San Sebastian omsingeld door
de nationalisten
Toestand der Sovjet-Unie
De chaos in het
Verre Oosten
FORT GUADELUPE THANS
OOK GEVALLEN
Metaalbewerkers
staken een uur
Polen en Tsjecho-
Slowakije
Het nieuws van heden
ZIJN DE TROTZKIÏSTEN
GEFUSILLEERD?
CONTROLE-COMMISSIE
WOENSDAG BIJEEN
DE BAROMETER
isa
VEREENIGDE KATHOLIEKE
PERS
DINSDAG 8 SEPTEMBER 1936 - OCHTENDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 centper kwartaal f 3.25per
post per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
TWEE EN ZESTIGSTE JAARCANC No. 20139
De Wittenhopen, dat de toe
stand in San Sebastian zoo
hachelijk is, dat de stad
zich zal overgeven
Hevige gevechten nabij
Toledo
De verovering van Irun
Luchtalarm te Madrid
Gebruiken de rebellen gifgas?
Broederlijke groeten aan
Caballero
Mexico sympathiseert
met Madrid
Ze eischen dat de Fransche regee
ring het wapenembargo tegen
Spanje opheft
Het WeeriiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniH
Ontspanning in de betrekkingen
tusschen beide landen
Parlementair regiem in
Griekenland ten einde
spiéfefst
btWW*
-
Met alle middelen tracht men in Engeland het tekort aan recruten te verminderen.
Een onderofficier geeft een mondelinge toelichting
Metaxas
Anti-Japansche agitatie te
Sjanghai en Nanking laait
opnieuw op
Nankingtroepen uit
Kwangsi
Strijd tegen het commu
nisme in Japan
Volgens verschillende berichten
zou Stalin aan angina pectoris
lijden en op sterven liggen
Op weg naar Madrid zullen de nationalisten nog talrijke moeilijkheden ondervinden.
Roode miliciens achter een barricade
Val der regeering
verwacht
-
Stalin
Engeland noodigt de mogend
heden uit
Fr ankrijks bewapening
Ruim vier milliard voor 1937
Avenol te Rome
Gaat Italië weer actief samen
werken met den Volkenbond?
Eden herstellende
Heb ik 't niet gezegd!
Ongelijk bekennen is misschien veel
gemakkelijker dan tot de erkenning te
komen dat men het niet bij het rech
te eind had.
Er is onderscheid.
VJanneer we eerlijk zijn aangelegd
en respect voor de waarheid en ons
zelf hebben, dan zullen we er toe ko
men ons ongelijk te erkennen en
wanneer we in mindere of meerdere
mate ons aan een ander vergrepen
hebben 't onrecht te herstellen.
Maar iets anders is het zelf te be
seffen als we het eens niet bij 't rech
te eind hebben. ,JHeb ik 't niet gezegd"
ligt op onze lippen bestorven en zoo
graag wil het tikje ijdelheid in ons,
dat wc het juist hebben ingezien. En
we geven het tegendeel ongaarne toe.'
Heb ik 't niet gezegd!
Rede van minister Huil
Iedere oorlog brengt de bescha
ving jaren achteruit
De vacantiereis van
Koning Edward
De koning noodigt Ataturk uit
voor een bezoek aan Londen
Rydz-Smigly bezoekt
Venetië
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 ct., Inger
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 55 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
IRUN, 7 Sept. Het hoofdkwartier
van Burgos deelt mede, dat de na
tionalisten zich van het fort Guade-
lupe hebben meester gemaakt na een
voorbereidend artillerievuur, waar
aan ook de kanonnen van de vloot,
welke zich bij de opstandelingen
heeft gevoegd, deelnamen. Zooals
gemeld is ook de stad Fontarabie in
handen van de opstandelingen ge
vallen. De colonne van generaal
Beorlegui rukte zonder tegenstand te
ontmoeten de stad binnen.
De regeeringstroepen hadden de stad in den
nacht verlaten. De stad was wel door hen
geplunderd, doch zij hadden haar niet in
brand gestoken. De klokken van Fontarabie
werden weer geluid ten teeken van de over
winning en om de gevluchte bevolking weer
naar de stad te roepen. In den middag werd
de aanval op het fort San Marcos voortgezet.
De opstandelingen hopen, dat de omsingeling
van San Sebastian den toestand hier zoo ho
peloos heeft gemaakt, dat de stad zich over
zal geven.
Radio Sevilla deelde heden officieel mede,
dat het Zuidelijke leger van de rechtschen op
ongeveer 8 K.M. van Talavera de la Reina een
sterke vijandelijke afdeeling heeft vernietigd.
