Hoe de kauwgummi
ontstond
ZONDAG 5 JULI 1936
WEELDERICE BLOESEMS EN GLIMMENDE
VUURVLIECEN - HET FESTIVAL DER
DOODEN - KINDEREN SPELEN EEN
VOORNAME ROL
Volksliefhebberij
a.
stuk
gen versierde Japansche straat gedurende de zomerfeesten
Kikkoten-ceremonie
Dragers der geesten
de oude hoofdstad van Japan, waar de
kerseboomen bewondert
Japansche reinheid
Dank zij de verbanning tan
een generaal
Om de dooden te eeren wordt er op O Bon gedanst op het rhythme van trom en
handengeklap
Japan is het land van de heerlijk geurende
bloemen, de weelderig kleurige bloesems en
de feesten. De liefde voor bloemen is een
der meest kenmerkende eigenschappen van den
Japanner en hij zou een bestaan zonder deze
eentonig en droevig vinden.
Bovendien is hij dol op feesten en pretmaken
en voor den vreemdeling wordt de bekoring
van dit betooverende land nog grooter door de
oude legenden, gebruiken en mythen, aan deze
feesten verbonden.
In dat land vol poëzie heeft elke maand haar
eigen bloemen en eigen feest. Reeds in Janu
ari, wanneer het nog koud is, prijken er rose ten
witte bloesems aan de pruimeboomen, die in
Februari en Maart voortduren, wanneer zich
bereids veldbloempjes beginnen te vertoonen
en perzikbloesems aan de boomen pronken. April
is de beroemde maand der kersebloesems; in
Mei vertoonen zich reeds vroeg de azalea's en
de purperen of witte wisteria chinensis, ter
wijl de pioenen met haar schelle kleuren den
overgangstijd naar Juni vormen, waarin men
overal de Irisbloem kan bewonderen benevens
velerlei soorten van camelia's. Juli brengt de
winde (convulvulus), leliën en de roode pa
paver, terwijl men in Augustus, liefst vroeg in
den morgen, de heilige lotusbloem drijvende op
het water kan aanschouwen, waarvan de knop
pen openspringen met een aangenaam geluid,
een uniek verschijnsel onder de bloemen.
Prachtige dahlia's met haar levendige tinten
ontmoet men in September, terwijl de hagi-
(lespedeza) bloem zich in twee kleuren laat be
wonderen. De nationale bloem, de chrysanthe
mum, ziet men gedurende de maanden October
en November in haar talrijke schakeeringen,
terwijl in deze laatste maand en veelal nog in
December de eschdoornboomen met hun vlam
mende tinten de berghellingen kleuren en nog
een klein soort chrysanthemum kangiku zich
vertoont. De pruimebloesem telt eenige hon
derden variëteiten; de camelia meer dan hon
derd, de azalea zestig tot zeventig en de chry
santhemum meer dan duizend verschillende
soorten.
Sommige feesten dateeren van meer dan tien
eeuwen terug. De ceremoniën aan deze matsuri
(feestdagen) verbonden worden aan het keizer
lijk hof trouw opgevolgd. De Mikado moet elk
jaar, op den eersten dag van het jaar, reeds
om vier uur in den nacht zijn legerstede ver
laten om op de voorgeschreven wijze zijn li
chaam te reinigen en nieuwe kleeren aan te
trekken.
De kinderen vooral genieten van deze fees
ten, waarvan dat op den derden dag der derde
maand speciaal aan de meisjes en dat van den
vijfden dag in de vijfde maand speciaal aan de
jongens is gewijd. Japan verdient niet daarom
alleen den naam van „het Paradijs der kinde
ren", doch ook omdat in het geheele rijk de
kinderen met een heiligen eerbied worden be
handeld en slaan en harde straffen daar on
bekend zijn. Elke kleuter, die vaak met een
merkwaardige volharding steeds verder van
huis loopt en dan verdwaalt, kan zeker zijn
overal een dak, voedsel en bescherming te vin
den, om daarna weer te worden teruggebracht.
Zij dragen daarvoor aan hun obi (buikband)
een klein houten of metalen plaatje (maigo-
fuda), waarop hun naam en adres zijn ge
schreven en dat zij bewaren tot zij groot ge
noeg zijn om mondeling de noodige inlichtin
gen te kunnen verschaffen. Bij alle feesten ge
ven de kinderen den doorslag en staan zij voor
aan in de rij der feestvierenden.
