Nederlandsche
athleten aan
Katholieke
den start
0
Voor vijftig jaar woedde het
Palingoproer in Amsterdam
D
„BREDERODEDUIN"
NATIONALE TITELS ALS
INZET VAN DEN STRIJD
VOLKSVERMAAK LEIDDE
TOT BLOEDIG VERZET
ZATERDAG 25 JULI 1936
De wedstrijden op de
Sintelbaan
- OfoM&tOCèMZé/ri? s
500 pryzen 20.000 loten
28 dooden in enkele
uren tijds
De „Filmprüfstelle"
Belangrijke gebeurtenis op katho
liek athletiekgebied vraagt
de belangstelling
WIELRENNEN
G- VAN WEES NAAR BERLIJN
Naar de Olympische spelen
CRICKET
VAN BAT EN BAL
De competitie
DUIVENSPORT
P.V. de Reisduif
(Jan,
de 4de HOOFDPRIJS van de verloting voor
geëtaleerd bij de Firma B. J. v. LIEMT, Verwulft 9
Loten worden a f 1.per stuk franco toegezonden
door de Haarl. Ver. tot bestr. der tuberculose, Ced.
Oude Gracht 41, Telef. 11604, na ontvangst van
postwissel of overschrijving op postrekening
119600
Goedgek. bij Min. besl. van 10 Juni '36, No. 826
TAFELTENNIS
R.K. Tafeltennisclub Winfried
WATERPOLO
De Ham—H.V.G.B. 1—8
Nachtelijk straatgevecht tusschen
menigte en militairen in het
hart van de Jordaan
Het eerste treffen
Soldaten rukken op
Een wacht aan den ingang der
Duitsche bioscoop
Eén
is
géén
Zeer lang is de hoofdstad verstoken ge
weest van belangrijke gebeurtenissen op ka
tholiek athletiekgebied, maar thans kunnen
de belangstellenden in de katholieke sport-
bewegirg de keur der katholieke Nederland
sche athleten aan het werk zien. Op de
Sintelbaan aan het Olympiapleiin, de inrich
ting met de beste athletiekaccommodatie van
het geheele land, worden morgen n.l. de na
tionale kampioenschappen verwerkt.
Deze wedstrijden, die georganiseerd worden door
de R.K. Sportvereeniging Jong Leven als een
onderdeel der lustrumviering van deze vereeni-
ging, vangen om half twee aan en tot vijf uur
zal er dan een gevarieerd programma worden
afgewerkt, dat behalve de verschillende ver
plichte nummers voor de A-klasse ook tal van
interessante nummers voor B-klassers en junio
ren omvat.
De belangstelling voor de katholieke sport en
ook voor de athletiek in het bijzonder, blijft
groeien en deze belangstelling is den laatsten
tijd ongetwijfeld ook niet weinig aangemoedigd
door de fraaie prestaties, die een kleine Neder
landsche ploeg op de U.I.O.C.E.P.-feesten te
Weenen heeft behaald. Ook van officieele zijde
bestaat er groote belangstelling voor de a.s.
kampioenschappen, hetgeen wel blijkt uit de
prijzen, die beschikbaar zijn gesteld. Zoo wer
den prijzen uitgeloofd door Z. H. Exc. Mgr.
Paolo Giobbe, Apostolisch Internuntius te Den
Haag; Z. H. Exc. Mgr. J. P. Huibers, Bisschop
van Haarlem; de leiding van het mannelijk
jeugdwerk in het bisdom Haarlem; Mr. G. C. J.
D. Kropman, wethouder van Amsterdam en
vele anderen.
Niet minder dan 174 athleten hebben gehoor
gegeven aan de uitnoodiging om deel te nemen
en dit is een resultaat, dat zelfs de stoutste ver
wachtingen verre overtreft.
Het was een gelukkige gedachte, dit jaar de
wedstrijden vrij open te stellen voor ieder aan
gesloten athleet, in tegenstelling met het
systeem van vorige jaren, toen ieder bisdom
eerst na selectie-wedstrijden een drietal athleten
op ieder nummer mocht afvaardigen.
Thans zijn alle nummers voldoende bezet,
w.o. 100 Meter en hoogspringen met pl.m. 18
deelnemers, zoodat de begeerde kampioenstitel
eerst na zwaren strijd verkregen zal worden.
