Statuut voor het Baskenland
wekt levendige voldoening
Waarheen leidt de weg van
den Volkenbond?
Roofoverval te
Wassenaar
Het nieuws van heden
AANVALLEN OP BILBAO
WORDEN WEERSTAAN
Stalin overleden?
Een beroep van
vier koningen
VERSTERKING PACT
NOODZAKELIJK
De Tsjechische
kroon devalueert
KERKEL. KUNST
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZONDAG 4 OCTOBER 1936 - OCHTEk
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
yoor Haarlem en Agentschappen per
week 25 cent; per kwartaal f3.25; per
post. per kwartaal f3.58 bijvooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No.
De anarchisten zouden trachten
het oorlogsrecht niet langer
te overtreden
Franco eerbiedigt den
status-quo in Marokko
Fransch dementi
De dader werpt een brandend
petroleumstel naar
zijn slachtoffer
Neergeslagen met een
roomflesch
«Pi
De typhoon te Tokio
Voorzichtigheid en uitstel zijn
de fatale wachtwoorden
van Genève
De „kanonnen-
verkoopers"
THEOD. JORNA Zn.
Het Weer IIIIIIIIIIIIIJIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIU
Verwachting: Matige, Westelijke tol
H Noordelijken wind, nevelig tot zwaar be-
wolkt, waarschijnlijk regen vooral in het H
Noorden, aanvankelijk zachter.
Een reis om de wereld
Een bril van KEIP!
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
Na de luchtrace naar
J ohannesbur g
Het mijnongeluk te
Bergen
KROON-BEHANGSELS
NIEUWE HAARIEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 cl, Inge.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één £5 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces .Omroepers" zie de rubriek.
De bewapeningswedloop is in vollen gang. De nieuwe Engelsche onderzeeboot
fich" wordt te water gelaten
,Sun-
ST. JEAN DE DUX, 3 Oct. (Havas), De
goedkeuring door de Cortes van het statuut
..voor het Baskenland heeft zeer levendige
voldoening gewekt in Baskische nationalis
tische kringen te Bilbao en onder de ver
dedigers de» stad.
Volgens mededeelingen, verstrekt door een lid
van de regesring te Guipuzcoa, die op het
oogenblik naar Bilbao is uitgeweken, zouden de
regeeringstroepen niet alleen weerstand bieden
aan de aanvallen der nationalisten, maar hen
zelfs dwingen lichtelijk terug te trekken.
Zoo zou de Cantabrische kust bij Ondarroa
gedeeltelijk heroverd zijn door de militietroepen
van het volksfront. De verdedigingslinie heeft
geen wijziging ondergaan. Zij loopt langs On
darroa naar Eibar en de hoogten van Mondragon
welk dorp door de nationalisten is bezet. Du-
rango is een zeer belangrijk concentratiecen
trum geworden voor de regeeringsaanhangers.
De verdedigingsjunta te Biscaye heeft een een-
beid tot stand gebracht in het opperbevel.
De militietroepen hebben de waarschuwing
gekregen, dat zij streng gestraft zullen worden
tij de minste ongehoorzaamheid. De meest vol
maakte orde zou te Bilbao heerschen, waar de
Baskische nationalisten den ordedienst ver
zorgen.
Alle anarchisten zijn aan het front en trach
ten niet meer zich schuldig te maken aan
daden, die in strijd zijn met het oorlogsrecht.
De gevangenisschepen zijn nog steeds op de
reede van Las Arenas. Sedert de represaille
maatregelen, die na het eerste luchtbombarde
ment op de stad ten uitvoer zijn gelegd, is geen
enkele gijzelaar, naar men verzekert, meer
gefusilleerd.
Naar vernomen wordt heeft generaal
Franco in een telegram aan zijn vertegen
woordiger te Londen de Britsche regeering
de verzekering gegeven dat hij den status
quo van Marokko zal eerbiedigen.
