■ATLAS
Waarom Berlijn zich met
Weenen verzoende
Mr. J. A. N. Patijn
KING-ATLAS VAN NEDERLAND
Geen grond tot
verwijt
3h> Koer rt voi£e
1kuP oftreuv...
DE AAP UIT DE MOUW
VRIJDAG 24 JULI 1936
Binnenkort zijn benoeming tot
gezant te Brussel te wachten
Heffing op boter
krijgen velen wel eens last van onwel
worden, "wagenziekte", hoofdpijn
door de felle zon, de warmte of de
drukte. Zorgt er daarom altijd voor
"AKKERTJES" bij U te hebben.
Die doen in zoo'n geval wonderen.
Direct knap je daar weer van opl
Coöperatie en Midden
stand
Rapport van Ver. Landbouw
en Maatschappij
MONUMENT VOOR KONINGIN
EMMA
Het komt op den Dam
te Middelburg
Agrarische Jaarbeurs
Voor de eerste maal te Utrecht
KONINGIN EN PRINSES
TE HOHWALD
Ervaring van een Fransch
journalist
NED. HEIDEMAATSCHAPPIJ
Westminster in Breda
Nieuwe klokken in den toren der
St. Annakerk
Naar zee en strand!
DE SPELLING-WIJZIGING
Oud-minister Marchant staat er
afwijzend tegenover
INBRAKEN OPGEHELDERD
Gearresteerden leggen
bekentenis af
BRAND TE BLERICK
In fabrieksgebouwen van
glasindustrie
Op den verkeerden weg
Kleine politieke actie tot
mislukking gedoemd
OSSCHE MISDADIGERS VOOR
DEN HOOGEN RAAD
Twee cassatieberoepen verworpen
VEREENIGINGSGELDEN
VERDUISTERD
Fraudeerend penningmeester
staat terecht
NOG EEN SCHORSING
TE VLISSINGEN
VROUW BIJ AANRIJDING
ERNSTIG GEWOND
DE
't Is vacantietijd. Nu naar buiten.
Nu fit zijn. Dus King-pepermunt
mee. En de King-atlas. Die wijst
U de weg. Die komt nü te pas.
KOMT NU TE PAS!
TONNEMA CIE SNEEK
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Naar een economisch
imperium
Eer dankbaarheid geboden
Ds redactie van „Het Volk" is zeer
verontwaardigd over het feit, dat de
heer Viruly ontheven is van zijn be
moeienis met de opleiding der militaire
en adspirant militaire vliegers. Zij schrijft
„Deze zaak riekt sterk naar een wraak
neming. Want een feitelijke reden voor
dezen maatregel bestaat niet. Nimmer
heeft Viruly tegen zijn leerlingen over
zijn anti-militaristische levenshouding
gesproken. Als Viruly in de lesmachine
zit, is hij vlieger-instructeur en anders
niet in zijn heele verhouding tot de
leerling-vliegers is hij de leermeester.
Wanneer het anders zou zijn, zou men
zich ongetwijfeld niet tot een dergelijke
slappe „tegenspraak" hebben beperkt,
doch er bij verklaard hebben, welke pro
paganda Viruly dan wel gevoerd heeft.
Wij kunnen in dezen maatregel niet
anders zien dan een volkomen overbodige
plagerij, die bovendien voor de luchtvaart
schadelijk is. Want Viruly staat bekend
als een der beste instructeurs met groote
ervaring in het lesgeven, die ook door
de K.L.M. zelf wordt gebruikt om de ver
keersvliegers op nieuwe machines in te
vliegen."
We kunnen het met deze beschouwing
niet eens zijn. Het gaat er niet om of de
heer Viruly met zijn leerlingen spreekt over
zijn anti-militaristische levensbeschouwing,
laat staan er propaganda voor maakt. Hij
heeft daarover zooveel gepubliceerd, dat
zijn leerlingen dit wel weten zonder dat hij
het hun nog eens extra vertelt, en zonder
er rechtstreeks propaganda voor te maken.
Dat is in deze heele kwestie niet het voor
naamste.
Van overbodige plagerij en van een
wraakneming is hier geen sprake. Het heeft
ons sterk verwonderd te vernemen, dat de
heer Viruly les gaf aan militairen en adspi
rant militairen en dat hij uit zichzelf daar
niet reeds lang ontheffing van had ge
vraagd.
