lN DE
VACANTIE VACANTIE
KDUDWATER -
EEN PICNIC...
i W. KNOOP ZONEN 1
BINDWERKEN f
A. J. VAN DER PIGGE, G1ERSTR. 3
HET BEHOUD VAN UWFUNE GOED!
RUIM HONDERD VIJFTIG JAAR
JE KUNT DIE
TENNISJURK TOCH
NIET
IN
}KOUD
StSUÊT JÊBWATE R
WASSEN?/
NATUURLIJK
IK GEBRUIK LUX.
DAT GEEFT EEN
HEERLIJK
SCHUIM
IN KOUD
WATER/
Ik zwem
heerlijk
-
lux schuimt tegenwoordig in koud water.'* Dit is
van> heel groot belang, U behoeft niet meer op
heet water te wachten. Even de koud-waterkraan
opendraaien, wat Lux in een teiltje doen en U
kunt Uw tennisjurk en Uw wollen sportkleding wassen in een vet, overvloedig
en zacht reinigend sop. Is dat geen tijdbesparing? Tevens spaart Lux Uw fijne
goed. De tere draden kunnen door geen hitte beschadigd worden. Dit betekent,
dat Uw tenniskleding hetzij van zijde, linnen, katoen of zachte wol zijn
soepelheid blijft behouden, hoe vaak U ze ook wast. En.... Uw
goed gaat heel lana mee. als U het altijd wast in Lux en koud water.
ONZE ZOMER-BIJLACE
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Jeneverbesstruik
TROOSTELOOS
STUIFLANDSCHAP
Maar met een geheimzinnige aantrekkingskracht
STERK HUISKAMERAMEUBLEMENT
T.
KROON
Uw vacantie kan alleen gezellig zijn, indien
Uw kooktoestel in orde is. Wij leveren U het
beste ZWEEDSCHE KAMPEERTOESTEL, geheel
koper, merk RADIUSaf 3.00
TENTSTOKKEN, TENTHARINGEN, TENTHAMERS,
TENTxRINGEN, enz. enz.
Sterke, onbreekbare STRAN D S C H O PPE N
vanaf25 cent
KAPMESSEN in 20 div. modellen, vanaf 50 cent
HOESBERCEN KOCKMANN
KRUISSTRAAT 34-36 - TELEFOON 12485
CENTRAAL IJZERMACAZIJN
Het terrein is vastgelegd Wat eens denneboomen waren
DE ERVEN G. METS
ZIJ ZIJN BEKEND ALS EEN ZACHT EN UITSTEKEND
WERKEND LAXEERMIDDEL. In doosjes van 40 stuks 35 cent
Thans bestaat gelegenheid het Sunlight ontbijtservies verder aan te
vullen door middel van de gewone geschenkenbons van Sunlight Zeep,
Radion, Rinso, Lux en Vim, en we! als volgt: ontbijtbord 15 bons, kop en
schotel 17 bons, melkkan 20 bons, suikerpot 30 bons en theepot 50 bons.
broodje of
gebakje van
FRANKEN is
ondenkbaar!
3 BOEKBINDERS - HAARLEM - OPGERICHT 1890 8
KANTOOR: ANTHONIESTR. 4 b. d HOOGSTR,
TELEFOON 11368
INGERICHT VOOR ALLE VOORKOMENDE
zonder een
worden in Haarlem verkocht
DE SUJMP1LLEN VAN
EEN KOELE DRONK
V
LX 29-0163 H
massief eiken f 10, Schuiftafel f 4.25, eiken Dressoir f 5.50,
pracht crapaud stel geheel veerend f 30, zware eiken Schuif
tafel f 7.50, groot eiken Bureau f 22.50, best zwaar 2-p. eiken
Ledikant en dito 1-p. zeer goedkoop. Antieke Commode f 5,
mah. Tafel met inlegbladen f 15, groote pitch pine Kast, geh.
uitneembaar f 15, Cylinder Bureau f 12.50, eiken Boekenkast
f 2, Salamanderkachel f 2.50, pracht Veerenbed f 10, Stroo-
matrassen f 1 per stel, enz. te veel om op te noemen.
Hebt U iets noodig, kom dan even bij ons zien. Het verplicht
U tot niets. We ruilen en koopen uw gebruikte artikelen ook in.
Wilt U meubelen laten repareeren of stoffeeren, dan kunt U
eveneens bij ons terecht voor billijken prijs.
RIVIERVISCHMARKT 5
- TELEF. 14911
HAARLEM
In de schaduw van een kolossalen den aan
den rand van het naaldbosch, vergaren we
nog even een „little" energie, en rusten we
uit alvorens den tocht door de woestijn te
aanvaarden.
Alles ademt hier rust in de betrekkelijke
koelte. Een eekhoorn, die een uitstapje heeft
gemaakt vanuit z'n hoog domein naar het
zachte mostapijt en een boschduif, laag vlie
gend tusschen de Warm-bruine dennenstam
men, zün vrijwel de eenigste vertegenwoordigers
van het schuchtere bosehvolkje hier aan den
rand van de zandverstuiving.