In Japan is de ster Vega van den Melkweg
bekend onder den naam Shokujo, Weef
ster. Zij gaf reeds meer dan duizend jaren
aanleiding tot het vieren van een algemeen
volksfeest, Tanabata-matsuri genaamd. Het is
identiek met het Chineesche feest Tchi-Nu ter
eere van de Weef-godin en wordt, vooral op het
platteland, steeds gehouden op den zevenden
dag van de zevende maand. Hierbij worden dan
niet gevolgd de vroegere aanwijzingen der
maan, doch de zonnekalender geeft den tijd
aan. De datum van het Tabanata-feest ver
schilt al naar gelang van den ouden (Chinee-
schen) of nieuwen kalender, zooals ook die van
het Nieuwe Jaar. In Kobe bijv. valt genoemd
feest op 28 Augustus.
Alom in de dorpen ziet men op deze dagen
boven de huizen hooge bamboestaken uitste
ken, waaraan soms zeer lange papierstrooken in
vijf kleuren: wit, rood, zwart, paars en geel en
in verschillende vormen zijn gebonden. Ook pa
pieren imitaties van schijven der water
meloen worden als versiering gebezigd. De
kinderen gaan om de met meloenen, eierplan-
ten en dango- of mochikoeken prijkende tafels
zitten en vragen de Weefster om voorlichting.
In de handen klappende en wierook brandende
smeeken de kinderen, dat de ster hun geluk zal
brengen en hun naai- en weefwerk verbeteren.
Met lange papieren strooken versierde lantaarns
worden opgehangen; ook worden offers voor
het huisaltaar, butsudan, gebracht. In de school
krijgen de schoolkinderen feest en het volk eet
vermicelli (udon), die eerst wordt gekookt en
dan in koud water gedompeld. De samenkomst
van den Schaapherder met de Weverprinses
wordt gevierd door het dansen van de Taba-
nata-odori. De kinderen trekken kostbare cos-
tuums aan met schel-roode onderkleeren, een
ceintuur van goud en purper, benevens fantas
tische hoofddeksels met zilveren pinnen en
schildpadhuiden, terwijl zij nog een handdoek
om het gezicht winden. Zij dragen fraai versier
de miniatuur-trommen, waarop zij het rhythme
van hun zang en dans slaan met kleine stokken
van lakwerk.
Dit vroolijk gezelschap wordt begeleid door
de kindermeisjes die eveneens op haar mooist
zijn gekleed, doch in plaats van trommen bont
beschilderde regenschermen dragen. De maat
van den dans is zeer langzaam, want de lange
zware rokken belemmeren de kleuters in hun
vrijheid van beweging.
Alle versierselen worden den volgenden dag
afgebroken en in de rivier geworpen'! Op de pa-
pierreepsn staan de odes, geschreven met inkt.
waarin het sap van een pompoen is gemengd.
Het schrijven ter gelegenheid van dit sterren-
feest bevordert, naar het heet, het schoonschrij
ven der kinderen. Over de legende, aan dit
poëtisch feest verbonden, schreef Lafcadio
Hearn zijn fraaie „Romance of thteMilky Way".
Volgens deze legende is de ster Tabanata (Vegaj
van de ster Hikoboshi herdersknaap (Aquila)
gescheiden door den zilverstroom gin-ga, on
zen Melkweg, als meer gewonen naam met
Ama-no-gawa gedoopt. Steeds leven zij in vu
rig heimwee naar elkaar, doch slechts één
nacht van het jaar, in den zevenden nacht
van de zevende maand, mogen zij te zamen
komen
Deze dag wordt dan ook in het bijzonder in
eere gehouden door echtelieden, die liefdesge
dichten op bont gekleurde papierstrooken schrij
ven, om deze te bevestigen aan lange bamboes.
Vroeger schonken geliefden, die elkander tij
delijk moesten verlaten, elkaar een himo, band.
dien zij om het middel bonden en waarvan zij
zich niet meer mochten ontdoen voor zij, even
als de Herdersknaap en het Weefmeisje, el
kaar weer zouden ontmoeten.
