1
De conferentie te Montreux
m
Het Eeuwfeest te
Wittem
m l
Pi
Een protest
DE ST. JANSPROCESSIE
TE LAREN
:M*v:
ITALIË OPPONEERT
VERKEERSONGELUKKEN
WOENSDAG 24 JUNI 1936
Hartelijk schrijven van Z. Em. den
Kardinaal-Staatssecretaris
Pacelli
Schrijven van Kard. Pacelli
Pontificale Hoogmis
Prachtige schenking
Belangrijke uitbreiding der bezit
tingen van het Utrechtsch
Landschap
Verlengde contingenteeringen
Duitsche ex-kroonprins te Doorn
Utrechts Aartsbisschop draagt het
Allerheiligste
De processie
-
INDISCHE LANDSMIDDELEN
Stijging in de opbrengst
Deelnemers aan het koude-congres
te Eindhoven
VERKOOP VAN VERBRUIKS-
TOESTELLEN
Commissie moet van voor
lichting dienen
Postvluchten
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Vereeniging „rembrandt"
Verzameling niet uitgebreid
Turksch voorstel basis
der besprekingen
En geestelijke hulp
NEDERLANDS STRATEGISCHE
POSITIE
Een uiteenzetting van generaal
van Ermel Scherer
GAMELAN BIJ KERKELIJKE
PLECHTIGHEDEN
Heden werd te Wittem op plech
tige wijze te 9 uur met een pontifi-
cale H. Mis van Z. H. Exc. Mgr.
Lemmens, bisschop van Roermond,
het eeuwfeest ingezet van de vesti
ging der paters Redemptoristen in
het klooster te Wittem dat twee
kardinalen aan de Moederkerk
schonk.
Aldaar doceerde de latere Kar
dinaal Dechamps, alsmede Kardi
naal van Rossum die er begraven
ligt niet ver van den vermaarden
missieprediker pater Bernard Haf-
kenscheid.
Het jubileum- wordt heel deze week geviend.
Hedenavond predikt tijdens het pontificaal lof
'h de versierde kloosterkerk de zeereerw. hoog
geleerde heer F. Feron, president van het
Groot -Seminarie te Roermond. Morgenavond
ls professor Molkenboer O. P. de kanselrede
laar en Vrijdagavond pastoor Alph. Vermeu-
kn s. j.
Zaterdag wordt Z. H. Exc. Mgr. P. Giobbe.
Hauselijk Internuntius uit Den Haag plechtig
°btvangen, die Zondag te 9 uur de pontificale
Hoogmis opdragen zal en te 5 uur bij het pon
tificaal sluitingslof agens is.
Van Z. Em. Kardinaal Pacelli mocht het ju-
kleerende klooster het volgende schrijven ont
vangen
Het is Zijne Heiligheid ter oore geko
men, dat de Wittemsche kloosterfamilie
Van St. Alfonsus' zonen in Limburg bin
nenkort met vrome blijdschap de volle
honderd jaar van haar vestiging aldaar ge
denkt.
Dat was het eerste klooster van St. Al
fonsus' Volgelingen, dat als rank van den
edelen wijnstok uit Belgischen bodem over
geplant, in Nederland heeft wortel gescho
ten, en nieuwe knoppen en vruchten voort
gebracht.
Hoe Gods genade de zoo gelukkig begon
nen Stichting gunstig is geweest en de
Volle vrijgevigheid des Hemels haar gedu
rende een lange reeks van jaren met steeds
groeiende verdiensten van deugd en gaven
heeft verrijkt, vindt men in haar roemvolle
geschiedenis verhaald. Het ontbrak haar
niet aan roep van godvruchtig leven, en
roem van goede leering, daar zij zich groo-
ten naam maakte door ijverig streven om
de geloofsleer ver te verbreiden. De wel
daden, die met Gods genade uit dat huis
in grooten getale zijn voortgekomen, zijn
als een licht dat het aangrenzende land
bestraalt, maar ook tot in verre streken is
doorgedrongen.
