1 Zo<
De St. Janskerk in 't verleden
LAATSTE NIEUWS
Geldvondst
gjj betrouwbaar
Personeel
Plaats een „Omroeper" j
I voor 80.000 gezinnen
DONDERDAG 1 OCTOBER 1936
STADSNIEUWS
EEN INTERESSANTE
GESCHIEDENIS
Hoe Haarlem, toen de kerk met
het klooster door de stad in
beslag werd genomen, in
internationale moeilijk
heden geraakte
Heemsteder kapel
Vroeger een mooie kerk
Zeer gastvrij
Nog kogels te zien!
Internationale moeilijkheden
Gevangenis!
R.K. STAATSPARTIJ
HAARLEM IV (Overveen)
Een kranig verlanglijstje voor 1937
AFSCHEID W. P. J. OVERMEER
Mr. Heerkens Thijssen en vele
andere sprekers voeren
het woord
Nuts-Spaarbank te Haarlem
„Kom je ook 's kijken?!"
RacUocentrale op Donderdag
BURGERLIJKE STAND
DUIVENSPORT
Snelvlieger
Rembrandt Theater
Merijntje Gij zen' s jeugd
Piet Bron als De Kruik
(Gedeeltelijk gecorrigeerd)
In een onbewoonbaar verklaard
perceel te Amsterdam
Het spoorwegbedrijf
De Tweede Kamer over het ont
werp tot reorganisatie
Negen gezinnen uit hun
woningen gezet
Kantonrechter oordeelde naar
bestaande wetten
REGELING DER ZIEKEN
VERZORGING
R.K. Artsenvereeniging adresseert
bij de Staten-Generaal
LAWNTENNIS
KONING GUSTAAF-BEKER
Nederland loot in de tweede ronde
tegen Finland
iiniiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiininiiiiiniiiiiiiiiHiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiig
nllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllli
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ll!|l!||>||!||||ll||||llllll!ll|[||lll|[||l!ll)llll!lllllll[|llll[llllllllllll!l[!ll!lll!|[!lllllllll<lll<[llllll!|
stonden er voor de poort twee geladen ka
nonnen!
In 1839 werd de kerk voor heel wat beters
gebruikt; toen werd er een groot feest gegeven
ter gelegenheid van een jubileum van de Mij.
tot Nut van 't Algemeen.
In de Middeleeuwen moet de kerk zeer mooi
geweest zijn. In dien tijd stonden er drie
altaren, resp. toegewijd aan St. Margriet, St.
Nicolaas en St. Andries, onder de bogen, die de
zijbeuk van den hoofdbeuk scheiden. Voorts wa
ren er beelden in nissen in de muren en het
reeds genoemde hoofdaltaar op de plaats van
den tegenwoordigen hoofdingang.
Beschreven wij in een vorig artikel de restau
ratie van de oude, historische St. Janskerk,
de vroegere Katholieke Kerk aan de Jansstraat,
thans zullen wij een en ander uit de zeer inte
ressante geschiedenis vertellen.
De kérk werd met het aangrenzend klooster
(dat stond op de plaats, waar nu de Ned. Herv.
Diaconie naast de kerk staat) opgericht dooi
de priester-ridderorde, de Johannieters, in 1088
te Jeruzalem gesticht en in 1113 door Paus Pa-
schalis erkend. De orde had ten doel pel
grims te beschermen en zieken te verzorgen.
Gerard van Tetterode, kanunnik van St.
Marien te Utrecht schonk in 1310 zijn bezittin
gen in Haarlem aan de Orde opdat ook hier
een klooster opgericht zou worden. Inderdaad
is dat in 13161318 door Mgr. Jacob v. Dene
marken, tit.-Bisschop, en vicaris-generaal van
den Bisschop van Utrecht, gebeurd.
Het Haarlemsche klooster werd al spoedig
met groote schenkingen, ook aan landerijen,
verrijkt en in 1466 zelfstandig, kreeg dus een
eigen hoofd (commandeur) en kapittel. De
kerken te Beverwijk, Heemskerk, Hazerswoude
en Zoetermeer werden door priesters uit het
klooster bediend. Het klooster had een uitge
breid erf, grenzende van de Ceciliasteeg tot de
Jansstraat en bezat een eigen ziekenhuis, het
St. Jansziekenhuis, dat gesticht werd in 1393
op den hoek van de Wijngaardstraat en in
1625 na de Hervorming door het stadsbestuur
is opgeheven.
Het klooster was zeer milddadig en gastvrij.
Er logeerden vele voorname en beroemde
mannen en de gr^en van Holland plach
ten bij voorkeur niet in hun eigen woning
(het tegenwoordige stadhuis van Haarlem)
maar in het klooster te wonen. Ook als cen
trum van cultuur en wetenschappen stond het
zeer hoog in de Middeleeuwen. Toch werd er
een echte kloosterlijke eenvoud betracht. „Als
gestooten erwten, rijstebrij en versche boter een
blijde uitzondering bij het eten waren, dan zal
de regel wel zeer aartsvaderlijk geweest zijn!",
zegt de niet-katholieke geschiedschrijver Allan,
die zich in zeer prijzende bewoordingen over
het klooster uitlaat.