Een andere poëtische volksliefhebberij in
Japan, tegen het einde van de maand
Juni is het bezoek der plaatsen waar veel
vuurvliegen, hotaru, worden gevonden, vooral
die waaraan legenden verbonden zijn. De auto
illuminatie dezer diertjes (luciola vitticolis of
piclicollis)die in Japan een ander soort vor
men dan elders, werd door dr. Wamsé van To
kio bestudeerd. Slakken bijv. worden door hen
niet gegeten. Volgens hem is de bron van het
licht een tros cellen, door een dun doorschij
nend vlies, aan het uiteinde van den onderbuik,
overdekt. Deze gele cellen beginnen, zoodra ze
door de medewerking van het insect in contact
komen met de zuurstof der lucht, te gloeien.
Tusschen deze cellen bevinden zich zeer fijne
haarbuisjes, en zoodra het diertje daardoor
versche lucht inademt, heeft oxydatie plaats en
ontstaat licht.
Daarentegen beschouwt Reichenbach de lich
tende stof als od in hooge intensiteit. Volgens
Dubois, een Fransch physioloog, wordt het
'ijen
leiyk
ik op
ïtter
met
ik.
we-
iiyke
dol.
ding.
'rens
laats
•züde
hter-
r be-
n uit
sche)
/angt
3-tal,
rijzen
een
den
t 60,
;t de
actie-
en:
g van
Vonk
is be
rm de
eerste
onder
Lim-
3 ester,
lat de
.800.—
ïeeren
Ned.
;n dr.
Rot-
terdag
3-wed-
ien in
2. ir.
elman,
ir. J.
Baer-
pnt.;
nt.j 4.
nt.
races
JAPAN 'N LAND VOL POËZIE
lichten van lichtgevende dieren veroorzaakt door-
twee stoffen: luciferine en luciferase, zoodra
beide met elkaar in aanraking komen. E. Newton
Harvey zoekt de oorzaak van het lichten in de
aanwezigheid van photogenine en photophe-
leïne, welke stoffen, met water vermengd in
de verhouding van 1:600.000.000 nog een duide
lijk waarneembaar licht verspreiden.
Wanneer de kinderen deze vuurvliegen van
gen, zingen zij liedjes te hunner eere, meenen-
de dat de insecten op hun uitnoodiging zijn ge
komen. Zij vragen hun dan aan hun kant der
rivier te komen, waar het water zoet en hel
der is, waarschuwend tegen den bitteren smaak
van het water aan den anderen oever. Want
„die slimme glimwormen verbergen zich, als
zij worden opgejaagd, in het maanlicht". Wan
neer zij hun schemerschijn door de takken
der boomen werpen, gaan talrijke bezoekers
hen eiken avond bewonderen; et worden groe
pen gevormd om hen te vangen, waarna zy
in kooitjes worden vertroeteld en verzen op hen
worden gedicht Het vangen van hotaru wordt
even poëtisch als elegant gevonden en de vuur
vliegen zijn voor de Japanners het symbool voor
de middernachtlamp van den student even goed
als de sneeuw op zü'n glasruiten.
In het paleis van den Mikado wordt op 7 Juli
de Kikkoten-ceremonie gevierd, waarvoor in
de keizerlijke zaal vier tafels en negen
lampstandaarden worden geplaatst en eveneens
een liggende harp of koto. Gedurende den ge-
heelen nacht stijgen wierookwolken ten hemel
en de hofdames zün de trouwste aanbidsters
van de Shokujo-ster. Zij hopen aldus meer
vaardigheid te verwerven in het spinnen en
weven der zijde. De trouw aan dit feest is ten
hove door den nieuw ingevoerden kalender wel
wat verzwakt. De wevers vieren dit feest ech
ter met des te meer ijver en daar in bijna elke
dorpswoning een weefgetouw wordt gevonden,
neemt de overgroote meerderheid van het volk
er aan deel.
Op vele plaatsen wordt het feest der lantaarns
(lampions) van den 13den tot den 15den Juli
gehouden, of ook wel het festival der dooden,
waarvan de datums lang niet overal dezelfde
zijn en soms zelfs vele weken later vallen.
Binnenshuis wordt een tydeiyk altaar opge
richt, om houten tabletten op te nemen, waarop
de naam of namen, na zijn dood aan den over
ledene gegeven, benevens die van de voorouders
Decoratieve lantaarns (lampions) die bij het festival der dooden, O Bon, worden gebruikt. Onze foto laat de schilders aan
het iverk. zien. De lampions worden voorzien van sierlijke emblemen en letterteekens
een zacht klappen van de handen. In den blee-
ken schijn der maan is het soms of men geesten
ziet bewegen.