Daarom past het, dat Wij Gods gaven
niet stilzwijgend voorbijgaan, maar Hem
Waardig lof brengen, opdat door dankbare
hulde en den tol van Godsdienstige veree
ring, de bron van Goddelijke mildheid niet
opdroge, maar veeleer voor de toekomst
nog rijker schatten uitstorte, hulp brenge
*h wasdom verzekere.
De Heilige Vader vormt blijde den
Wensch, dat Uw hoog verdienstelijk kloos
ter tot vooruitgang van geloof en gods
dienst heerlijk moge groeien, zich ontwik
kelen en bloeien en Hij schenkt U en Uw
medebroeders allen, die U weldoen, en U
in Uw vrome ondernemingen steunen, Zijn
Apostolischen zegen.
Hedenmorgen droeg Z. H. Exc. Mgr. G. Lem
ons, Bisschop van Roermond, in de rijk ver
arde kloosterkerk een Pontificale Hoogmis op,
barbij monseigneur geassisteerd werd door
kater Strijbos als presbyter-assistens, en de
katers Grijpink en Crone als troondiakens en
^mpe en Sengers als diaken en subdiaken.
He Commissaris der Koningin in de provincie
Limburg, mr. Van Sonsbeeck, woonde de H. Mis
iï en kwam na afloop daarvan den paters zijn
fcolukwenschen aanbieden.
fn den loop van den middag arriveerde te
Wittem Z- H. Exc. Mgr. J. Huibers, Bisschop
Van Haarlem, die Donderdagavond eveneens
pontificaal Lof zal celebreeren.
1
De vermaarde missieprediker pater Ber
nard Hafkenscheid, die in den graf
kelder van Wittems klooster begraven ligt
De heer en mevrouw LugtKlever te
Parijs hebben aan de provinciale stichting
Het Utrechtsch Landschap alle boschter
reinen, behoorende tot het landgoed Rus-
tenhoven te Maartensdijk, geschonken.
Dit prachtige, uitnemend onderhouden
boschcomplex ter grootte van ongeveer 85 H.A.
grenst ten Oosten over zijn volle lengte aan
het bekende landgoed Eykenstein der familie
Van Boetzelaer, van welk landgoed een belang
rijk boschgedeelte reeds eerder eigendom der
stichting werd.
Ten Noorden belendt deze schenking de Hil-
versumsche golfbaan, ten Westen de pas ge
veilde boschbezitting van wijlen mevrouw Stra-
tenus van Voshol, terwijl ten Zuiden de eigen
lijke buitenplaats Rustenhoven van de familie
Lugt zich verbindt, doch in beheer aan de
stichting wordt toevertrouwd.
Het zal geen verwondering baren, dat het
bestuur der stichting tegenover deze in uitzicht
gestelde schenking alle krachten meende te
moeten inspannen, om door aankoop der bos-
schen uit de veiling-Stratenus, een ook door de
familie Lugt gekoesterden wensch, om Rusten
hoven te doen aansluiten aan het Gooische
Natuurreservaat te verwezenlijken.
Mede door aankoop van een boschstrook,
welke toebehoorde aan jhr. E. de Pesters van
den Zwaluv'enberg, die daai '.oor zijne welwil
lende medewerking heeft verleend, is het be
zit der stichting in het geheel met een aan
eengesloten boschcomplex van ruim 150 H.A.
vergroot.
Naar mag worden verwacht zullen de hierna
te noemen contingenteeringen per 1 Juli wro-
den verlengd, waarbij de er achter vermelde
basistijdvakken, percentages en perioden zullen
worden vastgesteld:
Benzol 1 Oct. '341 Oct. '35 100 nettogewicht
6 maanden.
Stikstofhoudende meststoffen 1 Juli '321
Juli '33 30 brutogewicht 12 maanden.
Chili- en natronsalpeter 19321933 100 bruto
gewicht 12 maanden.
