Irun hedenmorgen veroverd
door de rebellen
Sluwe provocatie
Het nieuws van heden
Koloniale eischen van Duitschland
NIEUWE INBOORLINGEN
TROEPEN
STAD BIJ VERRASSING
INGENOMEN
Polen protesteert
te Praag
DE BAROMETER
EXPOSÉ VAN GENERAAL
V0N EPP
YEREENIGDE KATHOLIEKE PERS VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1936 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
TWEE EN ZESTIGSTE JAARCANC No. 20134
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et, Inger
mededeelingen 50 cent; Idem op pag'. één 65 cent
Georganiseerd door de opstande
lingen in Marokko
Nabij Ludwigslust zijn 21 boerenwoningen en stallen een prooi der vlammen geworden
Vanochtend te 7 uur gelukte het
den opstandelingen na een kort
gevecht de regeeringstroepen
terug te dringen
Rooden vluchten naar
de Fransche grens
De weg naar Madrid vrij
Het Weeriiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
De strijd op Majorca.
Britsche troepen naar
Palestina
Waarschuwing van 't secretariaat
der R.K. Staatspartij
Manoeuvres afgelast
Uitbreiding van terreur
gevreesd
Ongeval bij Pistoia
De auto van den Mexicaanschen
gezant bij het Quirinaal
verongelukt
Aanslag op Roosevelt
beraamd?
Het Algemeen Secretariaat der R. K.
Staatspartij verzoekt ons, mede te
deelen, dat aan verschillende plaatse
lijke en "gewestelijke persorganen in
Noord-Brabant en Limburg van Den
Haag uit een pamflet met provocee-
rende strekking tegen de N. S. B. is
toegezonden, met welks samenstelling
en verspreiding het partijsecretariaat
hoegenaamd niets te maken heeft.
Bedoeling en strekking zijn blijkbaar
geen andere, aldus bovenvermeld se
cretariaat, dan een sluwe provocatie
om de katholieken in conflict te bren
gen met wensch en voorschrift van den
Bisschop van Roermond, om zich
5 September strikt afzijdig te houden.
Roosevelt luncht met
Landon
Het conflict van de
walvischvaarders
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Naar aanleiding van het proces
tegen zes Polen
De prachtige kathedraal van Valladolid, waar generaal Mola zijn hoofdkwartier heeft,
waarin bij het bekend worden van de inname van Irun groote vreugde heerschte
Woldemaras dient een
verzoek tot gratie in
De reis van koning
Edward
Hulde aan gezonken Engelschen
kruiser
Duitschland eischt de koloniën
terug, welke het bij het ver
drag van Versailles
heeft verloren
Zonder koloniën in een
tweede-rangspositie
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
*reek 25 cent; per'kwartaal f3.25; per DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 per regel, bij contract stertc verlaagde prijzen. Voor
ipost, per kwartaal r 3.58 Dij vooruitbetaling de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
in handen der opstandelingen, en is de weg
naar Madrid volkomen vrij. Slechts de
vliegtuigen der regeering kunnen nog den
opmarsch der colonne-Yague bemoeilijken.
De regeeringstroepen zouden in den strijd
meer dan 400 man hebben verloren.
Omtrent den toestand in Malaga meldt de
„Daily Telegraph" uit Gibraltar, dat de aan
houdende bomaanvallen eter opstandelingen op
Malaga en de overige nog in handen der re
geering zijnde kustplaatsen een zoodanige pa
niek hebben gewekt, dat de vrijwillige strijd
krachten der regeering niets liever zouden wil
len dan zich zoo spoedig mogelijk uit de voe
ten te maken. De autoriteiten van Malaga heb
ben te Gibraltar geïnformeerd, of de Britsche
autoriteiten een aantal vluchtelingen zouden
kunnen opnemen, ingeval de stad zou worden
ontruimd. Er bestaat echter niet de minste
kans, dat op dit voorstel zal worden ingegaan,
daar het in Gibraltar reeds stampvol vluchte
lingen is.
Van het front voor Irun, 4 Sept.