De meeste titels zullen wel in handen komen
van athleten uit het Haarlemsche bisdom, ge
organiseerd in den Diocesaan Haarlemschen
Athletiek Kring. Zij toch hebben reeds een be
hoorlijke wedstrijdenreeks achter den rug, die
nog altijd als de beste training geldt, niet in het
minst door de gelegenheid om wedstrijd-routine
op te doen.
Op de 100 M. achten wij den Jong Leven-man
H. de Lange niet voor zijn tegenstanders bereik
baar. Nu hij echter in eigen huis start is de kans
niet gering, dat hij ditmaal onder de 11 sec. zal
eindigen. Voor de tweede plaats zijn echter
meerdere gegadigden. Noemen wij slechts: W.
Hoven, G. Groot, B. Blaise, J. de Roy, J. Fennis,
H. Osendarp, C. l'Abbee, A. Janssen, enz. Dit zijn
negen serieuze candidaten, waarvan er slechts
zes in de finale kunnen komenDe series
zullen dus ook een buitengewoon spannend ver
loop hebben.
Voor het eerst heeft men ditmaal ook de 200
meter in het programma opgenomen. Ook hier
geldt H. de Lange als favoriet, met bovenge
noemde tegenstanders, wederom voor de tweede
plaats. Het bestaande record, met 23.6 sec. op
naam van B. Blaise, wordt echter zeker door
meerdere finalisten verbeterd.
Een buitengewoon spannende race wordt ver
wacht op de 400 meter. Nu J. Oosterveer alleen
de 800 meter loopt, zijn de in de finale ko
menden allen goed voor den titel. De kans van
H. Endenburg slaan wij echter het hoogste aan,
omdat hij vooral op de laatste 50 meter steeds
over voldoende reserve beschikt, als zijn tegen
standers „wandelen".
Op de 800 M. is J. Oostveer absoluut de sterk
ste. Jammer, dat hier de winnaar van het vorig
jaar, J. Hermans ontbreekt. Als B. Hoven ech
ter behoorlijk geplaatst uit den strijd wil ko
men, kan hij het Oosterveer nog behoorlijk las
tig maken. De kans is niet gering, dat laatstge
noemde, met behoorlijken strijd, onder de 2 min.
zal eindigen.
Op de 1500 meter ontbreken de Bataven v.
Leeuwen en v. d. Klugt. Jammer, want met
H. Coblens had ook deze ontmoeting een span
nend verloop kunnen hebben. Nu zien wij Co
blens weliswaar als eerste eindigen, maar de
tijd is zonder tegenstand moeilijk van klasse te
maken.
Een voorspelling op de 5000 meter is moei
lijker. De resultaten van den Helmondenaar H.
de Vries zijn dit jaar nog niet buitengewoon.
Wanneer zijn tegenstanders, N. v. Bakelen en
A. Coblens zich niet door de taktiek van de
Vries in de war laten brengen, staan hun kan
sen niet ongunstig.
De estafettes, 4 X 100 M. en 800, 400, 200, 100
M., zullen wel weer hoofdzakelijk tusschen
Jong Leven en Holland worden betwist. Het
record op de 4 x 100 M. staat met 46.2 sec.
vry hoog en wij vermoeden dat Jong Leven en
Holland ditmaal onder dezen tijd zullen blij
ven.
Op de springnummers is ook voorspellen
moeilijk, nu Joh. Mathót, die nog altijd niet is
hersteld van zijn in Weenen opgeloopen blessu
re, ontbreekt. De prestaties van de thans in
geschrevenen staand rond de 6 meter, met 6.10
meter van J. Bexkens, Rood-Wit, Venlo, als
beste. In A. Rombouts zal hij zijn zwaarsten
concurrent moeten zien, hoewel natuurlijk ver
rassingen niet uitgesloten zijn.
De tot op heden geleverde prestaties op
hoogspringen zijn niet-fraai, en dit is een re
den, waarom dit nummer waarschijnlijk zoo
goed bezet is. Van de 18 deelnemers sprongen
12 dit jaar rond de 1.60 M. Mogelijk dat de
scherpe strijd en de goede aanloop eenigen tot
I.70 M. brengen.
Het polsstokhoogspringen belooft verbazend
interessant te worden. De springers W. Kap-
tein, P. Hooyen, J. Abbelen, F. Bakker en P.
v. Engelen zijn allen goed voor 3.203.50 M,
maar wij gelooven wel, dat de groote routine
van Kaptein den doorslag zal geven.
Bij kogelstooten en discuswerpen komt Chr.
