabieren, verdeeld m groepen en groepjes, waren in het geheel biet overtuigd van de voordeelen van zulk een Parlement. Maar dat nam niet weg, dat de Engelschen aan hun plan vastzaten. Sedert *angen tijd zochten zij al er van los te komen. He Arabische opstand biedt nu de gelegenheid daartoe. En die gelegenheid komt juist op tijd. J^ant heeft Palestina niet getoond, dat de scherpte der tegenstellingen elke zelfregeering J°t een ding der onmogelijkheid maakt? Zon der bezwaar kan de Hooge Commissaris zich bu distanceeren van zijn voormalig lievelings- Pfoject. Helaas zal het verdwijnen van het parle- bientsplan wel het eenige resultaat blijven, dat bit den opstand der Arabieren ontstaat. Tot de Vermindering der tegenstellingen in den lande Heeft het tenminste niets bijgedragen. Men moet den Arabieren gelijk geven, dat het, van Droot-Arabisch gezichtspunt beoordeeld, niet Pfettig is, dat het getal der joden in Palestina Gestadig toeneemt. Maar de Arabieren verge ten, wat de joden in luttele jaren uit de woes tijn Palestina hebben gemaakt. De Arabische Pachter, die van het stuk land, dat de Arabi sche eigenaar voor vele ponden aan onderne mende joden heeft verkocht, wordt verdreven, Weet niet, dat hij niet door joden is verdreven, maar dat zijn eigen volksgenoot hem verjoeg, Weet niet, dat het stuk land niet wordt geroofd, blaar is verkocht. Hij ziet slechts, dat op den bodem, dien hij Weliswaar braak liet liggen, maar die toch „Arabisch" was, thans vreem delingen wier voorvaderen echter reeds vóór de zijne het land bewoonden sinaasappelen ®h druiven kweeken, en daarom ontsteekt hij m woede, velt de jonge boomen en vernielt de Wijnstokken. De verdrijving der joden uit Palestina zal echter met middelen van terreur wel niet gelukken. Het is een openbaar ge- boim, dat de joden afweer-organisaties hebben Gevormd. En wanneer de immigratie verder f°ortgang heeft de Engelschen hebben nieu we certificaten daartoe moeten geven, omdat Hun anders in Genève een onaangenaam debat 2°u te wachten staan dan is het overwicht der joden in de toekomst zeer waarschijnlijk. Hit weten de Arabieren, en daarom is deze op stand hun laatste poging. Niet duidelijk blijft mieen, wie hen daarbij ondersteunt. Dat zij de foor de staking noodige sommen zelf betalen, f'ordt als uitgesloten beschouwd, want daarvoor duurt de opstand al veel te lang. Ingewijden b'bten, dat de stakende werklui vier piasters (ongeveer dertig cents) per dag aan steun mijgen. Daarvan kan de arbeider bij zijn pri mitieven levensstandaard aldaar wel zoo onge ler uitkomen, al is het met nood. Omdat ophter duizenden staken, moet men niet ge- Hhg denken over de grootte der geldsommen, dip voor steun noodig zijn. De bewering, dat het Duitsche ministerie voor Propaganda ook hier zijn hand in het spel zou hebben en geld ter beschikking stelt, houdt wel geen steek. De Duitschers hebben er tegen woordig het grootste belang bij, om met de Engelschen op zoo vriendschappelijk mogelijken voet te staan. En wat de joden zelf betreft, zoo zijn de nationaal-socialisten er toch altijd vóór geweest, dat dezen naar Falestina zouden uit wijken. Veel waarschijnlijker is het, om ook achter den Arabischen opstand de vrijgevige hand van Mussolini te zoeken. Weliswaar hebben de Italianen hun dementi-apparaat energiek in werking gesteld, maar het ligt toch voor de hand, dat zij hier, evenals in Egypte, het zeker niet ongaarne zouden zien, wanneer de Engel schen niet onvoorwaardelijk kunnen vertrouwen op hun steunpunten in de Middellandsche Zee. Reeds de vraag alleen, wie wel de financier mag zijn van den opstand der Arabieren, be wijst de groote beteekenis der gebeurtenissen in Palestina. Zooals reeds zoo dikwijls gedurende twintig eeuwen, raken de draden der interna tionale verwikkelingen zich weer in het Heilige Land. En zü, die gelooven voor hun nationale zaak bruggen op te blazen, bommen te gooien, vruchtboomen te vellen, wijnstokken te ver nielen en akkers in brand te steken, zijn in werkelijkheid slechts objecten van een politiek, wier belangen heel ergens anders moeten wor den gezocht. BRUSSEL, 16 Juni. (A.N.P.) Vanmorgen heeft ach te Luik in de omgeving van het Volkshuis een stoet van