Rood Madrid vierde feest Madrid bijna geheel ingesloten Portugal dreigt de non-interventie- commissie te verlaten STUKGESLAGEN GLAZEN STEMBUSSEN De arrestatie van Radek Vermiste vliegers gered POLITIEKE MUTATIES IN ITALIË? VERONTWAARDIGD OVER NOTA VAN MOSKOU GUADALAJARA IN EEN MOEILIJKE POSITIE De toestand in Danzig Het nieuws van heden DE BAROMETER VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS ZATERDAG 10 OCTOBER 1936 - OCHTENDBLAD BUREAUX YOOR RÉBACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f3.25; per post per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR D€ N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20196 Het Spaansche volk is een volk dat niet weet wat het wil Machteloosheid der regeering Hij wordt er van beschuldigd een aanslag op Stalin te hebben willen plegen Het Weer De „Monospar" was op een zand bank in de Timorzee geland Geruchten dat Ciano minister president zou worden Brand in stadhuis te Praag DE DEVALUATIE IN TSJECHO- SLOWAKIJE Moskou speelt de rol van aan klager, om de rol van beklaag de te vermijden Aanval van Grandi op de Sovjet-Unie De straatgevechten in Oviedo duren onverminderd voort Italianen op het eiland Ibiza? Activiteit van buiten- landsche fascisten Labour en de non-interventie Socialisten worden er van be schuldigd een staatsgreep te hebben voorbereid Monument onthuld te Parijs Ter eere van koning Peter I van Servië en koning Alexander Kankeren Goering brengt een kort bezoek aan Weenen De onlusten in Palestina Koude en sneeuw in Frankrijk NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et, Inge*, mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek. Een medewerker, die langen tijd in Spanje Vertoefde, schrijft ons: Nu de kansen op een uiteindelijke over winning der witten met den dag toene men, en de strijd zich, in de komende dagen, hoofdzakelijk zal gaan concentreeren op Madrid, is een kort overzicht van wat er in de Spaansche hoofdstad, sinds den 16en Fe bruari (dag van de verkiezingen) tot vlak voor het uitbreken van den burgeroorlog, zoo al ge beurde, misschien niet overbodig, te meer daar Uit een en ander de stemming, waarmee Span- je's bevrijders mochten zij hun doel bereiken zouden worden ontvangen, valt af te leiden. De overwinning van het Volksfront was het zal den lezer uit al wat hij over Spanje te lezen kreeg zoo langzamerhand wel duidelijk geworden zijn een van te voren uitgemaakte zaak: alle middelen, wettige en onwettige, wer den te baat genomen om de Frente Popular te doen zegevieren. Opvallend weinig propaganda Werd er gevoerd door de arbeiderspartijen, doch vrij groot was het aantal herverkiezin gen, veroorzaakt door het stukslaan van de stembussen, die in Spanje van glas zijn. 'n Merederheid van rechtsch werd overal waar dit mogelijk was, eenvoudig verduisterd, ter- Wijl verscheidene der door rechtsch behaalde ze tels later in de Cortes, werden nietig ver klaard. Zoo trachtte men o. a. Calvo Sotelo te beletten zijn partij, welke men die der „espa- holisten" zou kunnen noemen, in de Cortes te Vertegenwoordigen, door zijn gemakkelijk ver overden zetel bij de Volksfrontregeering in op spraak te brengen. Calvo Sotelo heeft hoewel hij wist, dat de toekomst van zijn land, „al niet meer" afhing Van een zetel méér of minder voor het be houd van zijn plaats gepleit in een rede, die bijna twee uur duurde. In enkele honderden Van die prachtige, latijnsche volzinnen, zooals hij ze, snel en vurig, kon uitspreken, heeft deze traditionalist den Volksfronters de waarheid toegeworpen: „Spanje, zei hij, kunt gij niet ombrengen, als God dat niet wil. Daarom