Duijn in den ring en alleen met den discus zal
hij veel tegenstand ondervinden.
Het speerwerpen wordt waarschijnlijk een
overwinning van een der zuidelijke athleten,
hoewel G. Wessels reeds gevaarlijk dicht nabij
hunne topprestaties wierp.
Naast dit kampioensprogramma zijn ook voor
de nieuwelingen en junioren eenige nummers
ingelascht, waarvoor de belangstelling buiten
gewoon groot is.
Het kan haast niet anders of van de 26 deel
nemers aan de 100 Meter zullen er heel wat een
crack-prestatie moeten leveren om in de finale
te komen. Ook de 1500 meter met 16 deelnemers
is goed bezet.
De organisatie van deze kampioenschappen is
aan Jong Leven wel toevertrouwd. Met alles
heeft men zorgvuldig rekening gehouden om er
voor te zorgen, dat alles een vlot verloop heeft
en het programma op tijd is afgewerkt.
De toegangsprijzen zijn zeer laag gesteld,
zoodat dit voor niemand een beletsel behoeft
te zijn. Men rekent op een talrijk bezoek van
belangstellenden uit sportlievend katholiek
Amsterdam en eenieder, die in de gelegen
heid is, mag zeker niet verzuimen morgen
naar de Sintelbaan te gaan, om daar de
athleten aan te moedigen.
Dezer dagen is de Haarlemmer Gerrit v.
Wees officieel aangewezen als licl van de ach-
tervolgingsploeg, die ons land op de Olympi
sche Spelen te Berlijn zal vertegenwoordigen.
Dit is niet alleen een succes voor v. Wees,
doch ook voor de R. K. Wielrennersvereeniging
„Achilles", van welke club v. Wees vanaf de
oprichting, nu ongeveer 2 té jaar geleden, lid is.
In deze club heeft v. Wees dan ook onder
de deskundige leiding van het bestuur zijn
training aangevangen en zich steeds stipt ge
houden aan de raadgevingen (o.m. wat be
treft zijn versnellingen e.d.) hem door den
heer v. Duijnen verstrekt.
Groote opofferingen heeft hij zich getroost
en hij heeft dan ook aangetoond, dat wil men
wat bereiken in de wielersport, serieuse trai
ning en taai volhouden daarin een heel groote
rol spelen.
Ook heeft hij getoond, dat men niet neutraal
georganiseerd behoeft te zijn om naar voren
te komen, mits de zaak maar goed aangepakt
wordt.
Toen v. Wees voor ruim twee jaar voor het
eerst op een geleende racefiets aan een wed
strijd deelnam, toonde hij direct, dat er pit
in hem zat. Reeds dadelijk behoorde hij tot de
prijswinnaars. En later toen hij op zijn eigen
fiets meereed, deed hij het al niet minder,
want meestentijds legde hij beslag op de eerste
of tweede plaats.
Ook voor de club kwam hij herhaaldelijk uit
en wel het meest in ploegachtervolgingen, waar
in hij steeds de groote stuwkracht was, want
bijna altijd kwam de ploeg van „Achilles" als
overwinnaar uit den strijd.
Het eerste jaar besloot v. Wees met beslag
te leggen op het clubkampioenschap.
Het volgende jaar (dus in 1935) ging het
echter steeds beter. Hoewel hij overgegaan was
naar de amateurs-klasse en dus veel sterkere
tegenstanders kreeg, wist hij toen den ope
ningswedstrijd te Heemstede op overtuigende
wijze te winnen.
Hierin vond de directie der Heemsteedsche
Baan aanleiding om v. Wees om den z.g. Heem-
stede-Brassard te laten rijden, op welken prijs
hij eveneens beslag wist te leggen door op één
na alle ritten te winnen.
Door deze prestaties was zijn rijden ook bij
de N. W. U. opgevallen, hetgeen bleek uit het
feit, dat hij toen reeds werd aangewezen voor
de ploegachtervolging in Rijswijk tegen een
Duitsche ploeg.
Jammer genoeg verloor de Hollandsche ploeg,
doordat de jongens in het geheel niet in ploeg-
verband met elkaar getraind hadden.
Dit jaar werd de zaak beter aangepakt.
Reeds eenige maanden geleden werden de di
verse candidaten voor deelneming aan de
Olympische Spelen uitgenoodigd in het Stadion
te Amsterdam en op de Rijswijksche wieler
baan te trainen.