ongeveer 2000 sta kers gevormd, die door de voornaamste stra ten der stad trok. De bereden gendarmerie en politie, die aanzienlijk versterkt waren, voerden eenige charges uit, waarop de be- toogers uiteenstoven. Zij vormden echter spoedig kleine afzonderlijke groepen, die de tramrijtuigen omsingelden om het personeel aan te sporen, eveneens het werk neer te leggen. Daar het personeel weigerde, werden de rui ten der tramwagens met steenen bekogeld en stukgeworpen. In verschillende wijken werden pogingen gedaan om de tramrijtuigen omver te werpen. De stakers wilden de wagens zelfs in brand steken. Herhaaldelijk moest dan ook de politie en gendarmerie ingrijpen. Tenslotte gaf de directie der tramwegmaatschappij tegen het middaguur order de trams naar de remises terug te rijden. Luik is dus op het oogenblik zonder tram. In de provincie Henegouwen is alles kalm. De staking is van de kolenmijnen naar ver schillende metaalfabrieken en de steenfabrieken van Lessen overgeslagen. De havenarbeiders van Gent hebben een praeadvies ingediend en de staking wordt voor heden Dinsdagavond verwacht. Er teekent zich een woelige, onrustige stemming af, vooral in Zuid- en Oost-Vlaanderen. In de provincie Namen zijn de arbeiders van verschillende mijnen in staking, alsook in de kachelfabrieken en smelterijen van Tamines. De staking heeft zich tenslotte uitgebreid tot in Limburg. Alleen te Winterslag is nog geen beslissing genomen. Van de staking te Antwerpen vallen slechts enkele incidenten zonder ernstig karakter te vermelden. Hier en daar zijn namelijk vracht auto's door de stakers omvergeworpen. Volgens de Soir heeft de politie te Luik ze ven stakers, allen buitenlanders, gearresteerd. De kabinetsraad is. vanmorgen bijeengekomen ter bestudeering van den toestand, die door de stakingen is geschapen. Volgens een communi qué is de toestand in het land rustig. PARIJS, 16 Juni (Reuter). De links-demo craat Abel Gardey heeft na een exposé over de economische zijde van de gedeeltelijke intrek king van salaris- en loonkortingen, zooals de ze door de regeering' wordt voorgesteld, ver klaard, dat hierdoor gebroken wordt met de de laatste jaren gevolgde politiek. Hij be groot de extra-uitgaven, welke daaruit jaar lijks voortvloeien zullen op 1.395 millioen. De openbare schuld bereikt een hoogte van 345 mil liard, waarbij wij de grens van het mogelijke naderen. Vervolgens verdedigde Gardey de politiek der vroegere regeeringen, welke het land voor ernstige gevaren heeft behoed en de valuta heeft gered. De nieuwe regeering trekt een wis sel op de toekomst. Haar stoutmoedigheid ver schrikt ons niet, maar wij moeten het prin cipe van een gezond financieel beleid eerbie digen. Verwachting: zwakke tot matigen wind uit Zuidelijke richtingen, licht tot half bewolkt, waarschijnlijk droog weer, iets warmer. Verdere vooruitzichten; wanner met eenige kans op onweer. uiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimii>£ MAKELAARS IN ASSURANTIëN E TE AMSTERDAM SLUITEN I OP ELK GEBIED DAMRAK 60 - TEL. 45014 en 45016 SiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiNmiiiiMiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimir; LONDEN 16 Juni (A. N. P.) Volgens me dedeelingen van uit Parijs komende lucht reizigers wordt aan alle passagiers te Le Bourget een verklaring voorgelegd, waarin zij moeten opgeven of zij goud of zilver bij zich hebben en indien dit zoo is, tevens het juiste bedrag. Op het oogenblik is het uitvoeren van deze metalen nog niet strafbaar doch indien de op gave der reizigers bij controle der bagage niet overeenstemt met de opgegeven waarde, wor den zij beboet. Naar verluidt zou de Fransche regeering een onofficieel embargo op goud en zilver overwegen. De eerste stap in deze richting zou dan zijn het voorkomen van den in- dividueelen goudexport. Indien deze mededeelingen juist zijn, zou het resultaat hiervan kunnen zijn, dat in plaats vgn den individueelen goudexport, de menschen Fransche bankbiljetten zullen gaan overbrengen, die in Engeland tegen ponden omwisselen en deze zullen gaan opsparen. BERN, 16 Juni. (Reuter). De minister van Financiën heeft in de zitting van den Nationa- len Raad verklaard, dat alle geruchten