is mijn zetel hier van ondergeschikt belang." Toen, op grond van zijn verdediging, hem zijn plaats in de Cortes werd „toegekend", wist nog niemand, dat de dood van juist dezen aan klager den burgeroorlog zou doen ontbranden, die, inderdaad, feitelijk den 16den Februari van dit jaar al was begonnen. Om u dit te be wijzen laat ik nu eenige bijzonderheden volgen omtrent het leven in Madrid sinds genoemden datum. Den dag na de verkiezingen, werden in de buitenwijken (Cuatro Caminos, Puente Vallecas, Ventas, La Bombilla) en op som mige pleinen in het centrum van de hoofd stad groote betoogingen geïmproviseerd. Vooral op de „Puerta del Sol" (het drukste Plein van Madrid, waar negen straten op uit komen, bijna alle tramlijnen circuleeren en de Metro z'n Centraalstation heeft) ging men ra zend te keer. Geweldige menschenmassa's had den zich daar verzameld om op uitgelaten wij- Ze hun vertrouwen te schenken aan de nieuwe ïegeering. Op dit plein bevindt zich namelijk het Ministerie van Binnenlandsche Zaken (Go- bernacion). Toen, op het balcon van dat grij ze gebouw, de nieuwe regeering, met Manuel Azana aan het hoofd, zich aan het Volk ver toonde, gingen dreigend de vuisten omhoog. Wien geldt die dreiging, denkt u? vroeg ik aan een neger-chauffeur, die naast my stond. „Ik weet het niet", antwoordde de man, „maar wel zie ik in, dat ik goed doe met m'n Wagen te verkoopen." Al vrij spoedig kwam op die vraag het ant woord: de communisten maakten zich min of meer los van de Frente Popular, begonnen in hun orgaan, de Mundo Obrero, een breed op gezette actie tegen den premier, Manuel Aza- ha, en veranderden, tezamen met de anar chisten, in een ommezien het Madrileensche straatbeeld. Twee kerken werden in brand gestoken (die Van San Luis, die van San Ignasio), winkels leeggeplunderd en een Zondag-editie van het monarchistische A. B. C. werd op de Puerta del Sol, geheel vernietigd en in 't openbaar ver brand. Ook begonnen de algemeene stakingen. Deze stakingen, waaraan (een tragische bijzonder heid toch wel!) zelfs de doodgravers deelna men, kwamen steeds heel onverwacht. Aan al les: de houding der stakende „arbeiders", hun strijdleuze „colchones para todos" (bedden Voor allen), hun vijandige gezindheid jegens hie Spanjaarden en vreemdelingen welke be hoorlijk gekleed gingen, hun razernij en volko men ordeloosheid, aan al hun uitingen en ter reurdaden kon men het zien: de bedoelingen Van de Volksfronters, want zoo noemden zij zich Waren uiterst revolutionnair, uiterst kwaad aardig. Vrouwen, die om zich tegen de voorjaars koude te beschermen, met een mantel gekleed ter markt gingen (in Spanje moet, zooals men Wellicht weet, de huisvrouw op de markt haar inkoopen doen) werden onvriendelijk behan deld, soms zelfs lastig gevallen. Ik zelf werd, toen ik in een bar mijn koffie gebruikte, van hoofd tot voeten opgenomen door een groep taxi-chauffeurs. Een van hen, die zich het meest met die ledigeid bezighield, wees op mijn las (een doodgewone gabardine, zooals elk be hoorlijk voor den dag komend, Hollandsch taxi-chauffeur er een bezit)zijn camaradas begrepen hem: ik moest rijk zijn. Slechts één onder hen was er, die mijn antwoord op zoo'n belachelijkheid onderschreef: „als wij voor ons êeld nu eens geen pornografie kochten, cama- radas Het bewind-Azana maakte, ook nu weer, de verschijning mogelijk van de „Traca", een pornografisch weekblad van het laagste allooi, waarin vooral de godsdienst het moest ontgelden. De regeering beloofde het te Verbieden, maar het blad bleef verschünen. De regeering beloofde zooveelDe recht- sche partijen protesteerden