De bloedige worsteling om het bezit van Irun Steunwijziging onaanvaardbaar LA PUNCHA IN HANDEN DER OPSTANDELINGEN HUMANISEERING VAN DEN BURGEROORLOG De non-interventie EEN ONDERHOUD MET W STEINMETZ Uit Vaticaanstad Het nieuws van heden DE BAROMETER VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1936 - OCHTENDBLAD BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 TELEFOON 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20131 Irun wordt in allerijl in staat van verdediging gebracht Nationalisten naderen Malaga steeds dichter San Marcial ingenomen Wreede wraaktooneelen te Albacete De Rio-Tinto mijnen De Spaansche delegatie te Parijs Contact verkregen met Madrid en met Burgos Eden heeft water pokken i Een Italiaansche waarschuwing tegen inbreuk verwacht Het optreden van den „radio-priester" Een artikel over de kwestie in de Osservatore Romano „Piraten" worden aan land gebracht Onder cautie echter voarloopig in vrijheid gesteld De maatregel, die lang-werkloozen „beroepsloos" maakt, het ergst van al Strijd naar politiek terrein verlegd „Beroepsloos' Vredessterkte van het Russische leger Trotsky verandert van ver blij f plaats NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 ct„ Inger mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek. Van het front voor Irun 2 Sept. De speciale correspondent van het Duit- sche nieuwsbureau meldt: Nadat van daag de ochtend in volkomen rust was verstreken, openden de opstan delingen volkomen plotseling om 1 uur des middags een krachtig in fanterie-, machinegeweer- en hand- granatenvuur op de regeeringsstellin- gen, welke van het oude fort San Marcial omlaag naar de grensrivier Bidassoa loopen. Ongeveer een half uur later vielen de recht- schen, uit het Zuiden komende, deze linie in stormloop aan, om half drie kon men van den Franschen oever de rood.geel-roode kleuren, de vlag der Franco-troepen, van den top zien wapperen. Terwijl de te hulp geroepen versterkingen der regeeringstroepen er de voorkeur aan gaven terug te keeren, verplaatste de artillerie van Fontarabie het vuur belangrijk naar achteren. Zij bestookte met de stukken van middelmatig kaliber de naar Irun leidende helling, teneinde een verder oprukken der opstandelingen te voor komen. Dezen schijnen van hun kant de verovering der laatste bergposities door de verder Westelijk omtrekkend in het veld gebrachte overige troe pen van Franco af te wachten, alvorens tot een nieuwen aanval over te gaan. Opvallend was het volkomen afwezig blijven van luchtstrijdkrachten aan beide zijden, even als de zuinigheid, waarmede aanvallers en ver dedigers van hun munitie gebruik maakten. Ook van de zeezijde heeft tot dusverre nog nie mand in den strijd ingegrepen. Even over vier uur kwam een afdeeling op standelingen ter sterkte van ongeveer 60 man, op de zoojuist veroverde hoogte te voorschijn. Met de rood-geel-roode vlag aan het hoofd stormden zij de helling af naar stelling no. 1 der regeeringstroepen, welke iets boven Behobie ligt. Vanuit San Marcial werden de aanvallers met een razend machinegeweervuur be stookt, hetgeen hun stormloop echter niet stuitte. Enkele minuten later hadden zij stelling no. X bereikt, die door de regee ringstroepen reeds was verlaten. Op hetzelfde oogenblik. waarop de vlag op de borstwering van de loopgraaf geplant werd, sloegen vier granaten voor de stelling in, echter zonder schade aan te richten. Intusschen trokken zich op de uitgangsstel lingen verdere versterkingen samen, benevens nieuwe stormafdeelingen, welke tot taak hebben de bergopwaarts op dezelfde keten liggende stellingen 3 en 4 