(D.N.B.) Naar de speciale cor
respondent van het Duitsche niéuws-
avond duurde te Beliobia het geweer- en
kanonvuur nog voort.
In zijn dagelijksche toespraak verklaarde ge
neraal Queipo de Llar.o heden nog steeds opti
mistisch te zijn.
Hjj zeide verder, dat de opstandelingen-troe
pen een groot succes hebben behaald te Tala
Vera de la Reina. Er hadden hevige gevechten
plaats en te vier uur in den namiddag trok de
uiteengeslagen vijand terug. Een uur daarna
trokken de colonnes der opstandelingen de stad
binnen, waarbij zij tien kanonnen en een groot
aantal mitrailleurs en geweren buit maakten.
De troepen der opstandelingen staan thans
op ongeveer honderd kilometer afstand van
Madrid.
De berichten omtrent den strijd om
Talavera de la Reina worden thans beves
tigd, terwijl gewezen wordt op het belang
hiervan. Volgens het officieele communiqué
van generaal Franco is de stad thans geheel
Gisteren is onder voorzitterschap van Azana
een ministerraad gehouden na afloop waarvan
minister-president Giral verklaarde, van alle
fronten uitstekende berichten te hebben ont
vangen.
Het ministerie van Oorlog deelt officieel me
de, dat de regeeringstroepen thans voor de
poorten van Huesca staan. In Asturië hebben
de regeeringsstrijcïkrachten volgens dit com
muniqué een colonne opstandelingen terugge
dreven. Na gevechten in de provincie Badajoz
werden de opstandelingen tot den aftocht ge
dwongen. Rond Madrid blijft cte toestand on
veranderd. Aan het Estremadura -front heeft
de luchtmacht der regeering drie vliegtuigen
der opstandelingen neergehaald.
VERWACHTING: Matige, aanvankelijk j=
tijdelijk toenemende Zuidelijke tot Wes- =s
=jj telijken wind, zwaar bewolkt met opkla-
S ringen, waarschijnlijk regenbuien, iets S
kouder.
Hoogste barometerstand:
j= 764.1 te Sama en Stensele.
Laagste barometerstand:
747.4 te Stomoway.
Zon op v.m. 6.16 onder n.m. 7.40.
Licht op n.m. 8.10
Maan op n.m. 7.23 onder v.m. 10.23.
Laatste kwartier 8 September
TANGER, 4 September. (Havas). De spe
ciale correspondent van Havas meldt:
In de Spaansehe zóne van Marokko orga-
niseeren de opstandelingen thans „Mehal-
las", bestaande uit 5000 inlandsche solda
ten, die voor het grootste gedeelte gerecru-
teerd werden na den opstand.
Verschillende caids der rif-inboorlingen, die
allen min of meer verwant zijn aan Abd-el-
Krim, voeren het bevel over deze nieuwe troe
pen, die waarschijnlijk den een of anderen dag
geroepen zullen worden ter vervanging van de
op het oogenblik in Spanje vertoevende „re
gulars»:"
2000 van de 12000 regulares, die naar Spanje
werden overgebracht, zouden thans buiten ge
vecht zijn gesteld. Het gerucht gaat, dat zekere
stammen der rif-inboorlingen zouden hebben
gedemonstreerd tegen het aanvaarden van het
bevel over een nieuwe Mehalla door den caid
van den inboorlingenstam Beni-Ouriaghael.
Deze caid zou overigens onlangs zijn gear
resteerd, doch de autorteiten waren waar
schijnlijk van meening, dat zijn diensten op
het oogenblik van nut zouden kunnen zijn. De
vrouwen van de inboorlingen, die op het oogen
blik op het Iberische schiereiland strijden,
hebben zich om steun gewend tot de autoritei
ten te Tetoean, die hun elk 25 peseta's zouden
hebben ter hand gesteld.
IRUN HEDENMORGEN BIJ VERRASSING
DOOR DE OPSTANDELINGEN INGENOMEN.
Von Epp over Duitschlands koloniale eischen.