zonder ophouden tegen wanordelijkheden. Het A. B. C. publiceerde, iederen dag weer, een lange reeks van gebeurtenissen, die stuk voor stuk bewezen, dat de regeering het slacht offer was geworden van uiterst-links georiën teerde elementen, hoofdzakelijk van die, wel ke door haar zelf (bij de uitvoering van het voornaamste programmapunt: de amnestie- verleening op zeer groote schaal) uit de gevan genis werden bevrijd. Tijdens een algemeene staking heb ik kun nen waarnemen, hoe machteloos zij stond te genover het volk: op plaatsen, waar ik gere geld iederen dag politie zag geposteerd, ontbrak zoolang de staking duurde, elk geringste tee- ken van wettig gezag. Het eenige verdedigingsmiddel dat haar overbleef, werd tenslotte de perscensuur. Maar ook deze noodmaatregel bleek niet opgewas sen tegen den wil van een volk, dat niet wist wat het wilde, zoodat men voortaan van het door de censuur opengelaten wit slechts het bewijs van haar steeds toenemend machtsver lies had af te lezen.... De dreiging van het volk gold een regeering, die, toen het programma was afgewerkt en men voor het doode punt kwam te staan, op hield regeering te zijn en zoo de revolution- naire beweging in de hand werkte. WARSCHAU, 9 Oct. (Stefani.) Volgens berichten uit Moskou heeft de procureur- generaal medegedeeld, dat hy bewijzen heeft, dat Radek heeft deelgenomen aan een complot tegen Stalin, dat was georganiseerd door Zinofjef en Kamenef. Het proces tegen Radek en den vrcegeren Sovjet-ambassadeur te Londen Sokolnikof zal niet minder sensationeel zijn dan het proces- Zinofjef en zijn aanhangers. De acte van be schuldiging bevestigt, dat de beklaagden een aanslag hebben willen plegen op Stalin en dat Sokolnikof de dader hiervan moest Zijn. Het blad van het Roode Leger, Krasnaja Sviesda, schrijft dat de Trotzkiïstische samen zweerders om het bewind van Stalin te vernie tigen, een verbond gesloten hebben met Duitsch- land, waarbij de Oekraïne werd opgeofferd. Naar verluidt heeft Boecharin huisarrest en zou hij binnenkort worden gearresteerd -in ver band met de resultaten van het jongste politie onderzoek. 1 VERWACHTING: Zwakke tot matigen 1 H Noord-Oostelijke tot Zuid-Oostelüken wind, helder tot licht of half bewolkt, droog weer, weinig verandering in tem- peratuur. Verdere vooruitzichten: weinig veran- derifig. DARWIN, 9 Oct. (Reuter) De vier in zittenden van het vliegtuig „Monospar" zijn opgepikt buiten de kust van Timor door het Britsche s.s. „Nimoda", dat op weg is naar Durban. Het vliegtuig was op een zandbank in de Timor-zee geland en moest aan zijn lot worden overgelaten. ROME, 9 Oct. (Reuter.) De geruchten vol gens welke graaf Ciano op 18 November a.s. door den Grooten Fascistischen Raad zou wor den benoemd tot minister-president in de plaats van Mussolini die voor zich den titel Duce van Italië zou voorbehouden, vinden op het oogen- blik nog weinig geloof in fascistische kringen. Sinds langen tijd loopen verscheiden geruch ten, volgens welke op den verjaardag van den marsch naar Rome het koninkrijk Italië keizer- rük zou worden. In de hooge rangen der fascistische partij zouden vele mutaties plaats gaan vinden. Al deze geruchten moeten met het uiterste voorbehoud worden bezien. PRAAG, 9 Oct. (Stefani). In het raadhuis is een felle brand uitgebroken. Slachtoffers zün niet te betreuren. De schade is groot. PRAAG, 9 Oct. (Reuter.) Bij regeeringsdecreet is het devaluatie-percentage in Tsjecho-Slowa- kije vastgesteld op 16 procent. De gouden kroon zal 31,21 milligram goud bevatten. Rond Madrid worden in allerijl loopgraven aangelegd om de opdringende nationalistische