welke in omloop zijn gebracht aangaande de moge lijkheid van een devaluatie van den Zwitser- schen frank, geheel uit de lucht zijn gegrepen en dat de regeering en de directie van de na tionale bank vastbesloten zijn de huidige waar de van den frank te handhaven. Indién Frankrijk beperkingen zou invoeren bij de goudoverdracht zou zich voor de Zwit- sersche bank slechts een zuiver technische kwestie voordoen: te bepalen van welk ander devies, pond sterling of dollar, zij voor haar betalingen gebruik zal maken. De Federale Raad keurt een vasthouden aan de politiek van den gouden standaard goed. TOKIO, 16 Juni. (D.N.B.) De Sovjet-Russi sche vice-consul te Kobe is te Simonoseki in conflict geraakt met de havenpolitie en in hechtenis genomen. De vice-consul bevond zich op weg naar de tegenoverliggende stad Modsji om een voor Sovjet-Rusland gebouwd schip over te nemen. In zijn gezelschap bevonden zich 85 matrozen, die de bemanning vormden van het nieuwe vaartuig. Het conflict ontstond toen de vice-consul tegenover de havenpolitie zijn bezwaren uitte over de vele maatregelen die getroffen waren, alsof hij een gedetineerde was. Hij werd daarop gearresteerd. ROME, 16 Juni. (Reuter.) De regeering houdt zich op het oogenblik bezig met een nota, die, naar verluidt, aan den Volken bond zou worden toegezonden en waarin Italië op grond van nieuwe argumenten zich zou verzetten tegen de schuldverklaring als aanvaller. Het zou de bedoeling zijn, dat men in deze nota aansluiting zoekt bij het initiatief van Argentinië tot bijeenroeping van de Volken bondsvergadering. Intusschen verheelt men zich in Italiaansche klingen niet, dat het er Argentinië niet zoo zeer om te doen is zekerheid te hebben omtrent op heffing of handhaving der sancties, als wel om trent het al dan niet erkennen van het „fait accompli". In verband met de kwestie der erkenning zijn de wijzigingen in den diplomatieken dienst van eenig belang. De nieuwe Oostenrijksche gezant die vandaag is aangekomen, is de eerste die ge loofsbrieven aanbiedt, welke zijn geadresseerd aan „Victor Emanuel, koning en keizer". Te Washington zal Suvich, te Moskou Rosso en te Warschau zal De Valentino geloofsbrieven overhandigen in naam van „Victor Emanuel, koning en keizer". Langs dezen omweg zou het Italiaansche keizerrijk in Abessinië, aldus zegt men, kunnen worden erkend. MELBOURNE, 16 Juni (Reuter) De mi nister-president heeft aan Bruce, den Australi- schen Hoogen Commissaris .te Londen, het standpunt der regeering ten aanzien van de sancties medegedeeld, met de opdracht, de En gelsche regeering daarvan in kennis te stellen. Hoewel de inhoud dezer mededeelingen niet be kend is gemaakt, gelooft men, dat Australië op heffing der sancties verlangt, al zou dat slechts zijn in verband met de handelsverliezen. In de „Giornale d' Italia" brengt Virginio Gayda plechtig hulde aan de houding, die Duitschland tijdens het Italiaansch-Abessi- nisch conflict jegens Italië heeft aangenomen. De aandacht van Italië, schrijft hij, is voor alles naar Duitschland gericht. De houding van dit land was vriendschappelijk, loyaal en klaar. Het heeft zich verzet tegen eiken druk, die toch op dit land is uitgeoefend in een voor zijn bui- tenlandsche politiek in Europa zoo delicaat oogenblik. Het blad schrijft voorts, dat het zich geluk kig acht, Duitschland in dit historisch tijd perk aan zijn zijde te hebben gevonden. Men is van meening, dat dit geïnspireerde artikel beoogt, Duitschland de verzekering te geven, dat, indien de sancties eenmaal opgehe ven zijn en de verzoening met Engeland een feit is, Italië zich niet tegenover Duitschland zal stellen. KANTON, 16 Juni. (Reuter). Politieke en militaire kringen zijn van meening, dat de weigering der Kanton-regeering aan den Ja- panschen consul-generaal, die verzocht heeft de anti-Japansche activiteit in Zuid-China te willen onderdrukken, net begin beteekent van een felle crisis in de betrekkingen tusschen de beide landen. De onderhandelingen tusschen vertegenwoor digers der Centrale regeering en der Zuidelij ken zijn vandaag te Hengtsjau begonnen. Men meent te weten, dat er reeds moeilijk heden zijn gerezen, die te wijten zijn aan mee- ningsverschillen tusschen