LONDEN, 4 Sept. (Reuter) Het depar
tement van Oorlog deelt mede dat de
manoeuvres, die vandaag gehouden zouden
worden, zijn afgelast op grond van het feit,
dat de eerste divisie van het geregeld leger,
dat deze manoeuvres zou houden, daartoe
niet in staat is tengevolge van het zenden
van versterkingen naar Palestina.
Het gerucht gaat, dat de Britsche regeering
zou overwegen 18.000 man met 8 convooischepen
naar Palestina over te brengen.
JERUZALEM, 4 Sept. (Reuter) De aan
kondiging van het Britsche ministerie van
Oorlog, dat overwogen wordt, versterkingen
naar Palestina te zenden, heeft tengevolge
gehad, dat het vertrouwen der Joden in de
Britsche regeering is hersteld. Aan den an
deren kant vreest men echter, dat het ter
rorisme zich over het geheele land zal uit
breiden, als gevolg van de wanhoop der
Arabieren om door een gedeeltelijke revolte
concessies te verkrijgen.
PISTOIA, 3 Sept. (Stefani) Vanmiddag heeft
bij Pistoia eer. ernstig auto-ongeluk plaats ge-
hao. In den auto hadden plaats genomen de
gezant van Mexico bij het Quirinaal en zes an
dere personen. Allen werden gewond.
Zes hunner werden naar Pescia overgebracht,
terwijl de zevende, die er zeer ernstig aan toe
is, naar het ziekenhuis te Florence werd ver
voerd.
DESMOINES (Iowa) 7 September. (Reuter).
De beide candidaten voor het presidentschap
der Vereenigde Staten, de tegenwoordige presi
dent Roosevelt en diens republikeinsche tegen
stander gouverneur Landon, hebben tezamen de
lunch gebruikt voor den aanvang van de be
sprekingen, die president Roosevelt heeft ge
voerd met de gouverneurs van Kansas, Missou
ri, Iowa, Nebraska en Oklahoma in verband
met de gevolgen van de droogte. De beide te
genstanders schudden elkander hartelijk de
hand en voerden tijdens de lunch een opgewekt
gesprek over de vischsport.
LONDEN, 3 Sept. (Reuter). De Britsche re
geering heeft thans officieel van de Noorsche
regeering vernomen, dat de bond van Noorsche
zeelieden de boycot heeft beëindigd. De Brit
sche regeering is in contact getreden met de
Britsche walvischvaarders om te onderzoeken of
een basis tot overeenstemming met Noorwegen
kan worden gevonden.
Nieuwe inboorlingen-troepen georganiseerd in
Marokko.
In een bijeenkomst van de Ned. Ver. A-oor Spe
ciale Autowegen is gesproken over de nood
zakelijkheid van speciale autowegen.
Minister Slotemaker heeft Ned. Schippers-
schclen te Bom en Duisburg geopend.
Jaarvergadering Ned. Heidemaatschappij.
Bespreking over de moeilijkheden in het sla-
gersbedrijf.
O
WARSCHAU, 4 Sept. (Reuter). De Poolsche
zaakgelastigde te Praag heeft een protestnota
aan de Tsjecho-Slowaaksche regeering over
handigd van den volgenden inhoud:
Voor het districtsgerechtshof te Morawska-
Ostrawa is, zooals gemeld, den tweeden Sep
tember het proces begonnen tegen Jean Bo-
cek en zijn medebeklaagden, beschuldigd van
een aanslag tegen de Tsjecho-Slowaaksche re
publiek. Naar uit de acte van beschuldiging
blijkt, die door het O. M. te Morawska-Ostrawa
werd opgesteld en die tijdens het proces werd
voorgelezen, tracht men in genoemd proces het
Poolsche consulaat te Morawska-Ostrawa te
betrekken evenals de vroegere Poolsche consuls
Malhomme en Klotz.
De Poolsche regeering protesteert op de meest
categorische wijze tegen de beleedigende, on
gegronde insinuaties, die uit de acte van be-
schbldiging blijken.