Ons inziens moet de heer Viruly zijn di
rectie dankbaar zijn, dat deze hem van zijn
bemoeienis met deze opleiding ontheven
heeft. Hij zelf moet toch reeds lang gevoeld
hebben, dat hij in die functie niet meer
op zijn plaats was. Is het reeds moeilijk te
zwijgen over eigen diep gewortelde denk
beelden, het moet hem een voortdurende
kwelling geweest zijn, niet alleen tijdens het
les geven maar ook daarna, te moeten den
ken, dat de wetenschap, die hij zijn mili
tairen en adspirant militairen vliegers bij
bracht, eventueel gebruikt zou worden voor
iets, wat hij uit beginsel verfoeit en waar
aan hij, zelfs in geval van gevaar voor het
land, zou weigeren deel te nemen.
Deze ontheffing moet voor hem zijn als
een verlossing uit een benauwenis.
Het is ons een raadsel, dat zijn anti-mili
taristische vrienden in de S.D.A.P. dat niet
inzien.
Naar wij vernemen, is binnenkort de
benoeming te verwachten van mr. J.
A. N. Patijn, H. Ms. gezant te Rome
en oud-burgemeester van 's-Graven-
hage, tot H. Ms. gezant bij het Belgi
sche Hof.
Mr. J. A. N. Patijn, die jhr. mr. Tjarda van
Starkenborch Stachouwer als Nederlandsch ge
zant in Brussel opvolgt, is thans 63 jaar oud.
Hij werd in Rotterdam geboren en ontving zijn
gymnasiale opleiding in 's-Gravenhage, waarna
hij aan de Leidsche Universiteit in de rechten
ging studeeren.
In 1897 promoveerde hij tot doctor in de
rechtsgeleerdheid op een dissertatie: Zondags-
wetgeving.
Voorts studeerde de heer Patijn ook te Parijs
aan de Ecole Ubre des sciences politiques. Na.
zijn promotie trad hij in diplomatieken dienst
en was eenige jaren gezantschapsattaché in
Siam. Hij deed groote reizen, en bezocht o.m.
Oost-Indië, Japan en Amerika. Toen hij in Ne
derland terugkeerde, verliet hij den diploma
tieken dienst en werd benoemd tot chef der
afdeeling gemeentebedrijven van 's-Graven-
hage.
In 1911 volgde zijn benoeming tot burge
meester van Leeuwarden en in 1918 werd hij
aan het hoofd gesteld van de residentie als
opvolger van Jhr. Van Karnebeek.
Tot 1930 was de heer Patijn burgemeester
van Den Haag, toen hem op zijn verzoek, eer
vol ontslag als zoodanig werd verleend. Eenige
maanden later benoemde H. M. de Koningin
hem tot haar gezant in Rome.
De heffing op boter en de vervoervergunning
voor buiteh^andsche boter is voor de week van
26 Juli tot en met 1 Augustus vastgesteld op
vijf-en-zeventig cents per kilogram.
De commissie, benoemd door het hoofdbe
stuur van „Landbouw en Maatschappij" tot het
bepalen van het standpunt van deze vereeni-
ging ten opzichte van de coöperatie, is gereed
gekomen met haar rapport, waaraan het Han
delsblad het volgende ontleent:
De commissie wenscht de coöperatieve ver-
eenigingen in te deelen in twee groepen, n.l. in
zuivere landbouwcoöperaties en in de verbruiks
coöperaties.
De commissie aanvaardt bij de zuivere land
bouwcoöperatie in het algemeen de coöperatie
als doelstelling, bij de verbruikscoöperaties en
daarmede op een lijn tq stellen vormen meent
ze de coöperatie te moeten beschouwen als een
verweermiddel tegen maatschappelijke misstan
den, zonder den bedrijfsvorm als doel te aan
vaarden.
Vervolgens behandelt zij de ondernemingen,
waarvan zij den coöp. vorm alleen dan aan
vaardt, indien optredende maatschappelijke
misstanden daartoe noodzaken.
De commissie staat in principe afwijzend te
genover dezen coöperatievorm, omdat ze zich
instelt op de noodzakelijkheid van het behoud
van een krachtigen en welvai-enden midden
stand, terwijl bij het stellen van de coöperatie
als doel in dezen en bij het bereiken van die
doelstelling hierdoor, de onafhankelijke mid
denstand zou moeten gaan plaats maken voor
een ambtenaarsstand, hetgeen de commissie
hier niet wenschelijk voorkomt.
