Een-en-dertig provincies in handen der Nationalisten Aan de poorten van het bloedende Spanje Een projectiel ontploft Het nieuws van heden Twee dooden bij vliegongeval MALAGA BEDREIGD REPUBLIEKJE ANDORRA BEDREIGD DE BAROMETER VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1936 - AVONDBLAD BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866 ABONNEMENTEN voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f3.25; per post, per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20110 Over vier of vijf dagen wordt de groote aanval op Madrid verwacht Oviedo nog in het bezit der Nationalisten Muiten de Marokkanen toch? Bemiddeling en wapen leverantie De Jezuïeten gaan terug lil w a lï m i Het Weer inn Bisschoppen, priesters, officieren die aldaar een toevlucht had den gezocht, vluchten naar Frankrijk Inval der rooden Een straatje in Andorra Een doode en vier ernstig gewon den in de ar tiller ie-werkplaat- sen aan de Hembrug De Joodsche immigratie DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN Bij het maken van loopings is een vliegmachine nabij Hil versum omlaag gestort Toestel boorde zich in den grond Gangsters in China NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et., Inger. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek. SEVILLA, 21 Augustus. (Reuter). Sprekende voor radio, heeft ge neraal Queipo de LIano medege deeld, dat een nieuwe aanval der re- geeringstroepen op Oviedo is afge slagen. Hij verklaarde, dat de Opstande lingen op het oogenblik 31 provin cies bezet hebben, tegen de regee- ringstroepen slechts 18. Van de 71 bijkantoren der Bank van Spanje zijn er 43 in het bezit der rebellen en 28 in dat der regee ring. Dit, aldus concludeerde de ge neraal, laat duidelijk zien, dat wy er veel beter voor staan. LISSABON, 21 'Aug. (Reuter). De corres pondent van de Diario de Lisboa in Andalusië meldt, dat wellicht binnen vier of vijf dagen door de opstandelingen een beslissend offen sief tegen Madrid zal worden ingezet. Hij deelt mede, dat drie colonnes Legionr aires en Moorsche troepen naar de hoofdstad opruk ken, en wel met zulk een snelheid dat de op standelingen in den Guadarrama-sector spoe dig met 20.000 man zullen zijn versterkt. In een bericht uit Las Falmas wordt het radiostation te Lissabon verzocht, de scheep vaart ervan in kennis te stellen dat de havens van Valencia, Malaga en Barcelona uiterst gevaarlijk zijn, als gevog van de aanwezigheid van mijnen. Jacques Berthet, de correspondent van het Fransche bad Le Temps is te Lissabon ge arresteerd, onder beschuldiging van het zen den van tendentieuze berichten over Portugal. De radioclub te Lissabon deelt mede, dat te Salamanca nieuwe co lonnes zijn gevormd, gereed om naar Madrid op te rukken. De radioclub ontkent, dat Naval- peral door de colonne onder bevel van Mangada is ingenomen, en ver klaart daarentegen, dat de regee— ringstroepen opnieuw een nederlaag hebben geleden. Het radiostation van La Coruna heeft be vestigd, dat het hoofdkwartier der nationalis ten van Burgos naar Valladolid is overge plaatst. De berichten, zoo meldt Reuter uit Ma drid, die over het lot van den kruiser ,.A1- mirante Cervera" ontvangen worden, zijn met elkaar in tegenspraak. Het schijnt, dat de kruiser, ofschoon zwaar beschadigd, niet geheel buiten gevecht is gesteld. Uit Hendaye wordt van Regeeringszijde ge meld, dat het met uitzondering van het bombardement van Irun en omgeving den geheelen Donderdag kalm geweest is aan het front van Quipuzca. Ook te San Sebastian heerscht volmaakte rust. De oorlogsschepen