STADSNIEUWS
Laatste Nieuws
DE STRIJD IN DEN SOEDAN
Haarlem, 18 Aug.
ESP0SI2HHHALE
DELIA STaWWvITOLIC A
CITTA PELVATiCANÖ 1936
mmm aitsmross
ONZEN OMROEPER
EGYPTE EN ENGELAND
DINSDAG 18 AUGUSTUS 1936
DE BONTE TOCHT
Jonge werknemers-kleurenspel
HET SPORTFONDSENRAD
Verlies 2 cent per bad
HAARLEMSCHE ORKEST-
VEREEN 1G1NG
8e zomer-concert
Toespraak kapelaan Snelders
MEVR. HEERKENS THIJSSEN—
v. d. KUN
Personalia
JAARVERGADERING H. B. C.
HEEMSTEDE
Niet alleen op hooge voetbal
prestaties, maar vooral op
den goeden katholieken
geest komt het aan
Bestuursverkiezing
Afscheid kapelaan Snelders
Naar Kevelaer
Uitvaart en begrafenis
Haarlemsche Orkest-Vereeniging
Vlugge reportage
"r—
•*- r'
APMA
VERiT
m
TiS
AAN DE LANDBOUWERS TE
HALFWEG EN HOUTRAK-
POLDER
BLOEMENDAAL
WANDELSPORT
H.W.S.V. De Wandel-Tourist
H.W.S.V. Jan Passtoors
(Gedeeltelijk gecorrigeerd)
De strijd in Spanje
De bedreiging van Madrid
Fort Guadeloupe opnieuw
gebombardeerd
Zuiveringsactie
De samenwerking tusschen beide
regeeringen heeft groote voor
deden voor het land der
pyramiden opgeleverd
Controle over het Nijl-
water
AGENDA
Bioscopen
19 Augustus
Bioscopen
INSTELLINGEN
RADERBOOT VASTGELOOPEN
Sleepboot zal trachten het schip
bij Putten vlot te brengen
PROF. DR. A. A. NIJLAND
OVERLEDEN
Zeer bekend sterrenkundige
HET VERWOESTEND VUUR
Boerderij met schuren en hooi
bergen vernield
Bliksem in roggemijt geslagen
I MWBfliTnïr 'ii
Zondag 23 Augustus as. zal door 400 jon
gens en meisjes op de H. Landstichting te
Nijmegen een groot openluchtspel vertoond
worden „De Bonte Tocht", spel van het
kindschap Gods. Daar er heel veel belangstel
ling voor bestaat, zal men het bezoek er aan
heel gemakkelijk maken. Voor verdere gege
vens zie men de advertentie in dit blad.
Gisterenavond heeft de finantieele commis
sie uit den Raad het rapport van den Raad
van Beheer van het Sportfondsenbad bespro
ken. Het boekjaar 1935 is afgesloten met een
voordeelig saldi van 1400.De opzet van één
cent winst per bad werd in den beginne- be
reikt, maar later werden de resultaten minder.
Men deelde ons mede, dat in het laatste half
jaar 2 cent per bad verloren is. Het rapport
concludeert echter, dat een gebruik van enkele
duizenden baden méér het verliessaldo spoedig
weer in winst zal omzetten.
Daar de gemeente door de garantiebepalingen
nogal groote belangen bij het Sportfondsenbad
heeft, is een en ander nader onder de oogen
gezien.
Aan het 8e zomerconcert zullen twee solisten
medewerking verleenen: Dini Bitter, een jonge
Haarlemsche pianiste, leerlinge van Karei de
Jong, zal het pianoconcert in G. dur van W.
A. Mozart spelen en Constant Moerman, de
jonge talentvolle violist, het Concert in a van A.
Glazounow ten gehoore brengen.
Constant Moerman is geboren in Gorontalo
(Celebes) op 24 Maart 1917.
Op twaalfjarigen leeftijd ging hij naar Hol
land en bezocht door de H.B.S. Hij studeerde
viool bij den bekenden paedagoog „Oscar Back"
en werd als leerling ingeschreven on het Ly
ceum van Dr. Gunning.
Eens had hij de gelegenheid Prof. Carl Flesch
voor te spelen, die hem als leerling medenam
naar Berlijn. Daar deed hij examen voor de
„Staatliche Academische Hochschule für Mu-
sik" met het A dur concert van Mozart.
Op deze school was hij op vijftienjarigen leef
tijd de jongste leerling van Prof. Flesch.
Hij volgde dezen eerst naar Baden-Baden
daarna naar Londen. In 1934 debuteerde hij
met groot succes te Berlijn.
In Holland trad hij reeds verschillende malen
op o.a. voor de AVRO- en Phohi-microfoon.
De recitals in Amsterdam, Den Haag en
Haarlem in het afgeloopen seizoen gegeven, wa
ren een groot succes.
Hij is de eenige Hollandsche vertegenwoor
diger van de school van Flesch, die hem ook
als solist warm aanbeveelt.
