Interview met Aartshertog Jozef Frans Vreeselijk ongeluk bij Barendrecht Hevig gevecht in Zuid-Hoenan Het Belgische regeeringsprogram De kapitaalvlucht uit Frankrijk ZIJN PERSOONLIJKHEID De bril van Italië DE NEGUS HEDEN NAAR GENÈVE DE WRIJVING TUSSCHEN CHINA EN JAPAN VASTBERADEN AANVAL DER KWANGSITROEPEN Het nieuws van heden DE BAROMETER 1. VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS DONDERDAG 25 JUNI 1936 - OCHTENDBLAD BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 centper kwartaal f 3.25per post, per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20014 De buitenlandsche politiek zal het kabinet ongewijzigd, blijven volgen De sociale hervorming nader toegelicht Zwitsersche bankbeambten kunnen het werk niet af Twee richtingen beheerschen thans het politieke Europa: communisme en fascisme Uitzichten en inzichten Het Weer Dame en heer door Pullman-trein gegrepen en op slag gedood ^101 Hoe de Italiaansche pers de op heffing der sancties beziet GENERAAL VALLE TE BERLIJN Goudsmokkelsyndicaat ontdekt in Japan Minister Eden ontvangt het eeredoctoraat Opwinding in Japan over de be schieting van een Japansch vrachtschip De financieele lasten der Sovjet-Unie Conversie van leeningen en ver laging van den rentevoet De Nankingtroepen genoodzaakt zich verscheidene kilometers terug te trekken naar ver sterkte stellingen De inleiding tot den burgeroorlog in China? NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et, ingex. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voer de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek. ijflp In Santiago kan men op straat in tonnen offeren, voor de uitzending van Chili naar de Olympische Spelen te Berlijn BRUSSEL, 24 Juni (Reuter). In de rege ringsverklaring, die hedenmiddag in de Ka mer door minister-president Van Zeeland is voorgelezen, werd een uiteenzetting ge geven van de middelen, die de regeering zal bezigen op het gebied der sociale hervor ming. Voornamelijk behooren hiertoe de minimum-Ioonen, betaalde vacanties en een 40-urige werkweek in de z.g. ongezonde be drijven. Tevens werden maatregelen aangekondigd ten behoeve van dgn middenstand, mits de econo mische toestand gunstig en de begrooting in evenwicht blijft. De regeering wenscht de verlaging der douane rechten, vergrooting van den bloei der industrie, staatscontrole op de credietinstellingen en de instelling van een landbouw-credietorganisatie. In de verklaring werd voorts de herziening van de wet op de naamlooze en andere ven nootschappen aangekondigd. De regeering is vastbesloten de in de grondwet neergelegde vrij heden te verdedigen. Het parlement zal zijn werkzaamheden beter moeten organiseeren. De begrootingen moeten Vóór Februari zijn afgehandeld, zoo niet, dan zouden de voorgaande begrootingen krachtens een wet van toepassing moeten worden. De regeering stelt vermindering van het aantal afgevaardigden en senatoren, alsmede de instelling van een staatsraad voor. Aftreden der regeering zal slechts onder bepaalde om standigheden mogelijk zijn. Invoering zal worden gevraagd van het in stituut der volksstemming. De corporatieve or ganisatie zal het onderwerp van een wetsvoor stel vormen, alsmede de kwestie van de onver- eenigbaarheid van openbare ambten. Degenen, die zich schuldig maken aan mis bruiken op financieel gebied, zullen gestraft Worden. Koninklijke commissarissen zullen zich bezig houden met de regeling der financieele, indus- trieele en commercieele vraagstukken. De regeering zal de buitenlandsche poli tiek harer voorgangers blijven