Kalkstikstof 1933—1934 100 brutogewicht 12
maanden.
Ammoniakwater 1934 100 brutogewicht 12
maanden.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat bo
vengenoemde percentages alleen betrekking
hebben op de autonome landencontingenten,
derhalve niet op de bij handelsverdrag verleen
de contingenten, welke in vele gevallen hooger
zijn.
De gewezen Duitsche Kroonprins is heden
morgen voor een bezoek van enkele dagen op
huize Doorn aangekomen.
De schilderachtige gemeente in het
Gooi, het aloude Laren, was heden in feest
tooi. Huis aan huis wapperde de vader-
landsche driekleur met pauselijken wimpel.
Het geheele dorp is rijkelijk versierd met
vlaggen, groen, eerepoorten, maar vooral
met bloemen.
Het is een gloriedag voor Laren bij uitne
mendheid, vooral nu de Aartsbisschop zou
deelnemen aan de processie, de eenig wettelijk
geoorloofde boven oen Moerdijk, waarin het
Allerheiligste mag worden medegevoerd. Dui
zenden en tienduizenden zijn gekomen om de
processie, welke elk jaar aan schoonheid wint,
te aanschouwen.
Reeds vroeg in den morgen voerden trams en
autobussen talrijke bedevaartgangers aan, die,
alvorens in de St. Janskerk ter Hoogmis te
gaan, de aangebrachte versieringen in oogen-
schouw gingen nemen.
Om negen uur werd in de stampvolle St.
Janskerk een plechtige Hoogmis opgedragen
door deken R. van den Hengel, pastoor der
Sint Vitusparochie te Hilversum, hierbij geas
sisteerd door pastoor B. W. Dievelaar van de
O. L. Vrouweparochie te Hilversum en pastoor
B. Jongerius uit Blaricum, resp. als diaken en
subdiaken. Cantores waren pastoor I. Kaasga
ren uit Kortenhoef en kapelaan C. H. L. ten
Veldhuis uit Hilversum; als ceremoniarius fun
geerde kapelaan H. B. M. Heinink uit Laren.
Heb zangkoor zong de vierstemmige Mis in
G. dur a capella voor mannen- en jongenskoor
van H. Casali, onder leiding van den heer C.
Peters.
Na de Hoogmis, om tien uur, arriveerde per
auto Z. H. Exc. Mgr. dr. J. de Jong, Aarts
bisschop van Utrecnt, vergezeld van zijn se
cretaris, dr. Geerdinck.
De Aartsbisschop werd op het bordes van de
pastorie verwelkomd door den parochieherder,
pastoor T. W. Hendriks, waarna Z. H. Exc. zich
in de pastorie begaf.
Om half elf uur begonnen de klokken der
Sint Janskerk te luiden en verzamelde zich een
onafzienbare stoet op het Kerkplein.
Om elf uur, toen de klokken ten tweeden
male hun metalen klanken de lucht in zonden,
vertrok da processie.
Langs den weg, welken de stoet trok, ston
den aan weerszijden drie, vier en vijf dubbele
rijen belangstellenden, die de processie in
voorbeeldige orde zagen voorbij trekken.
In de processie liepen mede de verschillende
vereenigingen en corporaties uit Laren en ver
ren omtrek, waarbij leden van jeugdvereeni-
gingen als voorbidders fungeerden. Voorts werd
door de muziekkorpsen Sint Jan uit Laren en
Leo uit Hilversum gewijde melodieën ten ge-
hoore gebracht. Eenige honderdtallen bruidjes,
die immer het hoogtepunt der processie vormen,
strooiden rozenblaadjes op den weg en voerden
diverse emblemen en bloemen mede.
In den stoet liep, naast zeer talrijke geeste
lijken uit het Aartsbisdom en daarbuiten o.m.
nog meds de burgemeester van Laren, met
vroedschapsjerp en ambtsketen.
Onder het baldakijn schreed pastoor B.
W. Dievelaar, die het Allerheiligste droeg.
Achter het Allerheiligste volgde Z. H. Exc.