Bij de Hervorming werd een der priesters
protestant en moest dus uit het klooster. Men
wist een redelijke oplossing voor zijn onderhoud
te verkrijgen. In 1572 zijn nog verschillende
herstellingen aan het klooster verricht en werd
de kerk met allerlei meubelen, enz. verfraaid,
öcch al spoedig dwong de Hervorming de rid
ders weg te vluchten uit de stad. Zij wisten
echter nog de bezittingen, als kelken en boeken,
in veiligheid te brengen, en vluchtten naar
Utrecht, waar ze met groote belangstelling het
beleg van Haarlem volgden. Toen de Spanjaar
den de stad veroverd hadden, kwamen ook de
Johannieters terug, doch daar hun klooster ver
woest en geplunderd was, moesten ze voorloopig
hun intrek nemen in de Doelen en daarna in
een huis, ter plaatse waarschijnlijk waar nu het
gebouw „St. Bavo" staat.
In de bogen, welke de zijbeuk in de kerk van
de hoofdbeuk scheidt, zouden zich nog kogeis
uit het beleg van Haarlem in 15721573 be
vinden.
De priesters hadden het zoo arm, dat zij al
hun geredde bezitting successievelijk moesten
verkoopen. In 1575 was hun kerk weer in orde,
de stad Haarlem schonk hun zelfs een glas
raam. In 1577 (Ireigde de stad opnieuw het
klooster in beslag te zullen nemen. Ze begon
zelfs al met bebouwing van de Jansstraat, be-
hoorende tot het erf van het klooster. De rid
ders wisten zich echter met succes te verzet
ten, doch het klooster was toen gedoemd om
uit te sterven. In 1605 waren er nog maar twee
ridders, 1617 nog maar één, die toen tevens
zijn eigen commandeur was en heel alleen in
het klooster woonde! Hij overleed in 1625. De
stad trok de goederen van het klooster aan
zich en de Protestanten kregen de kerk. In
1628 werd de tegenwoordige hoofdingang aan
de Jansstraat (vroeger stond er het hoofdal
taar van de kerk) gebouwd met het rijmpje:
,.De Kerck, die hier staet opgericht, is tot den
dienst van God gesticht. Nu wordt des Heeren
suyver woord, daerin verkondigd en gehoord"
(een steek op den Kath. godsdienst, die vol
gens dit rijmpje niet het zuiver woord van God
zou zijn!).
De Johannieterorde, bij welke het Haarlem
sche klooster was aangesloten en die over ge
heel Europa verbreid was, verklaarde zich in
het geheel niet accoord met de inbeslagname
van het Haarlemsche klooster door de stad.
Het werd een, voor Nederland zeer gevaarlijk
conflict, daar de Hollanders vreesden, dat de
Johannieters, die in de Middellandsche Zee
de schepen der koopvaarders tegen zeeroovers
beschermden, uit wraak de Hollandsche sche
pen aan hun lot en dus aan de zeeroovers zou
den overlaten. Zelfs werden in Londen in 1661
eenige Hollandsche schepen op bevel van de
Orde in beslag genome;/. De Haarlemmers ko
zen daarom maar eieren voor hun geld en kwa
men op 5 December 1667 met de Orde tot een
overeenkomst, waarbij ze f 150.000 (in dien tijd
een heel kapitaal) voor de goederen van het
Haarlemsche klooster betaalden. Deze goederen
waren op 12 December 1641 reeds in het open
baar door de stad geveild.
Intusschen was in 1573 de bij de kerk be-
hoorende groote toren welke tijdens het beleg
zooveel geleden had (een toren is nu eenmaal
een goed mikpunt!) afgebroken en vervangen
door het kleine torentje, dat thans nog Het
dak van de kerk siert.
Van de latere lotgevallen moeten nog worden
genoemd die in 1799, toen tijdens een invai
van Engelschen en Russen in Noord-Holland
(in den oorlog tegen Napoleon), de kerk eerst
als hospitaal en daarna als: gevangenis
voor krijgsgevangen Russen werd gebruikt! Om
ontvluchten van de gevangenen te beletten
In het thans niet-gebruikte gedeelte bevindt
zich nog een zijkapel (met een ingemetselde
muur van de kerk afgescheiden), welke vroeger
de Heemstederkapel werd genoemd, omdat
daar verschillende Heeren van Heemste-de be
graven lagen. Op hun graf werd geregeld een
H. Mis gelezen. Ook deze kapel heeft nu nog
geen bestemming gevonden.
Gelukkig heeft een groot gedeelte van de
kerk thans wel een bestemming gekregen al is
die dan niet overeenkomstig de bedoeling,
waarmede de kerk gebouwd is. Maar daardoor
is ze toch in ieder geval voor Haarlem bewaard
gebleven!
In gebouw „Domi" te Overveen belegde bo
vengenoemde afdeeling der R.K. Staatspartij,
een ledenvergadering onder presidium van Mr.