Het telegram, dat uit Lissabon verzonden is,
zegt, dat categorisch het onjuiste bericht wordt
tegengesproken betreffende z.g beloften ten
aanzien van Marokko aan eenigerlei mogend
heid. De Spaansche nationale beweging zal de
verdragen loyaal eerbiedigen.
Men meent te weten, dat een copie van dit
telegram aan een hooggeplaatst Britsch func
tionaris ter hand i» gesteld met het verzoek
het aan den eersten minister te overhandigen.
Er is reden te gelooven, dat een nadere uit
gebreidere verzekering bij deze verklaring ook
de Balearen insluit.
Reuter bericht nog:
Gisteren was na het vertrek van den
Spaanschen ambassadeur Zulueta naar
Frankrijk op het gebouw der ambassade.
te Vaticaanstad, zooals reeds werd mede
gedeeld, de roodgouden vlag van de regee
ring te Burgos geheschen. Deze vlag is thans
weer ingehaald op verzoek van de Vati-
caansche autoriteiten.
Naar het hoofdkwartier der nationalisten in
Valladolid bekend maakt, zijn in de provincie
Cordoba troepen van Llerona uit opgemar
cheerd. Zij hebben Fuente Ovejuna in de nabij
heid van hec steenkoolcentrum Penarroya ge
nomen. De regeeringstroepen zijn tot het mijn-
district teruggetrokken. De troepen uit Granada
hebben den ïoyalen strijdkrachten bij de inne
ming van Aicala la Real verliezen van ruim
100 dooden toegebracht. Twee regeeringsvlieg-
tuigen zijn door machinegeweervuur omlaag
gehaald. De troepen van generaal Mola heb
ben in de provincie Guadalajara een rooden
aanval afgeslagen. Een pantsertrein werd door
artillerie zwaar beschadigd. Aan het front van
Asturië neeft bij Nalon een hevig gevecht plaats
gehad, waarbij de regeeringstroepen vele dooden
verloren Onder deze gesneuvelden oevinden
zich aidus deze mededeelingen vele bui
tenlanders.
Het ministerie van oorlog te Madrid deelt
mede, dat de regeeringsartillerie eenige vijande
lijke stellingen heeft gebombardeerd in de pro
vincie Biscaye.
De activiteit, welke in den sector van Si-
guenza was op te merken door de herhaalde
aanvallen der nationalisten, is opgehouden De
regeeringstroepen hebben met steun van vlie
gers de rechtrchen teruggeslagen, die 45 dooden
en drie mitrailleurs hebben moeten achterlaten.
Ir. den sector van Castuera, provincie Badajoz,
hebben de regeeringstroepen stormenderhandi
het dorp Granja de Torre Hermosa genomen.
Bij Cerromuniano hebben de Witten 38 dooden
moeten achterlaten. In de zone van Olias, pro
vincie Toledo, hebben de regeeringstroepen een
aanval ondernomen op een vooruitgeschoven
nost der nationalisten, waarbij 10 Marokkanen
werden gedood en acht gevangen genomen ter-
wel 2 mitrailleurs en 20 geweren werden buit
gemaakt.
In verband met het feit, dat een Duitsch
dagblad gemeld heeft dat Fransche artille
risten zouden hebben deelgenomen in de gele
deren van de regeeringstroepen aan den aanval
op het Alcazar te Toledo, verklaren officieele
kringen, dat een ter plaatse ingesteld onderzoek
tot de vaststelling heeft geleid, dat dit bericht
van iederen grond ontbloot Is.
Aanhoudende geruchten over zijn
dood en de kwestie der
opvolging
TALLINN, 3 October. (Stefani). Volgens
berichten in het dagblad Undisleht zou S'ta-
lin Vrijdagavond in zijn villa bij Moskou
tengevolge van kanker overleden zijn.
De regeering zou dit bericht geheim hou
den om wanorde te voorkomen. Maarschalk
Worosjilof zou de opvolger van Stalin zijn.
Dit bericht zou bevestigd zijn door iemand,
die uit Leningrad is aangekomen.