aan te vallen. De artillerie der regeeringstroepen vuurt onophoudelijk op de posities, die door de rechtschen genomen zijn. De opstandelingenartillerie daarentegen zwijgt, waarschijnlijk omdat zij rekening houdt met een onmiddellijk verder oprukken der rechtsche infanterie. Tegen vijf uur was in de richting van den straatweg van Behobie naar Irun buitengewoon hevig infanterie- en machinegeweervuur te hooren. Het schijnt, dat de rechtschen ook langs de grensrivier Bidassoa oprukken. De troepen van de opstandelingen zetten hun aanval voort. La Puncha en San Mar cial zijn reeds geen strategische posities van de regeering meer, daar de opstandelingen de plaatsen zijn omgetrokken. Een vertegenwoordiger van Havas is erin ge slaagd Irun binnen te komen. De stad biedt een troosteloozen aanblik. Op straat ziet men niets dan gewapende volksfronters. Steeds ko men versterkingen uit San Sebastian, die on middellijk worden doorgezonden naar het front, waar de bloedige slag voortduurt. Ook de velden bij de grens bieden een schrik kelijk aanzien. De bewoners, die nog in Irun wa ren gebleven, vluchten hierheen. Overal zijn hier met gras gevulde matrassen gelegd en res ten van maaltijden liggen verspreid. Sedert eenige dagen leven hier enkele honderden vluchtelingen uit Irun onder den blooten hemel, gereed bij het minste gevaar te vluchten. Te half vijf vlogen enkele vliegtuigen van de op standelingen over Irun. Te kwart over vijf stonden de opstandelingen voor de poorten van Spaansch Behobie; in de straten knalden de schoten. De stellingen van de regeeringstroepen bij La Puncha waren ge heel omsingeld, doch de volkslront-militie gaf zich hier nog niet over. Evenwel wapperde de rood-gouden vlag van de opstandelingen op een vijftigtal meters van hun stellingen. Tenslotte werd La Puncha overgegeven. Later werd vernomen, dat de Marokkaansche troepen Behobie zijn binnengerukt en in hand gemeen zijn geraakt met de verdedigers in de straten. Voor de opstandelingen de stad bin nenrukten hebben vrouwen, kinderen en grijs aards deze verlaten. Ook verscheidene manschappen van de re geeringstroepen hebben de Fransche grens over schreden. Fransche gendarmes zijn naar de grens gezonden, die de mannen, welke Fransch Behobie binnen komen, onmiddellijk moeten ontwapenen. Uit Biriatou wordt gemeld: Op den top van den berg Turiarte wappert thans de vlag van de opstandelingen. La Puncha is letterlijk doorzeefd met kogels. De volksfronters strijden dapper, doch de toestand schijnt hopeloos voor hen te worden en men vraagt zich af, hoelang zij het nog zullen uithouden. Zij worden gesteund door I Het Wee* een pantsertrein, van waaruit onophoudelijk op de opstandelingen wordt geschoten. Een groep manschappen van de regeeringstroepen tracht te een berg voor La Puncha te beklimmen, doch zij stonden hier bloot aan het vuur van de opstandelingen. Ook San Marcial wordt hevig beschoten, evenals de weg tusschen Irun en San Sebastian. De burgeroorlog in Spanje vraagt vele slachtoffersDe begrafenis van een lid der roode militie te Irun De batterij van Fontarabie, dat nog in han den van de regeeringstroepen is, vuurt gere geld, doch dit schijnt niet voldoende om de opstandelingen tegen te houden. Op 30 meter van den Franschen grenspost fluiten de kogels over Spaansch gebied. Alle verkeer is onderbroken. De militie van het volksfront verdedigt zich wanhopig achter muren. Nadat La Puncha in handen van de opstan delingen gevallen is, deden zij een verwoeden aanval op San Marcial. Vanaf de brug bij Be hobie kon men de opstandelingen gebukt zien op de toppen der