troepen tegen te houden V Nog steeds worden enkele dorpen in Noorwegen "bedreigd door berg storting en, die onlangs zoo'n catastrophe veroorzaakten. Onze foto geeft zoo'n nederzetting, welker bewoners zich gereed houden elk oogenblik te kunnen vluchten LONDEN, 9 Oct. (Reuter). Het internationale non-interventie-comité is vanmorgen op het Foreign Office bijeengekomen. Er waren 27 na ties vertegenwoordigd met inbegrip van Portu gal. De Russische zaakgelastigde Kagan was aanwezig. Naar verluidt heeft de vertegenwoor diger van Portugal in de non-interven- tie-commissie hedenmiddag gedreigd de commissie te verlaten, nadat de ver tegenwoordigers van Portugal en Ita lië zich met kracht hadden verzet te gen de beschuldigingen, welke gefor muleerd waren in het Spaansche me morandum, dat door Groot-Brittannië ter kennis van de leden der commissie was gebracht. In officieele Portugeesche kringen wordt ver klaard, dat de Sovjet-regeering teneinde beter Madrid te kunnen helpen, een ernstig interna tionaal incident tracht te scheppen, om zoo de contröle-commissie te kunnen verlaten en te kunnen torpedeeren. Vanuit diplomatiek stand punt gezien tracht Moskou de rol van aanklager te spelen, teneinde de rol van beklaagde te ver mijden, want Portugal eerbiedigt nauwkeurig het verdrag, doch is er niet zeker van, dat Sovjet-Rusland dit ook doet. Van politiek standpunt gezien trachten de Sovjets, die de nederlaag van Madrid voelen naderen, dit niet uit te leggen door een falen van hun politiek, doch door schenden van de verdragen van niet-inmenging. Dezelfde kringen wijzen verder nadrukkeiyk op het noemen van Portugal in de Sovjetnota en hierom wijst men nogmaals op het commu nistische gevaar in Portugal. In verband met zijn dreigement de com missie te verlaten heeft de Portugee sche gedelegeerde de zitting van hedenmid dag der non-interventie-commissie niet bijgewoond. Naar verluidt heeft Grandi in deze zit- RABAT, 9 Oct. (Reuter). Radio Sevil- ia heeft vanmiddag om half twee me degedeeld, dat door de bezetting van Siguenza de stad Guadalajara, welke op 50 K. M. van Madrid is gelegen, in een moeilijke positie komt, welke zou kun nen leiden tot haar spoedige overgave. Madrid zou dan geheel zijn ingeslo ten, In Asturië gaan de-troepen van.Aranda voort met het terugdringen der regeeringsstrijd- krachten. Uit Barcelona wordt gemeld, dat 1000 man schappen der militie naar Fransch grondge bied zyn uitgeweken, omdat zü niet zouden hebben willen deelnemen aan de verdediging van de hoofdstad. Het Russische stoomschip Neva, aldus be sluit radio-Sevilla, is vertrokken met een la ding van 5 millioen peseta's aan goud van de bank van Spanje. De regeeringstroepen zetten hun opmarsch voort te Oviedo, waar in de straten hevige gevechten worden geleverd. De mijnwerkers hebben het stadsdeel San Lazaro bezet. Zeven en dertig manschappen der Civiele garde vie len tydens den strijd. Op het lijk van een kapitein werd een docu ment gevonden, dat vermeldde, dat een afdee- ling Marokkanen verwacht wordt. De regee ringstroepen hebben het stadsdeel by het Noord-station bezet, waardoor zij tot den aan val op het centrum der stad kunnen overgaan, waar de nationalisten zich verschanst hebben. Op verschillende plaatsen in de buurt van de kerk van St. Jan is brand uitgebroken. Pedro Ferrer, die erin geslaagd is van het eiland Ibiza (Pityusen, Middellandsche Zee) te vluchten, heeft verklaard, dat einde September twee Italiaansche torpedojagers by het eiland zhn aangekomen, die geconstateerd hebben, dat het eiland door de regeeringstroepen was verlaten. Eenige dagen later