Vrijdagavond is de houdster van
de consumptietent Sunny Home",
welke op een afgelegen plek in de
duinen van Meijendell bij Wassenaar
staat, het slachtoffer geworden van
een zeer brutalen roofoverval.
Omstreeks kwart over acht kwam een man
de consumptietent binnen en bestelde een kop
koffie. Toen de juffrouw het bestelde ging
klaarmaken en daarbij den rug naar den laten
bezoeker keerde, werd zij door dezen plotseling
beet gegrepen en met geweld de keukeii in ge
duwd.
Hier greep de onverlaat haar bij de keel.
Een worsteling ontstond en de vrouw slaag
de er in zich los te rukken. De man pakte
toen een brandend petroleumstel, dat bin
nen zijn bereik stond en slingerde dit de
tenthoudster naar het hoofd. Het gevaar
lijke projectiel miste gelukkig, maar ver
oorzaakte een begin van brand, dat even
wel tijdig werd gedoofd. De roover greep
daarop een groote gevulde roomflesch en
sloeg deze stuk op het hoofci van de juf
frouw, die tengevolge van den slag ineen
zakte.
De man is vervolgens naar den voorkant van
de tent teruggegaan, waar hij uit de toonbank
lade een bedrag van tien tot vijftien gulden
wegnam.
De vrouw, die inmiddels was bijgekomen,
verliet de tent aan de achterzijde en riep
luide om hulp. De roover sneide hierop
weer naar den achterkant, waar hij de vrouw
opnieuw te lijf ging. Toen er evenwel hulp
kwam opdagen, maakte hij zich ijlings uit
de voeten. Alhoewel men den man goed heeft 1
kunnen opnemen, heeft men hem niet kun
nen grijpen. Hij is in het duister verdwenen.
De aangevallene heeft striemen en plekken
aan den hals bekomen, alsmede een kleine
hoofdwonde en een buil op het hoofd.
Het signalement van den roover luidt: 30 tot
35 jaar, schraal postuur, groot ongeveer 1.70 M.,
breed ingevallen gezicht met uitstekende juk
beenderen, donkerblond, baard noch knevel,
lange magere vingers, bruin vischgraat costuum,
oude lichtgrijze gleufhoed, zwarte hooge schoe
nen, boord met stropdas, vermoedelijk in het
bezit van een damesrijwiel, niet als heer ge
kleed.
Zij, die inlichtingen kunnen verstrekken ge
lieven zich te wenden tot het commissariaat
van politie te Wassenaar.
In Saragossa, dat
door de „Witten"
bezet is, heeft men
een vliegtuig der
„Rooden" tentoon
gesteld, dat dage
lijks veel belangstel
ling trekt
Poging om aan de staking in
Palestina een einde
te maken
JERUZALEM, 3 Oct. (Reuter) Medegedeeld
wordt, dat vier Arabische koningen en vorsten
besloten hebben een gemeenschappelijk beroep
te doen op de Arabieren in Palestina en hun te
verzoeken een einde te maken aan de staking
en de geweldscampagne, teneinde de koninklijke
commissie van onderzoek in staat te stellen
haar werkzaamheden aan te vangen.
De bovengenoemde vorsten zijn de ko
ning Ibn Saoed, de Ghazi van Irak, de Iman
van Yemen en Emir Abdoella.
Volgens zekere inlichtingen zijn de Arabische
chefs thans van meening, dat de onder oogen
geziene procedure de eenige is, die een einde
zal kunnen maken aan de crisis, zonder hun
prestige een slag toe te brengen.
TOKIO, 3 Oct. De typhoon, die op 30 Sep
tember werd voorspeld, heeft het district Tokio
bereikt. Er vielen zeer zware regens, doch scha
de is niet aangericht. De storm plantte zich
voort in de richting van den Oceaan.
I: geloof niet dat men van de momenteel
vergaderende Assemblée bijzondere ver
wachtingen moet koesteren. Doordat, men
de vredesfakkel niet hoog genoeg gezwaaid
heeft, wordt nu de Volkerenbond beschenen
door een enkel nachtlichtje.