De jeugd verzamelt zich gedurende drie
nachten in grotesk costuum en met witte hand
doeken over het hoofd in de hoven der tem
pels. Zij dansen dan den geheelen nacht in den
maneschijn op de primitieve muziek van een
trom en het eentonige gezang der dansers zelf.
Naast het Nieuwjaar is het Feest der Doo
den, O-Bon, het voornaamste feest van
het Japansche jaar.
De dooden worden er trouwens niet verge
ten. Private herdenkingsdiensten worden meer
malen gedurende de eerste zeven weken na het
overlijden gehouden, daarna zeldzamer en met
langere tusschenpoozen, voor hoogere personna-
ges zelfs gedurende niet minder dan honderd
jaar. Doch eans in het jaar viert geheel Japan
Een idyllisch plekje in een park in Kyoto,
menigte de bloeiende
en bloedverwanten staan geschreven. De leven
den trachten reeds dagen vooraf door weinig
eten of door te vasten te vermageren, teneinde
zoo weinig mogelijk plaats in te nemen en meer
ruimte te laten aan de geesten der voorouders.
Dien dag houdt ieder Japansch huis een eigen
aardig, nauwkeurig omschreven maal gereed
voor de groote menigte geesten. Aan hen wor
den dan vruchten geofferd, benevens een be
paald soort rijstkoek, dango, en bloemen aan
geboden. Boeddha-priesters worden dan uit-
genoodigd om gebeden te reciteeren uit hun ge
wijde boeken. Reeds in den avond van den
13den dient een vuur van hennepstokken, ogara,
voor de deur ontstoken, om de geesten der
overledenen uit te noodigen, en staat er een
bak met water voor den drempel om hen in de
gelegenheid te stellen hun voeten te wasschen.
De bloedverwanten begeven zich gedurende die
dagen naar de Boeddha-tempels en bezoeken de
kerkhoven, waar de grafzerken met water wor
den besprenkeld en waaraan dan lantaarns van
een specialen vorm, van oudsher voorgeschre
ven, worden opgehangen. Op 18 Juli wordt het
huisaltaar afgebroken en met alle offeranden
in de rivier geworpen.
Duizenden van stroo en bamboe gevlochten
kleine bootjes, waarin voedsel voor de reis is
gelegd en waarin lantaarntjes staan om den
tocht te verlichten, worden van het strand los
gelaten, om als de dragers der geesten over
zee te drijven, terwül de achterbiyvende vrien
den hun een hartehjk vaarwel toewuiven zoo
lang zij nog zichtbaar zün.
Dit Bon Matsuri. festival der dooden, wordt
vooral in Nagasaki met veel luister gevierd.
Alle wijken zijn in die processie vertegenwoor
digd, wanneer de beelden der goden in een
palankyn van kostbaar lakwerk door de straten
worden gedragen. In fraaie kleuren gehulde
kinderen nemen deel aan de dansen, waarbij
de gewestelijke en gemeentelijke autoriteiten
als toeschouwers fungeeren. Jammer dat op het
einde die ceremonie soms ontaardt in walgiyke
scènes en uitspattingen.
De trouw aan het geloof in den eeredienst
der voorvaderen wordt door dit feest bewaard' en
deze praktyken worden aldus sedert 1200 jaren
in eere gehouden. Het is een zuiver godsdienstig
feest, want men gelooft, dat gedurende deze
drie dagen de zielen der overledenen hun vroe
gere woonplaats bezoeken, en dat zy dan be
hoefte hebben aan licht en voedsel, en aan alle
gemakken, die hun afstammelingen hun kun
nen verschaffen. Als de avond van den derden
dag aanbreekt worden voorbereidselen gemaakt
voor het vertrek der geesten. Duizenden bootjes
worden volgeladen met voedsel en met vriende
lijke afscheidsgroeten losgelaten. De lantaarns
worden voor het huis gehangen en de vuren
ontstoken, om de geesten behulpzaam te zün bij
het vinden van hun weg. Het is daarom dat de
vreemdelingen spreken van het lantaarnfeest.