Zij ziet in het vorengenoemd proces een
nieuw bewijs van de neiging die in Tsjecho-
Slowakije bestaat de Poolsch-Tsjecho-Slowaak-
sche betrekkingen van nabuurschap te verbit
teren.
bureau meldt, zijn de troepen van
generaal Mola er vanmorgen om 7
uur in geslaagd, de stad Irun, om
het bezit waarvan zoo verbitterd ge
streden is, te veroveren.
Gebruik makend van het nevel
achtige weer konden de rechtsche
troepen door een verrassende ma
noeuvre tot de op ongeveer 800
meter voor de stad gelegen voorloo-
pige stellingen doordringen. Na een
kort geweer- en mitrailleurvuur ge
lukte het den opstandelingen de re-
geeringsaanhangers terug te dringen,
die zich daarop in wilde vlucht over
de internationale brug bij Hendaye
op Fransch gebied in veiligheid
trachtten te brengen.
Na den succesvollen aanval, welke hedenmor
gen Irun in handen der nationalisten bracht,
stonden de troepen van generaal Mola om 8
uur voor de internationale brug nabij Hendaye.
De bloedige burgeroorlog in Spanje maakt vele dooden en gewonden. De eerste
zorgen achter het front
Eenige roode troepen trachtten daar nog een
laatsten vertwijfelden tegenstand te bieden.
Dfe internationale brug ligt thans onder het
spervuur der machinegeweren van de opstande
lingen, zoodat den talrijken vluchtelingen, die
hier Vrijdagmorgen aankwamen, plotseling de
weg is afgesneden.
Niet alleen vrouwen en kinderen, maar ook
de leden der roode militie hebben zich in wilde
vlucht over de Fransche grens in veiligheid
gebracht, waarbij zij deels van vrachtauto's
en tractors, die nog de roode vlag droegen, ge
bruik maakten.
Verschrikkelijke tooneelen speelden zich af,
toen Irun in handen der rebellen viel. De
regeeringstroepen hebben, alvorens de stad te
verlaten, talrijke gebouwen in brand gestoken.
Een speciale correspondent van Havas meldt
uit Hendaye:
De actie der opstandelingen werd gisteren
op koelbloedige en methodische wijze gevoerd,
zonder ook maar iets aan het toeval over te la
ten. De aanval werd ontketend, toen uit Pam-
peluna versterkingen waren aangekomen. Car-
listen, legionnairs en Marokkanen, die te La-
guncha verzameld waren, wachtten de orders
af. De artillerie was verplaatst en auto's met
mitrailleurs kruisten op den weg van Irun naar
Burgos. De vliegtuigen stonden gereed uit Pam-
peluna te vertrekken. Toen het signaal werd
gegeven trokken de mannen op langs de Bi-
ciassoa of langs den bergweg onder bescherming
van gepantserde auto's.
De Marokkanen, kenbaar aan hun blauwe
tulbanden, schenen niet te letten op het mi
trailleurvuur en velen vielen. Des avonds was
Behobia nog niet geheel bezet. De Volksfront
militie biedt met de laatste energie weerstand.
Enkelen offerden zich op en trokken met dy
namiet naar de vijandelijke gelederen, waar
zij een zekere verwarring veroorzaakten. Op
400 meter afstand van de internationale brug
gekomen moesten de aanvallers halt houden
wegens het geweervuur uit de huizen en tus-
schen hun gelederen vallende granaten. Toch
werd de omsingeling nauwer en nauwer.
De atmosfeer in Behobia en Iran is niet
om in te ademen. De luchtraids volgen
elkander op en de granaten veroorzaken een
groot aantal branden. Ook in Frankrijk is
een zekere opwinding ontstaan. De grens
lijn is ontoegankelijk. Te elf uur in den
Kapitein Bayo, de leider der regeeringstroe
pen op Majorca heeft medegedeeld, dat de
vliegtuigen der opstandelingen de stellingen der
regeeringstroepen hebben gebombardeerd zon
der belangrijke schade aan te richten. Een aan
de regeering trouw gebleven oorlogsschip heeft
gistermiddag Soller, Porto Christo en enkele
dorpen aan de kust gebombardeerd. Soldaten
en burgers blijven dienst nemen in de gelede
ren der regeeringstroepen.