De vijand, heeft 425 dooden en 150 gevangenen
verloren. ijverder werden 10 stukken geschut,
meer dan 30 vrachtwagens en 2 pantserwagens
buit gemaakt. Ten Noorden van Toledo ver
sloegen de troepen van generaal Varela een
afdeeling regeeringstroepen, waarbij hun vier
mitrailleurs, een munitietrein en ander leger-
goed in handen vielen. De regeeringstroepen
hadden 120 dooden. Verder slaagden de recht
schen erin bij Toledo twee regeeringsvliegtui-
gen van het Potez-type omlaag te schieten.
Het hoofdkwartier van de opstandelingen te
Burgos deelt officieel het volgende mede over
de verovering van Irun.
De rechtsche troepen rukten in den ochtend
in de voorsteden van Irun binnen. De stad
stond in brand. De voorhoede was samenge
steld uit mannen die een baard van een maand
droegen, waarin nog de modder van de loop
graven kleefde. Hun kleeren waren gescheurd.
Onmiddellijk nam de commandant van de be
zettingstroepen veiligheidsmaatregelen.
De manschappen werden op de groote stra
ten en pleinen geplaatst. De gebouwen waren
toen nog slechts rookende puinhoopen, alles
hadden de regeeringstroepen in de lucht la
ten vliegen voor zij de stad verlieten. Deze op
dracht tot vernieling werd gegeven op het
©ogenblik dat de Tercio's Behobia binnen
drongen.
Men weet niet hoeveel gijzelaars door de
regeeringstroepen zijn neergeschoten. Wel
heeft men het lijk gevonden van den vroege-
ren politiechef Julio Pardilla.
Irun telde 18.000 inwoners en op het oogen-
blik hebben weinig meer dan 600 hun schuil
plaatsen verlaten. De leiders van de bezettings
troepen regelen thans de ravitailleering van
de stad en herstellen de water- en electrische
leidingen. De brandweer uit Pamplona heeft
de laatste branden gebluscht en versterkt de
wankelende muren.
Hedenochtend werd door de sirenes te
Madrid luchtalarm geblazen aangezien een
vliegtuig van de opstandelingen in de
richting van de stad vloog. Een uur later
was het alarm beëindigd. Het toestel had
geen van zijn doelen bereikt.
1 De grensplaats Hendaye heeft thans weer
een normaal aanzien, de inwoners kennen na
geruimen tijd weer rust. Nog komen wel van
tijd tot tijd nieuwsgierigen kijken naar de
nieuwe Spaansche grenswacht en een groote
menigte schoolt nog samen op het strand om
naar Fontarabie te zien, doch de ononderbro
ken stroom van vluchtelingen is verdwenen en
evenmin ziet men meer ontwapende leden van
het Spaansche volksfront. Deze laatsten wer
den naar Barcelona gevoerd en de vluchtelin
gen zijn verdeeld over verscheidene steden in
het binnenland. Nog slechts enkelen bevinden
zich te Hendaye, waar zij zijn ondergebracht in
scholen.
Volgens niet bevestigde geruchten zijn bran
den uitgebroken te Pasajes en zijn visschers-
schepen tot zinken gebracht.
De chef van de vroegere stoeterij van Alphons
XIII, de Engelschman Tattenbury, is uit San
Sebastian naar Hendaye gevlucht. Hij ver
klaarde, dat de toestand daar ernstig is. Er is
gebrek aan levensmiddelen en voortdurend
worden verdachten gearresteerd. Honderden
zijn opgesloten, hun familie mag hun wel drie
keer per dag eten brengen, doch mag niet met
hen spreken.
In verband met zekere inlichtingen, volgens
welke de opstandelingen in Spanje gebruik
zouden maken van gifgas tegen Madrid, ver
klaart de Britsche regeering officieel, dat zij
tot nu toe nog geen bewijs heeft, dat een van
beide partijen gebruik heeft gemaakt van gas
en den Britschen vertegenwoordigers in Spanje
is opgedragen te onderzoeken, in hoeverre de
inlichtingen inzake gasgebruik tegen Madrid
juist zijn.
Bovendien is den Britschen ambassadeur ge
last den opstandelingen te doen weten, dat het
gebruik van gas bij een bombardement van
Madrid „ernstige gevolgen" zou kunnen heb
ben. Welke deze „ernstige gevolgen" zijn, is
niet medegedeeld. Het is evenwel duidelijk, dat
het gebruik van gas door de opstandelingen
een zeer nadeeligen invloed zou hebben op de
internationale betrekkingen.