De Shinto-eeredienst schryft voor, de geesten in
dezen tijd van het jaar feesteiyk te ontvan
gen met zang en dans, de Bon-Odori. Elke pro
vincie heeft haar specialen Bon-dans, doch in
hoofdzaak vormen de boeren een grooten cirkel,
een levend wiel, dat zich nu eens snel, dan
weer langzaam beweegt, terwijl zy uitdrukking
geven aan hun gevoelens door het wuiven met
sluiers en het maken van de voorgeschreven
gebaren. Hun rhythmische en precieze passen
geschieden in stilte; hun gebaren hebben een
mysterieus karakter en getuigen van eerbied
en hun zang wordt nu en dan vermengd met
zijn dooden op een soort van Allerheiligendag,
waarvan ook de levenden hun deel krijgen. De
rijst is ten tijde van O-Bon meestal reeds ge
plant; voor de zydewormen is gezorgd en voor
dat de tyd van het oogsten nadert is er min
der werk voor den landbouwer, terwijl het mooie
weer van dezen tijd van het jaar tot feestvie
ren uitnoodïgt. Daarvan maken vrienden ge
bruik om elkaar te bezoeken en de bedienden
kunnen hun ouders gaan begroeten. Mannelijke
en vrouwelijke bedienden hebben omstreeks 16
Juli hetzelfde recht als op 15 en 16 Januari om
hun woonplaats te bezoeken, het zoogenaamde
Yabu-iri of Yadori. De jongeren onder hen hul
len zich dan in hun beste kleeren en nemen,
als echte branies, een air aan alsof zy in hun
afwezigheid heel wat zijn vooruitgegaan en
hebben meegemaakt.
Op 1517 Juli en 1516 Januari of minstens
op één van die dagen worden alle gevangenen
vrygelaten. Dit berust op het oude geloof dat
de duivels, oni, in de hel, jigoku, dan vrijaf
hebben en dus ook de door hen gemartelden
met rust worden gelaten
Ook de eerste en derde der hondsdagen, be
nevens de dag van den Stier, als die in de heet
ste periode van het jaar vallen, worden door
tal van Japanners feesteiyk herdacht.
Niet het minst door het nuttigen van een
bepaald soort koeken op de beide eerste en van
paling op laatstgenoemden dag. De boeren be
schouwen den derden der hondsdagen als een
keerpunt in den groei der oogsten.
Tegen het einde der maand wordt het gras
gesneden voor veevoeder, doch daar men in Ja
pan geen weilanden kent, verzamelt men dit
van de heuvels of andere braakliggende dan
wel woeste gronden. Gedurende de afwezig
heid der mannen wordt een dorpsfeestdag ge
houden; de jongens reinigen de straten en
wegen, waarbij zij soms, om hun wrok op iemand
te koelen, de heggen bij zijn woning wegsnij
den onder voorwendsel: „dat het dorp er netjes
moet uitzien".
Het feest van de opening der rivier, be
kend onder den naam Kawabiraki, wordt
op een of anderen avond in Juli te Tokio
nog steeds in eere gehouden. By die gelegen
heid is de Sumida-rivier, langs wier oevers in
April de kerseboomen bloeien, overdekt met
plezierbooten, waar op de samisen wordt ge
tokkeld, de geisha's zingen en de sake wordt
gedronken. De huizen en restaurants langs de
rivier zijn dan overvuld van nieuwsgierigen,
die het prachtig vuurwerk komen bewonderen.
Het leven op de rivier neemt dan een aanvang;
de tyd van zwemmen en baden is aangebroken.
Zwemmen als nationale sport maakt een deel
uit van de opvoeding der Samurai. Elke clan
had zijn zwembassins en een zevental hunner
speciale methodes van zwemmen, die nog he
den worden toegepast. Zwemmen werd aange
leerd als een soort van physieke en moreele
oefening, minder als vermaak en genot. Lang
zamerhand echter zijn de verschillende scnolen
samengesmolten tot een algemeen gevolgde
zwemmethode.