Doordat men niet op tijd de noodige
stappen heeft gedaan, en er ook niet
den noodigen durf toe heeft gehad, ziet de
Bond zich, tenminste voorloopig, gedwongen,
de uiterste voorzichtigheid te betrachten; durf
is n.l. soms de uiting van een verstandigen, in
elk geval van een vooruitzienden kijk; dat ver
geet men maar al te dikwijls in onze oude,
behoudende, liberale staten, die onophoudelijk
door hun meeningsverdeeldheid lam geslagen
staan tegenover de dynamische staten uit één
stuk, die er niet voor terugschrikken iederen
dag daaruit hun voordeel te trekken en hun uit
gangsbasis te versterken met het oog op latere
verrichtingen. Maar bij den Volkenbond, bij
zijn leiders en werkers, kon men dit reeds
niet meer voorzichtigheid noemen, maar on
zekerheid en lafhartigheid; alle rechtsschendin-
gen heeft hij opgestreken en strijkt hij nog op:
degene, die zijn stem maar luid genoeg verheft
en hem trotseert, krijgt tenslotte altijd gelijk
en ziet hem aan zijn voeten. En ik vrees, dat
het nu voor hem zoo noodig herstel te laat
of te vroeg is.
Te laat, want juist diegenen, die hem hun
geheele vertrouwen hadden geschonken, die
hem in zekeren zin hun veiligheid hadden toe
vertrouwd of tenminste hun eigen veiligheid
slechts hadden beschouwd in nauw verband met
de collectieve veiligheid, waarvan hij de uiting
was, zien zich genoodzaakt om met eigen mid
delen bij te springen. Echter is het toch duide
lijk, dat een doeltreffende werking van den
Volkenbond en de eerbiediging van zijn beslui
ten, een minimum van nationale bewapenings-
beperking veronderstellen; het ideaal zou zijn,
een gewapende Volkenbond in een ontwapende
wereld; in geen geval moet er zijn: een ontwa
pende Volkenbond in een wereld kletterend
van wapengedruisch.
Daarom is ook de ontwapeningsconferentie de
sluitsteen geweest van het vredesgebouw; dit
stort ineen door het ontbreken van dien steen.
Daarom ook heeft de bezorgdheid over die
Conferentie tien jaar lang de buitenlandsche
politiek: beheerscht van die landen, die oprecht
haar welslagen wenschten, waarvoor een
eerste voorwaarde was de regeling der collec
tieve veiligheid.
PRAAG, 3 Oct. (Reuter). De regeering
verklaart officieel, dat de Tsjecho-Sio-
waaksche kroon zal worden gedevalueerd,
doch zij deelt niet mede hoe hoog het per
centage der devaluatie zal zijn.
Begin volgende week zal te Praag een bijeen
komst worden gehouden der presidenten van de
circulatiebanken van Roemenië, Joego-Slavië en
Tsjecho-Slovakije.
Paul Boncour, oud-minister-president
en permanent afgevaardigde 'van
Frankrijk te Genève, schreef dit artikel
Te vroeg, want de volkeren, of tenminste
enkele onder hen, hebben nog niet de gevolgen
beseft van den helschen loop, die hen misschien
naar den oorlog, maar toch zeker naar den
ondergang voert.
Zoo zullen dus waarschijnlijk voorzichtig
heid en uitstel de wachtwoorden zijn voor
de te Genève samengekomen Staatsver-
tegenwoordigers die al niet meer het aantal be
reiken van 52, of 54, ik weet het niet meer
precies zooals die arme Briand opmerkte,
die ten grave is gedaald bijna tegelijkertijd
met zoovele schoone verwachtingen.
Men kan gerust zijn, het zijn die wachtwoor
den, waaraan de Volkerenbond gewend is ge
raakt.