Het congres van de Britsche vakvereenigin-
gen heeft besloten een telegram van broeder
lijke groeten aan Largo Caballero te zenden.
Het congres verklaart diep bewogen te zijn
door den heldhaftigen strijd van het Spaan
sche volk voor het handhaven van vrijheid en
democratie.
Zondag is te Mexico een groote betooging
gehouden, georganiseerd om de sympathie met
de Spaansche regeering te betoonen.
Besloten werd, dat de arbeiders der wapen
fabrieken dagelijks twee uren zullen werken
aan de vervaardiging van wapens en munitie
voor de Spaansche regeering, terwijl zij voor
dit werk geen loon in ontvangst zullen nemen.
De spoorwegarbeiders zullen regelmatig bij
dragen aan een steunfonds.
PARIJS, 7 Sept. (Reuter) Overeenkomstig
de beslissing van den metaalbewerkersbond heb
ben heden tusschen 16 en 17 uur de metaalbe
werkers in vele fabrieken in en om Parijs ge
staakt uit protest tegen enkele artikelen in de
collectieve arbeidscontracten en ten teeken van
sympathie met de arbeiders in Spanje, om te
vragen, dat het wapenembargo voor hen wordt
opgeheven.
Geen enkel incident werd gemeld, stipt op tijd
werd het werk hervat. Vanavond zal in de ar
beidsbeurs een informatieve bijeenkomst van de
vertegenwoordigers van de metaalfabrieken wor
den gehouden, voorafgegaan door een vergade
ring van de administratieve commissie van het
vakverbond. In beide vergaderingen zal een mo
tie worden aangenomen.
VERWACHTING: Meest krachtige Weste
ll iyke tot Zuid-Westelijken wind, betrok-
ken tot zwaar bewolkt, met tijdelijke op-
li- klaringen, kans op regenbuien, weinig
verandering in temperatuur.
H VERDERE VOORUITZICHTEN: Weinig
verandering.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiï
PARIJS, 7 Sept. (Reuter). In den Fran-
schen kabinetsraad van heden heeft de mi
nister van Buitenlandsche Zaken, Delbos, een
overzicht gegeven van den toestand.
Hij wees er daarbij met nadruk op, dat de
besprekingen met generaal Rydz-Smigly óók
hebben geleid tot een flinke ontspanning in
de Poolsch-Tsjechische betrekkingen. De Pool-
sche generaal heeft zelfs medegedeeld, dat de
aanleg van een vestinglinie aan de Poolsch-
Tsjechische grens, waartoe in beginsel reeds
besloten was, thans overbodig is geworden.
SALONIKI, 7 Sept. (Reuter). Minister-presi
dent Metaxas verklaarde heden in een rede,
dat het parlementair regiem in Griekenland
voor goed is beëindigd. Het bankroet van het
parlementair systeem en de voortdurende par
tijstrijd hebben den groei van het commu
nisme bevorderd. De voorgenomen shaking had
ten doel met geweld de macht in handen te
krijgen, hetgeen een periode van bloedigen bur
geroorlog ten gevolge zou hebben. Indien ge
zonde sociale toestanden zijn hersteld, over
weegt de regeering een systeem van volksver
tegenwoordiging in te stellen, waarin de werk
lieden in staat zullen worden gesteld mede te
werken aan het nationaal herstel.
TOKIO, 7 Sept. In regeeringsknngen en
in de pers wijdt men ernstige aandacht aan
de nieuwe anti-Japansche agitatie, welke te
Sjanghai en Nanking tot uitdrukking is ge
komen aan den vooravond der besprekin
gen tusschen de regeerïngsvertegenwoordi-
gers van China en Japan tot bijlegging van
het incident te Tsjengtoe, waarbij twee Ja-
pansche journalisten werden vermoord en
twee Japansche burgers gewond.
In verband met de overeenkomst tusschen
Nanking en Kwangsi worden de regeeringstroe
pen, welke Kwangsi omsingelden, teruggetrok
ken.
De politieke raad van Hopei en Tsjahar deel
de officieel aan de pers mede, dat het bureau
van belastinginning, dat tijdelijk is ingesteld,
zich niet zal verzetten tegen de Chineesche
douane, doch zal helpen den smokkelhandel in
Noord-China te bestrijden.
Van Chineesche zijde wordt verklaard, dat dit
bureau ten doel heeft de enorme voorraden Ja
pansche goederen, welke op het oogenblik in
Dairen en Tientsin geblokkeerd liggen, op de
markt te brengen.