We laten het donkere naaldwoud achter ons
en bereiken bij den frisch-groenen jeneverbes
struik het uitgestrekt stuifterrein. De warmte
deint ons tegemoet. Fel blakert de zon de gol
vende zandvlakte en doet het fijne stuifzand
nog witter uitkomen tegen de boschomlijsting,
die in de verte overgaat in
een dunne streep. De warmte
trilt en danst, meegaande
met de glooiing der heuvel
ruggen en verrast ons, een
zame zwervers, op een drie
dubbele transpiratie. Eigen
lijk is het niet raadzaam in
dezen tijd van het jaar en op
dit uur van den dag de stui
ving te doorkruisen. Niet al
leen dat het gloeiend heete
zand de voetzolen stooft,
maar ook het scherpe zon
licht, teruggekaatst en ver
sterkt door de Witheid van 't
terrein, doet de oogen tra
nen, terwijl het fijne, mee
gevende zand, dat bij iederen
stap onder de voeten weg
vlucht, het loopen vreeselijk
moeilijk maakt.
Een fata-morgana en we
wanen ons in een oer
degelijke woestijn.
Er is wel groot ver
schil in het drassige „Gebiisch" waar we
even te voren zijn doorgetrokken en waar
een weelderige moeras-vegetatie tiert, cul-
mineerend in de schuchtere ontplooiing
van de prachtig-blauwe klokjes gentiaan en
deze dorre, troostelooze zandvlakte, zonder één
pijltje bund, ja zelfs zonder één enkelen ver
schrompelden den. Geen enkel diertje waagt
zich overdag op deze verschroeiende vlakten
en mocht het gebeuren dat een voortvarende
kever in dezen oven terecht komt, dan hangt
het leven aan een zijden draadje, want meer
dan één chitine pantsertje ligt links en rechts
ter waarschuwing. Maar kijk, toch wordt de
stuiving wel door grootere dieren bezocht. De
„prenten" van vogelpootjes bewijzen dit over
tuigend en óók de konijnenpaadjes aan de
uiterste randen van het stuifterrein.
Een hoopje verbleekte beenderen, Waarschijn
lijk afkomstig van een jong konijntje, wijst
op een drama.
Vrijwel het geheele terrein der Borgvlietsche
duinen, behoorende aan het bekende land
goed „De Wouwsche Plantage", dat gele
gen is aan den straatweg van Wouw naar Hui
bergen, in 't Zuid-Westen van Noord-Brabant,
bestaat uit z.g. wandelduinen. In vroegere
eeuwen vormde dit gebied te zamen met de
aangrenzende gronden een groot heide-land-
schap. Op een of andere manier is het plan-
tendek verscheurd; de wind kreeg vat op het
fijne poederzand en een begin van zandverstui
ving Was ontstaan. Daar er in dien tijd geen
Staats-, Provinciaal- of Gemeentebestuur was,
dat zich nuttig maakte door een zoodanig be
gin van stuifterrein in de kiem te smoren, kon
zich dus de stuiving onbelemmerd ontwikkelen
en langzamerhand bezit nemen van een uit
gestrekt gebied.
Vergane boomresten duiden op het „groene"
verleden van dit nu woeste terrein. Onver
schillig, ordeloos, steken de kale knoesten, soms
alleen, soms in groepjes, uit het witte zand
omhoog en doen de schijnbare troosteloosheid
van dit gebied nog meer tot uitdrukking komen.
Beweging is er overigens Wel en ook' aan
variatie ontbreekt het niet. In het midden van
de stuif vlakte hebben zand en wind vrij spel.
DóAr verdwijnen de duinen dikwijls even spoedig
als ze gekomen zijn. Want wanneer na een pe
riode van groote droogte de sterke Westenwin
den, die hier overheerschend zün, over de vlakten
blazen, dan kan er een „aardige" hoeveelheid
zand worden verzet. Echter, doorgaans gaat het
geleidelük aan en is de vorm-verandering van
het terrein staag".
de duinen allerlei meetkundige figuren geven.
Ook gebeurt het wel, dat het zand zoover is
weggestoven, dat de oudere vaste gronden te
voorschün komen en we schitterende doorsneden
te zien krügen. Op sommige plaatsen is het zand
tusschen twee van die vaste kernen weggewaaid
en is er een holle weg ontstaan, wiens bodem
een verzamelplaats is geworden van verschillen
de zwaardere voorwerpen, welke de wind slechts
moeilük kan verplaatsen. Dikwüls, evenwel niet
hier, zün op dergelüke plaatsen belangwekkende
oudheidkundige vondsten gedaan. Wü moeten
ons tevreden stellen met een dun, üi laagje
kleine, enkele millimeters groote kiezelsteentjes,
in prae-historische tüden hier verloren door een
der Schelde-armen. Die dunne, üle laagjes
steentjes en enkele sporadisch voorkomende
grootere zwerfsteenen zün de kenmerken van
het Schelde-diluvium, een naam, dien Dr. J.
niet altijd lukt het de zandzegge een weg te
banen en soms moet in den taaien strüd het
plantje het onderspit delven.