NEW YORK, 4 Sept. (Reuter). De „New
York Daily News" meldt, dat de anarchist
Joseph Kuehnel bij een verhoor door de bonds-
politie bekend heeft, een complot te hebben
gesmeed om Roosevelt te vermoorden. Hij had
het plan gevormd, den president te naderen,
en dan een bom te laten ontploffen, die hij
onder zijn kleeren had verborgen.
KAUNAS, 3 Sept. De vroegere minister-pre
sident Woldemaras, die verleden jaar veroor
deeld werd tot 12 jaar dwangarbeid wegens
deelnemen aan een complot tegen den staat,
heeft een verzoek tot gratie ingediend. Hij be
looft geen politieke agitatie meer te voeren en
zich alleen te wijden aan studie.
ISTANBOEL, 4 September. (Reuter). Het
jacht „Nahlin" waarmede de Engelsche koning
zijn vacantiereis maakt en dat gisterochtend
nabij het eiland Iinroz gemeèrd lag, werd door
twee Turksche torpedojagers eerbetoon bewe
zen. Het begaf zich vervolgens begeleid door
twee Engelsche torpedojagers naar Seddulba-
ha, waar de Britsche kruiser „Triumph" gezon
ken is. De Turksche en Engelsche oorlogsbo
dems heschen de vlag halfstok en de Turksche
zeelieden wierpen een grooten bloemenkrans in
zee.
Stand op Vrijdag 1 uur n.m.: 754.4
Vorige stand: 756.4
BERLIJN, 4 Sept. (Havas). De Rijks
stadhouder voor Beieren, generaal Von
Epp, die leider is van de afdeeling koloniale
politiek der nationaal-socialistische partij
en van den Duitschen kolonialen bond,
verklaart in een artikel, dat gepubliceerd
wordt in de „Europaische Revue", dat
Duitschland slechts zijn oude koloniën op-
eischt, welke het bij het verdrag van Ver
sailles heeft verloren.
Om zich economisch te herstellen, heeft
Duitschland koloniale gebieden noodig welke
het de grondstoffen moeten verschaffen, die
het noodig heeft.
De generaal motiveert dit standpunt als
volgt:
1. Het Duitsche volk heeft een voor deze
bevolking te eng gebied.
2. Dit gebied verschaft eenige grondstoffen
niet, welke van essentieel belang zijn.
3. Duitschland verkeert zonder koloniën in
een tweede-rangspositie.
4. De door Sir Samuel Hoare voorgestelde
grondstoffenconcurrentie houdt geen rekening
met de Duitsche eischen inzake koloniale ge
bieden.
Wanneer Duitschland koloniën opeischt
denkt het slechts aan de koloniën welke bij
het verdrag van Versailles onder Volkenbonds
mandaat werden geplaatst.
Generaal von Epp
De Duitsche koloniale beweging, aldus Von
Epp, wenscht slechts een teruggave der vroe
gere Duitsche koloniën en het recht voor
Duitschland over zijn koloniale bezittingen te
beschikken. Deze legitieme aspiratie raakt dus
geen enkelen anderen staat. Men moet de
koloniale onrechtvaardigheid Duitschland aan
gedaan bij art. 119 van het Verdrag van Ver
sailles ongedaan maken.
De waarde der Duitsche koloniën werd niet
berekend bij de herstelbetalingen.
Duitschland beschouwt dus zijn aanvrage
om terugverkrijging van zijn vroegere koloniën
als volkomen gemotiveerd, aldus besluit gene
raal Von Epp zijn artikel, waaraan hij toe
voegt, dat de geopperde bezwaren als zou
Duitschland als gevolg van zijn rassenwetge-
ving geschiktheid om te koloniseeren missen,
niet opgaan. „De teruggave van de Duitsche
koloniën zou Duitschland in staat stellen zijn
werkloosheid geheel te doen verdwijnen, de be
vroren credieten gemakkelijker liquide te ma
ken, en op deze wijze bij te dragen tot den
wereldvrede.
De positie van het blanke ras in de wereld
zou er door worden versterkt."