Zij aanvaardt den coöperatieven bedrijfsvorm
hier slechts als middel om vrije bedrijven te
dwingen tot rationeele bedrijfsvoering.
Reeds geruimen tijd is men in Zeeland bezig
met het verzamelen van gelden voor een mo
nument voor wijlen H. M. de Koningin-Moeder.
Thans is besloten het ontwerp van den
beeldhouwer H. J. Etienne uit te voeren en
het monument te plaatsen op den Dam te Mid
delburg. Het gekozen ontwerp is in het begin
van het vorig jaar gemaakt, toen voor een
soortgelijk gedenkteeken in Den Haag een
prijsvraag was uitgeschreven. Het werd toen
door de jury gerangschikt onder de zes beste
ontwerpen.
De Raad van Beheer der Koninklijke Ne-
derlandsche Jaarbeurs te Utrecht deelt mede,
dat aan de van 8 tot en met 17 September as.
te Utrecht te houden XXXVe Nederlandsche
Jaarbeurs voor de eerste maal verbonden zal
zijn een agrarische jaarbeurs.
Dit agrarisch jaarbeursgedeelte, dat gehuis
vest zal zijn in de parterre-zalen van het
tweede en derde jaarbeursgebouw en voorts in
paviljoens en tenten op het Vredenburg-ter-
rein, zal omvatten: de producten van den land-,
tuin- en boschbouw, van de vee- en pluimvee
teelt en de hierbij rechtstreeks betrokken be
drijven van industrie en handel; de fabrikaten
en producten werktuigen, machinerieën,
technische apparaten, chemische producten,
transport- en verpakkingsmateriaal, voeder-
stoffen, enz. welke in den ruimsten zin be
schouwd kunnen worden als hulpmiddelen voor
den land-, tuin- en boschbouw, de vee- en
pluimveeteelt, de inzendingen van de Rijks
diensten en semi-officieele organisaties op het
gebied van ds voorlichting en controle, zoowel
wat betreft de bevordering als den waarborg
van de qualiteit van het bodemproduct, be
strijding van ziekteverschijnselen, onderzoek op
verschillend gebied, enz.
In verschillende kringen van het agrarisch
bedrijfsleven is gebleken voor ds vorming eener
agrarische jaarbeurs groote belangstelling te
bestaan. Ook mocht het jaarbeursbestuur toe
zegging ontvangen betreffende de medewerking
van een aantal Rijks- en semi-officieele voor
lichtingsdiensten, terwijl de samenwerking van
belangrijke organisaties op agrarisch gebied
met groote erkentelijkheid door het jaarbeurs-
bestuur wordt vermeld.
De correspondent van Paris Soir was naar
uit Parijs aan de „Nieuwe Rotterdamsche Cou
rant" wordt gemeld, op het zonderlinge denk
beeld.' gekomen de Koningin te Hohwald te wil
len interviewen. Hij troost zich nu met het ver
haal, hoe hij de Koningin en de Prinses inkoo-
pen zag doen. Later zag hij de Prinses met
twee hofdames wandelen. De journalist beves
tigt, dat de Koningin het verlangen te kennen
heeft gegeven als een gewone gast behandeld
te worden; zelfs kan het gebeuren, dat de
hooge gasten in de eetzaal met de andere gas
ten het maal gebruiken,
's Ochtends wandelt de Koningin en 's mid
dags worden autotochten in den omtrek ge
maakt en hij vermeldt;, dat de Koningin al bui
ten geschilderd heeft.
De Nederlandsche Heidemaatschappij zal 4
September in het Jaarbeursgebouw te Utrecht
haar 48ste algemeene vergadering houden. De
agenda vermeldt o.a. een voordracht van mr.
H. A. Lorentz, buitengewoon gezant en gevol
machtigd minister te Pretoria, over de Unie
van Zuid-Afrika.
Een jongedame in kleederdracht uit
gesteld van H. K. H. Prinses Juliana,
ansichtkaarten, die haar door
In 1935 zijn door de firma Petit en Frit-
zen te Aarle-Rixtel (N.-Br.) drie zware
luidklokken geleverd voor de St. Anna-kerk
te Breda, met als slagtoon G. Bes C.