Maar al is het te laat of te vroeg en ik
hoop vurig, dat ik me vergis om weer flinke
stappen te doen, die den Volkenbond het leven,
en ons het vertrouwen zullen weergeven, dan
blijft er toch nog de toekomst over. Aan de
toekomst moet men denken, deze met alle
krachtsinspanning voorbereiden en nader trach
ten te brengen.
Laat ons dus, indien de strijd moet worden
aangevangen om den Volkenbond, voet bij stuk
houden, laat ons niet dulden dat, onder het
mom van verzoening, eensgezindheid, enz.
Edel-Kopersmederij
Monstransen Kelken
Altaren, Communiebanken
HAARL. HOUTTUINEN 72
AMSTERDAM - TEL. 48539
Verdere vooruitzichten: Regen, later op- p
klarend en kouder.
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Drie journalisten kampen om zoo
snel mogelijk om de wereld
heen te komen
FRANKFURT, 3 Oct. Aan boord van het
luchtschip Hindenburg, dat te Frankfurt weder
om is gearriveerd, bevonden zich ook drie Ame-
rikaansche journalisten. Het bijzondere van hun
aanwezigheid ligt in de plannen, welke zij heb
ben, en de daardoor ontstane hevige concurren
tie. Alle drie zijn namelijk voornemens een reis
om de wereld te ondernemen binnen den kortst
mogelijken tijd en bedienen zich daartoe van de
snelste middelen van vervoer welke de heden-
daagsche vorderingen der techniek weten aan te
bieden.
Een spannende race kan derhalve ontstaan,
welke met belangstelling overal zal worden ge
volgd.
Vanaf Frankfurt begeven de drie journalisten
zich langs verschillende wegen thans op reis om
zoo spoedig mogelijk New York weder te berei
ken. Eén van hen vliegt naar Mailand om van
daar over Brindisi naar Hongkong te starten.
De tweede wil over Boedapest en Athene verder
vliegen, terwijl miss Kilgallen, de derde der con
currenten, een eigen vliegtuig heeft gecharterd
naar München, waar zij zich voorstet de aan
sluiting op het nachtvliegtuig naar Rome te
halen.
Wie van hen zal tenslotte deze spannende race
winnen? Hopen we vooralsnog, dat geen doode-
lijke ongelukken het droevig einde van dezen
wedstrijd zuilen vormen.
men kent al de groote woorden, waarachter
zich het gebrek aan wilskracht verschuilt
en nog minder om tegemoet te komen aan den
terugkeer van die staten, die den Volkenbond
den rug toegedraaid hebben, het Pact nog meer
verzwakt wordt, integendeel, men moet er
slechts op uit zijn, dit te versterken.
Dat is de geheele kwestie. Waarom is de ont
wapeningsconferentie mislukt en daarbij de
mogelijkheid voor den Volkenbond om zijn be
sluiten voor te schrijven? Zonder twijfel, omdat
er in elk land campagnes ontketend zijn door
de zoogenaamde „kanonnenverkoopers", waar
mee bedoeld wordt alles wat vervaardigd, ge
kocht en verkocht wordt voor onze gemeen
schappelijke vernietiging: tanks, vliegtuigen,
mitrailleurs, gifgassen, enz., vrij aan de vinding
rijkheid van de uitvinders deze opsomming
voort te zetten!
Dan is er voorts het gebrek aan ver
beeldingskracht der generale staven, die niet in
gezien hebben, dat de veiligheid der landen, hun
opgedragen, wel beter kon verzekerd worden dan
door dezen afmattenden wedloop en dat het
betrekkelijke overwicht, uit verdragen geput,
niet den tijdsduur zou overschrijden, als niet
beperkingen, volgens contract en onder con
trole, daarvan in de plaats zouden treden.