Mgr. dr. J. de Jong in cappa magna.
Op het Sint Janskerkhof werd een feestpre
dikatie gehouden door pastoor J. Spitzen van
de O. L. Vrouweparochie te Amersfoort.
Omstreeks een uur vertrok de stoet van het
Sint Janskerkhof om den terugtocht te aan
vaarden.
Thans werd het Allerheiligste gedragen door
mmW
.-wli
Het kerkinterieur van het honderdjar ig Redemptoristenklooster te Wittem
Z„ H. Exc. Mgr. dr. J. de Jong, Aartsbisschop
van Utrecht.
Ook nu weer stonden duizenden langs den
weg geschaard om de processie gade te slaan.
Bij de Sint Janskerk teruggekeerd werd het
Allerheiligste op de loggia geplaatst, waarna
luide door pastoor Smals uit Harreveld het ge
bed van St. Joannes den Dooper werd gebeden,
gevolgd door het door de duizendkoppige me
nigte gezongen Te Deum en Tantum Ergo.
Hierna gaf Mgr. De Jong onder doodsche stilte
den zegen met het Allerheiligste, waarna de
parochianen het aloude lied van St. Jan zongen.
BATAVIA. 24 Juni (Aneta) De opbrengst
der landsmiddelen bedroeg over April 28.900.000
tegenover in April 1935 27.500.000.
De totale opbrengst over de periode Januari/
April 1936 bedroeg 116.400.000 tegenover in
het overeenkomstige tijdvak van '35 113.800.000.
Onder leiding van prof. De Haas en ir. Koop
man brachten Dinsdagmiddag een vijftigtal
deelnemers aan het internationaal koudecon-
gres een bezoek aan de Philipsfabrieken te 'Eind
hoven. Na een lezing van dr. Uyterhoeven over
gasontladingslampën werden verschillende fa
bricage-af deelingen bezichtigd.
Hierna begaf men zich naar het Van Abbe-
museum, waar de deelnemers aan deze excursie
door burgemeester Verdijk werden ontvangen.
Bij besluit van den Minister van Handel,
Nijverheid en Scheepvaart en van den Mi
nister van Waterstaat is ingesteld een com
missie, welke tot taak zal hebben van voor
lichting te dienen inzake een regeling no
pens de samenwerking van overheidsbedrijven
(electriciteit, gas etc.) van installateurs, zulks
inzonderheid met betrekking tot den verkoop
van verbruikstoestellen in den ruimsten zin.
Voorzitter dezer commissie is.
Dr. W. L. Groeneveld Meyer, administra
teur bij het Departement van Handel, Nijver
heid en Scheepvaart; t
Ondervoorzitter: dr. J. van Beurden, Hees-
wijk (N.-B)
Leden zijn:
G J. Th. Bakker, dir. G. E. B. Den Haag;
H. P. J. Bloemers. lid elec. raad Arnhem,
P. Hijdelaar, directeur gasbedrijf, Zeist, mr.
A. Jonker, directeur vereeniging van Neder-
landsche gemeenten, Den Haag, ir. H. Lohr,
directeur Provinciale Geldersche electriciteits-
Maatschappij, Arnhem, L. Harpman, Maas
tricht, W. G. Scheeres, Den H.aag, P. II.
Kroesen, Den Haag, M. Oostwoud, Franeker
(deze laatste drie voorgedragen door den Mid-
denstandsraad)
Secretaris is mr. J. J. R. Schmal, hoofdcom
mies bij het departement van Handel, Nijver
heid en Scheepvaart.
De Kwak is van Schiphol naar Indië ver
trokken.
In het Rijksmuseum te Amsterdam is de al-
"ehieene vergadering gehouden van de Veree-
J'ging „Rembrandt" tot behoud en vermeer-
iring van kunstschatten in Nederland,
öe voorzitter, Dr. E. Heldring, deelde mede,
®at ten gevolge van de tijdsomstandigheden
Jap (je regeering geen subsidies meer werden
omkregen zoodat er geen geld was voor uit-
/Tiding der verzameling. De stand van het
faüonaal fonds 1935 was ondanks geleden
°ersverlies niet onbevredigend,
liet bedraagt thans 458.913.73.