bergen, geweerschoten knal len, doch het schijnt, dat San Marcial niet veel tegenstand biedt. De aanval op San Marcial schijnt dan ook succes te hebben. Vanaf de brug kan men zien, dat Irun haastig in staat van verdediging wordt gebracht. Barricaden van zandzakken worden gemaakt en voor de ramen der huizen plaatsen zich schut ters. Het heeft den aanblik, dat de slag nog voort zal duren en zeer bloedig zal worden. Duizenden zijn op Fransch gebied gevlucht en ondergebracht bij de inwoners van Fransch Behobie, want de wegen zijn te onveilig om hen naar Hendaye te brengen. Uit Hendaye bericht het D.N.B. dat hedenavond de nationalisten de hoog te van San Marcial, welke den toe gang tot Irun verspert, in stormloop hebben genomen. Het zware geschut der roode militie is thans gericht vanuit Fontarabie op de kerk, welke boven op de hoogte van San Marcial is ge legen. Een Britsche torpedojager, welke te Gi braltar is aangekomen, deelde mede, dat de troepen van Franco tot 5 K.M. van Malaga waren genaderd. De openbare gebouwen en vliegvelden aldaar werden door de luchtmacht der opstandelingen gebombardeerd; er werden bommen van 250 K.G. uitgeworpen. Aan het front in Asturië hebben de opstan delingen Tineo, Salas en Trubia bezet en zij bevinden zich nog slechts 30 K.M. van Oviedo. Radio-Sevilla deelde hedenochtend mede, dat de gouverneur van Granada zich naar Sevilla had begeven, om zich ter beschikking van de opstandelingen te stellen. De colonne Yague heeft wederom een aantal kleine plaatsen rond Toledo bezet. De Petit Parisien publiceert van de hand van een specialen correspondent ooggetuigeverslagen van vreeselijke tooneelen, die zich te Albacete hebben afgespeeld. Deze verslagen, aldus de correspondent, zijn afkomstig van een overtuigd lid van het volksfront, die in de gelederen van de volksfrontmilitie aanwezig was bij de in neming van Albacete. De soldaten zouden hem hebben verteld: „Diegenen, die op ons geschoten hadden en die wij met de wapens in de hand Verwachting: aanvankelijk nog zwakke, later meest matige Zuidelijke tot Zuid- westelijken wind, zwaar bewolkt tot be- s trokken, waarschijnlijk regen met kans zi H op onweer, aanvankelijk warmer, later iets kouder. Verdere vooruitzichten: regenachtig. ^lllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIIIIll aantroffen, werden ter dood veroordeeld. Een proces was daartoe niet noodig. Wij plaatsten ze tegen de muren der huizen en schoten ze neer. Het betrof ongeveer honderd man. De ge wapende menigte, die dikwijls uit de ergste ge bieden kwam, stortte zich op de gedooden en sneed de lijken met lange messen in stukken. Telkens, wanneer een afdeeling gevangenen voorbij kwam, werden dezen aan de oegeleiden- de manschappen ontrukt en ter plaatse neer gestoken. Ruim 100 lijken zijn drie dagen lang in de gloeiende hitte op straat blijven liggen. Deze razernij was zelfs op een deel van de militiemanschappen overgeslagen. Zij schoten onophoudelijk alles neer, wat de uniform van de guardia civile droeg, of min of meer goed burgerlijk gekleed was. Het was een ongeloofelijke slachtpartij...." De militaire regeering te Burgos heeft de inbeslagname afgekondigd van alle ertsvoor- raden en reeds verwerkte erts der Rio-Tinto mijnen, voor zoover deze noodig zijn voor de behoeften der rechtsche troepen. In deze verordening wordt verklaard, dat de eigendomsrechten der mijneigenaars zullen wor den geëerbiedigd en dat van de in beslag ge nomen goederen nauwkeurig boek zal worden gehouden en deze volgens den gemiddelden marktprijs zullen worden betaald. Namens de Spaansche delegavie van 't volks