De catastrofale ontploffing te Schiedam
Verslagen menigte slaat het
brandende wrak gade
Reddingsploeg werd door nieuwe explosie
verrast; eerst in den middag kon aan
blusschen gedacht worden
telkens dreigt een
nieuwe ontploffing
Namen der slachtoffers:
Degrelle retireert
Cycloon teistert
Madras
t
GOUDEN HORLOGES
Het nieuws van heden
Ontzetting om de rookende werven
Hill
KERKEL. KUNST
DE BAROMETER
LAM RIS
VEREENIGDE KATHOLIEKE
PERS
ZONDAG 1 NOVEMBER 1936 - OCHTENDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NA5SAULAAN 51 TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 centper kwartaal f 3.25per
post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20234
Vreeselijk was de rampdie te Schiedam de werf van Wilton
Feyenoord Zaterdag geteisterd heeftAan boord van het
Grieksche s.s. „Petrarkis Nomikosdat op deze werf in repa
ratie lag, ontplofte omstreeks tien uur een oliebunker. ISa de
aanvankelijke ontzetting de ketel sloeg door het dek en
veroorzaakte een vreeselijken brand begaven de eerste
dapperen, manschappen van de iverf en brandweerlieden,
zich aan dek, om de eerste reddingspogingen te wagen.
Kort daarop volgde een tweede, vreeselijke explosie, na
eenigen tijd gevolgd door een derde. De brand, die in het
schip de overhand nam, was ontzettend en de toeschouwers
moesten machteloos achteruit tvijken voor het vuur. De werf
werd gedeeltelijk ontruimd en slechts een kleine brigade
dapperen, die omstreeks 12 uur aan boord ging, waagde het,
een nader onderzoek in te stellen.
Des middags verklaarde de Wilton-directiedat vermoedelijk
17 dooden te betreuren waren. 17 personen waren zwaar
gekwetst, terwijl vele anderen min of meer lichte verwondin
gen opliepen.
Slechts een kleine groep, voort
durend dekking zoekend tegen
dreigend gevaar, mag iets
dichter den brand
naderen
Zwijgende drommen om
de ziekenhuizen
Elk oogenblik gevaar!
De ploeg van 12 uur
Ji
wummmSmm
In het ziekenhuis
Allerheiligen-dag niet geschikt
voor politieke bijeenkomsten
De reis naar Berlijn
Edel-Kopersmederij
Monstransen - Kelken
Altaren, Communiebanken
THEOD. JORNA Zn.
Honderd arbeiders onder de puin-
hoopen van een instortende
tabaksfabriek
162 dooden
Wapenleverantie aan
China
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
Het W eer iiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
IllllIlllllllllllllIlllllllllllllllll
KROON-BEHANGSELS
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et, fnget
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één £5 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
Omtrent de ontzettende ramp seinde onze
speciale verslaggever Zaterdagmiddag uit Schie
dam het volgende:
Buiten de groote werf van Wilton-Feyenoord,
langs het hek, dat ver van het water afligt,
staan al honderden menschen te kijken naar de
verte, waar tusschen een wirwar van masten,
schoorsteenen, loopbruggen en kranen, een
dikke zwarte rookmassa omhoog stijgt.
Het tankschip brandt.
Weinigen worden slechts toegelaten op de
werf zelf.
Nadat driemaal een ontploffing plaats had,
werd al het personeel naar huis gezonden.
Slechts enkele wachters en arbeiders van de
werf bevinden zich met de brandweer, politie
en verplegers van het Roode Kruis op het ter
rein. Op verschillende plaatsen staan zieken
auto's.
Ieder bUjffc zooveel mogelijk op een afstand.
Slechts op eigen risico mag men de
wachten passeeren, er kan ieder
oogenblik een nieuwe ontploffing
volgen. Ieder moment kan de groot
ste tank de lucht in vliegen.
Het schip had acht ton stookolie
aan boord. Dat zal waarschijnlijk al
lemaal «erst moeten opbranden, wil
men aan boord kunnen komen.
Langs een grooten omweg om een paar lood
sen heen trachten wü het schip zoo dicht
mogelijk te naderen.
Halverwege ontmoeten wij een brandweerploeg.
Een van de mannen heeft een wond op zijn
gezicht, dat door den walm van den brand zwart
geblakerd is. Hij vertelt, hoe de brandweer on
middellijk na de eerste ontploffing met groot
materiaal uitrukte. Met enkele politiemannen
waren zij aan boord gegaan.