- Het kapitaal van de vereeniging is thans
197.012.79.
Tot bestuursleden in de vacatures, openge
vallen door overlijden, werden benoemd de
k®eren Dr. J. A. Bierens de Haan, M. Faudin
habot en A. W. Volz.
Ha de vergadering werden de leden in de ge-
„^enheid gesteld de volledige verzameling van
door Sir Henry Deterding aan de Nederland
se musea geschonken schilderijen in oogen-
^OUW te nemen, welke verzameling nog ge-
jbrende er.kele dagen ter bezichtiging in het
'iksmuseum zal blijven.
Niettegenstaande Italië verzocht had om
de conferentie over de Dardanellen-
quaestie te Montreux uit te stellen tot
na de Volkenbondsvergadering, waar over de
opheffing der sancties moet worden beslist,
zijn alle onderteekenaars van de Dardanellen-
conventie, welke in 1923 te Lausanne tot stand
kwam, met uitzondering van Italië in Zwitser
land bijeengekomen om over een nieuw statuut
voor deze belangrijke zee-engten te beraadsla
gen. Italië wil aan geen enkele internationale
actie deelnemen, zoo lang de sancties nog van
kracht zijn, en ook al staat het nu vrijwel vast,
dat de sancties op initiatief van Engeland zul
len worden opgeheven (in het Fransche par
lement heeft de Volksfront-regeering ver
klaard het Britsche initiatief te zullen steu
nen), toch heeft Italië geweigerd een delega
tie naar Montreux te zenden.
Deze houding van Italië is niet alleen geba
seerd op prestige-overwegingen en op het als
pressie-middel bedoelde standpunt van non-
coöperation, waarmee Italië de zijn medewer
king behoevende sanctie-mogendheden meent
te moeten en te kunnen straffen, maar ook op
het feit, dat Italië eigenlijk niets voor een
herziening van het Dardanellen-statuut voelt
en Turkije min of meer als een tegenstander
in het Oostelijk Middellandsche Zee-bekken
beschouwt. Dit is duidelijk gebleken uit het
telegram, dat de Italiaansche regeering aan
den Turkschen minister van buitenlandsche
zaken Roestoe Aras heeft gezonden, waarin
zij de grootste reserves maakt ten aanzien van
de conferentie-zittingen en de daar te behan
delen problemen. Nog duidelijker echter blijkt
dit uit de Italiaansche perscommentaren.
Daarin wordt gesuggereerd, dat Turkije de
Dardanellen-quaestie slechts op instigatie van
Engeland aanhangig zou hebben gemaakt en
dat deze heele conferentie slechts een kongsie
zou zijn van de Middellandsche Zee-mogend-
heden, welke zich verbonden hebben Engeland
militair te steunen indien Italië een aanval op
de Britsche vloot in de Middellandsche Zee
zou doen.
Italië heeft groot belang bij de Zwarte Zee
en haar toegangen, zoowel economisch als po
litiek. Het zit Italië dwars, dat Engeland ook
na de opheffing der sancties de sterkte van
zijn vloot in de Middellandsche Zee op het
huidige peil wil handhaven en de bijstands
afspraak met de Middellandsche Zee-mogend-
heden wil verduurzamen, ofschoon deze af
spraak toch slechts ten nauwste verband heet
te te houden met de sancties en de daarmee
voor Engeland gepaard gaande oorlogsrisico's.