Het orkest onder leiding van Marinus Adam
zal den avond openen met de Ouverture „Figa
ro's Hochzeit" van W. A. Mozart en voor de
pauze ten gehoore brengen;
„Marsch en Avondfeest" door Joh. Wage
naar, gecomponeerd bij het Schimmelspel „De
Bruiloft van Alladin en Bedr' El Budur" van
J. R. B. Roos.
Deze werken worden voor het eerst in Haar
lem uitgevoerd. Ten slotte speelt het orkest nog
op verzoek; „Finlandia" van Joh. Sibelius.
Wij zullen aan hem missen een kracht van het
grootste belang voor H. B. C.. Als priester en
als mensch behoorde kapelaan Snelders in het
milieu van H. B. C. thuis. Dank, aldus spr.,
voor wat u in dit jaar voor H.B.C. gedaan hebt.
(Langdurig applaus).
Spr. dankte voorts de vele commissies, voor
al die der jeugdleiding. Minder goed was de
voorzitter te spreken over den geest, die er
onderling heerschte tusschen de spelers, wat
dit jaar vooral in het le elftal den kampioens
titel gekost heeft. Dit gaat ook ten koste van
den naam van H. B. C. Elke misstap zal, vooral
door de neutralen extra aangerekend worden.
De ouderen wilde spr. ten voorbeeld stellen aan
de jongeren. Spr. wekte op de fouten te be
strijden, opdat op 2 October 1937 op waardige
wijze en met de kampioensvlag in top het 35-
jarig bestaan gevierd zal kunnen worden.
(Applaus).
Kapelaan Snelders, hierna het woord voerend,
vond het jammer, dat de eerste ledenvergade
ring die hij als adviseur van H. B. C. mee
maakte, tevens zijn afscheidsavond was. Als ik,
aldus spr., na dit jaar een terugblik werp en
mijn indrukken samenvoeg, dan beantwoordt
de totaal indruk niet aan mijn verwachtingen.
H. B. C. neemt in den lande een hooge plaats
in, maar spr. wilde niet enkel H. B. C. be-
oord&elen -naar het aantal doelpunten die ge
maakt zijn, maar naar den geest, die er in de
club heerscht. Voetballen kan iedereen leeren.
De katholieke sport is echter een onderdeel der
katholieke actie, en daarin moet een katholieke
geest leven.
Als onderdeel van de katholieke actie ?ijn
wij ook in de sport uitdragers onzer katholieke
overtuiging. Willen wij daarin slagen dan moe
ten wij daarvoor de middelen gebruiken, ook de
natuurlijke. En die bestaan hierin, dat wij voor
de volle 100 procent sportmenschen zijn. Maar
dan moet er ook zijn tucht, dan moet men zijn
sportief, en dit liet dit jaar veel te wenschen
over.
U hebt een taak te vervullen, niet enkel
door goed voetbal te spelen, maar door met de
beoefening van de sport ook deel te nemen aan
de taak, die ieder Katholiek is opgelegd; dan
behoeven wij niet bevreesd te zijn voor de
stroomingen waartegen onze Bisschoppen bij
voortduring warschuwen. En in die taak kunt
gij u sterken door de Genademiddelen van de
H. Kerk. Spr besloot zijn gloedvolle woorden
met den wensch, dat H. B. C. in bloei moge
toenemen en menig keer kampioen moge wor
den, niet enkel op technisch gebied, maar vooral
als de meest sportieve club.
In zijn dankwoord aan den scheidenden Ad
viseur, sprak de voorzitter den wensch uit, dat
de woorden van den Geestelijken Adviseur bij
de leden ingang zullen vinden. In dezen geest
het seizoen ingaande, zullen wij, H. B. C.
spoedig zien,zooals leeraar Snelders zich die
voorstelt.
Tenslotte werd nog een rondvraag gehouden,
waarna de zeer geanimeerde vergadering, die
veel voor de toekomst van H. B. C. belooft,
werd gesloten.
zien Dinsdag. Het wordt hoog tijd, de noodige
Marken aan te schaffen, spoorkaartjes te halen
en de gewenschte inlichtingen op te doen.
Dit laatste woord echter is niet enkel be
stemd, om hen, die vast besloten zijn, tot spoed
aan te manen; maar ook hen, die er nog niet
gerust op zijn of ze over de grens geen last
zullen krijgen, of tengevolge, van het verzonnen
persbericht over een gestoorde Processie, bang
zijn, dat onze rijke vanen én vlaggen zullen op
geborgen worden.
Geen vrees! Wij worden met open armen
ontvangen.
Tot op heden kwam niet één incident voor
en met de officieele verklaringen van den Pre
laat en den burgemeester van Kevelaer in de
hand garandeeren wij onzen pelgrims een rustig
en plechtig verloop zonder eenige stoornis.
Evenals voorgaande jaren zullen onze vaan
dels en vlaggen ontplooid worden, zal de muziek
de processie-gezangen begeleiden, worden wij
met klokgelui ontvangen.
Geen moeilijkheden verzinnen!
We gaan met een gerust hart naar Kevelaer
om Maria en om opleving te vragen.
Goede reis! Veel devotie!