arriveerde een Spaansch koopvaardyschip, geëscorteerd door twee Ita liaansche oorlogsschepen en twee Italiaansehe- watervliegtuigen. Duizend man werden aan land gezet, van wie 300 soldaten en de overigen Italianen en „Phalanxisten" (leden der Spaan sche fascistische partij) waren. Het Madrileensche dagblad „Politica" geeft bijzonderheden over de activiteit van buiten- landsche fascisten in Galicië. Duitsche, Italiaansche en Portugeesche sche pen zouden volgens dit blad dagelijks te La Coruna aankomen. Eenigen tyd geleden hebben bewoners de ontscheping gadegeslagen van oorlogsmateriaal, dat door een Duitsch schip was aangevoerd. Het s.s. „Generaal Artigas" heeft Argentynsche fascisten aan land gezet, die in Spanje komen vechten. Het blad voegt hier aan toe, dat de beman ning van een Portugeesch oorlogsschip, in de straten van Ferrol onder luid applaus der Phalanxisten heeft gedefileerd. De nationalisten hebben te harer eere een banket aangeboden in het fort van San Pe dro. Portugeesche officieren hebben in het stad huis toespraken gehouden. ting een feilen aanval gedaan op Sovjet- Rusland. Attlee heeft vandaag op het Labour-congres te Edinburgh een door de executieve opgestel de verklaring betreffende den toestand ten aanzien van Spanje voorgelezen. Hierin wordt geëischt dat het rapport betreffende het on derzoek naar de beweerde inbreuken op het niet-inmengingsaccoord openbaar gemaakt zal worden. In geval ontdekt wordt, dat het accoord on doeltreffend is geweest dan wel overtreden be- hooren de regeeringen van Frankrijk en Enge land onmiddellijk de Spaansche regeering het recht te hergeven de noodige wapenen te koo- pen tot handhaving van het gezag der grond wettige Spaansche regeering. Na de voorlezing van de vermelde verklaring, die bij handopsteken werd aangenomen, zeide Attlee: „Indien de conferentie de Britsche re geering vraagt het non-interventie-accoord op te zeggen, moet de arbeiderspartij gereed zijr, om alle risico, daaraan verbonden, onder de oogen te zien. Wij hebben steeds gehandeld in nauwe samenwerking met het I. V. V. en de socialistische arbeidersinternationale en wy moeten op dien weg voortgaan." DANZIG, 9 Oct. (Reuter.) Het officieele orgaan der N. S. D. A. P. te Danzig de „Vor- posten", beschuldigt de socialisten te Dan zig ervan een staatsgreep te hebben voor bereid en voor dat doel uit het buitenland wapenen en munitie te hebben laten komen. Het blad vraagt ontbinding der socialisti sche party. De leider der nationaal-socialisten te Danzig, Forster, heeft in een vergadering een toespeling gemaakt op de mogeiykheid van een plebisciet in Danzig. Hy zeide, dat Danzig tegen eigen wil van Duitschland werd afgescheiden. Indien men den burgers van Danzig zou vragen, of zij tot Duitschland zouden willen terugkeeren, aldus Forster, zouden zij bevestigend antwoorden. Danzig is een kind, dat niet zonder Duitsche moeder kan leven, aldus besloot hy. PARIJS, 9 Oct. (Reuter.) Vanmiddag is op de vroegere „Place Muette", thans „Place Alexander 1 van Joego-Slavië", een monument onthuld ter nagedachtenis van koning Peter I van Servië en koning Alexander van Joego- Slavië, voor welk standbeeld de gelden by open bare inschrijving waren bijeengebracht. De president der Fransche republiek, Lebrun, en de vertegenwoordiger der regeering van Joe go-Slavië, Maritsj, woonden de plechtigheid bij. Het monument is gewyd aan Peter den Be vrijder en Alexander den Unificator. President Lebrun hield een toespraak, waarin hij herinnerde aan de omstandigheden, waar onder Koning Alexander en Barthou het leven verloren. Frankrijk, aldus Lebrun, sluit