front, welke op het oogenblik te Parijs ver toeft, verklaarde Wenceslas Roses dat het doel van de delegatie is „de algemeene openbare meening juist en in detail en gedocumenteerd in te lichten over de ontwikkeling van den militairen opstand in Spanje tegen de wettige regeering." Hij verklaarde verder, dat de houding van neutraliteit niet overeenkomstig het internatio naal recht is, daar dit een sanctie is tegen de wettige regeering, welke men iederen bijstand weigert, terwijl zekere landen de opstandelin gen openlijk steunen. De vlag van de opstandelingen wappert van de Spaansche ambassade te Tokio. Naar vernomen wordt, heeit de Spaansche ambassadeur Devigo van generaal Franco een telegram ontvangen, waarin deze zijn waardee ring uitspreekt over het feit, dat de ambassa deur de zijde van de opstandelingen heeft ge kozen. De Belgische regeering heeft besloten uitvoer vergunning te weigeren voor 800 mitrailleurs, bestemd voor de Spaansche regeering. Bovendien werd besloten speciale grensbe wakingsmaatregelen te nemen om overtredingen in dit opzicht te voorkomen. PARIJS, 2 Sept. (Reuter) De bijzondere correspondent van de Intransigeant te Hen daye, heeft een onderhoud gehad met den Ar gentijnschen ambassadeur Daniel Mancilla, die het initiatief heeft genomen tot het „meer menschelijk maken" van den burgeroorlog. Hij deelde mede, dat sedert gisteren contact bestaat tusschen Madrid en Bur gos. De Spaansche regeering heeft tot bui tengewoon ambassadeur Americo Castro benoemd, die zich zonder verwijl naar Saint Jean de Luz zal begeven. Het contact met Burgos werd langs particu lieren weg tot stand gebracht. LONDEN, 2 Sept. (Reuter). Eden is lijdende aan een lichten aanval van waterpokken. Hij zal zich eenigen tijd uit het ministerie van Buitenlandsche Zaken terug moeten trekken. Hij hoopt hersteld te zijn vóór de bijeenkomst van de Volkenbondsvergadering. In de mijn „Vereinigte Prasident" te Bochum zijn tengevolge van een ontplof fing 28 menschen gedood en 17 ernstig gewond. De vlag waait halfstok ROME, 2 Sept. (D.N.B.) Met het oog op de nieuwe berichten over Fransche wapenleveran ties aan de Madrileensche regeering wordt in toonaangevende Italiaansche kringen verklaard, dat te verwachten is, dat bij een systematische voortzetting dezer leveranties, welke een inbreuk op de niet-inmengingsverplichting vormen, de in aanmerking komende regeeringen haar vrij heid van handelen zullen hernemen. VATICAANSTAD, 2 Sept. (Stefani) De Aarts bisschop van Rhodes, Mgr. Castellani, is be noemd tot Apostolisch Visitator van het Ethio pische rijk, waarheen hij zich nog deze maand zal begeven. VATICAANSTAD, 2 Sept. (Stefani.) De Os servatore Romano wijdt een artikel aan de be wering, die in zekere Amerikaansche dagbladen is gepubliceerd, volgens welke de Bisschop van Detroit, Mgr. Gallagher, tijdens zenn verblijf te Rome verklaard zou hebben, dat de H. Stoel ge heel het optreden van den „radio-priester" Coughlin goedkeurde. De Osservatore Romano schrijft, dat dit niet in overeenstemming is met de waarheid. De H. Stoel wil alle vrijheden eer biedigen, maar terzeifdertijd slechts alles wat behoorlijk is. Nu is het zeer bekend, dat de redenaar in zijn uitvallen tegen personen, die de hoogste sociale autoriteit vertegenwoordigen, met het klaarblijkelijke gevaar bij de massa het respect, dat verschuldigd is aan deze autoriteiten, aan het wankelen te brengen, in gebreke blijft ten aanzien van wat elementair behoorlijk is, te meer daar het hier om een priester gaat. LONDEN, 2 Sept. (Reuter.) De schipper van de „Girl Pat", George Osborne en zijn broer