Op het dezer dagen te Amsterdam gehouden
V.E.V. examen slaagden voor het diploma
sterkstroom, de installateurs; H. Dirks, H. F.
van Luijken en Joh. G. Spruijt, alsmede de
monteurs; Meerman, Ram en Slobbé, allen te
Haarlem. Zij werden opgeleid door den leider
der cursussen te Haarlem, den heer B. P. Hoo-
gendorp, Jac. Marisplein 7, Amsterdam.
Maandagavond hield de R. K. Voetbalver-
eeniging H. B. C. te Heemstede haar 34e jaar
vergadering onder groote belangstelling.
Na opening volgden enkele mededeelingen
over te houden wedstrijden, die het seizoen
voorafgaan en dat de training in het vervolg
op Woensdagavond zal gehouden worden.
Uit het verslag van den penningmeester, den
heer P. de Wildt bleek, dat de inkomsten be
droegen f3001.93 en de uitgaven f3106.10, alzoo
voor dit jaar een klein tekort, dat nog door een
vorig voordeelig saldo gedekt werd.
In een zeer uitvoerig jaarverslag gaf de
secretaris, de heer S. Mulders, een helder beeld
van de verrichtingen over het afgeloopen jaar
en betreurde het ongeval van den spil G. Vinke,
die al vroeg in het seizoen moest vervangen
worden, terwijl ook lateT het verlies van Van
Rooden Sr. en enkele andere bijomstandigheden
oorzaak waren dat H. B. C. I slechts op de 3e
plaats kwam. Behalve het 3e elftal namen alle
andere seniorenelftallen een goede plaats in;
het 4e en 5e elftal werden zelfs kampioen. Ook
in de juniorenelftallen behaalden 2 van de 4
elftallen kampioenstitels. Over de deelneming
aan de training is de secretaris goed te spre
ken. Het verslag maakt gewag van de gezellige
clubavonden, die het clubverband aanmerkelijk
versterkten. Met een beroep op aller mede
werking om het volgend jaar bij het 35-jarig
bestaan een nog beteren naam te trachten te
verkrijgen, besloot de secretaris zijn verslag.
Bij het punt „beleid bestuur" betreurde de
heer N. J. v. d. Linden het, dat er dit seizoen
is afgeweken van de traditie om als er in een
der parochiekerken feest is, een voetbalwedstrijd
te organiseeren. Ook wilde hij, dat in het club
blad het geestelijk element meer naar voren
treedt.
De voorzitter antwoordde dat het spelen van
de wedstrijden een uitzonderingsgeval is ge
weest. De wensch betreffende het clubblad
zal spoedig in vervulling gaan.
Als bestuursleden werd herkozen de heeren
J. J. Boot, S. A. Mulders en H. C. v. d. Vossen.
In de vacatures werden gekozen de heeren J.
J. DTiessen en A. A. Mooren.
De begrooting van het seizoen 19361937
w'erd vastgesteld op een bedrag aan inkomsten
en uitgaven van f 2540.-
Het nu volgend overzicht van den Praeses
was in den aanvang niet optimistisch. De ma
laise is ook voor H. B. C„ aldus de voorzitter,
funest.
Moesten wij, op onze vorige jaarvergadering
met leedwezen afscheid nemen van onzen Gees
telijken Adviseur kapelaan Doeswijk, dankbaar
waren wij met de benoeming van kapelaan C.
A. M. Snelders, vooral toen wij ondervonden
wat een kracht er in de vereeniging van hem
uitging. En nu vernemen wij, dat de Bisschop
Men schrijft ons;
Een laatste woord!
A.s. Dinsdag in de vroegte reünie op het per
ron! En dan gaat de hartewensch van velen in
vervulling: naar Kevelaer! Naar het Genade
beeld! Naar de Moeder Gods!
Het belooft een gezellige drukte te worden in
den vroegen morgen aan het station. Handjes
geven! Zwaaien! Een traan wegpinken!
Waar de pelgrims allemaal vandaan komen
mag Joost weten, maar van alle kanten komen
ze opzetten; zonder uitzondering goed gemutst,
omdat zij hun ideaal tegemoet reizen; Maria.
Een laatste woord! Het is in een omme-
In de kathedrale kerk St. Bavo te Haarlem
werden hedenmorgen de plechtige uitvaartdiens
ten opgedragen voor de zielerust van mevrouw
L. F. J. M. v. d. Kun, echtgenoote van Mr.
J. N. J, E. Heerkens Thfjssen en de weldoende
steun van velerlei liefdadige werken op gods
dienstig en charitatief gebied.
Zij was begiftigd met het eerekruis Pro Ec
clesia et Pontifice en het eerekruis van het
Hongaarsche Rcode Kruis, als blijken van er
kenning voor het zeer vele goede in het belang
van kerk en instellingen van weldadigheid ver
richt.
Om tien uur droeg de hoogeerwaarde heer
p'.ebaan Filbry met assistentie van de weleerw.
heeren P. Kraakman en P. W. Dieckmann de
plechtige Requiemmis op, waarna de begra
fenis geschiedde op het vredige en zoo mooie
St. Adalbertuskerkhof te Bloemendaal, waar
eveneens plebaan Filbry de absoute verrichtte.
Zoowel in de kerk als op het kerkhof waren
zeer vele personen uit allerlei kringen en stan
den aanwezig, om de overledene de laatste eer
te bewijzen.
