San Sebastian krijgt nog 48 uur
om zich over te geven
Autobus tegen boom
DE ONTRUIMING VAN DE
STAD DUURT VOORT
HET PARTIJCONGRES TE
NEURENBERG
DE STAKINGSBEWEGING
IN FRANKRIJK
Het nieuws van heden
NATIONAAL HUWELIJKS
GESCHENK
DE BAROMETER
41
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZATERDAG 12 SEPTEMBER 1S38 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 cent; per kwartaal f3.25; per
post per kwartaal f3.58 bijvooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKE RH DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20148
V V"V>
De anarchisten zouden ontstemd
zijn over het feit, dat de gou
verneur ook alle gijzelaars
heeft doen over
brengen
De toestand te Bilbao
vrijwel normaal
De priester in het Alcazar
Het Weeriiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiii|
ïiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiii
Engelsche en Fransche pers
stemmen
Economisch vijfjaren
plan in Brazilië
W
Steeds weer breken nieuwe con
flicten uit
Fransch Middellandsche
Zee-comité bijeen
Lloyd George gaat ook
naar Frankrijk
De zaak-Trotzky
De vertegenwoordiging
van België in China
STERKTE BRITSCHE LEGER
1 NATIONALE FEESTDAG
HOTEL „DE LEEUWERIK" I
Engel Paap, Stemmingsband - „De Zandvoortsehe Visschers"
Het rechtergedeelte van de bus
geheel in elkaar gedrukt
Een groot aantal
slachtoffers
Groote snelheid
Een nieuwe regeering
in Chili
Voortdurende botsingen
in Palestina
RADIODISTRIBUTIE - HAARLEM
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Een algemeen comité gevormd,
ondèr leiding van oud-gouver
neur Van Heemstra
Het S.D.A.P.-conflict
te Alkmaar
AFSCHEIDSRECEPTIE G.-G.
NIEUWE HAARIEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 Inge*,
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 45 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voo»
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
Bij de manoeuvres in Frankrijk is ook gebruik gemaakt van een ballon, die door
een vliegtuig werd getrokken
SAN SEBASTIAN, 12 Sept. (Havas).
Een der speciale correspondenten van Ha
vas deelt mede:
Gisterochtend hebben een drietal vliegtui
gen der opstandelingen over San Sebastian
gevlogen en strooibiljetten omlaag gewor
pen, waarin de stad 48 uur word't gegeven
om zich over te geven. Deze termijn loopt
dus Zondagochtend af.
In de strooibiljetten worden de vreemdelin
gen en de burgerlijke bevolking uitgenoodigd
de stad te verlaten. Op order van den Fran-
schen ambassadeur werden het personeel van
het Fransche consulaat en de Fransche bur
gers uitgenoodigd Vrijdagmiddag San Sebas
tian te verlaten en aan boord van den uit Saint
Jean de Luz aangekomen torpedojager te
gaan.
Een honderdtal Franschen hebben echter
geweigerd de stad te verlaten. Een groot ge
deelte der burgerbevolking treft voorbereidin
gen voor de vlucht. Vrachtauto's trekken gere
geld door de straten van San Sebastian en bren
gen een groot aantal personen naar Bilbao.
Ook de in de haven geankerde schepen nemen
elk oogenblik passagiers op. De winkels wor
den telkens weer bezocht door extremistische
leden der volksfront-militie. De handelaars zijn
verplicht alle drie dagen het bedrag hunner
verkoopen op de bank te storten, die de aldus
afgedragen gelden naar Bilbao overbrengt.
Naar wordt medegedeeld, zijn alle voorraden
munitie en een hoeveelheid petroleum, die zich
in de haven van Pasajes bevonden naar Bil
bao overgebracht. De anarchisten hervatten
hun actie. Ontstemd over het feit dat gouver
neur Orteva de gijzelaars naar Bilbao heeft
laten vertrekken, hebben zij uit een aantal hui
zen nieuwe gijzelaars gehaald en verklaard, dai
indien ook deze zouden worden weggezonden,
er ernstige incidenten zouden plaatsvinden.