Thans zijn door deze firma er bij gegoten
nog drie Westminster klokken met als slagtoon
P. G. A„ zo'odat deze laatste drie, in combina
tie met de kleinste of Angelusklok C, een West
minster spel zullen vormen.
den Elzas, te Hohwald ter beschikking
belast zich met de verzending van
de Prinses worden overhandigd
Verzorg Uw huid aan zee en strand met
AMILDA-zonnebruincrême, deze bevordert 'n
snelle, mooie huidbruining en beschermt te
vens volkomen tegen vervellen en zonnebrand.
Flacon 90 ct. Tube 60 ct. Doos 50 en 25 ct.
Het nieuwe spellingbesluit van minister
Slotemaker de Bruine heeft, zooals te begrij
pen, hier en daar nog al opzien verwekt. „Het
Volk'' heeft den ambtsvoorganger van den hui-
digen bewindsman, mr. H. P. Marchant ge
vraagd, hoe deze over de nieuwe regeling dacht.
Het bleek, dat de heer Marchant er geheel af
wijzend tegenover staat.
Hij verklaarde o.m. het volgende:
Wanneer ik schoolmeester was, zou ik zeg
gen: die regels begrijp ik niet en die kan ik
den kinderen niet leeren. Ik zou zeggen: we
moeten zien te behouden, wat is tot stand ge
bracht! Met deze nieuwe regeling hebben we
niets te maken! Er is slechts één ding dat
zeker is: als de nieuwe examehs worden ge
houden, dan is deze minister weg en dan zit
daar een opvolger, die er hoogstwaarschijnlijk
anders over denkt!"
De menschen, die de spellingregeling van
1934 niet wilden volgen heb ik eens „verzets
lieden" genoemd. Dat mocht niet. De heer Ti-
lanus maakte er in de Tweede Kamer bezwaar
tegen en de heer De Savornin Lohman in de
Eerste Kamer. Ik mocht niets opleggen. Reeds
de examenvoorschriften waren „détournement
de pouvoir". Dwang mocht eerst recht niet wor
den toegepast.
Welnu, mijn advies aan de schoolmeesters en
aan de wethouders van onderwijs is thans:
houdt u deze woorden voor gezegd! Men mag
u niet dwingen! Gij kunt dat in uw oor knoo-
pen! De heeren hebben het zelf gezegd!
Het onderwijs zal verstandig doen als het 't
heele spellingbesluit van minister Slotemaker
straal negeert en de leerplannen niet overeen
komstig dit nieuwe besluit gaat wijzigen. Men
moet den boel niet overhoop halen. Volgend
jaar zit daar een andere minister, die er al
licht anders over zal oordeelen dan de heer
Slotemaker, die een uitsluitend persoonlijk
standpunt inneemt!
In verband met de het vorig jaar in Maar
tensdijk gepleegde inbraken, heeft de gemeen
tepolitie thans een tweetal jongemannen aan
gehouden. Twee andere personen, die eveneens
bij de inbraken betrokken waren en die boven
dien ook aan tal van inbraken in de omgeving
van Maartensdijk debet zijn, zijn reeds eerder
aangehouden en in het huis van bewaring te
Utrecht ingesloten.
Alle gearresteerden hebben een bekentenis
afgelegd.
Met deze arrestaties zijn de inbraken tot vol
le klaarheid gebracht.
Hedenmorgen omstreeks zes uur ontdekten
de bewoners van de Antoniuslaan te Blerick
zware rookwolken, welke uit de ramen drongen
van de fabrieksgebouwen der N.V. Bout's Glas
industrie.
De vrijwillige brandweer van Blerick was
spoedig ter plaatse en gaf in korten tijd zeer
veel water, zoodat de inmiddels aangekomen
brandweer van Venlo niet handelend behoefde
op te treden.
Te half acht was men den brand, die zich
beperkte tot de eerste en tweede verdieping,
meester. De oorzaak wordt gezocht in kort
sluiting.
De brandschade is niet groot, de waterschade
daarentegen is enorm. Eerstgenoemde schade
wordt door verzekering gedekt, echter niet de
aangerichte bedrijfsschade. Aangezien de
schade zich hoofdzakelijk heeft beperkt tot de
kantoorlokalen, kan het bedrijf voortgang
vinden.
Weer roeren zich de kleine boeren
de kleine zelfstandigen, zooals zij
zich zelf noemen in Oost-Bra
bant, Noord Limburg en Gelderland.