De studenten worden bij het zwemmen langs
de kust soms gedwongen uren achtereen in het
water te biyven en 10 a 20 mijlen te zwem
men tegen gety en golven in. Alleen indien zy
volslagen uitgeput raken mogen zij in de boo
ten worden opgenomen. De stuwkracht der bee-
nen is de grondslag van het Japansche zwem
men, waarby de handen en armen dienen als
hulpkrachten. In afwyking der Europeeschc
methode worden de beenen zydelings en horizon
taal uitgeslagen, ongeveer op de wyze der kik-
vorschen. Deze beweging wordt aoriashi ge
noemd en toegepast onverschillig of het lichaam
volgens den stijl op den buik drijft, dar.
wel op een der zijden is gelegen; een der beide
armen is steeds in beweging. Het zwemmen op
den rug wordt weinig toegepast, wel wordt soms
,-verticaal in het water staande gezwommen,
waarbij de beenen vrijwel alleen alle werk moe
ten verrichten. In deze houding kan de man
lasten op het hoofd dragen, schrüven, een ge
weer afschieten en b.v. een parasol, soms twee,
droog overbrengen. Men laat sommigen wa
tertrappen, waarbij zy in de linkerhand een
waaier moeten houden en dan met de rechter
een vers daarop schilderen. Nog zwaarder is de
opdracht om met een gewone karabijn van
het leger op een schyf te schieten en haar op
nieuw te laden, steeds in staande houding blij
vende. Ook voor het duiken in diep en ondiep
water kent men verschillende manieren. Op
vrijwel alle scholen, van de universiteit tot de
lagere volksschool, wordt het zwemmen onder
wezen, daar het nut van deze lichameiyke op
voeding algemeen wordt erkend. Er worden ge
regeld wedstryden gehouden en men zendt
zwemleeraren door het gansche land. Onderwij
zers en leerlingen zyn, wanneer zy na de va
catie weer naar school terugkeeren, trotsch op
hun door de zon gebrande huid. De namen der
beste zwemmers worden in dagbladen en ge-
illustreerde tydschriften vermeld. Het groote
succes der Japanners op de Olympische Spelen
wordt aan hun wonderbaarlyke prestaties op
het gebied der zwemkunst toegeschreven.
De Japansche wijze van baden heeft volgens
Europeesche deskundigen wel eenige physieke
nadeelen, al wordt dit door de Japanners zeiven
ontkend. De gegoede Japanners nemen eiken
dag hun bad. By de eenvoudige lieden maken
eerst de man, dan de vrouw en daarna de kin
deren en de bedienden na zich vooraf goed
met zeep te hebben gewasschen gebruik van
een en hetzelfde bad. Vroeger, en heden opk
nog wel, verving men de zeep door het sterk
afwreven, tot schrünens toe, van de huid met
een zakje van ruw linnen, akasuri, met zeme
len gevuld, dat een heeriyk zacht waschma-
teriaal vormt. De liefde voor reinheid van het
Hohaam is don Japanners aangeboren. Ook
op het gebied der kleeding en van het eten
zijn zy in dit opzicht zeer streng. Nergens ter
wereld is de gewoonte van het nemen van een
warm bad zoo algemeen, zoowel by oud als
jong, bü rük als arm. In Tokio byv. zyn meer
dan 1200 publieke badhuizen en in elke woning,
die niet al te klein is, beschikt men over een
eigen bad.
Reinheid vormt een deel der Japansche be
schaving en steeds worden de handen ge
wasschen wanneer men een of ander minder rein
voorwerp heeft aangeraakt, soms zelfs, indien
men het alleen maar heeft aanschouwd.
Alvorens zich naar een godsdienstplechtig
heid te begeven neemt de Japanner een bad
en scheert zich den baard. Een vreemdeling
heeft nauweiyks een Japansch hotel betreden
of een bad met schoone kimono staat voor hem
gereed. De Europeaan stelt zich tevreden met
afwrijven van het lichaam met een natten
handdoek; de Japanner kan niet buiten de
indompeling van zün geheele lichaam in heet
water van 120 gr. F. of nog hooger. Hij komt
er dan ook zoo rood als een kreeft uit.
Voor den Japanner vervangt het bad onze
kachel, die hij niet kent. Door het* warme bad
begint het hart sneller te kloppen en jaagt het
bloed krachtig door zijn geheele lichaam, zoo
dat hy de kou niet voelt en uren lang geen
behoefte heeft aan kunstmatige verwarming.
Ook van minerale heetwaterbronnen, zoo talrijk
in Japan en van zoo velerlei samenstelling,
wordt reeds vele eeuwen een druk gebruik ge
maakt. Hakone, Ikao en Arima waren reeds in
de zesde eeuw bekend.