Na herhaalde wedstrijden en schiftingen werd
de achtervolgingsploeg als volgt samengesteld:
v. Wees, v. d. Voort, Kropman en Zwartepoor-
te, met als reserve Hellemons en Meijer.
De vier eerstgenoemden trainden thans da
gelijks met elkaar op het Stadion en reden
reeds verschillende ontmoetingen o.a. te Heem
stede, Amsterdam (Stadion en Veka), Utrecht.
Nijmegen en Den Haag en wisten steeds op
overtuigende wijze te winnen.
Vol vertrouwen zien wij dan ook dit viertal
naar Berlijn vertrekken.
Met spanning wworden in Haarlem en om
streken, in het bijzonder door de leden van
„Achilles" de verrichtingen van v. Wees ge
volgd.
Maandagmorgen a.s. om ongeveer half acht
vertrekt v. Wees van het station uit Haarlem.
Het bestuur van Achilles verwacht dat zooveel
mogelijk leden en donateurs dan nog even de
gelegenheid willen waarnemen om hem een
goede reis en veel succes toe te wenschen.
Zondag wordt op het terrein van Rood en
Wit de eerste Haarlemsche derby gespeeld. Wij
herinneren ons nog den interessante strijd van
het vorige jaar, waarin Haarlem onverwacht
de overwinning behaalde. Naar onze meening
zijn de bezoekers ook ditmaal niet geheel kans
loos. Wel is Rood en Wit sterker, doch de
gastheeren zullen Zondag in elk geval den
steun van v. d. Togt missen, hetgeen vooral
voor den toch al niet sterk gevarieerden aan
val van de Spanjaardslaanclub van belang is.
Haarlem kan de punten het best gebruiken,
daar de Schoterwegclub ondanks de draw tegen
Hermes D. V. S„ nog altijd op de laatste
plaats staat. In elk geval kan ook ditmaal een
aardige strijd worden verwacht, welke bij be
hoorlijk weer zeker belangstelling zal trekken.
Door den tour van H. C. C. in Engeland bevat
het programma verder nog slechts twee wed
strijden, n.l. V. R. A.Hermes D. V. S. en
V. O. C.V. V. V. Zou Haarlem er in slagen
van Rood en Wit te winnen en komen hier
tegenover nederlagen van Hermes en V. V. V.
te staan, dan wordt de kamp om aan de laatste
plaats te ontkomen eerst recht interessant,
daar de drie candidaten, t.w. Haarlem, Hermes
en V. V. V. dan zoo ongeveer gelijk komen.
Het programma derovergangsklasse bevat
geen wedstrijden voor onze Haarlemsche clubs.
Uitslag Bordeaux op 18 dezer: H. Everts 1,
7 en 11; J. J. v. Staveren 2, 3, 5, 8; P. Kroon
4 en 8; H. J. Handgraaf 6; C. Alders 10; C.
v. 't Ende 13.
Eerstgetoonde duif 19 Juli 7 uur 5 min., laat
ste 15 uur.
Uitslag Vilvoorde op 19 dezer:: C. v. 't Ende
1, 13 32, 44, 54: P. Kroon 2, 7; C Stolk 3, 5,
37, 43; J. Broekhof 4, 10, 43; J. Th. Verdonk
6, 11, 16. 40; J. J. v. Staveren 8, 9; J. de Bie;
H. J. Handgraaf 14, 22, 26, 30, 39, 42, 51, 53;
P Louweiens 15; Th. A. v. Dam 18, 19, 35, 45;
J.' Th. Bakker 21, 24, 36, è0; H. Everts 23, 27,
56; J. Plas 20, 28, 29, 31, 33; C. Alders 34; J. J.
de Bie 38; N. Wezenbeek 41; C. H. Brenael
46, Th A. Heinsbergen 49, H. Boogaard 55;
J. F. Scherf 57.
Eerstgetoonde duif 10 uur 10 min. 51 sec.,
laatste 10 uur 25 min. 51 sec.
Het bestuur van de R. K. Sportvereeniging
Winfried heeft besloten naast de afdeeling gym
nastiek een tafeltennisafdeeling op te richten.
Naar aanleiding hiervan zal op Maandag 27
Juli a.s. des avonds te half negen een propa-
ganda-avond worden georganiseerd in de
studio van Alberdingk Thjjm, Lange Wijngaard
straat 17. Iedereen is welkom. Het is thans zao
goed als zeker, dat enkele bekende tafeltennis
sers onze nieuwe club zullen komen trainen.