Het plaatsje Hernani is bijna geheel
ontruimd en de vrouwen en kinderen komen
naar San Sebastian. Vrijdag werd Hernani
opnieuw gebombardeerd, doch er is geen
enkele granaat op San Sebastian gevallen.
De troepen der opstandelingen omringen
San Sebastian geheel en naar het schijnt
zal de stad hun niet meer kunnen ontgaan.
De opstandelingen vertragen slechts hun actie
op Sebastian teneinde de burgerbevolking ic
staat te stellen naar Bilbao te vluchten, of
schoon de opstandelingen den weg van Sa:j
Sebastian naar Bilbao onder vuur houden.
De toestand te Bilbao wijkt geheel af van dien
te San Sebastian. Het leven schijnt normaal.
De toestand is rustig en er valt geen enkele op
winding te bespeuren.
Op het oogenblik bevinden zich 3850 gevan
genen te Bilbao, die men denkt uit te wisselen
tegen door de opstandelingen gemaakte gevan
genen. Op de café-terrassen bevindt zich veel
publiek. De bevolking gevoelt zich in geen c-rkel
opzicht bedreigd. Alleen de voedselvoorziening
Is tamelijk moeilijk.
Het ministerie van Oorlog te Madrid deelt het
volgende mede:
„In het gebied van Oviedo wordt de actie van
ftnze artillerie en luchtmacht voortgezet. Te
Oviedo is een typhus-epidemie uitgebroken, die
net garnizoen in toenemende mate demorali
seert. Er hebben zich reeds 70 sterfgevallen
voorgedaan.
Talrijke boeren en soldaten trachten naar
onze linies te vluchten. Aan het front van Ara-
gon zet een colonne, die uit Valencia is vertrok
ken en naar Teroel oprukt, den opmarsch voort
zonder tegenstand te ontmoeten. In het Zuiden
is de colonne, die in het gebied van Montoro
opereert, 3 K.M. verder opgerukt na den vijand
zware verliezen te hebben toegebracht. In de
Sierra Nevada zijn enkele belangrijke punten
bezet. De actie rond Talavera del Tajo duurt
voort. Onze vliegtuigen hebben het gebied hef
tig met bommen bestookt, als gevolg waarvan
verscheidene branden zijn uitgebroken. De op
standelingen hebben zich uit Peregrinos terug
moeten trekken en de Boqueron-pas is door
hen ontruimd, waarbij een belangrijke hoeveel
heid wapens en munitie achterbleef.
Voorts wordt medegedeeld, dat regeerings-
vliegtuigeo het in handen der opstandelingen
zijnde gebied van Antequera ten Noorden van
Malaga hebben gebombardeerd.
Men spreekt te Madrid het bericht tegen, als
zou Martinez BarfïS, de voorzitter van de Cor
tes, het slachtoffer van een aanslag zijn ge
worden.
Barrio is vanmorgen te Madrid aangekomen,
waar hij een langdurig onderhoud met Largo
Oaballero heeft gehad.
De priester, die op verzoek der verdedigers
het Alcazar heeft bezocht, verliet dit weder
na twee uur.
Hij deelde mede in het Alcazar een H. Mis te
hebben opgedragen, twee kinderen te hebben
gedoopt en verscheidenen personen de H. Com
munie te hebben uitgereikt. Ook hadden velen
van deze gelegenheid gebruik gemaakt om te
biechten.
Volgens de opdracht van den gouverneur
vroeg de priester of de belegerden genegen
waren de vrouwen, kinderen, grijsaards en
gijzelaars te laten vertrekken. Kolonel Mos-
cardo, de aanvoerder der bezetting, ant
woordde, dat men hieraan niet dacht, daar
allen liever verkozen in het Alcazar te ster
ven.
De geestelijke voegde aan zijn mededeelingen
toe, dat de toestand in de vesting veel ernstiger
is dan men zich menschelijk kan voorstellen.