Jim, zijn heden onder politiegeleide te Graves- end aan land gebracht. Zij werden onmiddellijk in een celwagen naar Londen gebracht, waar zij nog hedenmiddag voor den politierechter in Bowstreet zouden verschijnen. Deze rechtzitting is formeel en een verdaging van het geval zal worden gevraagd. Nader wordt gemeld, dat de gebroeders Os borne voorloopig zijn vrijgelaten onder cautie. De zaak is een week uitgesteld. Het staat vast, dat de nieuwe be palingen der regeering inzake de steunverleening geheel liggen in de lijn van haar algemeen beleid in dien men dit zoo noemen wil het afschuiven van den druk op dat ge deelte van de bevolking, dat den minsten weerstand heeft. Aldus antwoordde het katholieke Tweede Ka merlid W Steinmetz ons op de vraag naar zijn meening over de beteekenis van de wijzigingen in de steunverleening, vooral in verband met de door minister Slingenberg thans vastgestelde standaardloonen. Zeker is de verhooging van deze bedragen voor de Ie klasse bijv. 23 in stee van ƒ20, zooals eerst was aangekondigd een verzachting: de enkele kwartjes, die deze verhooging uitmaakt, beteekenen voor een werkloozengezin zeer veel. Maar het feit blijft, dat de nieuwe maat regel zeil onrechtvaardig blijft, en dat zij aan onaanvaardbaarheid niets verliest. Wijziging in de steunregeling was in elk ge val hoog noodig, met het oog op de ongeveer 460 Kleinere gemeenten in ons land, waar het steunbedrag in het gunstigste geval 7 bedroeg. De heer Steinmetz zelf was onder de eersten, die op een verhooging van dit bedrag in oe Kamer aandrongen, en het feit, dat dit einde lijk geschiedt, stemt natuurlijk tbt verheugenis. De wijze echter, waarop minister Slingenberg dit bewerkstelligde, geeft ernstig te denken. De regeering redeneert aldus; Verhooging van de algemeene lasten is onmogelijk; we zitten tegen het plafond. Er is echter een groep, die zoo dicht aan den rand van den afgrond staat, dat de toestand onhoudbaar is. Welnu: dan moeten degenen, die er daarna het slechtst aan toe zijn. maar helpen. Dat deze redeneering geen steek houdt, be grijpt ieder, die nog over een beetje sociaal ge voel beschikt. Twee grieven zijn er tegen deze wijzigin gen: de intrekking van den huurtoeslag en vooral de vaststelling van een standaard- Icon voor hen, die vier jaren ononderbroken werkloos zijn. Wat t eerste betreft: Zeker worden de groo- te gezinnen vanwege het maximum-percen tage, dat door kindertoeslag al spoedig bereikt wordt, minder getroffen dan de gezinnen met weinig kinderen. Maar een gezin pleegt nu eenmaal zonder kinderen te beginnen, en ook de met minder kinderen gezegenden hebben recht op een menschwaardig bestaan. De bouw van goedkoope arbeiderswoningen is beioofd, ja, maar die woningen zijn óók maar niet zoo een-twee-drie uit den grfflid gestampt. Deze maatregel komt hierop neer, dat de huur- verlaging moet worden uitgevochten boven de ruggen der werkloozen, die door de crisis naar hun krotten worden teruggedrongen. Met alle eliende van samenwoning en de hygiënische en vooral moreele gevolgen daarvan. Een weinig fraai gebaar van de regeering. Erger nog dan deze maatregel is echter de „standaard-loonregeling" Een arbeider, die meer dan vier jaar ononderbroken werk loos is geweest, wordt door dezen maatregel tot een beroepslooze gemaakt. Hij heeft te zijner tijd van zijn loon een ge deelte afgestaan voor sociale voorzieningen in den vorm van contributie voor zijn bond. Hij heeft gedaan, wat als goed burger van hem veilangd werd maar opeens treft hem de gruwel der crisis. Buiten zijn schuld blijft hij zonder werk, dat hem past en