Ontevreden met hun lot, zich verongelijkt
achtend door de regeering en „geleid" door
een zekeren heer A. Bouwman uit Puyflijk,
zijn zij in verzet gekomen tegen de be
staande toestanden.
Dit was hun goed recht, en voorzoover
de kleine boeren het recht aan hun zijde
hadden, hebben wij hen verleden jaar door
middel van een serie artikelen in ons blad
gesteund.
Nadien heeft dë actie der door den heer
Bouwman „geleide" kleine boeren echter
een dusdanig fel en gevaarlijk karakter
aangenomen, dat de Bisschop van 's Herto
genbosch zich eenige weken geleden ge
noopt heeft gezien, Zijn diocesanen het lid
maatschap van de Kleine-Boeren-organisa-
tio ten sterkste te ontraden.
Op een vraag van een „Volk"-verslagge-
ver, of dit vermaan ook invloed gehad heeft
op het ledental van de organisatie, heeft
de heer Bouwman nu, volgens 'n relaas in
genoemd blad geantwoord:
„Integendeel. De meeste afdeelingen de
bond telt er thans 110 hebben er bij mij
op aangedrongen, de actie onverzwakt voort
te zetten. Voor zoover mij bekend, heeft
niemand aan den wenk van den Bisschop
gehoor gegeven. Er komen dagelijks nieuwe
leden bij."
Indien het waar mocht zijn, wat hier ver
klaard wordt, zou het met de door den heer
Eouwman „geleide" boeren alreeds heel ver
gekomen zijn en zouden zij opnieuw het
bewijs leveren, dat het hoogst gevaarlijk is,
zich als Katholiek aan een niet-katholiek
actie-avontuur te wagen.
Wij willen vooralsnog niet aannemen, dat
echt-katholieke boeren een zóó streng ver
maan van hun Bisschop zouden negeeren.
Er staat bovendien nog méér voor de deur:
de heer Bouwman heeft verklaard, dat het
„geenszins onmogelijk" is, dat zijn kleine
boeren bij de a.s. verkiezingen met een
eigen lijst uitkomen.
Zoo zouden deze boeren van kwaad tot
erger vervallen: de katholieke eenheid scha
den en den hoogen politieken belangen,
welke alléén behartigd kunnen worden als
en mits wij een zoo sterk mogelijke, ééne
katholieke staatspartij hebben, nadeel be
rokkenen.
Zonder er zelf iets mede te winnen, want
het behoeft wel niet meer te worden be
toogd, dat kleine belangenpartij tj es in de
Kamer niets om niet te zeggen: minder
dan niets kunnen bereiken.
Het verleden heeft herhaaldelijk bewezen,
dat partijtjes-actie in de Kamer bij voorbaat
tot mislukking gedoemd is.
De Hooge Raad heeft verworpen de cassatie
beroepen van P. J. de B., bijgenaamd De Peer
en L. A. van den H., bijgenaamd De Brus, bei
den uit Oss, die voor de rechtbank te 's-Her-
togenbosch hebben terecht gestaan voor ver
schillende feiten, n.l. inbraak met geweldple
ging en diefstal ten huize van M. Schepers te
Mariaheide, in den nacht van 16 op 17 Maart
1934, inbraak met diefstal in het gemeente
huis te Gassel in den nacht van 16 op 17 Mei
1933 en inbraak met diefstal ten huize van
Gerrit van Huiseling te Langenboom, in den
nacht van 11 op 12 Januari 1934.
De rechtbank te 's-Hertogenbosch veroor
deelde ieder wegens de drie feiten tot veertien
jaar gevangenisstraf, welk vonnis door het
Gerechtshof aldaar wterd bevestigd.
Voor de Bossche rechtbank stond de vroe
gere penningmeester der Ossche afcteeling van
den R. K. Fabrieksarbeidersbond St. Willi-
brordus, de 44-jarige arbeider W. A. v. B. te
recht. Hem was tenlaste gelegd verduistering
van vereenigingsgelden gedurende Maart 1936
ten bedrage van 306.62.
Het bleek cïat verdachte gefraudeerd had van
Februari 1935 tot Maart 1936. Gedurende dien
tijd heeft hij waarschijnlijk ƒ2000 verduisterd;
dit is echter niet meer nauwkeurig na te gaan.
Door zijn al te royale uitgaven viel hij op.
De Officier van Justitie achtte het gevaar
lijk dergelijke vertrouwensposten over te laten
aan iemand, die slechts een inkomen van acht
gulden per week geniet en voor wien de ver
leiding dus wel extra sterk is.