In een conferentie van de Japansche provin
ciale politiechefs is heden op aanwijzing van
den minister van Binnenlandsche Zaken beslo-
De Prawda van Belgrado beweert,
dat de 16 terechtgestelde Trotzkiis-
ten in werkelijkheid heelemaal niet
zijn terechtgesteld.
Het blad meldt namelijk, dat de 16 man op
24 Augustus opgesteld werden op de binnen
plaats der G. F. Oe-gevangenis. Het doodvon
nis werd nog eenmaal voorgelezen en dan
werd mededeeling ervan gedaan, dat het ver
zoek om gratie was afgewezen. De comman
dant van het vuurpeloton gaf daarop het be
vel: „Vuur!" Daarop klonken drie salvo's, maar
de geweren waren, naar wordt beweerd, met
losse patronen geladen.
Dadelijk daarna verschenen drie vrachtwa
gens, waarop men de „terechtgestelden" naar
den Siberischen expresse bracht en hen vervoer
de naar de omstreken van het Baikalmeer,
waar zij afzonderlijk in visschersdorpen wer
den gehuisvest. Volgens een ander bericht wer
den de spoorwagens sterk militair bewaakt.
Buiten op de portieren waren, zoo zegt men,
teekens aangebracht, die den indruk moesten
geven, dat er goud werd getransporteerd, om
aldus de aandacht van het publiek af te lel
den. Verder wordt beweerd, dat de 16 veroor
deelden nieuwe namen zullen krijgen. Als ze
iets tegen de Sovjets zouden ondernemen, zou
den ze alsnog worden terechtgesteld.
:V
De Völk. Beobachter meent, dat het groote
Belgradosche blad wel goed geïnformeerd zal
zijn en spreekt als zijn oordeel uit, dat het
bloedvonnis-theater van het Moskousche pro
ces slechts een schakel in den ketting vaD
manoeuvres is, waardoor de Sovjet Unie zicb
wil aandienen als een Europeesche staat-
Men distanceert zich onder luid geschreeuw
van de wereldrevolutieschool van Lenin, oro
op vredesengelen te kunnen gelijken!
De People te Londen verspreidt een bericht,
volgens hetwelk Stalin doodziek is. De Trotz-
kiïsten zouden niet hebben saamgezworen, doch
alleen hebben beraadslaagd over den toestand
van Stalin en wat er na zijn dood zou moeten
gebeuren.
De Matin berichtte nog, dat Stalin aan
angina pectoris lijdt en elk oogenblik
kan sterven. Zoo meldt het D. N. B. De
toestand van Stalin wordt geheim gehou
den uit vrees voor 'de steeds toenemende
linksche oppositie. Men verwacht na den
dood van Stalin, die elk moment kan in
treden, verwarringen, die zullen voeren tot
den val van de huidige regeering.
ten iedere radicale propaganda, in het bijzon
der communistische, in Japan te onderdrukken.
Scherp zal gelet worden op alle pogingen een
volksfront te vormen, hetgeen met alle middelen
verhinderd zal worden, aangezien hier sprake
is van een beweging naar buitenlandsch model,
waarin de communistische elementen de over
hand willen behalen om den klassenstrijd te ont
ketenen.
Het schijnt, dat den laatsten tijd pogingen in
deze richting zijn gedaan.
LONDEN, 7 Sept. (Reuter). De Britsche
regeering heeft besloten de overige belang
hebbende mogendheden uit te noodigen, deel
te nemen aan de eerste zitting van de in
ternationale controle-commissie voor de
niet-inmenging in Spanje. Deze eerste zit
ting zal Woensdagochtend bijeenkomen.
Zij zal worden gepresideerd door Morrison,
den financieelen secretaris van de schatkist.
Morrison is voorzitter van de ministerieele
commissie, welke is belast met de coördinatie
van de embargo-maatregelen, welke de Brit
sche regeering heeft getroffen.
De vergaderingen der commissie zullen niet
openbaar zijn.
Wat betreft het feit, dat Portugal nog steeds
geen definitief antwoord heeft gegeven, zijn
officieele kringen geneigd de princiuieele aan
vaarding door Portugal van het niet-inmen-
gingsbeginsel als voldoende te beschouwen. Zij
verklaren overigens, dat de Britsche ambassa
deur te Lissabon een nieuwen stap bij de Portu-
geesche regeering zal ondernemen teneinde de
noodzakelijkheid te doen uitkomen van een
spoedige aanvaarding zonder reserves door Por
tugal van de instelling der controle-commissie.
PARIJS, 7 Sept. (Reuter). Omtrent de
hedenmorgen in den Ministerraad genomen
besluiten, waarvan we reeds melding maakten,
geeft Reuter nog de volgende bijzonderheden.