der Opstandelingen waren niet te zien. De autoriteiten van het Volksfront hebben een oproep gericht tot de Spaansche Basken. waar in deze worden uitgenoodigd tot den dood toe te strijden voor het vrije, met een inval van tirannen bedreigde vaderland, voor het werke lijk broederlijke heil van de federatie van Ibe rische volken, voor de liefde, voor de moeder- te al, voor de waardigheid en voor den burger geest. Uit Lerida werd te Barcelona vernomen dat luitenant Bermejo, die het bevel voerde over de colonne „Karei Marx", aan 'de gevolgen van de aan het front in Aragon opgeloopen verwondingen is bezweken. Een groote menigte defileerde langs het stoffelijk overschot dat naar het Volkshuis is overgebracht. Vluchtelingen uit Malaga, die te Gibraltar zijn aangekomen, verkla ren dat in deze stad groote verwar ring heerscht, als gevolg van de be sluiteloosheid der regeeringstroepen, die van drie kanten tegelijk worden aangevallen. Volgens de vluchtelin gen, zou Malaga nog binnen n week in handen der Opstandelingen kun nen vallen. Het schijnt duidelijk, dat Franco »i Mola niet op Madrid willen afgaan, zonder eerst Malaga te nemen, teneinde niet van het Zuiden uit in den rug te worden aangevallen. Het overgaan van Cartagena naar de Nationalisten is een mooie troef in hun handen, wai.neer zij den laatsten aanval op Malaga openen De Portugeesche Radiodub deelt mede, dat Communisten te Rosal de la Frontera de kerk in brand hebben gestoken, waarin zy 40 personen hadden opgesloten. PARIJS, 20 Augustus. (D. N. B.) De Mendoeb heeft als vertegenwoordiger van den Sultan allen leiders der Marokkaansche stammen me degedeeld, dat Marokkanen zonder bijzondere vergunning de zóne van Tanger niet mogen verlaten. PARIJS, 2o Augustus. (Reuter). De ..Petit Farisien" publiceert het volgende telegram uit Tanger: Op bevel van generaal Franco werden drie aanvoerders der Rif-kabylen zonder opgave van redenen gefusilleerd. Deze terechtstellin gen hebben zonder twijfel plaats gevonden om indruk op de inboorlingen te maken, t Op bevel der Militairen te Tetoean werden twee caids in de streetc van Djeballas van de Beni-Ahmed en Beni-Kassam stammen gefu silleerd. Pacha Remiki is door den Krijgsraad te Tetoean tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. De nationalistische leider te Te toean, Mohamed Benani is, tengevolge van de hem toegebrachte stoksiagen, overleden. Uit deze feiten, aldus het telegram, 'clijkt de groote ontevredenheid van alle Inboorlingen- stammen in de Spaansche zóne van Marokko. WASHINGTON 20 Augustus. (Reuter). De waarnemend minister van Buitenlandsche Za ken, Phillips, heeft den gezant van Uruguay formeel in kennis gesteld van de verwerping door de Vereenigde Staten van het bemidde lingsvoorstel van dit land. WEENEN, 20 Augustus. (Reuter). Graaf Coudenhove Kalergi, de voorzitter van de Pan- Europeesche Unie, heeft een bemiddelings voorstel gericht tot de leiders der beide in Spanje strijdende partijen, Azana, Giral en Mola en Cabanesellas, Hij stelt voor onmid dellijk een wapenstilstand af te kondigen ten einde onderhandelingen te openen. NEW YORK, 20 Augustus (A. N. P.) Het Italiaansche agentschap Stefani meldt., dat het Spaansche schip „Magellano", uit Bar celona, zich in Mexico bevindt, waar het een groote lading wapenen en munife aan boord zal nemen, bestemd voor de regee ring te Madrid. MEXICO, 20 Augustus. (Reuter). Met be trekking tot de geruchtaü dat met het schip „Magellano" wapens voor de Spaansche re geering naar Spanje zullen worden vervoerd, hebben de Spaansche ambassadeur