Ook leven de belegerden in de afschuwelijkste
atmosfeer, welke verspreid wordt door de ver
gane lijken van slachtoffers der voortdurende
beschietingen.
Uit Teneriffe komt de mededeeling, dat de
kruiser „Miguel Cervantes" door de geheele be
manning is verlaten.
Generaal Franco heeft de radioclub medege
deeld dat de regeering van Madrid voorberei
dingen treft voor de verdediging der hoofdstad.
5000 man militie zijn uit Barcelona aangeko
men.
Bij een nieuwen opmarsch der opstandelingen
in de Guadarama hebben de regeeringstroepen
79 man verloren. De opstandelingen hebben vier
kanonnen buitgemaakt. Bij Trubia werd een
groote troepenconcentratie der volksfront-militie
met zware verliezen verspreid.
Het hoofdkwartier te Valladolid deelt mede,
dat de opstandelingen Hernani, dat bij San
Sebastian is gelegen, hebben veroverd.
Op 15 K.M. ten Oosten van Tala Vera hebben
drie colonnes rechtsche troepen na een belangrij
ken slag een regeeringscolonne teruggedrongen,
die meer dan 150 dooden achterliet. Er werden
300 gevangenen gemaakt, terwijl 300 geweren en
een belangrijke hoeveelheid oorlogsmateriaal
werd buitgemaakt.
VERWACHTING: Zwakke tot matigen
Zuid-Oostelijken tot Zuidelijken wind,
licht tot half bewolkt, droog vrij warm
weer, behoudens kans op onweer.
Hoogste barometerstand:
772.7 te Karlstadt. E
Laagste barometerstand:
750.3 te Vestmanoer.
Zon op v.m. 6.30 onder n.m, 7.21. s
Licht op n.m. 7.51.
Maan op v.m. 2.49 onder n.m. 5.46.
Nieuwe Maan 15 Sept. 7.01 n.m.
LONDEN, 12 Sept. (Reuter). In Groot-Brit-
tannië wordt het congres der nationaal-socialis-
ten te Neurenberg met groote belangstelling
gevolgd.
De Daily Telegraph schrijft, dat de door
Hitier en Goebbels gesproken taal de poli
tieke kringen in Europa heeft verrast en
verbijsterd.
Dat Duitschland het bolsjewisme afkeurt, iets
wat wij allen doen, is geen verontschuldiging
voor de redevoeringen, welke er voor bestemd
zijn het vasteland in vuur en vlam te zetten
en de fascistische mogendheden te brengen tot
een kruistocht tegen een macht, waarvan
Duitschland niets te vreezen heeft.
De Morning Post vraagt zich af, of, indien
Hitier werkelijk van plan is met de Sowjets te
breken, waarom hij dan dit oogenblik daarvoor
uitkiest.
Ook de Fransche bladen gaan voort met
groote verslagen te publiceeren van het congres
te Neurenberg.
De Journal schrijft, dat iedereen te Berlijn
onder den indruk is van het formidabele requi
sitoir der Nazi-leiders tegen het bolsjewisme.
De indruk overheerseht, dat men feitelijk staat
voor een moreelen oorlog tusschen Berlijn en
Moskou. Niets zal voortaan Sowjet-Rusland in
toenadering kunnen brengen tot het Nationaal-
Socialistische Duitschland.
RIO DE JANEIRO, 12 Sept. De voorzit
ter van de financieele commissie van het par
lement heeft aan dit lichaam tegelijk met de
voorloopige begrooting voor 1937 een econo
misch vijfjarenplan voorgelegd, waarbij voor
zien wordt in de verleening van een buitenge-
wpon crediet van 1 y, milliard milreis voor de
uitvoering van uit economisch oogpunt nood
zakelijke werkzaamheden en bouwwerken.