Maar, bovenal, is er de afkeer geweest van
de groote naties, behalve Frankrijk en Rusland,
en van de neutralen, die nog gelooven, dat men
neutraal zal kunnen blijven in de toekomstige
geschülen, de afkeer om van te voren nauwkeu
rige verbintenissen aan te gaan, als grondslag
voor wederzij dsche steunverleening, die door den
loop der gebeurtenissen zich duidelijk genoeg
geopenbaard heeft als huichelarij en bedrog, ten
minste wanneer ze niet direct en algeheel was,
d.w.z. niet alleen economisch, maar ook militair.
Is men vandaag hiertoe meer bereid dan gis
teren? Ziedaar de vraag.
Ii afwachting van het antwoord blijkpn de
Naties, bedreigd door een onmiddellijk ge
vaar, eerder geneigd, hun afzonderlijke ver
dragen te versterken en zoo mogelijk te vereeni
gen, dan om weer te gaan vijlen aan een ver
drag, op gevaar van het nog meer te ver
zwakken welks tekortkomingen niet in den
tekst gezocht moeten worden, maar in de wijze
van toepassing.
TWEE IN ééN
VOOR VERAF EN NABIJ
Majoor Fey verdedigt zijn houding; nieuwe
scherpe aanval op het beleid van Starhemberg.
Volgens aanhoudende berichten zou Stalin Vrij
dagavond zijn overleden.
Vier koningen doen een beroep op de Arabieren
in Palestina om een einde te maken aan de
staking.
Het statnut voor het Baskenland, door de Cortes
goedgekeurd, zou levendige voldoening hebben
gewekt in de betrokken kringen; generaal Fran
co wenscht den status-quo in Marokko te eer
biedigen.
Brutale roofoverval te Wassenaar.
Ned. Vereeniging voor Waardevast Geld ver
gaderde in Den Haag.
Het te Arnhem voortgezette congres van de
R, K. gemeenteraadsleden.
Beurs van New York: stemming zeer vast.
O O
Problemen
Iedere dag stelt de huisvrouw voor
het probleem: „wat zullen we eten
vandaag?" Neen, dat is geen klein
probleem waarover gelachen behoeft
te worden want het is voor menig
huismoeder een heksentoer om voor
het gezin nog iets redelijks te kun
nen opdisschen. Gelukkig de vrouw
die daartoe in staat is en gelukkig het
gezin, dat een verstandige moeder be
zit die de huiselijke tafel een verkwik
king doet worden. Maarer zijn
nog zooveel andere problemen dan
het probleem van de maag. En daar
om dienen we iederen dag te begin
nen en te beëindigen met de overwe
ging welk levensprobleem dien dag al
enze aandacht eischt en wat we de
den om een oplossing nabij te bren
gen.
De huismoeder speelt het over het
algemeen met haar probleempje klaar.
Soms met heel wat zorgen! Laten we
allen er een voorbeeld aan nemen en
ook de groote levensproblemen aan
durven. Laat ons niet ondergaan in
sleur maar laten we iederen dag onze
taak aanvatten onder een nieuw licht
en 's avonds rustig nagaan „wat heb
ben we er van gemaakt?"
ABERCORN, 3 Oct. (Reuter). Clous ton Is
hier uit Tabora aangekomen en weer met be
stemming Johannesburg vertrokken, waar hü
vanavond hoopt aan te komen en aldus den
tweeden prijs te winnen.
Victor Smith is te Kaïro geland, doch heeft
thans medegedeeld, dat hij zich uit de luchtrace
naar Johannesburg terugtrekt.
BERGEN, 3 Oct. (Reuter) In den loop van
den nacht zijn nog drie lijken geborgen. Men
heeft er van moeten afzien pogingen in V werk
te stellen, de lijken- der acht nog opgeslotenen
te bergen. In den loop van den nacht is nog één
der gewonden overleden, terwijl men verwacht,
dat verscheidene andere gewonden ook niet meer
in leven zullen kunnen worden gehouden. Tot
dusver is het aantal dooden tot 19 gestegen.
MOOI EN GOEDKOOP
ALLEEN GR. HOÜTSTR. 179 TELEF. 1426s
Stand op Zondag 1 uur v.m. 765.4
Vorige stand 769.7.