en de mi nisters van oorlog en buitenlandsche zaken verklaard, dienaangaande niets te weten. Men verzekert echter dat twee wagons Morice heb ben veriaten, geladen met mitrailleur';, gewe ren en munitie en dat, dit alles te Vera Cruz aan boord van het stoomschip Magellano zou worden overgebracht. Volgens zekere geruchten zouden deze wapenzenüingen dienen om, ten minste gedeeltelijk, de voor rekening der Mexi- caansche regeering in Spanje gebouwde oor logsschepen te betalen. MEXICO-CITY, 21 Augustus. (Reuter). Mexico heeft de uitnoodiging van de regeering van Uruguay om deel te nemen aan een be middelende actie, teneinde een einde te maken aan den burgeroorlog in Spanje van de hand gewezen. De Osservatore Romano, zich bezig houdend met het beangstigende probleem van de Spaan sche gijzelaars en de roode gruwelen, roept de diplomaten van alle landen op om gratie voor die ongelukkigen te verkrijgen en een uitwis seling van gijzelaars te bewerkstelligen. Het zou een afschuwelijke misdaad zijn, ais onschuldigen werden afgemaakt, die met de krijgsverrichtingen niets te maken hebben. PARIJS, 21 Aug. (Reuter). Gisteravond heb ben de communisten te Saint Denis een ver gadering gehouden, waar het woord gevoerd werd door den secretaris-generaal der partij, Thorez. Aan het slot der bijeenkomst werd een motie aangenomen, waarin de regeering ver zocht werd, een einde te maken aan de com- mercieele blokkade tegen het repub'ikeinsche Spanje. Incidenten hebben zich niet voorge daan Volgens Reuter is in een communi qué van de provinciale regeering van Navarra meegedeeld, dat de Sociëteit van Jezus weer de beschikking krijgt over alle goederen, die door de Re- publïkeinsche regeering zijn gecon fisqueerd. Zij kan haar werkzaamhe den in Navarra hervatten. Hiermede is door de Nationalisten goed ge maakt het onrecht, dat door de uitvaardiging van het beruchte decreet van 24 Januari 1932 tegenover de Jezuieten, aan wie het Spaan sche volk zoo veel te danken heeft begaan werd. In een uitvoerige protestnota d.d. 29 Januari 1932 toonde de toenmalige pauselijke nuntius in Madrid, Mgr. Tedescbini, met duidelijke ar gumenten aan, dat het decreet tot ontbinding van de Sociëteit van Jezus een grove schen ding was van de rechten der Kerk er. van de door de republiek aan Haar gedane beloften, verder dat het een ernstige beleediging was van den Heiligen Stoel en van den Heiligen Vader persoonlijk en ten slotte, dat het met de constitutie van de republiek zeif volkomen in strijd was. Evenals zoovele andere protesten van den Heiligen Steel werd eenter ook dit, zooals men weet, door Madrid genegeerd. Te Noordwijk is Donderdag de naam van den Zuid Boulevard met eenige plechtigheid veranderd in „Koningin Astrid Boulevard". De onthulling van 't nieuwe naambord geschiedde door den burgemeester, den heer J. B. V. M. J. v. d. Mortel Verwachting; zwakke tot matigen wind uit Westelijke richtingen, gedeeltelijk bewolkt, weinig of geen regen, weinig verandering in temperatuur. Hoogste barom.stand 765.9 te Toulouse. Laagste barom.stand 749.8 te Janmayen. Zon op 5.53 - onder 8.12 - Licht op 8.42 Maan op v.m. 10.54 onder n.m. 9.00 £i Eerste kwartier 25 Augustus Er was eens een gastvrije, welvarende repu bliek met 5000 onderdanen, die verscholen lag tusschen de grillige Pyreneeën op de Fransch-Spaansche grens. Honderden vreemde lingen brachten hun vacantie door in de rustige ongereptheid der bergen en dalen in Andorra. Nu zijn de rust en de welvaart voorbij. Hoewel een vrij land, drukt de Spaansche terreur zwaar op de kleine republiek. En