Inlichtingen worden verstrekt door: L. Duyn,
Janstraat 16, en W. Schumacher, Veenbergstr.
7, Haarlem.
H. V. G. B. heeft met niet minder dan vijf
invallers in Krommenie De Ham een 81
nederlaag toegebracht. De Haarlemmers speel
den een snelle, enthousiaste partij.
Houber opende de score na een snellen rush
fen direct daarna vergrootte Ketelaar met een
omhaal den voorsprong tot 20. Invaller
Kemp, die zich den geheelen wedstrijd bijzon
der goed weerde, nam het derde doelpunt voor
zijn rekening. Met een schitterend diagonaal
schot bracht Ketelaar den stand voor rust nog
op 04.
Ook na de hervatting kon De Ham weinig
vat op het snelle spel van de Haarlemmers
krijgen. Goedings (1) en Kemp (3) voerden op
overtuigende wijze den stand op tot 0—8, voor
en alweer De Ham-keeper Glatz kon passeeren
en met een welgericht schot de eer wist te red
den, (81). Even daarna floot scheidsrechter
Jansen heti einde.
De Jordaan in verzet! Barricaden
versperren de smalle straten., Van
de Zaterdagschebrug over de on
gedempte Lindengracht waait de
roode vlag. Politie, gemolesteerd
en met steenen bekogeld, belegerd
door de menigte op de Noorder-
markt, trekt zich terug, het initiatief
overgevend aan de militaire macht.
Infanterie en cavalerie rukken op,
sluiten de oproerige buurt in, char
geeren tegen de barricaden. Stee
nen, dakpannen, bloempotten sui
zen hen tegemoet. Sommaties vol
gen. Schietend banen zich de mili
tairen een doorgang. Er vallen
slachtoffers; -28 dooden en ruim
80 gewonden kleuren met hun
bloed het opgebroken plaveisel
Het Palingoproer, 25 en 26 Juli
1 886 thans vijftig jaar geleden
is in vollen gang.
In de snikheete Julidagen van het jaar
1386 broeit de onrust. Het straatsocialisme
komt op. Rumoerige vergaderingen worden be
legd in het Volkspark achter de Nassaukade
en de terugkeerende menigte in de stad komt
voortdurend in botsing met de politie. Wan
ordelijkheden zijn dan ook aan de orde van
den dag. Er heerscht een geest van verzet on.
der een deel der burgerij. De geringste aan
leiding kan alles in vuur en vlam zetten.
Op den broeiwarmen Zondagmiddag 25
Juli bemerkt een surveilleerend agent van
politie luidruchtig samenscholende men-
schgn langs den .walkant der ,Lindggr_acht,
J.
Het palingtrekken in vollen gang op de
Lindengracht bij de Zaterdagsche brug
ter hoogte van de Zaterdagschebrug.
Dwars over het water is van huis tot huis
een touw gespannen, waaraan in het mid
den een paling hangt te spartelen. Bij de
brug worden vletten met roeiers in ge
reedheid gebracht. De Jordaan treft voor
bereidingen om plotseling een oud volks
vermaak, dat reeds in 1870 wegens dieren
mishandeling bü de wet werd verboden,
weer in eere te herstellen. Van alle kan.
ten stroomen mannen en vrouwen toe, om
het palingtrekken op de Lindegracht gade
te slaan.
Nooit had men goed van dit geliefd volks
vermaak afstand kunnen doen. De groenboeren
langs den rand der stad niet, maar de Jor-
öaners nog veel minder. Altijd was het een
feest als op een der vele, nog ongedempte,
smalle grachtjes der buurt de palingen werden
getrokken. Aan een touw over het water hing
dan het spartelend dier, bovendien nog met
groene zeep besmeerd, om zoo weinig mogelijk
houvast te bieden aan de grijpende handen
der mannen die, staande in een vlet, onder
het touw werden doorgeroeid en moesten pro.
beeren met één ruk de paling los te trekken.
Wie daar in slaagde won den uitgeloofden
prijs en was de held.
De agent van politie, die op den laten Za.
terdagmiddag de overtreding constateerde,
maakte het publiek er opmerkzaam op. dat het
palingtrekken niet meer geoorloofd 's er. men
dus het spel moest staken. Aanvankelijk schijnt
men aan dezen wenk gevolg te geven. De vlet
ten worden weggeroeid. Maar als een half uur
later een paar agenten zich komen vergewis-
jaea. qLüidfitdaadJtet paling trektoft.is .atee-
loopen, blijkt alles nog in vollen gang. Aan
beide kanten volgt een talrijke menigte het
verloop.