Het is echter mogelijk, dat de Dardanellen-
conferentie straks haar agenda zal uitbreiden
en zal trachten tot een Middellandsche Zee
pact te komen tot stabiliseering der machts
verhoudingen en waarborging van den vrede
in dit gebied. Mocht dit geschieden, dan zal
Italië wel zoo verstandig zijn actief aan de
conferentie deel te gaan nemen, want anders
loopt het gevaar, dat er zonder Italië besluiten
worden genomen, welke zich tegen Italië zou
den kunnen richten. Engeland heeft er trou
wens op aangedrongen de besprekingen zoo
lang te rekken, tot de opheffing der sancties
Italië zal mogelijk maken ,,to join the party".
Dat Engeland Turkije zou hebben aange
zet tot nemen van het initiatief voor
deze conferentie, gelijk Italië wil doen
gelooven, is niet juist. Reeds lang vóór het
Italiaansch-Abessinisch conflict en de daaruit
voortgekomen scherpe controverse tusschen
Engeland en Italië heeft Turkije herhaaldelijk
ballonnetjes opgelaten betreffende de noodza
kelijkheid van een remilitarisatie der Darda
nellen. Het is sinds jaar en dag een revisionis
tisch programpunt der Turksche politiek, ge
lijkwaardig aan die der andere revisionistische
mogendheden, welke zich bij de vredesregelin
gen na den grooten oorlog onrechtmatig ge
discrimineerd en in hun souvereiniteit beknot
achten.
Italië zelf is ook altijd revisionistisch gezind
geweest en met zijn verovering van Abessinië
heeft het op koloniaal gebied een eigenmach
tige revisie toegepast volgens internationaal
ontoelaatbare methoden, welke echter toch
toegelaten werden, omdat de belanghebbende
mogendheden en de voornaamste Volkenbonds
leden den moed en de kracht en de beginsel
vastheid misten om deze veroordeelde methoden
afdoende te weerstreven of daadwerkelijk te
bestraffen. Nu Italië, na Abessinië officieel te
hebben buitgemaakt, in de rij der „verzadig
de mogendheden" is getreden, toont het zich
bij de eerste de beste gelegenheid anti-revisio
nistisch, waaruit blijkt dat Italië geen haar
beter of minder baatzuchtig is dan b.v. Enge
land, dat door Italië om zijn egoïsme en heb
zucht werd verguisd. Al is de Abessinische oor
log ook niet de oorzaak geweest voor Turkije
om de Dardanellen-quaestie aan de orde te
stellen, wel heeft hij Turkije de behoefte aan
een herziening van het zee-engten-statuut nog
dringender dan tevoren doen voelen. Italië's
positie in het Oostelijk deel van de Middelland
sche Zee is tengevolge van de versterking van
de eilanden van de Dodekanesos en den „triomf"
in Abessinië zooveel krachtiger geworden en
de positie van Engeland is tengevolge van het
succes der Italiaansche strijdkrachten alsmede
tengevolge van de moeilijkheden met Palestina
en Egypte in ditzelfde gebied zooveel zwakker
geworden, dat Turkije meer dan ooit bedacht
moet zijn op zelfverdediging.
Het is dan ook het recht op zelfverdediging,
waarmee Turkije zijn verlangens naar een her-
militarisatie van de in 1923 gedemilitariseerde
Zee-engten rechtvaardigt.
In 1923 bij de conventie van Lausanne wer
den de Dardanellen, v'aar zooveel kostbaar
bloed der geallieerden en vooral van Enge
land vergeefs was vergoten in een mislukte
poging om dezen toegang tot de Zwarte Zee en
de daaromheen liggende landen te forceeren,
onder een door Engeland, Frankrijk, Italië,
Japan, Bulgarije, Griekenland, Roemenië, Tur
kije en Rusland gegarandeerd statuut geplaatst
dat niet alleen de vrijheid van scheepvaart,
maar ook een algeheele ontwapening in dezen
doorgang waarborgde. Dat aan Turkije het
zelfbeschikkingsrecht over de Dardanellen en
den daarachter gelegen Bosporus en Zee van
ccfo*ro
VAM
PCrEISCHL
Wij weten de gevoelens te ver
tolken van elk weldenkend en fijn
voelend landgenoot, ongeacht van
welke godsdienstige overtuiging,
wanneer wij hier openlijk protestee
ren tegen de herdenkingsrede Dins
dagmiddag in de Domkerk te
Utrecht in tegenwoordigheid van
H. M. de Koningin en de elite van
ons land uitgesproken door den
rector magnificus der Rijksuniversi
teit van Utrecht prof. dr. C. W.