P. Vorstman.
Bij de bespreking van het program van
actie voor de a.s. verkiezingen voerden ver
schillende leden het woord, waarvan het re
sultaat was. dat onderstaande wenschen voor
de samenstelling van bedoeld program aan de
R.K. Kamercentrale „Haarlem" zullen worden
kenbaar gemaakt.
1). Energieker bestrijding van de extremis
tische strevingen, waarin in het bijzonder de
Godloozenbeweging, het Communisme en het
Nat. Socialisme, zoomede betere waarborging
van de veiligheid van den staat tegen het
revolutiegevaar door een doelmatige beteuge
ling van pers en radio.
2. Mede in verband met het voorgaande be
vordering van een wettelijke regeling (zooals
in andere landen reeds bestaat), waarbij aan
de pers de verplichting wordt opgelegd tot op
neming van een ingezonden verweer, hetgeen
van groote preventieve werking zal zijn tegen
onjuiste voorlichting en leugencampagne.
3). Energieker bestrijding van de werkloos
heid, in het bijzonder door vergrooting van
het afzetgebied in het buitenland.
4). Angstvallig blijven waken voor een steun
regeling, welke met zich wijzigende bestaans-
mogeRjkheden en de grootte van het gezin van
den arbeider rekening houdt.
5). Duidelijker dan tot neg toe verklaren, dat/
een Roomsch-roode regeering door ons niet
gewenscht, noch bevorderd wordt, dat integen
deel in het bijzonder ter beveiliging van den
christelijken grondslag van het Nederlandsche
staatswezen, met groote energie gestreefd
worde naar herstel, op deugdelijke basis, van
de rechtsche coalitie.
6). Aanvulling in het belang van de open
bare orde, van het Wetboek van Strafrecht
met een bepaling, waarbij colportage van ge
schriften op den openbaren weg verboden wordt.
7). Snellere uitvoering van de Arbeidswet-
1919 t.a.v. die arbeidersgroepen, voor wie uit
voeringsbesluiten tot heden achterwege bleven.
8). Bespoediging van de instelling van een
Rijkskindertoeslagfonds.
9). Herziening van ons belastingstelsel ter
wegneming van den onevenredigen druk, door
sommige belastingen, vooral door de accijnzen
en soortgelijke heffingen, op minder draag-
krachtigen uitgeoefend.
10). Beperking, met het oog op de reeds ge
bleken nadeelen, van de delegatieve bevoegd
heden, bij de crisiswetten aan de betrokken
ministers toegekend.
Voorts werd in verband met de voorbereiding
van de verkiezingen de propaganda onder het
oog gezien en mocht geconstateerd worden,
dat voor deze afdeeling de plaatselijke propa-
gandaclub reeds uitstekend werk heeft gele
verd. Verwacht mag dus wordert, dat ook ver
dere stevige propaganda zal gevoerd worden.
Ook zullen, in samenwerking met afdeeling
OverveenBloemendaal en het comité „Ka
tholiek Overveen", propagandavergaderineen
worden gehouden, waarop sprekers van naam
zullen optreden.
Na een opwekkend slotwoord van den voor
zitter, werd deze vruchtbare vergadering hier
na gesloten.
Gistermiddag heeft de heer W. P. J. Over-
meer, reclasseeringsambtenaar in het arron
dissement Haarlem, wien wegens het bereiken
van den pensioengerechtigden leeftijd eervol
ontslag is verleend, afscheid genomen van zijn
werkkring. Reecte Dinsdag mocht de heer Over-
meer van verschillende zijden tientallen be
wijzen van belangstelling ontvangen; gister
middag maakten echter verschillende afge
vaardigden van Haarlemsche reclasseerings-
instellingen van de gelegenheid gebruik om den
scheidenden ambtenaar toe te spreken, ten einde
hun gevoelens te vertolken voor tien persoon
en het werk van den heer Overmeer.
In een uitvoerige rede wees mr. J. N. J. E.
Heerkens Thijssen, voorzitter van den reclas-
seeringsraad van de afdeeling' Haarlem van
het Nederlandsch Genootschap tot Zedelijke
Verbetering van Gevangenen en van de com
missie van voorlichting in strafzaken in het
arrondissement Haarlem, o. m. op het vele en
goede werk, dat de heer Overmeer op reclas-
seeringsgebiecl heeft verricht. Werk, dat hij
steeds met liefde en toewijding en kennis van
zaken deed; door zijn rustige persoonlijkheid en
welwillendheid wist hij zich de achting te ver
werven van allen, die met hem samen moesten
werken of met hem in aanraking kwamen. Ge
durende meer dan twintig jaar was c'te heer
Overmeer spreker's secretaris en in dien tijd
heeft mr. Heerkens Thijssen dan ook dagelijks
met hem samengewerkt.
Spr. zeide. dat hij het betreurde, dat hij hem,
die zijn rechterhand was, nu zal moeten mis
sen, maar dat het hem tevens verheugde, dat
de thans scheidende ambtenaar, die den 65-
jarigen leeftijd reeds heeft overschreden, nog
krachtig van lichaam en geest is en zich blijft
wijden aan den arbeid, die hem lief is, zij het
dan geheel belangeloos.