De plannen omvatten het boren naar petro
leum en de oprichting van een nationalen
scheepvaartdienst. Tevens wordt een buitenge
woon crediet van Ij4 milliard milreis voorzien
voor uitbreiding van leger en vloot. De helft
van het uitgetrokken bedrag is bestemd voor de
vernieuwing van de vloot en de voltooiing van
het nieuwe marine-arsenaal. De rest van het
crediet is bestemd voor den aankoop van oor
logsmateriaal en andere militaire uitgaven, o.a.
voor den bouw van fabrieken voor oorlogsma-
terieel.
De nieuwe Hongaarsche Minister van
Oorlog, Josef von Somkuhy
'-ra
De Britsche troepen in Palestina
zullen worden versterkt. Het over
laden van het leg er-materiaal te
Southampton
PARIJS, 12 Sept. (D. N. B.) Terwijl men
er in geslaagd is een aantal stakingen in
Frankrijk bij te leggen, breken steeds weer
nieuwe stakingen uit..
Te Parijs is een staking uitgebroken in de
schoenindustrie, een zoogenaamde „waarschu
wingsstaking", van 24 uur, waarbij de sta
kers de werkplaatsen fcezet houden om de
werkgevers te dwingen te voldoen aan hun
wettelijke verplichtingen zooals doorbetalen
van vacantie e.d.
Verder zijn de arbeiders van de automobiel
fabriek La Licorna te Courbevoie in staking
gegaan, evenals de werklieden van de telefoon-
en kabelfabrieken te Clichy. In beide gevallen
zijn de werkplaatsen bezet. Verder zijn de em-
pjoyé's van een maatschappij, welke de auto-
busdiensten in de departementen Seine en Oise
onderhoudt, in staking gegaan. De stakers
hebben de garages bezet.
De kortelings uitgebroken staking in de tex
tielnijverheid te Epinal breidt ach uit. Zij
omvat thans 3000 arbeiders.
Een nieuwe stakingsgolf rolt over Frankrijk. Ook werden vele fabrieken
weder bezet
PARIJS, 11 Sept. Hedenmiddag is onder voor
zitterschap van minister-president Blum de
Fransche Middellandsche Zee-commissie bij -
eengekomen. Aan de besprekingen namen ook
de gouverneur-generaal van Algiers, de resi
denten-generaal van Marokko en Tunis, de mi
nister van Koloniën en verscheidene hooge
ambtenaren deel.
PARIJS, 12 Sept. (D.N.B.) Naar hier ver
nomen wordt, zal- Lloyd George zich binnen
kort ook naar Frankrijk begeven om daar te
Parijs met minister-president Blum een onder
houd te hebben.
MOSKOU, 12 Sept. (D.N.B.) Naar hier
medegedeeld wordt, heeft de Sovjet-Russische
gezant in Nooorwegen den Noorschen minister
van Buitenlandsche Zaken met betrekking tot
het aan Trotzky verleende asylrecht medege
deeld, dat de Sovjet-regeering tot haar leed
wezen het Noorsche antwoord niet als bevredi
gend kan beschouwen. Het antwoord is ook niet
in overeenstemming »et de vriendschappelijke
betrekkingen, die tusschen de Sovjet-Unie en
Noorwegen bestaan. Naar de meening van de
Sovjet-regeering heeft de Noorsche regeering
met haar antwoord alle verantwoordelijkheid op
zich genomen voor het functionneeren der door
haar getroffen maatregelen en voor de gevolgen,
die uit een langer verblijf van Trotzky in Noor
wegen kunnen ontstaan.
SJANGHAI, 12 Sept. (Reuter) Men meldt
uit Nanking, dat de Chineesche regeering in
principe het voorstel der Belgische regeering
heeft aanvaard, de wederzijdsche gezantschap
pen der beide landen te verheffen tot den rang
van ambassade.
Het Britsche territoriale leger telt thans
132.000 man. Er is, ondanks het toenemende
aantal aanmeldingen, een tekort van 40.000 man.
Hedenochtend omstreeks half tien is op
den straatweg tusschen Lexmond en Meer
kerk een ernstig autobus-ongeval gebeurd,
waarbij een groot aantal personen is ge
wond.