Nanking en Kwang- si. Hoewel officieel is gemeld, dat alle Zuide lijke troepen zich uit Hoenan hebben terug getrokken is uit Tsjangsja bericht ontvangen, dat de Kantonneezen nog in die provincie zijn en zich zelfs in de bergen bij Kiyang ver schansen. Intusschen zijn drie Chineesche ka- nonneerbooten van Hankou naar Tsjangsja ge zonden. LONDEN 16 Juni. De Negus vertrekt a.s. Donderdag met zijn gevolg naar Glasgow en zal tijdens het weekeinde de gast zijn van Lord Inverclyde op diens kasteel te Skelmorlie (Schotland), meldt de „Daily Telegraph". De „Lord Provost" van Glasgow heeft Haile Se lassie ultgenoodigd a.s. Vrijdag de lunch te gebruiken ten stadhuize. Lord Inverclyde is zoojuist per Queen Mary" uit Amerika terug gekeerd. BERN, 16 Juni. (Stefani.) Men bevestigt in regeeringskringen, dat het betreden van het Zwitsersche grondgebied door den Negus en derworpen is aan vooraf te geven toestemming van den Bondsraad. De Negus zal eerst nauw keurig moeten opgeven, in welke kwaliteit en met welke bedoelingen hij zich te Vevey wil vesti gen. Tot heden is nog geen toestemming ver leend. LONDEN, 16 Juni. (Reuter.) Lord Ponsonty, lid van de Labour-oppositie in het Hoogerhuis. heeft vandaag te Londen in een bijeenkomst ten gunste van vrede en internationalisme, met een toespeling op de gisteren door den minister van Oorlog gehouden toespraak, verklaard, dat, indien hii de leider der regeering zou zijn, hij Duff Cooper direct zou laten arresteeren, omdat hü op een gevaarlijke wijze alarmeert. Italiaansche no'a aan Genève in voorbereiding. Streven naar indirecte erkenning van het kei zerrijk. Overweegt Frankrijk een onofficieel goud-em bargo? Geen devaluatie van den Zwitserschen fianc. De stakingen h» België; ernstige toestand te Luik. Haile Selassie Donderdag a.s. naar Schotland. Koninklijk bezoek aan 's Hertogenbosch. De opbrengst der Rijksmiddelen is over de eerste vijf maanden van 1936 bijna 5 millioen min der geweest dan die over dezelfde periode van het vorige jaar. Ingediend is een wetsontwerp tot herberekening van pensioenen van burgerlijke en militaire ambtenaren. Overwogen wordt, of varkensvleesch in bussen beschikbaar kan worden gesteld voor werkloozen. Met ingang van 1 Juli zal Curagao een lucht- verbinding hebben met New-York. New Yorksche Beurs: Handel ruimer, stem ming vast. Met veel feestbetoon is de Waal brug bij Nijmegen in gebruik gesteld. H. M. de Koningin heeft zelf met Haar Dochter tegenwoordig willen zijn. Er is nu eindelijk een vaste oeververbinding gekomen daar ter plaatse. Noord en Zuid kunnen elkan der zonder hatelijke belemmering via Nijmegen ontmoeten. Dit zij een sym bool. Er is zooveel verwijdering, er is zooveel verschil, er is zoo groote be lemmering tusschen vele menschen. We moeten daarom beleidvol en ge staag en hard aan de overbrugging van bezwaren, aan de verbinding der meeningsoevers werken. Er moeten op geestelijk gebied nog vele hechte bruggen gebouwd worden voor de ver binding van tegengestelde oevers, voor de vereeniging van deelen van één volk, voor de samenvoeging van het geen één land is. De Waalbrug is een groot en grootsch werk. Laat ze ook een symbool zijn van doorzettings vermogen en volkskracht, van over winning van tegenstellingen en ver binding in eenheid. KOPENHAGEN, 16 Juni. (Reuter). Een Duitsch militair watervliegtuig is bij vloot- manoeuvres in de buurt van Skagerak ver ongelukt. Bij geruchte verluidt, dat de geheele beman ning, welke uit zeven personen bestond, om het leven is gekomen. Het ongeluk wordt geheim gehouden. REVAL, 16 Juni. (Reuter.) Officieel wordt medegedeeld, dat de ontploffing, die gisteren in het laboratorium van een munitiefabriek heeft plaatsgehad, 59 dooden heeft geëischt, terwijl 29 personen werden gewond. De oorzaak zal waarschijnlijk nooit bekend worden, naar alle personen, die inlichtingen zouden kunnen verschaffen, dood zijn. SOFIA 16 Juni (D. N. B.) Rijksbankpresi dent dr. Schacht is heden door koning Boris in audiëntie ontvangen op diens zomerverblijf bij de hoofdstad. Schacht zal morgen te Boedapest aankomen. Stand op Woensdag 1 uur van.: 762. Vorige stand: 764ü

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1936 | | pagina 1