Wij me-kten o. m. op: den hoogeerw. heer
H. C. J. Sondaal, deken van Haarlem en eeni
ge geestelijken, jhr. mr. dr. A. Röell, commis
saris der Koningin in de provincie Noord-Hol
land, verder de heeren ir. J. H. A. M. Schmut-
zer. mr. baron Van Voorst tot Voorst, mr. Bijl
de Vroe, A. van Rijckevorsel, W. J. B. van
Liemt, wethouder van Haarlem, mr. Th. Wes-
stra, gemeente-secretaris van Haarlem, jhr. van
Nispen tot Sevenaer, mr. P. J. van Lanschot,
burgemeester van Den Bosch, dr. baron van
Wijnbergen, burgemeester van Lisse. Voorts be
sturen en leden van de Ver. voor Altijddurende
Aanbidding van het Allerheiligste Sacrament
des Altaars en het Liefdewerk voor arme ker
ken en vertegenwoordigers van vereenigingen,
instellingen enz.
Een krans en eenige bloemstukken dekten
de baar.
Na de kerkelijke ceremoniën dankte mr. J. N.
J. E. Heerkens Thfjssen met enkele hartelijke
woorcien voor de groote belangstelling, betoond
aan zijn iieve, onvergetelijke echtgenoote en
gcede moeder van zijn kinderen, speciaal hen,
die om op deze begrafenis aanwezig te zijn, een
lange reis hadden gemaakt.
Programma van het concert op Woensdag
19 Aug.. 8 uur in het Bloemendaalsche Bosch
onder leiding van Marinus Adam.
1. Ouverture „Semiramide" G. Rossini
2. Suite de Ballet „Sylvia" L. Delibes
3. Albumblatt R- WagnerLuigini
4. Fantasie aus „Der Bajazzo"
R. Leoncavallo, arr. Joh. Doebber
Ouverture „Czar und Zimmermann"
Lort zing
Twee Spaansche dansen M. Moszkowsky
7 Fantaisie de l'opéra „Mad. Butterfly"
Puccini-Tavan
5.
6.
In het Rembrandt-Theater en in de Cinema
Palace worden reeds heden de slotwedstrijden
van de Olympiade en de aankomst van de
zwemsters te Rotterdam vertoond.
Velen uwer standgenooten of moet ik schrij
ven „alten"? lijden onder den druk der hui
dige omstandigheden.
Zou dit nu niet eens een geschikte gelegenheid
zijn ons dieper ervan te doordringen, hoe wij
toch bij alles hoofd en hart opgeheven moeten
houden naar boven?
Gij kunt wel zaaien en arbeiden, maar Degene,
Die den wasdom geeft, is en blijft alleen de
Schepper. Hij heeft de aarde ter bewerking aan
u gegeven, en gij verricht bijgevolg uwen arbeid
in Zijnen dienst.
Nu weet gij allen ook, dat wij bij alles ons tot
Hem dienen te begeven onder de schutse onzer
Moeder in den Hemel. Maria, die juist in onze
tijden van nood gelijk in vorige eeuwen de
door druk geteisterde bedevaarders de groote
processie van landbouwers, boeren en tuinders
vertrouwvol ziet opgaan naar Haar heiligdom te
Heiloo. Maria, die getuigen moge de rijke vier
jarige ondervinding van Beauraing les Banneux
ook in dezen tijd met bijzonder welbehagen
hulp biedt aan hen, die tot Haar hunne toevlucht
nemen.
Wijl nu op Woensdag 2 September de jaarlijk-
sche boete-processie van d'en L. T. B. naar Hei
loo uittrekt, doe ik een dringend beroep op allen,
die lid zijn dezer organisatie of lid dienen te
zijn om toch alsdan gezamenlijk in vertrouw
vol gebed de groote belangen van uwen stand
en daarmede van de overige standen bij Ma
ria ter Nood te Heiloo te gaan aanbevelen. En
waar het niet goed mogelijk is om bij het plech
tig offer in de kapel zelve ook daadwerkelijk tot
de H. Tafel te naderen, verzoek ik alten belang
hebbenden om vooraf ieder in zijn eigen paro
chiekerk tot het doel van de bedevaart de H.
Communie te ontvangen.
W. BOIN, pr.
Geest. Adviseur.
Burgerlijke Stand Geboren: z. van M. van
't LandRosies.
Ondertrouwd: Th. G. Ruijters en J. H. Bos;
M. Officier en J. H. Capel; W. J. Fauth en C.
A. J. Kohier.
Getrouwd: F. R. van de Stadt ten R. M. C.
Leendertz; J. Dingerdis en J. W. Borreman; J.
Kors en A. van der Grift.
Overleden: J. P. Sprokkelenburg, 28 j., echt
genoote van A. J. Kok; A. F. L. Troll, 61 j.; J.
M. Lammerse, 47 j., echtgenoote van W. Ernens;
C. Janus 82 j., echtgenoote van A. Nieuweboer.
Zondag j.l. heeft bovengenoemde vereeniging
weer een groot succes geboekt in de uitge
schreven V.V.V.-marschen uitgaande van Bever
wijk. Tevens wandelde de Ver. weer naar Haar
lem terug, zoo doende pl.m. 40 K.M. afleggend.