De eisch luidde een jaar en zes maanden
gevangenisstraf. Uitspraak 31 Juli a.s.
B. en W. van Vlissingen hebben besloten G.
P. L., adjunct-commies ter secretarie, als zoo
danig te schorsen in verband met de gebeur
tenissen bij het Plaatselijk Crisis-Comité er>
Maatschappelijk Hulpbetoon.
Op den rijksstraatweg AmersfoortNijkerk
heeft Donderdagmiddag een zeer ernstig ver
keersongeluk plaats gehad. Nabij de exportsla
gerij te Slichtenhorst fietste de vrouw van den
landbouwer Van S., wonende te Nijkerkerveen.
Zij Wilde een links van haar gelegen zijweg in
slaan, doch liet na, het vereischte teeken te
geven. Het gevolg was, dat zij door een auto,
waarvan de bestuurder haar juist wilde voorbij
rijden, werd gegrepen en tegen den grond ge-
Worpen. Dr. B., uit Nijkerk, constateerde, dat
de vrouw ernstig letsel aan hoofd, armen en
beenen, benevens een hersenschudding had op-
geloopen. Haar toestand was van dien aard,
dat zij niet naar een ziekenhuis kon worden
vervoerd, als gevolg waarvan zij ter verpleging
in een nabij gelegen woning werd opgenomen.
Verkrijgbaar bij drogist of
winkelier. Prijs 25 cents
bij aankoop van een rol
King-pepermunt a 10 cents.
Het oogenschijnlijk uit de lucht gevallen
Duitsch-Oostenrijksche accoord, waarbij
het Derde Rijk de onafhankelijkheid en
zelfstandigheid van Oostenrijk volkomen belooft
te eerbiedigen, is het werk van von Papen ge
weest, den katholiek, die voor Hitler in
Duitschland den weg bereidde naar de meest
volledige regeeringsmacht, welke men zich
denken kan. Evenals na de tot standkoming
van het „mooiste concordaat", dat de laatste
duizend jaar tusschen het Vaticaan en een
staat gesloten is, gelijk sommige katholieke
bladen indertijd het concordaat tusschen Ber
lijn en den H. Stoel in lichtvaardig en naïef
optiinisme noemden, hebben wij aanstonds na
het Duitsch-Oostenrijksche papieren vergelijk
geschreven, dat men eerst de practische toe
passing en naleving van dit accoord diende af
te wachten, alvorens er een definitief oordeel
over uit te spreken. Duitschland is reeds meer
dere malen om opportunistische redenen bereid
gebleken de meest fraaie en ontroerend oprecht
schijnende verklaringen af te leggen, welke het
later eenvoudig negeerde, wanneer dat zoo in
zijn kraam te pas kWam. Heeft Hitier na
Duitschlands uittreden uit den Volkenbond niet
uitdrukkelijk verzekerd, dat Duitschland het
Locarnopact zou blijven eerbiedigen, en heeft
hij nauwelijks een jaar later dit pact niet ver
loochend, zij het dan ook, omdat hij het
Fransch-Russische bondgenootschap als een
schending van het Locarnopact door Frankrijk
meende te mogen beschouwen? Hij heeft deze
met veel ophef uitgespeelde meening echter
nimmer willen laten toetsen door een onbe
vooroordeeld internationaal college Want hij acht
alleen zichzelf bevoegd en gerechtigd om de
rechtvaardigheid van ziin politiek en gedragin
gen te beoordeelen. Mussolini is in dit opzicht
geen haar- beter. Zóó zijn nu eenmaal de ma
nieren en de mentaliteit der heeren dictatoren.