Echter, is het eenmaal gelukt 'n vaste basis
te krijgen, dan komt het haarmos op de prop
pen, dat in een dichte, vast-aaneengesloten
vegetatie het witte zand-oppervlak in fü'n groen
verdonkeremaant. Heele heuveltoppen en hel
lingen bedekt dit onverschrokken plantje met uit
gestrekte grasgroene tapüten, die op hun beurt
weer overgaan in de struische hieidepollen.
Dikwüls bereikt hier de bezem-heide als „der
Dritte im Bunde" 'n hoogte van ongeveer een
halven meter. In dit gedeelte van het voor
malige stuifterrein is het plantendek volkomen
en kan zich af en toe ook een weggewaaid
dennezaadje ontkiemen.
Deze dennen, die in volle eenzaamheid uit
het heideveld omhoog steken, zün totaal ver
worden door de winden die
over het ontboschte land
schap heenvaren. De stam
men zün dikwüls krom en
knoestig en de kronen van
de windzü'de afgekeerd. Het
zün kenmerkende waaiden
nen.
2loo is het schijnbaar
troostelooze stuiflandschap
voor degenen, die kunnen
zien, vol afwisseling en
oefent het door zün woest
heid en oorspronkelijkheid
een geheimzinnige aantrek
kingskracht uit op de een
zame zwervers.
Deze Borgvlietsche stuif-
duinen zün feitelük maar
voorloopers van de veel en
veel grootere stuifterreinen
van de Belgisch-Calm.pt-
houtsche heide, waar we de
duinen in alle stadia van
wording en verdwüning kun
nen bestudeeren.
Lorié pas in 1911 voor 't eerst durfde gebruiken.
In een artikel „Het Schelde-diluvium", na een
stelselmatige grondige bestudeering van dit en
het aangrenzende Belgisch-Schelde-gebied, ver
schenen in het „Tüdschrlft van het Kon. Ned.
Aardrükskundig Genootschap" (1911, afl. 2)
concludeert hü, dat het geheele terrein van
Noord-Brabant ten Westen van de lijn Roosen
daal—Essen een Schelde-vorming is. Hij vond
aan de verschillende afgravingen hoofdzakelijk
zand met een zeer geringe hoeveelheid klein
kiezel en af en toe groote, zeer regelmatige, bü-
zondere zwerfsteenen.
De andere zandzegge is in dit stuifterrein
een onschatbare natuurhjke hulpkracht
voor het vastleggen van het füna zand
Met een onverwoestbaar optimisme en een won-
derbaarlük uithoudingsvermogen probeert dit
plantje het moeilük beteugelbare zand te be
dwingen. Steeds maar door zendt het z'n uitloo-
pers de woestün in en langzaam maar zeker
wordt het terrein gewonnen. Mannetje aan
mannetje staan ze pal en trotseeren wind en
zand. Wanneer het zand tot rust is gekomen,
is er een vaste basis ontstaan, waarop zich ook
andere planten kunnen gaan vestigen. Maar
is dit de "blauwe adria?
en dat de golf van spezia?
het is de oude ijssel maar
waarin ik watersnijdend vaar
voorbij de weiden en het riet
met aan mijn borst het brekend lied
van 't koel en donker element
waarin ik mij verheerlikt wend.
ik ben omspoeld en opgenomen
in blauw- en gr oendoor glansde
dromen.
de hemel is toskaans azuur
de waterspiegel kwikglazuur.
één ben ik met de lauwe aarde
en dank haar dat zij eens mü baarde
met een weerkaatsend halilo!
o morgenzuiver h-o!
mij antwoordt der sirenen stem.
ik luister niet. ik zwem. ik zwem.
MARTIN BRVYNS
LUX
In verband met de windrichting verplaatst
het stuifduin zich naar het Noord-Oosten. Kalm
maar zeker dringt het zand aan die züde in het
bosch en begraaft de dennen langzamerhand.
Op den duur kunnen de boomen het niet meer
volhouden en gaan ze den weg op van die arm
zalige stoppels, die we hier en daar uit het
terrein zien opsteken. Natuurlük gaat dat niet
in één, twee, drie.
De verplaatsing van deze landduinen heeft op
dezelfde manier plaats als bü onze meer-
bestudeerde en beschreven zeeduinen. De wind
neemt aan de loefzüde het zand op en laat het
aan de lü-züde vallen.
Gehoorzamend aan de wetten van de zwaarte
kracht vallen de zwaarste korrels het laagst.
Door deze bewerking van het duin door den
wind krügen de heuvels ge-eigende vormen.
Aan de windzüde zal de helling hoog klimmen,
terwül aan de van den wind afgekeerde zijde
de hellingshoek veel grooter, zoo ongeveer 30 gr.,
zal zün. Het spreekt vanzelf, dat andere winden
weer afwijkingen kunnen doen ontstaan en aan