wat zullen de ge volgen zijn, als de Spaansche grens nog langer gesloten blijft? Een bijzondere correspondent, die momenteel toevallig in Andorra vertoeft schrijft ons het volgende Wie had kunnen denken, dat de eeuwenoude republiek zoo geschokt zou worden door woeiin gen in een ander land? Wie had kunnen ver moeden, dat dit kleine landje, dat zijn zelf standigheid vanuit de Middeleeuwen heeft be waard, zoo verontrust zou worden door de vree- selijke gebeurtenissen in het naburige Spanje? Een sombere, gedrukte stemming hangt over de idyllische dorpjes in de schaduw van de bergen en oP de zonbeschenen hellingen. De reden is niet alleen, dat vreemdelingen de Spaansche grens vermijden en dus ook dit kleine staatje, dat voornamelijk moet bestaan van het vreemdelingenverkeer, maar ook de binnenlandsche toestand is verre van rooskleu rig. Na het hotelbedrijf bestaat de voornaamste bron van inkomsten van Andorra uit de vee teelt en het kleine landje heeft maar zeer wei nig' producten. Bijna alles werd geïmporteerd uit Spanje, omdat de prijzen daar veel lager zijn dan in Frankrijk en omdat Spanje ook gemak kelijker te bereiken was. Maar het sluiten van de Spaansche grens heeft tot gevolg gehad, dat er bijna overal gebrek gaat heerschen aande noodige levensmiddelen. Andorra zou wel alles uit Frankrijk kunnen betrekken, maar het prijs- r XV-.- verschil is .ontzaglijk groot. Zoo kunnen de win keliers uit Andorra in Spanje een liter wijn koopen voor 4 sous, terwijl de Fransche wijn minstens 2 francs kost. vanwege de hooge trans portkosten. Maar als de grens nog enkele maan den gesloten blijft, wordt de toestand nog wan hopiger. Door den sneeuwval ;s Andorra dikwijls reeds in het begin van October van Frankrijk geïsoleerd en dit is zeker het geval in Novem ber. En hoe moeten de bewoners dan aan levens middelen komen? Het is geen wonder, dat An dorra vurig verlangt naar den vrede. Maar deze maanden van gebrek vormen niet de eenige bedreiging: ook de financieele toe stand is uitermate zorgwekkend. Het vreemde- lingenbezoek is dit jaar zeer slecht en hier komt nog bij, dat de meeste hotelhouders hun geld in Barcelona en Urgell op de banken hebben staan, die oP bevel van de regeering hun beta lingen hebben gestaakt. Zoo is het zeer goed mogelijk, dat zij niets meer van hun geld terug zien. De opstand heeft nog een derde gevaar met zich mee gebracht. De geheele politiemacht van Andorra bestaat uit één brigadier, bijgestaan door zes mannen. In vredestijd is dit aantal zeker voldoende, maar nu kan de politiemacht niets uitrichten. En de bewaking kan niet wor den uitgebreid, daar het oogsttijd is en alle mannen op het veld moeten werken. Wat zal er gebeuren in de eerstkomende maanden? Nie mand weet het, maar wanneer de communisten de regeering in handen houden, zullen de ge volgen voor dit katholieke miniatuur-staatje wellicht verschrikkelijk zijn, maar wanneer de Bolchewisten moeten wijken, dan zullen zij zeker nog hun woede koelen op de kleine republiek, alvorens te verdwijnen. Ik vernam dit van een hoogstaande persoon lijkheid, die ik niet kan noemen, maar wiens geloofwaardigheid niet in twijfel getrokken be hoeft te worden. Er zijn maar weinig vreemdelingen in An dorra, alhoewel het prachtig weer is, om enkele weken door te brengen in de val leien van het gastvrije land. Maar er zijn des te meer Spaansche vluchtelingen. Ongeveer twee weken geleden waren er 300 vluchtelingen, nu nog 250, voornamelijk dokters, advocaten, indus- trieelen, handelaars, officieren en priesters, cie uit