volgen. ZüRICH, 24 Juni. Volgens berichten in de Zwitsersche bladen heeft de kapitaal- vlucht uit Frankrijk naar Zwitserland tot een interpellatie geleid in den Grooten Raad van Genève. Het Geneefsche bankpersoneel heeft aan dezen Raad een schrijven gestuurd, waarin wordt ge legd, dat door den geweldigen toevloed van Rransche klanten het bankpersoneel sedert ®enige weken niettegenstaande het langdurige overwerk niet in staat is geweest alle opdrach ten uit te voeren, zoodat de directies der ban ken genoodzaakt waren een groot aantal werk loze bankbedienden uit de provincie in dienst te nemen. De Geneefsche bankbeambten vreezen nu, dat deze nieuwe arbeidskrachten na het be ëindigen van hun speciale taak, zullen wor den gehandhaafd en dat zij zelf zullen wor den ontslagen. De aandacht van de regeering is gevestigd °t> de mogelijkheid, dat de toekomst zich in deze richting zou ontwikkelen. In een zonnige villa op den z.g. Rozenheuvel in Budapest woont een charmante aarts hertogelijke familie: Aartshertog Jozef Frans, zijn echtgenoote aartshertogin Anna en hun 5 kinderen. Wanneer men den tuin binnen komt verraadt niets de aanwezigheid van zoo hooggeplaatste bewoners, alleen de livreien van de huisknechten en de Habsburgkroon op den in den tuin geparkeerden wagen bewijzen dat men bij leden van het keizerlijke huis te gast is. De aartshertogen, die in Hongarije wonen, zijn hoewel ze zich politiek niet op den voor grond plaatsen officieel als leden van het huis Habsburg erkend en als zoodanig worden ze ook bijzonder gewaardeerd. Zoowel Aartshertog Jozef Frans als zijn vader aartshertog Jozef zijn lid van den senaat. We moeten ook niet vergeten, dat Hongarije, ondanks de afwezig heid van den koning staatsrechtelijk altijd een koninkrijk is gebleven en dat Horthy slechts diens plaatsvervanger is, zoolang restauratie tot de politieke onmogelijkheden behoort. Met Horthy is aartshertog Jozef Frans bijzonder bevriend, de rijksbestuurder is dikwijls zijn gast. Deze Habsburger is wel een bijzonder be gaafd lid van zijn huis en door de natuur met onderscheidene talenten bedeeld. Wanneer ik zijn bibliotheek binnenga zie ik een rijzige per soonlijkheid met den rug naar mij toegekeerd voor een bureau ministre staan. De aartshertog keert zich om, om me te begroeten. Hij is meer dan een grandseigneur, hij is een groot man. Er straalt warmte uit zijn wezen en uit de manier, waarop hij me een plaats aanbiedt en begint te spreken verraadt zich de sterke mensch. Ook zonder Habsburg te heeten zou een persoonlijkheid als hij, met zijn vastbera den trekken en de intuitief begrijpende staal blauwe oogen in Hongarije een groote rol kun nen spelen. Van alle nog in leven zijnde aartshertogen, staat aartshertog Jozef Frans naar den graad van bloedverwantschap het dichtste bij den ouden keizer Frans Jozef, veel dichter dan de troonpretendent Otto. Vertegenwoordigers van de oudere generatie beweren dan ook, dat hij precies dezelfde staalblauwe oogen heeft als de overleden keizer. Die opvallende oogen hebben een scherpen kijk op alles, wat van dezen tijd is, op menschen en problemen. Ik zit tegenover sen man, die door zijn bloed aan een oude traditie gebonden is, daarbij een dichter en philosoof en toch staat deze mensch midden in het practische leven. Hij weigert zijn tijd met het peinzen over 'n onherroepbaar his torisch verleden door te brengen. Wel staat hij op een hoog punt, vanwaar hij het leven beziet, maar het is niet de ivoren kluis der dilettan tistische ijdelheden, veel meer de wachtpost in