Het materiaal van alle wapens zal worden
uitgebreid. Er zullen cursussen worden inge
steld voor de vorming van deskundigen, het
aantal beroepsmilitairen wordt vergroot en de
defensieve organisatie van Frankrijk wordt
versterkt, speciaal voor de verdediging tegen
gepantserde auto's en dergelijke.
Voor 1937 zal, ter uitvoering van dit pro
gram, een eerste tranche van 4.200 millioen
francs uitgetrokken worden.
De minister van Marine, Gasnier du Pare,
heeft het decreet laten goedkeuren, waarbij hij
wordt gemachtigd vóór 31 December a.s. hon
derd millioen francs uit te geven voor den
bouw van oorlogsschepen, aankoop van kanon
nen en werkzaamheden in de oorlogshavens.
ROME, 7 Sept. (Stefani). Hedenmorgen is
de secretaris-generaal van den Volkenbond,
Avenol, te Rome aangekomen. Hij werd aan
het station verwelkomd door den minister van
Buitenlandsche Zaken, Ciano.
De aanwezigheid van den secretaris-generaal
van den Volkenbond, Avenol, te Rome, heeft
ten doel den terugkeer van Italië tot de ac
tieve samenwerking in den Bond te bespreken.
In Italiaansche kringen wordt evenwel geen
enkele verklaring dienaangaande afgelegd
LONDEN, 7 Sept. (Reuter). De minister van
Buitenlandsche Zaken Eden herstelt snel van
den aanval van waterpokken, waaraan hij lij
dende was. Heden kan hij reeds weer in con
tact treden met het ministerie van Buiten
landsche Zaken en men verwacht dat hij naar
Genève zal gaan, zij het dan niet voor de bij
eenkomst van den Raad, dan toch voor de
Volkenbondsvergadering.
San Sebastian geheel door de rebellen omsin
geld; fort Guadelnpe in handen der opstande
lingen.
Internationale controle-commissie komt Woens
dag te Londen bijeen.
Frankrijk zal ruim vier milliard voor bewape.
ning in 1937 uitgeven.
De Grieksche minister-president Metaxas ver
klaart, dat het parlementaire regiem in Grie
kenland ten einde is.
Metaalbewerkers uit de omgeving van Parijs
staken gedurende een uur.
Ontspanning in de Poolsch-Tsjechische be
trekkingen.
Minister Deckers zal het gebeurde bij de booon-
affaire voortaan onmogelijk maken.
Conflict bij de N. V. Ter Kuile opgelost.
Hevige Westerstorm richt groote schade aan
op het land en aan de kusten.
Heden wordt de 35e Kon. Ned. Jaarbeurs te
Utrecht geopend.
WASHINGTON, 7 Sept. (D.N.B.). Maan
dag werd in tegenwoordigheid van ongeveer
duizend vertegenwoordigers van meer dan 50
staten het derde wereldcongres op het gebied
van electrische kracht en techniek geopend.
Minister Huil sprak een welkomstwoord,
waarin hij er op wees, dat de energiebronnen
der aarde, het onderwerp, waarmede de con
ferentie zich bezig houdt, helaas steeds meer
worden gebezigd voor destructieve doeleinden
dan voor een vreedzamen opbouw.
Deze betreurenswaardige ontwikkeling
neemt haar loop, hoewel de menschheid toch
moet hebben geleerd, dat iedere oorlog de be
schaving jaren achteruit brengt en hoewel
vaststaat, dat in een modernen oorlog geheele
volken tegen elkander worden opgezet.
SOFIA, 7 Sept. (Reuter). Koning Edward is
heden te Sofia aangekomen. Morgen wordt hij
te Weenen verwacht. Het is mogelijk, dat de
Koning van dit bezoek gebruik maakt enkele
personen te spreken, hoewel het bezoek strikt
particulier is.
Bü zijn vertrek uit Istanboel heeft Koning
Edward Ataturk uitgenoodigd naar Londen te
komen. Deze verklaarde dit steeds te hebben
gewenscht. Vervolgens noodigde de Koning ook
den eersten minister Ismet Inonoe uit.
VENETIE, 7 Sept. (Reuter). Generaal Rydz-
Smigly is hedenmiddag met zÜn gevolg te Ve
netië aangekomen. Hij had hier een onderhoud
met Bastianini, den Italiaanschen onderstaats
secretaris van Buitenlandsche Zaken.
Stand op Dinsdag 1 uur v.m.: 743
Vorige stand: 739.8