Vollgraff.
Diens rede was in verband met
de plaats waar en de omstandighe
den, waaronder zij werd uitgespro
ken, onfatsoenlijk en bovendien in
hooge mate onwetenschappelijk.
Wij kunnen hieraan nog toevoe
gen dat deze rede ons door talrijke
toehoorders ook uit niet-katholieke
wetenschappelijke kringen als erger
lijk, ontactisch en onwetenschappe
lijk werd gekwalificeerd.
Een inzender schrijft ons:
Zou het bij het steeds toenemend verkeer
niet heel wenschelijk zijn, dat Katholie
ken altijd en allen een of ander insigne
dragen (mannen bijv. aan de binnenzijde van
nun revers), wat beteekent „wees zoo goed on
middellijk den meest nabijen priester voor mij te
roepen". Zoo'n insigne, speldje, medaille of wat
dan ook, moet dan m.i. internationaal zijn.
Ik weet wel, dat velen een of ander docu
mentje in dien geest in hun portefeuille dra
gen. doch dat brengt allicht indiscreties met
zich' mee en is bovendien tijdroovend, om van
andere bezwaren maar niet te gewagen.
Ik was Zondag één der eerste getuigen van
het ontzettende auto-ongeluk bij Arnhem. Ik
heb nooit een slagveld gezien, maar zóó stel ik
mij nu een slagveld voor. De weg was eenvou
dig bezaaid met tientallen slachtoffers, waarbij
stervenden, zwaar- en lichtgewonden waren.
De eerste dokter, die er bij kwam en die
ik vroeg: „Is hier ook geestelijke hulp noo-
dig?" gaf mij ten antwoord: „Ja, weet u
ook, of deze jongeman Katholiek is? Dan zou
geestelijke hulp hier zeer gewenscht zijn."
Ik kende echter niet één der slachtoffers en
kon dus zijn vraag niet bevestigend beantwoor
den. Ik heb den dokter toen gezegd: ,,Ik zal er
in alle deelen voor gaan zorgen." Juist kwam
de Amhemsche motorbrigade aanrennen, die
ik ophield en verzocht onmiddellijk een geeste
lijke te roepen, wat hij met prijzenswaardigen
ijver ten uitvoer bracht en kort daarna was
dan ook de eerste geestelijke aanwezig, spoedig
gevolgd door een tweede. (.Daarvan sprak „Het
Nieuws van den Dag" niet).
Toen ik na een poosje den geestelijke vroeg
of hij nog bijstand had kunnen verleenen, zei
deze mij, dat hij een generale absolutie had
gegeven.
Marmora werd ontnomen, vond natuurlijk
mede zijn oorzaak in het feit, dat Turkije aan
de zijde van de Centralen den oorlog had ver
loren. Had de wereld, gelijk toen gehoopt werd,
den weg naar een algemeene ontwapening be
treden, wellicht zou Turkije de behoefte aan
een herziening van dit statuut niet zoo pijnlijk
hebben gevoeld. Nu echter heel de wereld met
koortsachtige haast aan het herbewapenen is
geslagen en Japan zich van den Volkenbond
heeft teruggetrokken, en Engeland en Italië
tegenover elkander staan, terwijl de eigen
machtige „fait acompli"-politiek meer succes
sen boekt dan het collectieve veiligheids
systeem, kan Turkije niet langer berusten in
de indertijd te Lausanne vastgestelde situatie
op een van zijn strategisch meest belangrijke
punten. Het wil de volle souvereiniteit terug
hebben over de zee-engten en is bereid zich te
verplichten tot het toestaan van een vrije door
vaart voor het handelsverkeer en een strikt
beperkte voor oorlogsschepen van niet in de
Zwarte Zee thuisbehoorende mogendheden.