het gebergte, waar allen staan, die zich door eigen kracht en eigen ervaring tot groote men schen gevormd hebben. „Ja, nu moet ik een generale biecht voor u afleggen, wat wilt u hooren? Jeugdherinnerin gen? Die heb ik nog niet, wat denkt u, ik ben toch nog een jonge man, ik ben pas 41 jaar en sta nog aan het begin van mijn leven. Hopelijk heb ik nog heel wat voor mij. Of ik aan het front was? Ja, u heeft misschien gehoord, dat ik als 18-jarige jongeman het treurige bevel, dat den terugtocht onzer troepen aan het Ita- liaansche front bevatte, over de buiten haar oevers getredene Piave gebracht heb. Omdat niemand zich vrijwillig meldde, deed ik het en zwom over de rivier." Voor deze levensgevaar lijke onderneming kreeg de aartshertog de gouden dapperheidsmedaiile. Kort na den oorlog was hij weer in levens gevaar. Onder het communistische interregnum van Bela Kun bestond het plan de geheele aartshertogelijke familie om te brengen. Slechte aan de persoonlijke interventie van den Engel- schen koning was het te danken, dat aartsher tog Jozef' Frans gered werd. Toen Hongarije on der het regime van Horthy weer tct rust kwam, kon de jonge Habsburger zich aan zijn plichten en liefhebberijen wijden. Een van zijn gouver neurs, graaf Takach Tolvay, thans president van den Hongaarschen oudstrijdersbond, die den jongen aartshertog van zijn 12e tot zijn 15e jaar bij zijn studies behulpzaam was, ver telde me hoe leergierig de jongen was en hoe zijn belangstelling ach uitstrekte naar alle richtingen. Na het eindexamen van het gym nasium, waar zijn ouders hem op advies van Takach Tolvay heenstuurden, werd de jonge aartshertog student in de rechten en staats wetenschappen. Hij doctoreerde in deze beide vakken en behaalde bovendien nog het docto raat in de economie. Als student toonde hij ai een buitengewone belangstelling voor Hongarije en zijn cultureele geschiedenis. Doordat koning Karei niet naar Hongarije terugkeeren kon, werden de daar levende jonge aartshertogen van zelf meer op den voorgrond gebracht, hoe wel aartshertog Jozef Frans herhaaldelijk ver klaard heeft, dat hij niet van plan is, de legi tieme plaats, die aan Otto toekomt, in te ne men. Bovendien is de idee van een konings keuze in Hongarije op het oogenblik niet ac tueel. De aartshertog heeft den kleinen Otto als kind in Weenen gekend, maar hem daarna niet meer teruggezien. Geïnteresseerd vraagt hij naar mijn indrukken van Steenockerzeele. Als ik op het politieke thema probeer verder te borduren, antwoordt hij: „Over politieke kwesties kan ik tot mijn spijt niet veel zeggen, maar iets wil ik u toch wel verraden, dat ik een groote bewondering voor Mussolini heb. Toen ik dezen mensch voor het eerst zag, voelde ik een blijde verwondering in mij, een verwantschap. Hij is een waarachtig koningsmensch. Het is bijna niet te gelooven, dat deze man uit eenvoudige volkskringen is voortgekomen. Hij is niet alleen een groote geest, maar ook een man met een warm hart, een goede vriend. Ik ben er vast van overtuigd, dat hij een op recht vriend van Hongarije is. Zelden ontmoet men menschen van een zoo hooge geestelijke be schaving." De aartshertog liet mij daarop een portret van Mussolini zien, dat hij op zijn schrijftafel heeft staan. Ik bestudeerde het handschrift en kwam tot de grafoiogische conclusie, dat deze man een groote en hartstochtelijke liefde in zich heeft, maar dat in beslissends momenten bij al zijn daden het verstand richtinggevend is. „Natuurlijk," zei aartshertog Jozef Frans, „en dat is ook het juiste, zoudt u misschien van