Thans grijpt de politie in. De bewoners der
huizen, waaraan het touw is bevestigd, worden
gesommeerd het los te maken, maar zij wei.
geren. Vier agenten en een rechercheur drin
gen nu de huizen binnen en snijden zelf de
einden door. Dit is het teeken tot verzet. De
woedende menigte richt zich tegen de politie.
De leus dier dagen wordt een strijdkreet:
„Recht voor allen, laat gaan!" klinkt uit de
tierende massa, waardoor de politiemannen,
bedreigd en gemolesteerd, zich met moeite een
weg banen. Niet veel beter vergaat het den
inspecteur Bos van het bureau Noorder-
markt, die zich in burger onder de menigte
begeeft en poogt de menschen te kaimeeren.
Men werpt hem met vuil en steenen, zoodat
hfl de vlucht moet nemen in een huis. Ter.
nauwemood gelukt het nog den man te ont
zetten.
Inmiddels heeft men het touw weer hersteld
en gaat het palingtrekken rustig door. Groote
drommen menschen, afkomstig van een socia
listische vergadering in het Volkspark, voegen
zich bjj de menigte op de Lindengracht en
omgeving. Zoodra de politie, die op het bureau
Noordermarkt aanmerkelijk is versterkt, zich
ergens vertoont, wordt zij ontvangen met stee
nen en bloempotten. Plotseling formeert zich
op de Westerstraat een optocht, de roode vlag
voorop. De politie chargeert en jaagt den stoet
uiteen. Maar inspecteur Bos raakt tusschen de
relletjesmakers en wordt bewusteloos geslagen.
Men wil den man in het water werpen en ver
drinken, doch hiertegen verzetten zich enkele
goedwillende Jordaners, die den inspecteur
ontzetten. Reeds hangt de inspecteur over de
leuning van de brug, als een vrouw Chrisje
v. d. Woude genaamd toesnelt, hem de han
den om den hals slaat en de belhamels af
werend, den man het leven redt.
Heel den zomernacht blijft het onrustig in
de Jordaan en den volgenden dag de Maan.
daghouders zijn present laait het verzet op
nieuw op. In dichte drommen scholen de men
schen samen. Roode vlaggen worden geplant
op de Zaterdagsche brug, maar spoedig weer
verwijderd door andersdenkende Jordaners. In
de tapperijen komt men handen te kort, om
de bierglazen te vullen. De drank jaagt het
bloed verhit door de aderen. Men dringt eikaar
naar de Noordermarkt, waar in het late mid
daguur de toestand critiek is.
Hier is op het politiebureau een groot aantal
agenten samengetrokken, waartegen de me.
nigte steeds driester optreedt. In de straten
rondom vliegen de steenen uit het plaveisel.
Barricaden verrijzen. Gedekt in den rug komt
de vijandige massa steeds nader. Allerhande
projectielen suizen door de lucht. De politie
wordt belegerd. In overleg met burgemeester
van Tienhoven en den plaatselijken comman
dant, krijgen infanterie en cavalerie bevel om
zich gereed te houdenden de taak der politie
over te nemea, M
Maandagmiddag rukt de infanterie op. Twee
honderd manschappen trekken een kring om
den haard van het verzet en wel het deel van
de Jordaan, begrensd door Westerstraat, Lijn
baansgracht, Lindengracht en Prinsengracht.
Een kleinere groep infanteristen zuivert stel
selmatig de straten rondom. Achter hen staan
de huzaren gereed. De soldaten vorderen slechts
langzaam. Van achter de barricaden wordt ge
gooid en geschoten.
Als de avond is gevallen en bij de
gedoofde lantaarns een onheilspel
lend duister in de smalle straten en
sloppen hangt, tracht de menigte
nit de ingesloten buurt door het mi
litair cordon te breken en zoo de
binnenstad te bereiken. Infanteris
ten op de Noordermarkt lossen een
salvo, wat een onbeschrijfelijke
paniek teweeg brengt. De laatste
bloedige phase van het oproer is
aangebroken. Infanterie en cava
lerie dringen van alle zijden langs
straten en grachtjes de donkere
buurt binnen, waar op de barricaden
en vanuit de huizen hevig verzet
wordt geboden. Dof knallen de
schoten. Het getier en gebrul der
oproerlingen overstemt het kermen
der gekwetsten, het gegil der vluch
tenden.