Een autobus van een touringcar-onderneming
te Amsterdam, die hedenochtend te half acht
uit de hoofdstad was vertrokken met bestem
ming naar Antwerpen, is ongeveer halverwege
Lexmond en Meerkerk met groote snelheid
aan de rechterzijde van den weg tegen een
boom gereden. De chauffeur van de bus, de 39-
jarige R. van D. uit Amsterdam, wilde een
wagen passeeren. Daar van den anderen kant
ook een voertuig naderde, zwenkte hij met
groote snelheid naar rechts, op zoodanige wijze,
dat hij niet kon voorkomen, dat de bus aan
den rechterkant op een boom stootte.
De gevolgen waren ernstig. Het rechter
gedeelte van den bus werd geheel in elkaar
gedrukt, de voorste wielen vlogen eraf, de
banken in den bus schoven in elkaar en
alle ruiten braken stuk.
In den bus zaten 29 passagiers, voor zoo
ver bekend allen uit Amsterdam, die naar
België moesten.
Van hen zijn ongeveer twintig gewond.
Het juiste aantal kon nog niet worden vast
gesteld.
Door hulp, welke spoedig ter plaatse was,
werden de slachtoffers binnengedragen in de
boerderij van den heer De Heer. Spoedig arri
veerden dr. C. Spijkerboer uit Meerkerk en dr.
W J. Sïfiré uit Lexmond. Uit Gorinchem en
Utrecht werden ziekenauto's Eësteld om de pas
sagiers, die het ernstigst gewond waren, naar
de Rijksklinieken te Utrecht over te brongen.
De meeste passagiers kregen min of meer
ernstige sn(j wonden, eenige gebroken beenen,
terwijl de ernstigst gewonden ook inwendige
kneuzingen opliepen.
Ook de politie uit Lexmond en Meerkerk was
spoedig ter plaatse en verleende hulp bij het
bergen der slachtoffers.
Het ongeval veroorzaakte op dezen dag voor
al groote consternatie in de anders zoo rustige
omgeving. Het schijnt, dat de chauffeur van den
bus niet gewond werd. De niet-gewonde passa
giers en zij, die slechts licht gewond werden
en na de verleening van geneeskundige hulp
konden vertrekken, zijn per auto verder ver
voerd.
Bij het onderzoek is gebleken, dat het onge
val als volgt is ontstaan: De chauffeur van den
bus bemerkte, dat hij op zeker oogenblik zou
worden gepasseerd door een tractor met aan
hangwagen en hield daarom zooveel mogelijk
rechts. Van den anderen kant kwam op het
zelfde oogenblik een auto, geladen met kaas.
De bestuurder van den tractor heeft dezen auto
niet of te laat opgemerkt, met het gevolg, dat
de chauffeur van den bus op zeker moment voor
de keuze stond met den tractor in botsing te
komen of nog verder naar rechts uit te wijken.
Hij deed dit laatste, doch kwam dientengevolge
tegen een boom terecht.
Daar hij een groote snelheid had, waren
de gevolgen ernstig. Direct na de botsing
met den boom vloog het voorste gedeelte
van den autobus in brand. De chauffeur, die
niet gewond was, had de tegenwoordigheid
van geest om het vuur önnflddellijk met een
brandblusch-apparaat en kleedingstukken
te dooven.
Tot dusver zijn twee personen naar 73e Rijks
klinieken te Utrecht overgebracht. Van acht der
inzittenden zijn de verwondingen van vrij ern-
stigen aard. De overige slachtoffers hebben
slechts lichte kwetsuren opgeloopen.
SANTIAGO DE CHILI, 12 Sept. (Reuter). Het
nieuwe ministerie is als volgt samengesteld:
Vier liberalen, van wie Emilo Bello benoemd is
tot minister van nationale defensie, Francisco
Garces tot minister van financiën, Gustavo Ross
tot minister van binnenlandsche zaken, drie radi
calen, twee conservatieven, van wie Miguel Cru-
chaga Tocomal minister van buitenlandsche za
ken Is gebleven, en twee democraten.