Namens de genoemde instellingen bood spr.
den heer Overmeer een mahoniehouten cylin-
derschrijfbureau aan, daarbij den wensch uit
sprekend, dat hij nog vele jaren aan dit bu
reau zal mogen werken.
Voorts werd nog gesproken door de heeren
J. H. Ledeboer, directeur van het Centraal Bu
reau van Reclasseeringsinstellingen te Amster
dam, J. H. Varekamp, namens het consultatie
bureau voor alcoholisme te Haarlem, W. Kel
der, vertegenwoordigende het Leger des Heils
die bovendien een boekwerk overhandigde
J. Tl. A. Klein, namens de R. K. Reclas-
seeringsvereeniging, mr. C. Blankevoort, als se
cretaris van het Nederlandsch Genootschap tot
zedelijke verbetering der gevangenen, en K.
Brants, hoofdinspecteur van het Christelijk On
derwijs en voorzitter van de afdeeling Haar
lem van de Protestantsch Christelijke Reclas-
seeringsvereeniging.
Van een medewerkende ontving de heer Over
meer nog een prachtigen luxe sigarenaansteker.
De heer Overmeer heeft vervolgens in een
toespraak allen hartelijk bedankt.
Tenslotte voerde mr. Heerkens Thijssen
nogmaals het woord, ten einde mede na
mens allen een woord van hulde te brengen
aan mej. M. I. P. Schmeink. Spr. dankte haar
voor de bijzondere wijze, waarop zij zich van
haar taak als assistente aan het bureau van
den reclasseeringsambtenaar. dat met ingang
van 1 October is opgeheven, waardoor zij
ontslag heeft gekregen, heeft gekweten.
Als opvolger van den heer Overmeer is be
noemd de hegr A. E. Put uit Amsterdam, die
zijn bureau heeft gevestigd Schouwr.jeslaan 67
rood.
Het vergelijkend overzicht over September
1936-1935 geeft de volgende cijfers:
Aantal behandelde posten 15903, v. j. 13158;
aantal inlagen 10179, v. j. 8124; aantal terug
betalingen 5724, v. j. 5034; ingelegd ƒ362.425.14,
v. j. ƒ376.000.75; terugbetaald ƒ452.375.48, v. j.
ƒ571.300.11; minder ingelegd ƒ89.950.34; v. j.
minder 141.299.36; aantal nieuwe boekjes 226,
v. j. 206; aantal afbetaalde boekjes 177, v. j.
164; spaarbusjes op 30 Sept. 1936 in omloop
3376; geledigd in Sept. 1916 189 busjes met
totaal inhoud van ƒ2960.50; aantal verhuurde
kluisloketten op 30 Sept. 1936 597.
„Wat rijden al die menschen ge
vaarlijk vandaag", dacht u immers
vanmiddag achter het stuur. (Hoe
zegt men dat ook weer van dien
splinter,dien balk en uw oog?--.)
Meyer Hamei's groote revue „Kom je ook s
kijken", welke met enorm succes meer dan zes
maanden voor uitverkochte zalen werd opge
voerd in Amsterdam (Theater Carré), Den-
Haag (Scala Theater), Rotterdam (Theater Ti-
voli), men zal zich c'te diverse radio-uitzen
dingen nog wei kunnen herinneren zal op
Vrijdag 9, Zaterdag 10, Zondag 11 October te
8.15 uur in den Stadsschouwburg worden op
gevoerd.
Programma I: Hilversum n (Huizen).
Programma II: Hilversum I.
Programma III: 8.00 Keulen; 8.20 Keulen;
8.30 Keulen; 8.45 Diversen; 10.00 Deutschland-
sender; 10.20 Keulen; 11.20 Parijs Radio; 11.50
Parijs Radio; 12.05 Parijs Radio; 12.35 Parijs
Radio; 1.05 Brussel Vlaamsch: 1.20 Brussel
Vlaamsch; 1.30 Brussel Vlaamsch; 1.50 Brussel
Vlaamsch; 2.00 Brussel Vlaamsch; 2.20 Keu
len; 2.35 Keulen; 3.20 Parijs Radio; 3.50 Lon
don Regional; 4 50 Parijs Radio; 5.20 Brussel
Vlaamsch; 6.05 Brussel Vlaamsch; 6.50 Keulen;
7.20 Keulen; 8.05 London Regional; 8.30 Ber
lijn; 9.55 Beromünster; 10.35 Boedapest; 11.40
Boedapest.
Programma IV: 8.00 Brussel Vlaamsch; 8.20
Brussel Vlaamsch; 8.30 Brussel Vlaamsch; 8.40
Brussel Vlaamsch; 8.45 Brussel Vlaamsch; 9.00
Brussel Vlaamsch; 9.20 Parijs Radio; 9.50 Pa
rijs Radio; 10.20 Droitwich; 10.35 Droitwich;
10.50 Droitwich; 11.05 London Regional; 12.10
London Regional; 12.50 London Regional; 1.35
London Regional; 2.20 London Regional; 3.35
Droitwich; 5.05 Droitwich; 5.35 Droitwich; 6,20
Diversen; 7.10 Droitwich; 7.30 Droitwich; 8.05
Droitwich; 8.40 Droitwich; 9.20 London Regio
nal; 10.00 London Regional; 10.30 Droitwich;
10.50 Droitwich; 11,.35 Droitwich; 11.50 Droit
wich.