Officieel heeft men in Duitschland en
Italië gejuicht over de zgn. liquidatje van
de Europa voortdurend in spanning en
onrust houdende Duitsch-Oostenrijksche con
troverse, maar zoowel in Duitschland als in
Oostenrijk en Italië konden sommigen, die
nog eenig begrip en gevoel voor principieele
consequenties hebbh, niet begrijpen, hoe Hitier
„mir nichts dir nichts" een streep door zijn
Anschlusz-evangelie haalde, hoe de Oostenrijk-
sche regeering op een accoord met hen, die al
thans moreel medeverantwoordelijk geacht
moeten worden voor den beestachtigen moord
op Dr. Dollfuss, kon ingaan, en hoe Italië
plotseling vertrouwen scheen te koesteren in
de gewantrouwde grootmacht, die van een
hoogst ongewenschten „Drang nach dem Bren
ner" was bezeten. In de groote politiek hebben
principes en consequentheid echter minder
waarde dan feiten, omstandigheden en oppor
tunisme. Dat hebben zoowel het Duitsch-
Poolsch verdrag, waarbij de Corridor-quaestie
voor tien jaar weg werd gerangeerd, als de
Italiaansch-Abessinische oorlog en de daarbij
ontwikkelde Volkenbondsactie, als de schen
ding van hét Locarno-verdrag en vele andere
telkens weer opzienbarende politieke gebeurlijk
heden bewezen.
Het tot stand gekomen, principieel geheeten
vergelijk tusschen Duitschland en Oostenrijk
zal dat waarschijnlijk ten overvloede opnieuw
gaan bewijzen. De looze von Papen, de bewer
ker van deze politieke „stunt", heeft allen,
die niet voetstoots wilden (gelooven, dat de
vrede door dit accoord buitengewoon gediend
zou zijn en dat Duitschland hiermee getuige
nis gaf van zijn tot groote opofferingen bereid
zijnden vredeswil, krachtig gekapitteld als on
verbeterlijke achterdochtelingen.
Doch in wonderlijke tegenstelling met dezen
passie preekenden vos schrijft de „Deutsche
Volkswirtschaft", het officieele economische
tijdschrift der N. S. D. A. P. een hoofdartikel,
waarin de aap uit de mouw wordt gelaten,
waarachter de Duitsche politiek het heeft. Het
Duitsche en het Oostenrijksche volk worden
daarin tot een „uniform cultuurvolk" samen
gekoppeld, dat een eensgezinde politieke natie
moet zijn, daar in de wereld de macht regeert
en alleen een vereenigde Duitsch-Oostenrijk
sche macht de onafhankelijkheid en vrijheid
van het leven der natie in haar cultuur kan
behouden. Dit klinkt heel anders dan de stel
lingen der Oostenrijksche regeering en van het
Vaticaan, die steeds op de speciale cultureele
taak van het katholieke Oostenrijk hebben ge
wezen, zoodat het betwijfeld mag worden, dat,
zooals de „Deutsche Volkswirtschaft' schrijft,
niemand in Oostenrijk en Duitschland de on.
voorwaardelijke juistheid dezer zinnen zal be
strijden. De eenheid der natie, aldus vervolgt
het blad, moet door eensgezindheid der regee
ringen worden gewaarborgd, totdat een andere
oplossing uitvoerbaar wordt. Het is dus dui
delijk, dat de „Deutsche Volkswirtschaft"
het accoord slechts als een voorloopige schik
king in afwachting van een volledigen „An.
schlusz" beschouwt.
Tenslotte wijst het blad op de beteekenis
van Oostenrijk als grensland van het
Duitsche volksgebied tot aan de Alpen
en als politieke en economische uitvalspoort
naar Midden, en Oost-Europa. „Oostenrijk
kan zich sedert duizend jaren niet losmaken
van de taak, de brug en bemiddelaar ja de
springplank van Duitschland naar het Zuid-
Oosten te zijn. Dat deze taak, bij een juist ge
bruik van de Oostenrijk gegarandeerde souve-
reiniteit, in het nationale Duitsche belang
wordt vervuld, dat is de eisch, dien de Duit.
schers op het oogenbük aan de Weensche re
geering stellen." Deze opvatting strookt vol
komen met de Duitsche politiek, die Schacht
naar het Donaugebied en den Balkan zond om
economisch en indirect ook politiek belangrijke
overeenkomsten af te sluiten. Wanneer Musso
lini dit artikel in de „Deutsche Volkswirt
schaft" leest, zal hij zich misschien afvragen
of hij wel zoo bijzonder verheugd over het
Duitsch-Oostenrijksche accoord moet zijn. als
hjj aanvankelijk voorgaf. Groote en machtige
mogendheden kunnen op bepaalde momentenen
in zekere constellaties wel gedwongen worden
met elkander samen te gaan, maar wanneer
macht het eenige criterium voor recht wordt,
zullen zij natuur-noodzakelijk ook weer tegen,
standers en concurrenten worden en de ge
volgen daarvan zullen verschrikkelijker zijn
naar mate hun macht grooter is.