zich aan bij de vereering van een bevriende natie voor de stichters van haar nationale eenheid, Koning Peter I van Servië en Koning Alexander I van Joego-Slavië. Door nujn stem spreekt Frankrijk zijn dank baarheid en bewondering uit voor den prins, die vroeger met hem in rampspoedige dagen heeft medegestreden en voor dengene, dien het nood lot op zyn bodem liet vallen. Tenslotte gaf president Lebrun uiting aan de sympathie van het Fransche volk jegens de koninklijke familie en het volk van Joego-Sla vië, terwijl hij den vurigen wensch van Frank - ryk, dat de regeering van koning Peter II voor spoedig moge zyn, uitsprak. Vervolgens defileerden de militaire afdeelin- gen. Portugal dreigt de non-interventie-commissie te verlaten. Verontwaardiging over de nota van Moskou. Madrid vrijwel geheel ingesloten. Het eiland Ibiza in de Middellandsche Zee door de Ita lianen bezet? Te Parijs is een standbeeld onthuld ter eere van Koning Peter I van Servië en Koning Alexander van Joego-Slavië. Belangrijke mutaties in Italiaansche regeerings- kringen? Socialisten in Danzig beschuldigd een staats greep te hebben voorbereid. Vermiste Engelsche vliegers gevonden op zand bank in de Timor-zee. Het ligt niet in het voornemen, den tarwe - richtprijs te verhoogen; voor 1937 kan de Mi nister nog geen toezeggingen doen. Voorstel, om aan art. 187 der Grondwet, be treffende het buitengewoon onder de wapenen roepen van dienstplichtigen, een ruimere strekking toe te kennen. Memorie van Antwoord aan de Tweede Kamer over het wetsontwerp tot goedkeuring van het met Duitschland gesloten verdrag betreffende het goederenverkeer. New-Yorksche beurs: verdeeld verloop; kleine fluctuaties bij ruime omzetten. Kankeren is een heel leelijk woord en een nog akeliger daad in het leven. We maken ons zelf en anderen onple zierig en schieten er toch niets mee op. Want iets ermede verbeteren doen we niet. Grijp nooit in een wespen nest, raadde Goethe, maar indien ge grijpt, grijpt dan stevig! Het is iets anders te juister plaatse misstanden bloot te leggen om ze verbeterd te krijgen dan er over te mopperen tegen Jan en alleman zonder dat er eenig uitzicht is aldus de goede zaak te die nen. Daarom nooit „kankeren" in het leven. „Zoek de zon op" raadt ons Lou Bandy in zijn revue. WEENEN, 9 Oct. (Stefani). Goering is op doorreis naar Boedapest hier aangekomen. Hii reist incognito; desondanks trachtten een aan tal nat. socialisten bij het station en de Duit sche legatie te betoogen. De politie greep in en verrichtte verscheidene arrestaties. Goering zal geen besprekingen voeren met de leden der Oostenrijksche regeering of andere politieke persoonlij kheden Nader wordt gemeld, dat Goering hedenmid dag te 15.55, na een bezoek te hebben gebracht aan het kunsthistorisch museum, zyn reis naar Boedapest heeft voortgezet. JERUZALEM, 9 Oct. (D.N.B.). Ten Zuiden van Toelkarem hebben gisteren nieuwe gevech ten tusschen Britsche troepen en Arabische benden plaats gehad. Eenige Britsche tanks werden onverhoeds door de Arabieren beschoten. By de gevechten, die daarop ontstonden, hebben 15 Arabieren het leven gelaten. De Britsche troepen zetten vandaag hun actie in deze omgeving voort ten einde de laatste opstandelingen uit deze bergachtige streken te verdrijven. PARIJS, 9 Oct. (Stefani). In de Vogezen en eenige streken in het Zuiden heerscht een koudegolf en is sneeuw gevallen. In totaal zijn tengevolge daarvan negen personen om het leven gekomen, waarvan vier te Lyon. Stand op Zaterdag 1 uur v.m.: 759 Vorige stand: 765A

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1936 | | pagina 1