Alle wandelaars (sters) ontvingen een fraaie
herinnering, terwijl de Ver. tevens een groeps-
prijs kreeg voor groep zonde uitvallers (sters)
Als grootste groep (24 personen) buiten Bever
wijk ontving zij tevens een lauwerkrans.
Zondag j.l. werd door bovengenoemde ver
eeniging met een groep deelgenomen aan den
stertocht, uitgeschreven door de Vereeniging
Voor Vreemdelingenverkeer te Beverwijk, ter
gelegenheid der feestweek, afstand pl. m.
25 K. M.
Allen volbrachten dezen tocht in goede
conditie en in groepsverband, waarvoor ieder
de hiervoor beschikbaar gestelde belooning
ontving, terwijl aan de vereeniging een zeer
fraaie groepsplaquette ten deel viel.
Nogmaals brengen wij wandelaars(sters) in
herinnering, dat de 5e Intern. Herdenkings-
marsch van wijlen J. H. M. Passtoors, gehou
den wordt op Zaterdag en Zondag 29 en 30
Augustus. Gelegenheid tot inschrijving bij
den marschsecretaris den heer J. Swart, Zijl
straat 81, postgiro 256924, alwaar teven na
dere inlichtingen zijn te verkrijgen.
hoort U niet door de radio. Toch heeft de radio
zijn onverflauwde belangstelling. U wenscht "d
radiotoestel te verhandelen? Span onzen Om
roeper er voor! Dagelijks bereikt hij 80.000 ge-
tinnen. Hij zal U dus zeker van dienst kunnen
zlin.
GIBRALTAR, 18 Aug. (Reuter) Volgens
verklaringen van een ervaren waarnemer, die
hier uit Madrid is aangekomen, zijn de opstan
delingen in staat zich van Madrid meestor te
maken. Zij hebben in het Guadarrama-gebergte
sterke posities ingenomen, die' hun den geregei-
den aanvoer verzekeren van munitie, wapens en
troepen, waarvan zij ook gebruik maken. De
militie, die met oude donderbussen is uitge
rust, wordt voortdurend aangevallen, doch zij
is niet bij machte de opstandelingen te ver
drijven. De opstandelingen behoeven nog slechts
te wachten tot aan de andere zijde van Madrid
versterkingen zijn aangekomen en de stad zal
dan aan hun genade zijn overgeleverd. Waar
nemers zijn van meening, dat dit binnen
hoogstens tien dagen het geval zal zijn, waar
na Madrid in handen der opstandelingen zal
vallen
HENDAYE, 18 Aug. (Havas) Naar de cor
respondent van Havas meldt, is de kruiser „Es-
pana" vanmorgen om 9 uur begonnen met het
bombardeeren van het fort Guadeloupe. Twee
maal beantwoordde het fort het vuur, doch
zonder het oorlogsschip der opstandelingen, te
treffen.
Te land is aan het front vannacht geen enkele
wijziging van belang ingetreden. Om 10 uur
was het in den sector Irun rustig. De stellingen
van het Volksfront werden een weinig naar
achteren verlegd en bevinden zich thans nabij
Bshobie.
BURGOS, 18 Aug. (Reuter) De generale
staf der rebellen publiceerde gisterenavond
volgend communiqué:
„De artillerie der regeering ontwikkelde groo
te actie op het front van Somosierra, Guadar-
rama, maar zOhder noemenswaard resultaat.
Na levendigen tegenstand bezetten onze strijd
krachten Andoain Pares. Aan het Asturische
front maakt een colonne der 18e divisie vorde
ringen in de richting van Otiecta en Gijon. Aan
het front van Aragon kregen onze krachten
contact met Cavadaalsche colonnes. Voorts
handhaafden we overal onze stellingen."
(Speciale correspondentie.)
Het ultimatum, dat Lord Allenby, de Hooge
Commissaris, na den moord op den Sir
dar, namens de regeering van Zijne
Britsche Majesteit aan de Egyptische regeering
stelde, behelsde, behalve den eisch van het
terugtrekken van het Egyptische bezettings
leger uit den Soedan, nog een anderen eisch
waarvan het insluiten in het ultimatum niet
bijster tactisch was.
Van de Egyptische regeering werd namelijk
verlangd, dat zij zou goedkeuren, dat de irri
gatie van het Gezirah-steppengebied in den
Soedan, reeds toegestaan voor een terrein van
500.000 feddans (1 feddan 4200 M2) onbe
perkt zou worden uitgebreid, naargelang de be
hoeften.
Welk verband hield deze eisch met den moord
op den Sirdar
Er was reeds een som van 500.000 pond scha
devergoeding verlangd. Behalve, dat deze eisch
den indruk vestigde, alsof de Britten er haastig
bü waren uit het ongelukkige einde van een
hunner meest prominente dienaren een goed
zaakje te slaan, kreeg de Egyptische bevolking
het gevoel, dat zij „voor straf" beroofd zou
gaan worden van een deel van haar jaarlijk-
schen toevoer Nijlwater. Men zag dit namelijk
als een noodzakelijk gevolg van de uitbreiding
der irrigatie in den Soedan. De Soedan-irrigatle
was tot dan toe uit dien hoofde een punt van
groote oneenigheid geweest tusschen het (En-
gelsche) Soedanbestuur en de Egyptische
regeering.