Nog geen anderhalf uur duurt de strijd.
Geraakt en verschrikt door de neersuizende
steenen en dakpannen worden de paarden der
huzaren schichtig en onhandelbaar. De ruiters
stijgen af en forceeren met herhaalde salvo's
den doortocht over de versperringen. Te mid
dernacht heeft men de laatste haarden van
verzet overmeesterd en keert de rust weer in
de zwaar geteisterde buurt, acht en twintig
personen één vrouw en verder mannen en
opgeschoten jongens zijn door de kogels
gevallen. Ruim tachtig min of meer ernstig
gewonden worden geteld.
Brancards, handkarren en vigelanten halen
de slachtoffers weg, vaak gevolgd door jam
merende familieleden.
In de volgende dagen is een groot aantal
arrestaties verricht. Daarbij blijkt, dat de op
roerige stemming, zooals steeds, is veroorzaakt
door kwaadwillige elementen van elders, die
gebruik hebben gemaakt van de verbittering
der Jordaners bij vermeende inbreuk op hun
rechten. Zoo kan dan ook later een groot aan
tal Jordaners, die zich loyaal gedroegen en
het ergste voorkwamen, worden beloond. Hun
namen zijn nog lang bekend gebleven: Leen.
dert en Jacobus Mens, de zonen van den
„Bokkebek", den ongekroonden koning der Wil
lemstraat, de weduwe Buurman, geboren
Chrisje van der Woude en F. J. SingeJ.
Het laatste palingtrekken in de Jordaan is
wel een zeer bloedig feest geworden, dat nog
altijd in de herinnering, der buurt voortleeft.:
(Van onzen Berlijnschen correspondent)
Dresden had de première, maar thans heeft
ook Berlijn „Max Schmelings Sieg
ein Deutscher Sieg" kunnen bewonderen.
De film heeft geen pretenties en, van artistiek
of cultureel standpunt beschouwd, ook geen
verdiensten.. Het doel der makers was het om
een volledig relaas te geven van den bokswed
strijd in het Yankee Stadion te New-York tus
schen den Duitscher Max Schmeling en den
neger Joe Louis. En zij zijn daarin geslaagd.
Men kan heel het vuistgevecht volgen vanaf
het oogenblik dat beide boksers elkaar in den
ring de hand drukken, tot in de twaalfde ronde
Schmeling zijn tegenstander knockout slaat.
Deze film is niet gemaakt voor liefhebbers
van de film, doch voor bewonderaars van de
noble art of selfdefence". En wij zouden haar
in deze rubriek ook niet ter sprake hebben ge
bracht, wanneer zij niet plotseling onderschei
den was geworden met het praedicaat „waarde
vol voor de volksontwikkeling en ook in politiek
opzicht".
Wij zullen er niet nader op ingaan of dit
praedicaat verdiend is of niet. Het is een
kwestie van opvatting en smaak en „pour se
disputer il faut être d'accord". Overigens valt
niet alleen in Duitschland het streven waar te
nemen om het volk van zijn eigen grootheid
en macht te overtuigen, niet door het te wijzen,
op wetenschappelijke veroveringen of artistieke
prestaties van landgenooten, maar door een
overdreven beteekenis te hechten aan sportieve
successen die veel meer tot de volksverbeelding
spreken. De „man in the street" staat nu een
maal veel dichter bij Pijnenburg dan hij ooit
bij prof. Lorentz gestaan heeft.
Wat ons in deze interesseert is; wie heeft
daar in de gauwigheid uitgemaakt dat „Max
Schmelings Sieg ein Deutscher Sieg" niet
minder dan „waardevol voor de volksontwikke
ling en ook in politiek opzicht" is?
Eer is te Berlijn voor wie het precies wil
weten: „Königsplatz 6; 'n „Filmprüfstel
le" gevestigd. Ministerialrat dr. Seeger en
Regierungsrat Zimmermann „waken" daar met
eenige assistenten, in opdracht van den mi
nister voor „Volksaufklarung" en Propaganda,
dr. Joseph Goebbels, over de Duitsche film.