Programma V: 8.007.00 Diversen; 7.00
Eigen gramofoonplatenconcert, klassieke mu
ziek: 1. Casse Noisette Suite van Tschaikowsky,
Staatsopera-orkest van Berlijn; Eine kleine
Nachtmusik van Mozart, Staatskapel van Ber
lijn; 8.0012.00 Diversen.
Ondertrouwd 30 September: J J. Seggelink en
J. H. Schrijers, H. P. J. de Nijs en W. L. Jan
sen van Galen, T. Draaisma en M. A. Roosen,
R. Tiesma en A, M. Marselje, B. Kruijer en C.
A. van Wooning, H. J. van Nimwegen en E. G.
Kooi, J. A. Daane en A. van Neste, J. M. van
Kempen en B. M. Scholten, A. van Cuijlenborg
en N. Vis.
Getrouwd: 30 September 1936: S. A. Koeijers
en G. M. Ochmann. J. W. P. Cools en A. R.
van Schie. F. Brondsema en E. J. Wildschut, J.
C. A. Swaalf en H. M. van Noort, J. G. M. De-
lissen en W. Warmerdam, W. J. Nederkoorn en
J. H. Stevenhaagen, H. L. Ummels en A. Bos,
W. G. Hilhorst en H. Schönberger, J H. T. Ki-
lian en L. Wicher, P. A. Sieben en H. Burrij,
G. J. Weetzel en J. Repko, J. G. Huijsman en
C. H. van der Wouwer, J. van der Ploeg en M.
Bom, A. van Roon en E. M. Groen, P. Büthker
en T. Groefsema, W. F. van der Blom en E. M.
A. Mounier, A. B. P. van den Ban en A. Maer-
ten, M. Wijnand en A. C. Nilsson, G. de Vries
en H. M. Cassee.
Geboren: 29 Sept. K. Molleman—Visser, z.,
25 September K. J. Heeremansv. Opzeeland,
zoon.
Overleden: 29 September, P. A. Schouten, 82
jaar, Linschotenstraat, 29 Sept. P. Hoff, 71 j.,
Ceramstraat.
Wedvlucht vanaf Mons, afstand 220 K.M. los
gelaten 8.30 wind Zuid Oost. De uitslag is: P.
J. van Daalen 1, 2, 3, 5, 9. L. H. Hamaker 4, 8.
W. Petri 6, 7. J. Roodenburg 10.
Wedvlucht Quievrain, afstand 230 K.M., los
gelaten 8.20 wind. N. West. De uitslag is: J.
Roodenburg 1, 9, P. J. van Daalen 2. 3, 5, 8, L.
H. Hamaker 4, 10, 11. J. Munnig 6. 7.
Eerste duif 1.34.34. Snelheid 72583 meter per
uur.
KAMPIOENSCHAPPEN
Oude duiven: 1. P. J- van Daalen 132 punten,
2. H. Roosdorp, 76 punten. 3. P. Dik 72 punten.
Navlucht Oud en Jong: 1. P. J. v. Daalen 58
punten; 2. J. Munnig 27 punten; 3. L. H. Ha
maker 18 punten; 4. W. Petri 18 punten.
Jonge duiven: 1. P. J- van Daalen 46; 2. J.
Munnig 45 punten; 3. H. Roosdorp 44 punten.
Generaal: 1. P. J. v. Daalen 230 punten; 2.
H. Roosdorp 130 punten, 3. P. Dik, 111 punten.
De bijna bovenmenschelijke worsteling, welke
onze filmindustrie zich getroost om zich een
plaatsje op de Nederlandsche filmmarkt te ver
overen. een worsteling waarvan tot nog toe bijna
ieder door haar gefabriceerd product de duide
lijke sporen draagt zonder dat men er evenwel
een overwinning in kan herkennen, heeft dezen
keer tot een resultaat geleid, dat, zooal niet
tenvolle bevredigt, dan toch zeker een pluim van
lof toekomt. Op de eerste plaats zouden we dezen
lof willen geven aan den cameraman Akos Far-
kas, die er in geslaagd is niet alleen een uit
muntend stukje fotografie te leveren, maar die
met zijn camera ook dusdanig heeft gewerkt, dat
cr over het geheele werk een sfeer ligt, die men
geheel en al als Hollandsch kan aanvoelen. De
prachtige pittoreske opnamen van de Brabant-
sche dreven en de vele zeer geslaagde interieurs
boeien het oog van het begin tot het einde. Som
mige beelden zijn zelfs fotografische meester
stukjes zoowel wat compositie als belichting be
treft. Naast hem dient zeker architect A. H.