In de irrigatie van den Soedan ziet Egypte den
voornaamsten steen des aanstoots van Enge-
lands Soedanheerschappij. Naar Egyptische
hem benoemd heeft tot leeraar van „Hageveld" opvatting is de Soedan eigenlijk niet anders
dan een natuurlijk aanhangsel van Egypte,
waarover Egypte naar zijn goedvinden moest
kunnen beschikken. Indien de Egyptische poli
tiek het voor het zeggen had gehad, had met
de economische ontwikkeling van den Soedan
gewacht moeten worden, tot de economische
ontwikkeling van Egypte voltooid zou zijn.
Daarna eerst zou de economische ontwikkeling
van den Soedan ter hand mogen zijn genomen,
maar dan nog altijd ondergeschikt aan de be
langen van Egypte, die er geen schade van
zouden mogen ondervinden. Voornamelijk zou
de Soedan hebben moeten dienst doen als dé-
bouchée voor eventueele Egyptische overbe
volking.
In de oogen der Egyptenaren zouden de
Egyptische belangen op de eerste plaats ge
schaad kunnen worden door aftapping van
Nijlwater ten behoeve van irrigatiedoeleinden
in den Soedan, tengevolge waarvan namelijk
zich het geval zou kunnen voordoen, dat de
waterhoeveelheid, welke Egypte jaarlijks zou
ontvangen, niet meer aan alle behoeften zou
voldoen.
Nu den laats ten tijd zooveel gesproken wordt
over Italiaansche contróle van het Blauwe-
Nijlwater, is het van pikant, actueel belang,
op te merken, dat de Soedan zich stukken beter
leent voor aftapping van het Nijlwater dan de
Abessinische hoogvlakten, waar, naar het Egyp
tische irrigatiewezen oordeelt, zulk een aftap
ping menschelijkerwijze tot de onmogelijk
heden behoort. En het is Engeland, dat mees
ter is van den Soedan. Misschien weet niet
iedereen, en daarom vermelden wij het hier,
dat in 1904 reeds van Engelsche zijde een irri
gatieplan werd gepresenteerd aan de Egyp
tische regeering, waarin Egypte van het Blauwe-
Nijlwater beroofd zou worden. Dit plan kwam
er in groote trekken op neer, dat het water
van den Witten Nijl gebruikt zou worden ten be
hoeve van de irrigatie van Egypte, en dat van
den Blauwen Nijl ten behoeve van irrigatie in den
Soedan Een plan, waarmede de Egyptenaren
het begrijpelijkerwijs niet eens wilden worden,
en dat niet doorging. Doch thans vindt metter
daad drainage van den Blauwen Nijl plaats en
wel door den stuwdam bij Sennar, welke de
bewatering verzorgt van het Soedaneesche
Gezirah-steppengebied, waar op steeds grooter
schaal katoen verbouwd wordt.
Van de mogelijkheid tot contróle over. het
Nijlwater door het bezit van den Soedan, heeft
Engeland in werkelijkheid tot nu toe geeens-
zins ten nadeele van Egypte, gebruik gemaakt.
Veeleer is het tegendeel het geval.
De Egyptische irrigatie heeft van Engelands
tegenwoordigheid in den Soedan grootelijks ge
profiteerd. De aanleg van den machtigen stuw
dam by Assuan, In Opper-Egypte, welke uit
sluitend de irrigatie in Egypte ten goede komt,
zou zonder de herovering van den Soedan op
de Mahdisten niet wel mogeiyk zyn geweest. En
ook de stuwdam, welke thans by Gebel Aulia
in den Witten Nyl, in 't Zuiden van den Soedan,
zyn voltooiing nadert, zal de Egyptische irri
gatie ten goede komen.
Een en ander neemt evenwel niet weg, dat
de Egyptenaren het gevoel hebben, dat Enge
land door zijn aanwezigheid in den Soedan en
de daarmede gegeven controle over de Nijl-
wateren, Egypte ten slotte toch geheel in zyn
greep heeft, veel meer in ieder geval dan Italië
door zyn aanwezigheid in Abessinië het ooit
zou kunnen hebben.
Op de tweede plaats duchtten de Egyptenaren
van de onafhankeiyke ontwikkeling van den
Soedan de concurrentie op de wereldmarkt van
de kwallteits-katoen, die als Sakellarodis bekend
is.
Egypte's politieke grondidee ten aanzien van
den Soedan is dus grondig egoïstisch, geheel
geïnspireerd door het nationale eigenbelang,
wat overigens niets byzonders is.
Maar Engeland hield er in het geheel geen
rekening mede en het zette zich energiek aan
den arbeid, den Soedan economisch te ontslui
ten en tot welvaart te brengen. Het spreekt
vanzelf dat Engelands Soedanpolitiek ook niet
van altruïstische overwegingen, maar van 't
eigenbelang uitging. Ontzaglijke sommen Euro-
peesch, hoofdzakelijk Engelsch kapitaal von
den in de ontsluiting van den Soedan hoogst
rendabel emplooi. Maar deze ontsluiting bracht
noodzakeiykerwyze grooter welvaart voor de
bevolking mede.