De goede uitwerking van deze heete baden
wordt wel bewezen door het feit, dat op den
duur de vreemdeling er ook toe overgaat. Het
nemen van koude baden heeft by de Westerlin
gen vaak rheumatiek, koortsen ofwel een ein-
delooze reeks verkoudheden tot gevolg. Daaren
tegen is de Japanner minder vatbaar voor ver
koudheid, heeft weinig) last van rheumatiek
ondanks het vochtige klimaat en is blijkbaar
meer gehard tegen temperatuurschommelingen,
zyn zucht naar reinheid komt dus zyn gezond
heid zeer ten goede.
In het jaar 1836, dus honderd jaar geleden,
stond Antonio Lopez de Santa, een der meest
dramatische figuren uit de Amerikaansche
geschiedenis, aan het hoofd van een sterk Mexi-
caansch leger, dat optrok tegen Alamo, het op
perhoofd van Texas. Lopez, die later nog presi
dent werd van Mexico, had een zeer bewogen
loopbaan. Roem en vernedering vielen hem in
ryke mate ten deel. Toen het lot hem door het
stof had gesleurd, kwam hij naar Manhattan,
waar hy in een klein huisje aan de haven een
bescheiden leven leidde. Deze verbanning duur
de een jaar. Toen hy weer naar Mexico mocht
terugkeeren, liet hy in een lade van zün wasch-
tafel een groot stuk gummi achter. Hy heeft
nooit vermoed, wat hiervan het gevolg zou zyn.
Dit stuk gummi werd op een goeden dag ge
vonden door den vindingryken Thomas Adams,
die er alleTlei experimenten mee uithaalde; hy
probeerde het gummi te vulcaniseeren en ver
kreeg tenslotte een nieuw product, dat hy eerst
wilde gebruiken by het vervaardigen van een
valsch gebit. Hy ging ermee naar een vriend,
die tandarts was; deze lachte hem echter uit.
Toen herinnerde Adams zich, dat zyn vriend
Lopez altyd de gewoonte had om op gummi te
kauwen. Aan deze gewoonte schreven de Spaan-
sche veroveraars het heldere wit van de tanden
der vrouwen van de Azteken toe.
Daar de substantie vlokkig was, zette Adams
zyn proeven door en verkreeg tenslotte een goed-
smakend, vast, maar toch elastisch product. Dit
stuurde hy naar een winkel in Jersey City: de
nieuwe „bonbons" hadden grooten aftrek en
Adams kreeg een groote bestelling. Dadelük
zette hy zich met zün zoon aan het werk. In
1871 kreeg hy een patent op de eerste machine
voor het vervaardigen van kauwgummi en ver
beterde zyn product door toevoeging van sui
ker en aromatische substanties. Vanaf dien tyd
ging hij met reuzenschreden vooruit. Iedere
Amerikaan, hetzy man of vrouw, kind of grüs-
aard, kauwt volgens de jaarlüksche statistie
ken meer dan honderd tabletten kauwgummi.
Adams speelde het ook klaar om buiten Ame
rika afzetgebieden te krijgen, door bijvoorbeeld
in Indië de betelnoot te verdringen en de Chi-
neezen aan dit nieuw genotmiddel gewoon te
doen raken; bij de verovering van deze mark
ten schrok hij nooit terug voor groote uitgaven.
Door den wereldoorlog en het verschenen van
Amerikaansche soldaten in Europa werd de
kauwgummi ook in Frankrijk ingevoerd.
Het hoofdbestanddeel van kauwgummi, dat
niets anders is dan een aromatische vermen
ging van suiker en gummi, is het geronnen sap
van een tropische plant, die groeit in Mexico
en Midden-Amerika.
De Amerikanen beweren, dat kauwgummi de
spijsvertering bevordert, de tanden wit maakt
en de zenuwen kalmeertEr zyn in Amerika
zelfs geleerden, die in dienst staan van reclame-
bureaux en die kauwgummi den „steunpilaar van
de Amerikaansche civilisatie" noemen. Want
de ondernemingen, die de markt beheerschen,
hebben graag groote kosten over voor goede
reclame.
Niemand denkt thans meer aan het toeval,
dat honderd jaar geleden een Mexicaansch
generaal liet verbannen en op deze manier
een oeroud genotmiddel overbracht naar de
zakenwereld van Amerika.
i