Wegerif genoemd te worden, die zulke voortref
felijke Brabantsche bouwsels in den Filmstad-
tuin heeft opgetrokken en wel zoodanig, dat zij
zelfs van dichtbij bezien geen oogenblik aan
bordpapieren imitatie doen denken. Het huisje
van Merijntje Gijzen, het kerkje, de hoefsme
derij, het is alles zoo zuiver en bedriegelijk op
getrokken, terwijl de bosschage en de dorpsbank
zoo ongedwongen en los zijn geplaatst, dat men
zich in alle opzichten in een echt Brabantsch
dorpsstraatje waant. Hij, en de reeds eerder ge
noemde Farkas kunnen dan ook terecht het
leeuwenaandeel van de bewondering, welke deze
film ongetwijfeld ten deel valt, voor zich op-
eischen. Daar men echter kan aannemen, dat
zij allebei in nauwe relatie met den regisseur
Kurt Gerron hebben gewerkt, is het vanzelfspre
kend, dat ook hjj in den triomf deelt, temeer
daar hij voor de geheele film, het buitengewoon
zenuwsloopende werk van algemeen leider ge
dragen heeft.
Opzettelijk hebben we nog niet over den in
houd van de film gesproken en we vragen ons
zelfs af, of het eigenlijk niet overbodig is, dat
alsnog te doen. Het verhaal kan men van alge-
meene bekendheid achten, daar ieder die er
eenige interesse voor heeft gehad zeker wel het
boek zal hebben gelezen, waarin de vriendschap
van een haveloos Brabantsch kereltje met een
beroepsstrooper wordt beschreven en dat groo-
tendeels in sappig, Brabantsch dialect is gehou
den. Het is een stuk Brabantsch leven met men
schen die ten voeten uit geteekend zijn, met al
hun hebbelijkheden en gebreken. Groote en
kleine menschen, aangename en onaangename
menschen, gewone en buitengewone menschen.
Al die typen heeft men vanuit het boek netjes
overgebracht in de film en hen zooveel mogelijk
laten handelen en spreken als zij ook in het oor
spronkelijke verhaal doen. Konden degenen, die
den roman ter hand namen, zicji zelf een beeld
vormen van de karakters en de personen, hier
in de film wordt dat voor hen gedaan en blijft
er voor de geïnteresseerden practisch dus niets
anders te doen over dan te kijken, kijken en
luisteren, heel gespannen luisteren zelfs, daar de
geluidsingenieur Goldbaum blijkbaar van tijd tot
tijd met zijn installatie overhoop heeft gelegen.
Men kan dan ook niet spreken van een fel bewo
gen film met een sterken climax, doch slechts
van een filmvertelling, of misschien beter ge
zegd: filmnovelle. Alle acteurs hebben zich ken
nelijk met veel ambitie aan hun taak gegeven,
doch natuurlijk staan er enkelen aan de spits,
zooals bijvoorbeeld Piet Bron als de Kruik, die
een zeer aannemelijke creatie van ruwen doch
goedhartigen strooper te zien gaf. Naast hem
zijn het de kinderen, die voornamelijk opvallen
door hun natuurlijk ongedwongen spel en wel in
het bijzonder Frieda Gonnissen (Nelleke), die
o.i. zelfs nog beter was dan de drager van de
titelrol: Marcel Krols, al deed het kereltje ook
werkelijk uitstekend zijn best.
Overigens zal deze film, welke tot de schlagers
van Filmstad behoort, ook in Haarlem, alwaar
zij aanstaanden Vrijdag in 't Rembrandt The
ater begint te loopen, zeker wel zijn weg en
waardeering vinden.
V-t.
In de Korte Houtstraat te Amster
dam is gister in een onbewoonbaar
verklaard perceel een groot bedrag
aan geld en geldswaardig papier ge
vonden. Een der bewoners, een 83-
jarige joodscbe oud e vrouw moest
haar woning verlaten.
Na haar vertrek werden in
de woning aanzienlijke bedragen
gevonden. Men sprak zelfs van een
broodtrommel vol bankpapier. De
politie van het bureau Waterlooplein
werd ervan in kennis gesteld en
heeft alles in bewaring genomen.
Het is geen boulevard, de Korte Houtstraat,
die uitmondt op de afdeeling oud roest var.
de markt op het Waterlooplein. En de huizen
zijn geen paleizen in tegendeel. Maar ten
slotte moet ook voor deze soort woningen huur
betaald worden.
En een oude weduwe tweemaal weduwe
zelfs die daar woonde in „perceel 23" had
een huurschuld. Het was overigens een nette
weduwe, die hard werkte voor haar dagelijksch
brood. En algemeen was het medelijden, toen
zii voor 17.50 schuld uit haar woning gezet
werd.
Vanmorgen gebeurde het: de sterke arm
kwam, om haar inboedel vooir de deur te
deponeeren: wat beddegoed, een paar matscn-
doozen, een kachel, stoelen, een wrakke taiel,
en al wat het schamele bezit van een arme
weduwe pleegt te zijn.
En toen kwam de ontdekking: in vuilnis
emmers, in een theepot, in de broodtrommel,
overal vond de politie geld. Dubbeltjes,
kwartjes, stuivertjes, geldbonnen uit den oor
logstijd, alles door elkaar opgestapeld.