uit een soort sentimentalisme willen regeeren?" „Bent U fascist?" „Er zijn op het oogenblik twee richtingen, die het politiek strijdbeeld van Europa beheerschen, communisme en fascisme. Ik kan mij moeilijk achter het communisme stellen, dat mij niet sympathiek is. Het is mo gelijk, dat er eerst na den eindstrijd tusschen deze twee groepen in de verschillende landen een meer gematigd democratische politiek mo gelijk is. Mussolini, Starhemberg, Hitier Hier onderbrak de aartshertog zich zslf. Het feit, dat hij deze drie namen achter elkaar uit sprak, was zeer interessant. „Houdt u een dictatuur in Hongarije voor den juisten staatsvorm?" „Hongarije is op den duur voor een dictatuur veel te individualistisch, maar door vele landen zal een fascistische wind waaien en al naar gelang van het bij zondere karakter van ieder land zal het eind resultaat politiek anders zijn." De aarts hertog verliet het politieke terrein en ik begon met hem over zijn liefhebberijen te spreken. Hij is n.l. voorzitter van een wetenschappelijke vereeniging in Hongarije: „Palatinus". Hij bezit een eigen laboratorium, waar hij natuurweten schappelijke experimenten maakt. Op dit ge bied is de aartshertog volkomen self made man. Na 'n tienjarige studie behoort hij tot de uit vinders op dit gebied. Hij interesseert zich in het bijzonder voor het samenstellen van syn thetische mineralen, voor lichtgevende kleuren, voor experimenten met glas en ceramiek. Ook het laboratorium voor lage temperaturen in Leiden trekt zijn belangstelling. Hij wil zelfs naar Holland komen om het laboratorium van professor de Haas te bezoeken. Ook was hij bij le Chatelier in Parijs en bij Eitel in Berlijn. „In Januari was ik nog in Duitschland. Ik kan dat zonder meer doen. Ik ga er immers als sports man en als man der wetenschap heen. Ik ben een hartstochtelijk automobilist. Onlangs was ik ook met mijn wagen in Italië. We zijn tot Assisi gereden en toen terug over Ravenna. Kent u Ravenna met zijn Pineta en Marina di Ravenna waar je voortdurend aan Dante her innerd wordt?!" Ik deelde de bewondering voor Ravenna en herinnerde mij met vreugde, hoe ik op een vroegen voorjaarsmorgen door het bosch zwierf, waar Dante in ballingschap zijn troost heeft gezocht. „Ja, Ravenna is een byzantijnsch pa radijs voor dichternaturen. Ik heb gehoord, dat U ook dichter bent en een tooneelstuk hebt ge schreven." „Is het niet goed voor den mensch veelzijdige interessen te hebben? Dat geeft aan ons leven toch een rijken inhoud. Ja, ik heb een paar dichtbundels uitgegeven in de Hon- gaarsche taal, maar die zult u wel niet kunnen lezen. Ik heb ook een spel geschreven: „Ko- lumbus". Het zal nog dit jaar in druk verschij nen." „U moet die gedichten in het Duitsch om- dichten." „Ja, misschien doe ik het wel. wan neer ik er toe kom. Dat moet ik u nog vertel len, dat ik voorzitter ben van een commissie, die propaganda maakt voor Budapest als stad van geneeskrachtige baden. Ik werk al 10 jaren in deze commissie en wij hebben goede resul taten. Ik interesseer mij ook voor midden- standspolitiek en ben voorzitter van 'n commis sie tot bescherming van handelslieden en klei ne industrieelen. Wij hebben een druk leven. Mijn vrouw is presidente van de meisjespad- vindsters en werkt in verschillende charitatieve vereenigingen. Bovendien heeft ze de zorg voor haar kinderen, 3 meisjes en twee jongens. Sir Baden Powell was dikwijls onze gast. Het zal misschien den Hollanders interesseeren, dat professor van Bremen ons den raad gegeven heeft in Budapest een ziekenhuis voor