De leden der nieuwe regeering zijn reeds be-
eedigd.
HAIFA, 12 Sept. (Reuter) Tijdens het ge
vecht aan den voet van den berg Karmel, waar
aan ook door vliegtuigen werd deelgenomen,
werden, behalve de sergeant van een Britsch
regiment, ook nog vijf Arabieren gedood.
Het opperste Arabische comité zal heden een
bijeenkomst hebben met den hoogen commis
saris en zal daarin waarschijnlijk een verkla
ring afleggen betreffende het afgelasten van de
staking of anderszins.
San Sebastian zou tot Zondagmorgen gelegen
heid gekregen hebben om zich over te geven; de
ontruiming der stad duurt voort; de toestand te
Bilbao zou nog vrijwel normaal zijn
Steeds weer nieuwe stakingen in Frankrijk.
Algemeen comité opgericht tot aanbieding van
een nationaal huwelijksgeschenk aan 't vorste
lijk paar.
Sluitingszitting der Staten-Generaal.
Ernstig motorongeluk te Utrecht; twee dooden.
Twee boerderijen te Lith in de asch gelegd.
Ernstig auto-ongeluk bij Meerkerk; groot aantal
gewonden, van wie eenigen ernstig.
O
Of de buurvrouw stof gaat zuigen,
Of de buurman kiezen boort,
Daardoor wordt de distributie
Nooit, maar dan ook nooit gestoord.
NIEUWE GRACHT 5 TELEFOON 10010
Opgericht is een comité, dat zich
voorstelt, namens het geheele Neder-
landsche volk een geschenk aan te
bieden ter gelegenheid van het aan
staand huwelijk van H. K. H. Prin
ses Juliana met Prins Bernhard von
Lippe-Biesterfeld.
Voorzitter is mr. A. J. A. A. baron van
Heemstra, oud-gouverneur van Suriname te
Oosterbeek; secretarissen: mr. U. W. Hazelhofl
Roelfzema en mr. E. de Visser, Arnhem, Vel-
per Binnensingel 1, telefoon 23104.
De verdere samenstelling van het comité,
alsmede de wijze waarop het zal trachten het
gestelde doel te bereiken, zal over eenige dagen
worden bekend gemaakt.
Donderdag en Vrijdag heeft de Alkmaarsche
afdeellng van de S. D. A. P. vergaderd, onder
voorzitterschap van den heer Koos Vorrink, naar
aanleiding van de conclusie, uitgebracht door een
commissie van het partijbestuur, betreffende
door een drietal raadsleden geuite beschuldi
gingen, dat de soc.-dem. wethouder T. Bonsema
steekpenningen zou hebben aangenomen.
Besloten werd tot het royement van den wet
houder, omdat hij „de grenzen van wat een
wethouder zich mag veroorloven, heeft over
schreden en zich zijn politieke verantwoordelijk
heid onvoldoende bewust is geweest", en
van de drie soc.-democratische raadsle
den Bakker, Bulens en mevr. HellemanHarde-
bol, op grond van het feit, dat dezen niet het
dienen van het partijbelang op den voorgrond
hebben gesteld.
BATAVIA, 12 Sept. (Aneta) Het palels
aan het Koningsplein was gisteravond het cen
trum van zeer groote drukte, toen de Gouver
neur-Generaal en Mevrouw de Jonge een af
scheidsreceptie hielden.
Naast tallooze autoriteiten bewogen zich vele
bekende figuren uit handels- en bedrijfswereld,
benevens een zeer groot aantal particuheren,
met hunne dames, om voor de laatste maal bij
den Gouverneur-Generaal en Mevrouw de Jon
ge hun opwachting te maken.
De receptie droeg een bijzonder karakter, daar
de G.-G. met ieder der aanwezigen enkele
woorden wisselde aan den meer en meer nabij
komenden voor-avond van_ zijn vertrek naar
Nederland.
li-O r-\ r
Stand op Zaterdag 1 uur n.m.: 765.2
Vorige stand: 765.2