Van elke, voor de vertooning in Duitschland
aangeboden film moeten zjjj uitmaken of daar
tegen geen bezwaren van zedelijken of gods-
dienstigen aard bestaan, terwijl zij natuurlijk,
vooral bij de beoordeeling van buitenlandsche
films, moeten beoordeelen of er niet gezondigd
wordt tegen de nationaal-socialistische „Welt
anschauung". Deze keuring is vrij streng. Een
film die misdaad en misdadiger niet heel dui
delijk als misdaad en misdadiger uitbeeldt, en
vooral films, die zedenschandalen in den ruim-
sten zin des woords tot onderwerp hebben,
worden met bijna puriteinsche onverbiddelijK-
heid afgewezen.
Joodsche films hebben natuulijk heelemaal
geen kans. Het is echter niet de „Filmprüf
stelle" die daarvoor zorgt, doch de „Kontin-
gentstelle" welke den invoer van buitenland
sche films regelt.
Zoowel aan binnen- als aan buitenlandsche
films kan de „Filmprüfstelle" bepaalde praedi-
caten verleenen welke aan den eenen kant na
tuurlijk dienen om de makers aan te sporen,
voort te gaan op den ingeslagen weg, en om
het publiek opmerkzaam te maken dat er „iets
goeds" te zien valt, en welke aan de andere
zijde ook nog het practische nut hebben dat
zij met een belangrijke verlichting der belasting
en soms zelfs met een algeheele vrijheid van
belasting gepaard gaan.
Van die praedicaten zijn er vier; waardevol
uit artistiek oogpunt, waardevol voor dé volks
ontwikkeling, waardevol van cultureel stand
punt en waardevol in politiek opzicht. „Bij
zonder waardevol in politiek opzicht en van
cultureel standpunt" is de hoogste onderschei
ding welke met vrijstelling van alle belastingen
beloond wordt.
In het afgeloopen jaar keurde de „Filmprüf
stelle" 1,8 millioen meter film. Drieduizend
verzoeken om keuring bereikten haar. Zij
zag 240 speelfilms. In het seizoen 1935'36 ver
leende zij praedicaten aan 28 Duitsche en 8
buitenlandsche films.
„Waardevol uit artistiek oogpunt" oordeelde
zij de Nederlandsche film „Dood Water" en
verder „David Copperfield", „de Scharlaken-
roode Bloem", „Swedenhelms", „Anna Kare-
nina", „Maternité", „Helden van heden". De
Zweedsche film „Petterson en Bendel" welke
in Duitschland zoo bewerkt werd dat er een
anti-semietische tendenz uit sprak en wier op
voering te Berlijp niet zonder relletjes verliep,
kreeg het- praedicaat „waardevol in politiek op
zicht." Het hoogste praedicaat van „bijzonder
waardevol" viel ten dgel aan betrekkelijk mid
delmatige films als „das Madchen Johanna",
„der höhere Befehl", „Traumulus" en.
„Friesennot", een film waartegen wij destijds
protest aanteekenden, omdat er, behalve een
oppervlakkige anti-bolsjewistische tendenz, ook
een sterke anti-Christelijke strekking in !ag.
De Emil Janningsfilm „Traumulus" werd te
vens nog' als de beste Duitsche film met den
„Staatspreis" onderscheiden.
Het praedicaat „waardevol van cultureel
standpunt" valt gewoonlijk aan „Kulturfilme"
ten deel. Dit jaar kregen het ook twee speel
films, namelijk „Wunder des Fliegens" van
Udet en „Soldaten, Kameraden", een vroolijk
soldatenverhaal waaruit de verouderde ope-
rette-onzin eindelijk eens verdwenen was,
De „Filmprüfstelle" gaat bij haar beoordee
ling principieel uit van den inhoud eener film.
Wanneer de vorm echter ver boven het middel
matige uitgaat, stapt zij ook wel eens over den
inhoud heen. Zoo verleende zij aan Willi Forst's
„Mazurka" het praedicaat „waardevol uit artis
tiek oogpunt", ondanks dat zij den inhoud
niet hooger kon aanslaan dan een colportage-
roman.
Uitstekende films welke overal hoog geprezen
werden en ook de aandacht van het Duitsche
publiek maanden lang boeiden wij noemen
slechts als enkele voorbeelden: „La Mater-
nelle", „Bengal Lancers" en „Cette vieille ca
naille" konden de „Filmprüfstelle" klaar
blijkelijk niet bijzonder bekoren.
Oud nieuws? Ja, maar dan toch
niet voor die tallooze automobilisten,
die 's avonds „rustig" met maar één
koplamp aan rijden! En toch is
het kleinste ongeval altijd nog duur
der dan een nieuw gloeilampje!