Barcelona, Urgell, Lerida, Gerona of Man- reza zijn gevlucht en die hier meest zonder pa pieren en zonder geld zijn aangekomen. Onge veer 30 priesters vertoeven hier in burger, om niet de aandacht te trekken van enkele ongure elementen, die eveneens uit Urgell hierheen zijn gekomen. Ook Mgr. Guitart, de bisschop van Urgell, die mede-beschermheer is van Andorra, neeft bijna een maand in de kleine hoofdstad An- dorra-la-Vieja vertoefd, waar hij zeer hartelijk door de bevolking werd ontvangen. Maar om de republiek niet in moeilijkheden te brengen, is hij eenige dagen geleden onverwacht naar Frankrijk vertrokken. Ondanks de vriendelijke houding van de bevolking van Andorra tegen over Mgr. Guitart kwam er op een avond een troep communisten uit Urgell naar de hoofd stad, waar zij de vuisten ophieven onder de ramen van de pastorie, waar de bisschop ver bleef en de internationale zongen. De bisschop van Solsona is eveneens naar Andorra gevlucht, zooals ook verschillende Carmelitessen uit Urgell. Enkele dagen geleden waren hier nog dertig Spaansche officieren, waarvan er onge veer 10 naar Frankrijk zijn gegaan, om te trachten zich bij het leger van Generaal Mola in Baskenland te voegen. t De vluchtelingen vertellen afgrijselijke ver halen over de gruwelen van de communistische benden. In Urgell hebben de socialisten en com munisten zich in het bisschoppelijk paleis ge ïnstalleerd. Zij hebben de archieven en het meubilair verbrand en alle godsdienstige voor werpen uit de kathedraal vernield. Te Lerida werden bijna alle priesters vermoord, de offi cieren en onderofficieren werden gevangen ge nomen, naar het kerkhoi gebracht en daar doodgeschoten. Over geheel Andorra hangt de vrees voor de toekomst. Wanneer zal de opstand eindigen? Zal het kleine landje gespaard blijven voor de woede van de Bolchewisten, die hun. macht zien minderen? De republiek staat onder de bescher ming van den bisschop van Urgell, die zelf machteloos is en totaal afhankelijk van Frank rijk (de president is ook beschermer). Maar er zal nog heel wat moeten gebeuren, voordat An dorra kan rekenen op den steun van den Fran- schen staat, waar de Volksfront-regeering zelf alle moeite moet doen, om het heft in handen te houden. Hedenmorgen te ruim negen uur is in de trotyl-werkplaats van de Ar tillerie Inrichtingen aan de Hembrug een ernstig ongeluk gebeurd, waarbij een arbeider op slag werd gedood, terwijl vier anderen ernstig werden gewond en een dezer gewonden ver moedelijk nog in levensgevaar ver keert. De trotyl-werkplaats is gelegen in een der grootere hoofdgebouwen 'en in dit lokaal wordt o.a. de springstof in de projectielen geperst. Er zijn in dit lokaal ongeveer twintig man aan het werk, en toen het ongeval vanmorgen ge schiedde, bevonden zich zeventien menschen in het lokaal. Door tot nog toe onbekende oorzaak is bij het persen van de springstof in een gra naat, dit projectiel ontploft. Een stuk muur van het lokaal werd weg geslingerd en even ontstond er een paniek onder degenen, die geen of slechts lichte kwetsuren hadden opgeloopen. Zoodra men een overzicht van den toestand kon krijgen bleek, dat het ongeval zeer ernstige gevolgen had gehad. De gehuwde te Zaandam wonende arbeider D. Huisman bleek op slag te zijn gedood. De ploegbaas K. Onrust, ongehuwd en wonende te Oostzaan, bleek er zeer ernstig aan toe te zijn en levensgevaarlijke buikwonden te hebben op geloopen. De gehuwde arbeider P. J. Meulen- beld uit Amsterdam, was eveneens ernstig ge wond, doch verkeerde niet in levensgevaar, ter wijl van den te Amsterdam wonenden gehuw