Groote werken voerden de Engelschen uit.
Lord Kitchener legde een spoorweg aan van
Wadi-Halfa naar Chartoem. Ook werd een
spoorweg aangelegd van Athara naar de Roode
Zee, waardoor de Soedaneesche producten niet
meer den langen weg over den Nyi hadden te
volgen, en voordeeliger op de wereldmarkt ge
bracht konden worden.
De grondslag voor de materieele welvaart
was evenwel de verbetering en uitbreiding
van de bestaande irrigatie, wat zooals aange
duid, de animositeit van Egypte moest gaande
maken.
Op al hetgeen Engeland sinds het jaar 1898
in den Soedan tot stand bracht tot welvaart
van het land, steunt het vandaag aan den dag
een deel van zyn aanspraken. En deze aan
spraken zyn waarschyniyk van meer kracht
dan de andere aanspraken, die het nog doet
gelden: de aanspraken voortvloeiend uit de
heroveringscampagne van 18961898.
Wat droeg Engeland tot herovering van den
Soedan bij Het antwoord hierop: le De fi-
nancieele en administratieve wederopbouw van
Egypte, zonder welke de heroveringscampagne
nooit tot een goed einde had kunnen zyn ge
bracht; 2e de reorganisatie van het Egyptische
leger, waardoor dit leger in staat kwam doel
treffend mede te werken met de Britsche troe
pen; 3e de plannen der campagne; 4e Britsche
troepen, die de Egyptische aanvulden en ver
sterkten; 5e drie kwart millioen pond, iets min
der dan het derde deel der totale kosten van
de campagne.
Daartegenover erkent Engeland Egyptische
aanspraken krachtens veroveringsrecht, voort
vloeiend uit de feiten, dat Egypte le het groot
ste contingent manschappen leverde; 2e meer
dan tweederden van de totale heroveringskos-
ten financierde.
De Egyptenaren voeren echter tegenover deze
Engelsche aanspraken in het veld, dat zij
oudere rechten op den Soedan kunnen doen
gelden, voortvloeiend uit de verovering door
Mohammed Aly. En volgens de Egyptische ziens
wijze komt de geheele Engelsche houding van
1883, het jaar van het uitbreken van den Mah
di-opstand, tot het jaar 1898, waarin de her
overing een voldongen feit werd, hierop neer,
dat Engeland profiteerde van een reeks onfor
tuinlijke omstandigheden om Egypte den Soe
dan te ontfutselen. Hoe, dat zetten wy uiteen
in ons voorgaand artikel.
Uit internationaal rechtsoogpunt zyn Enge
lands aanspraken op den Soedan krachtens
medeveroveringsrecht, misschien niet zoo heel
sterk. Indien Engeland tot nu toe Egypte ver
hinderd heeft lid te worden van den Volken
bond niettegenstaande het Egypte als een
onafhankeiyken en souvereinen staat erkend
heeft is de voornaamste grond hiervan wel,
dat het niet wenschte, dat Egypte via het Vol
kenbondslidmaatschap toegang zou krygen tot
het forum der internationale politiek, zoolang
een aantal EgyptischEngelsche kwesties niet
„en separé" behandeld en opgelost zouden
zyn.
Sinds begin Maart zyn te Kaïro onderhande
lingen gaande tusschen een Egyptische en een
Engelsche delegatie, om tot een bevredigende
en definitieve regeling dezer kwesties te ko
men, het geheel te bekronen met een verdrag
van eeuwige vriendschap en alliantie.
Een der kwesties betreft den Soedan. Het
schynt, dat deze kwestie nog niet diepgaand
besproken is tot nu toe. Wanneer zy aan de
beurt is, kan zy wel eens van buitengewone
neteligheid biyken te zyn. Men mag het ge
rust als uitgesloten beschouwen, dat Engeland
van zyn groote belangen en van zyn gevestig
de positie in den Soedan iets wezenlyks zal op
geven. Waartegenover staat, dat de radicale
nationalisten aanspraken doen gelden op net
geheele bezit van den geheelen Soedan, door
Egypte. De aanspraken van de bezadigder ele
menten gaan minder ver: met herstel van een
of anderen vorm van practisch condomium
zouden zij reeds van meening zijn veel te heb
ben bereikt.
Gebouw St. Bavo Rechtskundig Bureau,
8 uur St. Caecilia, 8 uur Samenwerkende
kleermakers, 8 uur.
St. Bavo-kerk Orgelbespeling, kwart over
8 tot kwart over 9 uur
Frans Halstheater „Carnaval in Weenen"
2.30, 7 en 9.15 uur.
Rembrandt-theater „Singende Jugend"
(Wiener Sangerknaben)2.30, 7 en 9.15 uur.
Cinema Palace „Palace Filmac", 11 tot 5
uur; „De Amateur-jockey", 2.30, 7 en 9.15 uur.
Luxor-Theater „Broadway Melody", 2.30
7 en 9.15 uur.