De politie bracht de vrouw naar het bureau
aan het J. D. Meyerplein, en daar vertelde
ze, dat er op zolder nog meer lag. En opnieuw
kwamen c'te muntstukjes roüen uit doozen en
bloempotten. Bijna drieduizend gulden bij ei
kaar schat de politie.
De vrouw is ter observatie opgenomen in een
der ziekenhuizen. Hartroerend was haar af
scheid van haar verzameling, die op het bu
reau geteld wordt. Onnoemelijk veel heeft het
haar gekost, afscheid te nemen van haar tot
nu toe gevolgde politiek.
En een welbespraakt publiek houdt voor een
op straat uitgestalden inboedel met veel hand-
bewegen uiteenzettingen over ontzaglijke be
dragen, die gevonden zijn, en den gedevalueer-
den gulden.
Ontleend is aan het Voorloopig Verslag der
Tweede Kamer over het wetsontwerp tot reor
ganisatie van het spoorwegbearijf
Verscheidene leden vestigden er de aandacht
op, dat dit ontwerp slechts bevat een finan-
cieele en vennootschappelijke reconstructie.
Vermindering van het exploitatietekort, het
buiten effect stellen van oude contracten door
een nieuwe organisatie in het reven te roepen,
vonden zij uiteraard in beginsel wenschelijk,
doch zoolang niets vaststaat omtrent de herzie
ning van interne regelingen en overeenkomsten
met derden, zoolang een duidelijker schets van den
meer economischen opbouw van het nieuwe be
drijf ontbreekt en zoolang niet bij benadering
een beeld kan worden geteekend van den aard
en den omvang van de verkeersfunctie, die het
spoorwegbedrijf in de naaste toekomst zal moe
ten vervullen, achtten zij het niet mogelijk, zich
rekenschap te geven van de financieele ver
plichtingen, waaronder het nieuwe bedrijf zal
moeten werken.
Verscheidene andere leden achtten het juist,
dat de regeering eerst voorstellen heeft inge
diend, welke tot strekking hebben, de geldelijke
gezondmaking van het spoorwegbedrijf in te
leiden en zijn interne reorganisatie voor té be
reiden.
Verscheidene leden oefenden ernstige critiek
op de voorgestelde regeling ten aanzien van de
spoorwegobligaties en de aandeelen aan 'toon
der.
De intrinsieke waarde van de spoorwegaan-
deelen en -obligaties werd voortdurend minder,
zonder dat de regeering nochtans tijdig ingreep.
Dat ingrijpen komt thans noodgedwongen, en
wel in zoodanigen vorm, dat de financieele na
deelen worden gedragen door het Rijk en de
houders van spoorwegwaarden, ieder voor een
deel.
De leden, hier aan het woord, oordeelen het
verbijsterend, dat hier een schuldenaar ten
aanzien van een deel van zijn schuld zichzelf
als minder credietwaardig signaleert, op de
wijze zooals gebeurd is.
Naar aanleiding van de mededeeling, dat het
Rijk een zoodanig deel van de spoorwegschuld
zal overnemen, als overeenkomt met de over-
kapitalisatie, die een rechtstreeksch gevolg is
van de te geringe afschrijvingen in de jaren
vóór 1925 en die door de commissie van Door-
ninck op 229 millioen is becijferd, merkten ver
scheidene leden op, dat dit bedrag r.un te laag
voorkwam.
Naar het oordeel van verscheidene leden
waarborgt de grondslag der nieuwe N.V. niet
een voldoenden invloed van de regeering op den
gang van zaken bij het spoorwegbedrijf. Zij
drongen er op aan, dat het Rijk als volledig
eigenaar van de Ned. Spoorwegen een exploi
tatie-contract met een op te richten N.V. zal
sluiten, in zoodanige bewoordingen, dat het Rijk
volledige bevoegdheid zal krijgen, om te allen
tijde in het spoorwegbeleid in te grijpen, op
zoodanige wijze als het algemeen belang zal
vorderen.
Sommige leden merkten op, dat de omschrij
ving van het doel der vennootschap veel verder
gaat, dan het uitoefenen van het spoorwegbe
drijf. Zij zagen daarin met bezorgdheid de nei
ging om de spoorwegen tot een algemeen trans
portbedrijf te vormen, dat de taak van parti
culiere vervoerders en expediteurs zal over
nemen.
Andere leden juichten het daarentegen toe,
dat het bedrijf aldus zal kunnen worden ver
breed en daardoor veel tot een gezonde ver
deeling van het vervoer over diverse transport
middelen zal kunnen bijdragen.
Naar aanleiding van een Dinsdag gewezen
vonnis door den Schieaamschen kantonrechter,
zijn gister negen gezinnen gezet uit hun wo
ningen, toebehoorenae aan de N. V. „De Drie
kleur", waarvan directeur is de heer Bitter te
Schiedam. De huurders hadden, in verband
met de intrekking' van den huurtoeslag, gewei
gerd, de volle huur te betalen en vijftig cent
in mindering gebracht. De directie van ge
noemde woningen heeft in kort geding vonnis
tegen de betrokkenen verkregen, ondanks de
mededeelingen van den verdediger, mr. Don
ker. dat hij van minister Slingenberg de toe
zegging had, dat reeds de volgende week een
wetsontwerp dienaangaande zal worden inge
diend, waardoor een dergelijke uitzetting kan
worden voorkomen.