Turkije had het voorbeeld van Duitschland en
Italië kunnen volgen en eenvoudig de Darda
nellen eigenmachtig kunnen versterken. Het
heeft dat echter niet gedaan, maar deze quaes-
tie protocolair en legaal aan de betrokken mo
gendheden ter behandeling voorgelegd. Het
staat daardoor moreel sterk, en als de mogend
heden niet v'enschen, dat de eigenmachtige
verdragschenderij epidemisch wordt, zullen zij
het voorbeeldige Turkije genoegdoening moeten
geven. Behalve dan van Italië is er geen ern
stige oppositie tegen de voorstellen van Tur
kije, die vooral door Rusland, Turkije's grooten
vriend en hevig bij de quaestie geïnteresseerde,
krachtig gesteund worden, gerezen. Belangrij
ker echter dan een nieuwe regeling van het
Dardanellen-statuut is de quaestie van een ge
heel de Middellandsche Zee betreffend pact
dat misschien uit de thans gaande zijnde be
sprekingen kan geboren worden.
Over het onderwerp „Nederlands strategische
politieke positie in het licht der jongste ge
beurtenissen" heeft de Luitenant-generaal, b.d.
H. van Ermel Scherer Dinsdagavond te Vlis-
singen in het Concertgebouw het woord ge
voerd in een bijeenkomst georganiseerd door de
Ver. voor Nationale Veiligheid.
Nederland neemt, aldus spr., bij een conflict
in West-Europa een sleutel-positie in.
Die sleutelpositie eischt echter een behoor
lijke verdediging, wil cte deur op slot blijven,
in West-Europa en in Azië. Daartoe is in Ne
derland noodig een behoorlijk paraat leger, dat
onmiddellijk na mobilisatie kan vechten.
Wij moeten ons leger opnieuw gaan opbouwen
en dat kan, door een opleiding, waarbij reserve
officieren en dienstplichtige onderofficieren op
geleid worden in hun oorlogsonderdeelen met
de menschen, die zij zullen commandeeren. Dit
eischt een belangrijke uitbreiding van de lich
ting.
Voor Indië moet ook het noodige geschieden.
Wij hebben vooruit te rekenen met het ge
vaar eener strategische overvalling. Er moet
een afzonderlijke troepenmacht op een of an
dere wijze beschikbaar komen. De dekking kan
echter altijd maar een paar dagen stand hou
den, totdat de tegenstander sterkere troepen
kan inzetten. Zelfs de beste mobilisatiedekking
heeft dus alleen waarde, als daarachter een le
ger mobiliseert, dat na een paar dagen paraat
is en dus niet bij de mobilisatie nog opgebouwd
moet worden.
De tweede zaak, die de oplossing van het
vraagstuk vertroebelt, is het vliegergevaar. De
hoofdverdediging daarentegen zal men noodge
dwongen moeten zoeken in het luchtafweerge
schut.
Wij staan voor de keuze: offers brengen met
de groote kans buiten een oorlog te blijven en
in elk geval een gewicht in de schaal te leg
gen, dat de handhaving van ons zelfstandig
volksbestaan waarborgt, dan wel in onmacht
afwachten, wat er met ons gebeuren zal en
ondergaan.
KLATEN, 22 Juni. (Aneta). Met toestemming
van de hoogste kerkelijke autoriteit zal
waarschijnlijk voor het eerst in de kerkgeschie
denis bij godsdienstige plechtigheden gebruik
worden gemaakt van gamelan-begeleiding, bui
ten het R.K. kerkgebouw opgesteld. De muziek
wordt gespeeld in den z.g, pelog-toonaard (een
reeks van ketels gestemd in een bepaalde toon
schaal), terwijl het motief der muziek is ont
leend aan die welke gebezigd wordt wanneer
een vorst op Java een tempel binnenschrijdt.