den arbeider J. C. Molman, een enkel bleek te zijn verbrijzeld. De gehuwde arbeider G. de Vries uit Zaan dam had een vrij ernstige kaakverwonding door de ontploffing opgeloopen. Onmiddellijk werden de verschillende hulp diensten gealarmeerd en werd medische hulp ontboden, zoodat ter plaatse de eerste hulp ver leend kon worden. De ernstige gewonden wer den ter verdere verpleging' naar het ziek- huis te Zaandam vervoerd, terwijl ook eenige der slechts licht gekwetste arbeiders, die ter plaatse verbonden konden worden, ter observatie in het ziekenhuis zijn opgenomen. Oviedo is nog in handen der Spaansche na tionalisten. Madrid wordt nu zeer ernstig be dreigd, maar Franco en Mola schijnen eerst Malaga te willen innemen, om bij het aan grijpen van de hoofdstad uit het Zuiden niet in den rug te worden aangevallen. De Spaansche Jezuïeten mogen terugkomen, waar de Nationalisten baas zijn. Derde Lustrum-congres van den Ned. Bond in Duitschland in voorbereiding. Op terugreis naar Nederland zijn Koningin en Prinses te Luzern aangekomen. Te Kopenhagen zijn de ministers van Buiten landsche Zaken der Scandinavische landen bij eengeweest. Zij kwamen o.a. tot overeenstem ming inzake de hei-vorming van den Volken bond. De Hongaarsche rijksbestuurder Horthy is op de gemzenjacht in Oostenrijk en brengt be leefdheidsbezoeken. Tweetal arrestaties te Kiazinaveen in verband met vergiftigingsgeval. Twee dooden bij vliegongeval nabij Hilversum. Een doode en vier zwaargewonden bij ontplof fing aan de Artillerie-werkplaatsen bij de Hem brug. Met medewerking van het N. O. C. zullen op 27 Augustus de Nederlandsche prijswinnaars op de Olympische Spelen te Scheveningen ge huldigd worden. Hedenmorgen te- kwart voor twaalf is op de Hollandache Rading nabij Hilversum een ernstig vliegongeluk gebeurd, waarbij twee inzittenden om het leven zijn gekomen. Een verkennersvliegtuig uit Soester- berg was bezig met bet uitvoeren van loopings, toen plotseling bij een de zer manoeuvres de machine afgleed en de motor afsloeg. Het toestel kwam op de boomen terecht, die den val weliswaar eenigs- zins braken, maat toch niet vol doende om een ernstig ongeluk te voorkomen. De machine kwam met den kop naar beneden terecht en boorde zich diep in den grond. De twee inzittenden hebber, hier bij den dood gevonden. Nader wordt gemeld, dat het militair vlieg tuig uit Soesterberg, genummerd 640, naar be neden gestort is en terecht gekomen op een aardappelenveld, gelegen in den zgn. Egelshoek tusschen Loosdrecht en Hilversum, doch nog op Hilversumsch gebied. Het vliegtuig, dat van groote hoogte naar beneden stortte, werd vrij wel geheel vernield. De beide inzittenden, twee sergeantvliegers, genaamd Koeze en Lemstra, zijn op slag gedood. De lijken zijn momenteel nog niet geborgfen, daar deze uit de resten van het toestel moeten worden uitgezaagd. SJANGHAI, 21 Augustus. (Reuter.) Uit Foetsjau wordt gemeld, dat bandieten de ste den Pingho en Nantsing in het Zuiden van Foekien hebben bezet, en de bevolking hebben gebrandschat. De provinciale autoriteiten hebben troepen gezonden om de orde te herstellen. BERLIJN. 21 Aug. (D. N. B.) Blijkens het Bntsche mandaatsrapport over Palestina, is het aantal Joodsche immigranten in Palestina, na in 1927 tot nauwelijks 3000 te zijn gedaald, se dert dien geleidelijk gestegen, in 1932 bedroeg het 9553, in 1933 30.327, in 1934 42.359, om in 1935 de record-hoogts te bereiken van 61.854. Stand op Vrijdag 1 uur n.m.: 761.4 Vorige §<rand: 761.3

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1936 | | pagina 1