De kantonrechter heeft het vonnis gewezen
op grond van zijn bewering, dat hij niets te
maken had met nog komende wetten, doch al
leen oordeelde naar bestaande wetten: Het
gemeentebestuur heeft nog moeite gedaan, het
vonnis uitgesteld te krijgen, hetgeen mislukte.
Het hoofdbestuur van de R.K. Artsenveree
niging heeft aan de leden van de Staten-Ge
neraal een adres gezonden, dat een aantal
conclusies bevat, waarin het zijn waardeering
uitspreekt vor het nader gewijzigd wetsont
werp betreffende de regeling der ziekenverzor
ging, hetwelk het voornamelijk van de ethisch -
sociale zijde heeft beschouwd.
Het hoofdbestuur ladt tevens uitkomen, dat
het onjuist is, te betoogen, dat dit wetsontwerp
voor vele ziekenfondsen, door invoering van
vrije artsenkeuze, meer kosen zal brengen en
dat het voorloopig buiten werking stellen van
art. 50 der Ziektewet in het belang van vele
arbeiders een daad van wijs beleid moe wor
den geacht.
De R.K. Artsenvereeniging kan zich met
dit ontwerp accoord verklaren, voornamelijk,
omdat zij van oordeel is, dat daardoor eindelijk
een oesand van vrede op zaekenfondsgewed
zal intreden, hetgeen zonder wettelijke rege
ling niet mogelijk is.
Zij is overtuigd, dat elk langer uitstel van
de invoering van deze wet in het nadeel zal
zijn van de ziekenverzorging in het algemeen en
verzoekt met adrang te willen medewerken,
dat deze wet, die op een compromis berust., in
baar huidigen vorm spoedig zal worden aange
nomen.
Koning Gustaaf van Zweden heeft eenigen
tijd geleden het initiatief genomen, door het
uitloven van een beker, om te komen tot een
soort Davisbekertornooi in den winter, waar
van de wedstrijden dus op overdekte banen
zouden moeten worden gespeeld.
De Koning Gustaaf-beker is ter beschikking
gesteld van den Zweedschen lawntennisbond,
terwijl de bepaling werd gemaakt, dat Zwe
den als verdediger van dezen beker, eerst in
de challengeround zal meespelen.
De Zweedsche lawntennisbond heeft zich on
langs in verbinding gesteld met diverse na
tionale bonden en zoo hebben diverse landen
hun adhaesie met dit tornooi betuigd, waar
onder de Nederlandsche lawntenisbond. Een
bericht uit Zweden maakt melding van negen
inschrijvingen, terwijl ook de loting reeds is
geschied. Deze loting had hef volgende resul
taat:
Eerste ronde: Noorwegen Denemarken,
tweede ronde: winnaar wedstrijd Noorwegen
—Denemarken tegen Ierland, Duitschland—
België, Nederland—Finland, Frankrijk—Tsje-
cho Slowakije.
De winnende landen komen dus in de halve
eindstrijden. Het land, dat de finale wint, zal
tegen Zweden in de challengeround spelen.
Eerstgenoemde landen bepalen, waar de wed
strijd wordt gespeeld, waaruit dus volgt, dat
Nederland een thuiswedstrijd tegen Finland
zou hebben.
De wedstrijden der tweede ronde moeten
voor 8 November, die van de derde ronde voor
22 November zijn gespeeld.
De finale is van 4 tot 6 December te Stock
holm.
Ook de challengeround wordt natuurlijk in
Zweden gespeeld en wel in Januari a.s. in de
groote nieuwe tennishal van den Zweedschen
bond te Alvik bij Stockholm.
De Nederlandsche lawntennisbond had
slechts adhaesie betuigd met het plan en om
nadere inlichtingen gevraagd. Blijkbaar heeft
men te Stockholm de adhaesidjetuiging van
den N. L. T. B. als een inschrijving opgevat
en ons land maar vast laten meeloten.
Het bestuur van den Nederlandschen lawn
tennisbond heeft in beginsel besloten aan het
tornooi deel te nemen. De groote moeilijkheid
is echter of een sterke ploeg kan worden sa
mengesteld om in de tweede ronde thuis tegen
Finland te spelen. Naar bekend speelt Timmer
ongaarne op overdekte banen en zonder hem
zal toch moeilijk een sterke vertegenwoordigen
de ploeg kunnen worden samengesteld. Het
bestuur zal trachten een zoo sterk mogelijke
ploeg samen te stellen. Als men daarin slaagt
zal de ontmoeting tegen Finland zeer zeker
kunnen doorgaan.
Eerst later zal worden bepaald, waar de ont
moeting zal worden gespeeld, maar de keus zal
wel beperkt blijven tot Amsterdam of Den
Haag.