dan opeens wordt hij tot beroepslooze gestempeld. Hij ver liest aan geschiktheid misschien, maar is dat zijn schuld, en moet hij daarvoor gestraft wor den? Het is mogelijk, dat er onder de werk loozen zijn, die „beroepssteuntrekker" werden. Maar moet om deze kleine kategorie van ver- wtïrdenen een heele groep van eerlijke, goed willende menschen getroffen worden? Voor iemand, die vroeger ƒ30 verdiende, loopt door dezen maatregel het steunbedrag terug van 18.95 tot 16. Het gevolg: de man pakt aan wat hij krijgen kan voor minderwaardig loon. Gevolg: drukken var, de loonen. Gevolg: wéér minder steun, als hij opnieuw werkloos wordt. In dezen vicieuzen cirkel ziet de langer werklooze zich geplaatst omdat de minister het wil. Een redelijke grond is voor dezen maatregel niet te vinden. En daarom blijven wij ons verzetten tegen deze wijzigingen. En wat nu? De strijd is op sociaal terrein vrijwel uit gestreden. Het heeft protesten geregend, van alle zijden. Hoe het R.K.W.V. over deze zaak denkt, heeft bondsvoorzitter de Bruyn Zondag te Nijmegen medegedeeld. Afgezien van de libe ralen, is nergens een voorstander van deze maatregelen te vinden. Maar nu de minister niet toegeeft, wordt de strijd verlegd naar politiek terrein. De heer de la Bella heeft een interpellatie aangekondigd in de Eerste Kamer: een weinig staatsrechtelijke figuur. Want afgezien van de voortijdige aan kondiging is de Eerste Kamer niet het aange wezen terrein voor deze materie. Het Katholieke Tweede Kamerlid W. Steinmetz Het woord zal binnenkort zijn aan de Tweede Kamer: een motie, en als de regeering die ter zijde legt, de begrootingsdebatten over Sociale Zaken. Maar daarover kaH ik, aldus besloot de heer Steinmetz, nu weinig zeggen. Dat ls theo rie-vooruit. Hoe de practijk zal zijn, moet de Kamer in het komende seizoen uitmaken. MOSKOU, 2 Sept. Het roode leger is thans tot een vredessterkte van 1.600.000 man gebracht door het opkomen van de geheele lichting 1914 en de helft van de lichting 1915. Tezamen tellen deze lichtingen 900.000 recruten. OSLO, 2 Sept. (Reuter). Trotsky en zijn vrouw zijn van Hoenofoss vertrokken naar hun nieuwe verblijfplaats te Sundby, op 36 KM. ten Zuiden van Oslo. Zij werden begeleid door zes politieauto's en een transportauto. De advocaat van Trotsky deelt mede, dat Trotsky voornemens zou zijn een aanklacht in te dienen tegen de Noorsche communisten en de nationale unie (een fascistische partij), ten eincle eerherstel te krijgen inzake de aanklach ten, welke tegen hem zijn ingebracht. De bloedige worsteling om het bezit van Iran schijnt in het vcordeel der nationalisten te zullen verloopen; La Punscha reeds in handen der opstandelingen; Malaga wordt steeds dich ter genaderd. Een Italiaansche waarschuwing tegen inbreuk op de non-interventie-overeenkomst wordt ver wacht wegens nieuwe berichten over Fransche wapenleveranties. Inzake een eventueele humaniseering van den burgeroorlog in Spanje zou contact verkregen zijn met Madrid en met Burgos. Een onderhoud met het Tweede Kamerlid W. Steinmetz ovei de steunwijziging. Bij suppletoire begrooting ƒ30.000 aangevraagd voor de bescherming der bevolking tegen lucht aanvallen. Memoriepost op de begrooting voor het Natio naal fonds voor bijzondere nooden. Rijksverkeersinspectie ingesteld. Belangrijke order voor den Nederlandschen scheepsbouw. De auto-overval over het IJ te Amsterdam; een der beide gearresteerden herkend. New-Yorksche Beurs: Opening beter, slot lager. O Stand op Donderdag 1 uur v.m. 756.4 Vorige stand 761.4

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1936 | | pagina 1