rheu- matieklijders te bouwen. Dit Hollancteche ad vies zal worden opgevolgd." Tenslotte vraag ik den aartshertog of hij zich wil laten photogra- feeren. Hij is dadelijk bereid, ofschoon de vol gende bezoeker al aangemeld is. Terwijl de op name wordt voorbereid vertelt hij me nog, dat hij ook 'n studie over den Hongaarschen dichter Zrinyi geschreven heeft, die in 1664 gestorven is. Hij schrijft het voor me op. Ik zie, dat zijn handschrift in verschillende punten overeen komst vertoont met het schrift van Mussolini. MARGREET VOOGD. Verwachting: zwakke tot matigen wind uit Noordelijke tot Westelijke richtin- gen, half tot zwaar bewolkt, waarschijn- lijk weinig of geen regen, iets koeler. Verdere vooruitzichten: langzamerhand verdere afkoeiing. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil Woensdagavond omstreeks kwart over zeven zijn de heer J. T. H. Lisman, wonen de te Barendrecht en mej. T. Bunk uit Rotterdam, op een onbewaakten overweg onder Barendrecht door den Pullman P 57 gegrepen en onmiddellijk gedood. De slachtoffers werden door den trein in de langs de spoorbaan loopeude sloot ge worpen, waaruit zij door personeel van den trein, welke terstond stilhield, werden bevrijd. De dood was echter reeds ingetreden. De drie jongste kinderen van Aartshertog Jozef Frans en Aartshertogin Anna. Van links naar rechts: Aartshertog Jozef Arpal; Aartshertogin Anna Theresia en Aartshertog Istvan Domonkos ROME, 24 Juni. De Italiaansche pers, aldus het agentschap Stefani, wijst er op, dat de „in drukwekkende uitspraken tegen de sancties in het Fransche en Engelsche parlement", een gevolg zijn van cite geweldige en volkomen over winning van Italië ever Abessinië, welke door een nieuwe overwinning te Genève gevolgd zal worden, waar de sancties hun einde zullen vinden. Doch Italië bereidt zich reeds voor op zijn derde overwinning, die van cte bevrijding der Abessiniërs, die het van barbarisme en slavernij heeft gered. Het Giomale d'Italia voegt hier-nog aan toe, dat Italië, bewust van zijn kracht, zich op maakt om opnieuw mede te werken aan de regeling der internationale problemen. Deze medewerking zal op nieuwe basis moe ten aanvangen, daar rekening gehouden moet worden met nieuwe waarden, die zich gevormd hebben naast die, welke door de sancties ver woest zijn. BERLIJN 24 Juni. (D. N.B.) De Italiaan sche staatssecretaris voor de luchtvaart, gene raal Valle, is vanmorgen per speciaal vliegtuig hier aangekomen. LONDEN, 24 Juni (Reuter-ANP) De Negus zal morgen om 2 uur des middags naar Genève vertrekken. TOKIO, 24 Juni. (A. N. P.) De politie heeft een internationale bende van goudsmokkelaars, waarvan o.a. zeven Japanners deel uitmaakten, gearresteerd. De bende heeft sedert 1933 onge veer 2.213 K.G. goud, ter waarde van 7 Va mil- lioen yen, van Japan, Korea, en Mandsjoekwo naar Sjanghai gesmokkeld, waarbij het door Chineesche medeplichtigen verder verzonden werd. De bende heeft hiermede naar schatting meer dan een millioen yen winst gemaakt. LONDEN, 24 Juni. (Reuter). De universiteit van Oxford heeft den minister van buitenland sche zaken Anthony Eden, de waardigheid van „doctor honoris causa" in de rechtsgeleerdheid vêrleend, Aartshertog Jozef Frans in gesprek met' de interviewster Volgens berichten uit Tokio van het agentschap Domei en de persstemmen der laatste 24 uur, heeft de reeds eerdei ge melde beschieting van een Japansch vracht schip door een Chineesch douanevaartuig in Japansche kringen groote opwinding veroorzaakt. Domei meent een krachtige protestnota van het Japansche