Gebouw St. Bavo. Schaakclub „St. Bavo",
8 uur. St. Nicolaasver. „Haerlem", 8 uur.
Frans Halstheater „Carnaval in Weenen"
2.30, 7 en 9.15 uur.
Rembrandt-theater „Singende Jugend"
2.30, 7 en 9.15 uur.
Cinema Palace „Palace Filmac" li5 u.
De Amateur-jockey", 2 30, 7 en 9.15 uur.
Luxortheater „Broadway Melody", 2.30
7 en 9.15 uur,
St. Elisabethvereeniging Jansstraat 49
Spreekuur: 's Maandags van 2 tot 3 u"r;
vergadering van 3 tot 5 uur. Spreekuur
Donderdag van 3 tot 4 uur.
Wit-Gele Kruis (R. K. Kraamhulp), Zieken
verpleging, Wijkverpleging en Magazijn Park
laan 75 (tel. 16391). Spreekuren: R. K. wyk-
verpleging, Magazijn verplegingsartikelen, in-
schryven lidmaatschap, inlichtingen alle
werkdagen van 105 uur.
R. K. Arbeidsbeurs voor Vrouwen en Meisjes,
lederen dag 1012, 24, 89 uur. Zaterdag
1012 uur. Adres: Bloemhofstraat 1, Haar
lem. Tel. 11671.
Bisschoppelijk Museum Geopend op werk
dagen van 104 uur en op Zondagen van 12
tot 2 uur.
ft.K. Leeszaal en Bibliotheek, Nieuwe Gracht
70 Geopend dageiyks van 10 tot 12.30, van
2 tot 5 en van 7 tot 9 uur.
Maandagmorgen is de raderboot Stad Har
derwijk van de Holland-Veluwe Lyn, eenige uren
na haar vertrek uit Amsterdam, tengevolge van
een dikke mistbank, in de buurt van Putten aan
den grond geloopen. s Middags heeft de Kasteel
Staverden, van dezelfde Lyn, pogingen gedaan
om de Stad Harderwijk vlot te sleepen, evenwel
zonder resultaat.
Hedenmorgen is van Amsterdam een sleepboot
vertrokken, welke thans zal beproeven het schip
weer in diep water te brengen. De dienst ls
overgenomen door de boot Baron van Dedum van
de Hoomsche Stoomboot Mij.
Op 67 jarigen leeftüd is heden overleden prof.
dr. A. A. Nyiand, hoogleeraar aan de ryksuni-
versiteit te Utrecht en directeur van de Ster
renwacht aldaar.
Prof. Nijland, die 30 October 1868 te Utrecht
werd geboren, bezocht daar het gymnasium,
studeerde aan cte universiteit wis- en natuur
kunde en werd in 1895 observator aan de
Sterrenwacht. In 1896 promoveerde hy tot
doctor in de wis- en natuurkunde en in 1897
tot doctor in de wis- en sterrenkuncte. In 1898
werd hij als opvolger van prof. Oudemans be
noemd tot hoogleeraar in de sterrenkunde en
tot directeur van de Sterrenwacht.
De overledene was lid o.a. van de Kon. Aka-
demie van Wetenschappen, van de rijkscommis
sie voor graadmeting en van de Hollandsche
Maatschappij der Wetenschappen. Van zijn
hand verschenen tal van publicaties, terwyi hy
deelnam aan verschillende zoneclipsexpedities,
o.a. in 1901 naar Sumatra, 1905 naar Spanje
en in 1912 naar Zuid-Limburg. In Utrecht heeft
hij in het begin van zijn loopbaan verscheidene
jaren gewyd aan een studie van de planeet
Jupiter en daarover publicaties verricht. Na
1904 heeft hij behalve de waarneming van ver
scheidene kometen de studie van de verander
lijke sterren in zijn waarnemingsgebied betrok
ken.
Prof. Nijland was ridder in de Orde van den
Nederlandschen Leeuw.
Maandagavond is te Blankenham, door onbe
kende oorzaak, brand uitgebroken in de boerderij
van P. Woudstra. De bewoners, die zich reeds
ter ruste hadden begeven, werden door het ge
knetter der vlammen gewekt en moesten in al-
leryl in nachtgewaad naar buiten vluchten.
De brandweer, die spoedig ter plaatse was,
slaagde er in door nathouden de belendende per-
ceelen en een hooimyt te behouden. De kapitale
boerdery met schuren en hooibergen werd een
prooi der vlammen. De schade, die aanzienlyk is,
wordt door verzekering gedekt.
Tijdens een hevig onweer sloeg vanmorgen
de bliksem te Almen (Gld.) naby Zutphen in een
roggemyt, staande by de boerdery van D. Haar
man. De Zutphensche brandweer heeft den
vuurhaard, die op den bodem werd aangetroffen,
opgespoord en het vuur gebluscht. De brand was
ontstaan door blikseminslag, waarbij de groote,
dikke eiken paal van de müt van beneden tot
boven was gespleten. De stukken hout waren
overal verspreid.
v .en met zijn
n d e r e been
staat de man, die
de verkeersre
gels niet kent, in
de gevangenis.