vlootcommando van Port Arthur en van het oppercommando te Tientsin aan de Chineesche douane-autoriteiten te kun nen aankondigen. Naar het agentschap verder meldt, bestaat de mogelijkheid, dat een Japansche kruiser naar Tangkoe wordt gezonden. De Japanners eischen uitgebreide toezeggingen, dat derge lijke gebeurtenissen in de toekomst zich niet zullen herhalen. Zij verlangen herziening van de douanevoorschriften en eventueel terug trekking van de douane-zeevaartuigen. Naar vernomen wordtt, volgen de plaatse lijke marine- en leger-autoriteiten de ontwik keling van den toestand met groote bezorgd heid, daar men het gebeurde beschouwt ais het begin van een nieuwe Japansche actie, waar door de veiligheid van Noord-China in gevaar wordt gebracht. Ook een officieel profest van Tokio te Nanking zou te wachten zijn MOSKOU, 24 Juni (Reuter) Er zal een conversie op groote schaal plaats vinden van alle binnenlandsche leeningen, welke in Sovjet- Rusland zijn uitgegeven. Tegelijkertijd zal de rentevoet worden verlaagd der reeds uitgege ven of nog uit te geven leeningen. Op deze wijze is de regeering van plan haar financieele lasten te verminderen. Op 1 Januari 1936 heeft de staat op binnen landsche schulden ten bedrage van 14 milliard roebel een gemiddelde rente van 10 pCt. moe ten betalen. Men weet nog niet, of de staat in dezelfde verhouding het rentetype der buitenlandsche schulden zal verminderen. HONGKONG. 24 Juni (Reuter). Het eerste werkelijke treffen der troepen in Zuid-Hoenan, waaruit mogelijk de burgeroorlog tusschen Nanking en Kwangsi zal kunnen voortkomen, heeft zich gisteravond voorgedaan, volgens berichten uit Chineesche bron. De ontmoeting vond plaats nabij Kiyang. De Kwar.gsitroepen gingen tot een vastberaden aanval over op de Nankingtroepen, die verschei dene kilometers terugtrokken naar versterkte stellingen. Men weet nog niet hoeveel dooden er gevallen zijn. Het gevecht was kort, maar hevig. Gezien de aan beide zijden betoonde hardnekkigheid, zon het zeer waarschijnlijk zijn, dat naby Kiyang binnen zeer korten tijd een groot gevecht zal worden geleverd. Het agentschap Domei meldt uit Kanton, dat een botsing zou drei gen in Hoenan tusschen de Kwangsi- troepen die te Ling Ling, in het Zuiden der provincie gestationneerd zijn, en de regeeringstroepen, die in Zuidelijke richting opmarcheeren. Verder zou de Chineesche generaal Tsjen Tsji Tang in allerijl versterkingen zenden naar de grenzen van Kwantoeng en Foekien. Nanking zou in het Zuiden van Foekien de beschikking hebben over 50.000 man. Hevig gevecht in Zuid-Hoenan tusschen de Kwangsi- en de Nankingtroepen. Minister-president Van Zeeland zet in de Bel gische Kamer het regeeringsprogram uiteen. De Dardanellen-conferentie schuift de behan deling van principieele kwesties voorloopig terzijde. De Negus vertrekt heden naar Genève. Het Italiaansche Episcopaat in bijzondere audiëntie by Z. H. den Paus. Overbelasting van werkzaamheden aan Zwit sersche banken door kapitaalvlucht uit Frank rijk. Minister De Graeff naar Genève vertrokken. Memorie van Antwoord aan de Tweede Kamer betreffende het onderzoek van ongevallen met burgerlijke luchtvaartuigen. Stand der clearing met Duitschland per 23 Juni. Ernstig ongeluk op den onbewaakten overweg onder Barendrecht; twee dooden. Dader van roofoverval te Geffen in Oss aan gehouden. New Yorksche beurs: herstel gevolgd door reactie op winstnemingen; slot vast. Stand op Donderdag 1 uur vjn.: 760.4 Vorige stand: 764.8

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1936 | | pagina 1