Hij stond te spuiten op het dek, toen de
tweede ontploffing het geheele dek uit
elkaar rukte. Een groote ijzeren bint vloog
op hem af, sloeg hem den helm van het
hoofd en kwam achter hem neer op den
kring-commandant Niewenhuisen.
Met verpletterden schedel zag hij den aan
voerder van de ploeg neervallen. Hij zag
verschillende menschen dood liggen op het
dek, toen hij van het schip sprong. Aan
redding viel toen niet meer te denken.
Wij gaan zwijgend verder over de werf. Een
van de employé's die de tweede en derde ex
plosie heeft meegemaakt vertelt:
„Kracht zat erachter. De stukken ijzer vlogen
naar alle kanten. Bij de tweede ontploffing
werd de kop van de hijschkraan daarginds ver
nield. Het kamrad vloog 50 Meter verder door
het dak van 'n loods. Nog op aanzienlijk grooten
afstand van het schip werd ieder, die zich niet
kon vasthouden tegen den grond geworpen.
Ieder oogenblik kunnen wij het zelf beleven.
De grootste tank kan ieder oogenblik de lucht
in gaan en stelt U dan niet tegen de loodsen op,
want die kunnen heelemaal in elkaar worden
gedrukt. En denk om de loopbruggen en kranen.
Die kunnen ook naar beneden komen."
Zoo dicht als de veiligheid het maar eenigszins
toelaat, zijn wij het schip genaderd. Hier staan
groote groepen menschen zwijgend bijeen of
voeren fluisterend gesprekken met elkaar onder
de spanning, wat nog gebeuren kan.
Het schip ligt nu op eenigen afstand dui
delijk voor ons.
Als maar slaan zwarte rookwolken eruit, naar
boven, waar zij door den wind verspreid neer
slaan op het water.
Hier loopt het personeel van de geneeskundige
diensten van Schiedam, Rotterdam en Vlaar-
dingen op en neer, af en toe met brancards naar
een ziekenauto.
De dokters en geestelijken kapelaan Haze
laar was onmiddellijk op het terrein en later
kwamen nog andere priesters van Schiedam
volgen.
De burgemeester van Schiedam staat toe te
zien in een toestand van heftige emotie.
„Ik heb een van mijn beste agenten verloren
door deze ramp", zegt hij.
De heer Hoek, die nog geen jaar geleden uit
Amsterdam hier kwam, is bü de ontploffing
over boord geslagen.
Hier staan ook enkele mannen van de red
dingsploeg. Twee brandweermannen en enkele
vrijwilligers, die geruimen tijd na de derde
explosie zich met levensgevaar nog op het schip
hebben begeven en den ontzettenden chaos heb
ben gezien.
Het dek trilde onder hun voeten en het was
te heet om er lang op te kunnen loopen. Men
had getracht bij de tanks te komen, doch alles
stond in lichter laaie. „De machinekamer is
één vuurgloed. De brug is ingestort. Zoowel on
der de brug als in de machinekamer liggen ver
moedelijk dooden."
Vier personen, in overalls gekleed, hebben zij
op het dek zien liggen. Vermoedelijk waren zij
alle vier dood....
Zij konden, door zijn papieren uit zijn jas
te trekken, het lijk van den brandweer-com
mandant identificeeren....
Thans kan men het aantal slachtoffers bij
benadering schatten. In de stad zélf loopen de
wildste geruchten. Er wordt over tiéntallen
dooden gesproken. Tachtig, wordt zelfs voor het
hek beweerd.
Op het oogenblik, dat de eerste ontploffing
plaats had, waren waarschijnlijk alle leden van
-
3
V.
Het als een laaiende fakkel brandende Grieksche stoomschip Petrarkis Nomikos, kort na de catastrophale ontploffing,
die Zaterdag op de werf van Wilton- Feyenoord te Schiedam zeventien doo den en talrijke ernstig gewonden eischte,
waardoor tal van gezinnen in rouw zyn gedompeld.
de bemanning op het dek, benevens nog een
dertigtal arbeiders van de werf.
Thans, nu wij met de reddingsploeg
hebben gesproken, staat het vast,
dat zeven mannen den dood hebben
gevonden. Er zijn er enkelen bij de
Grieken, enkelen bij de politie en
enkelen bij de brandweerlieden.
Binnen in het schip echter bevin
den zich nog een tiental personen,
dien men practisch geen van allen
meer een kans op leven kan geven.
Maar wie weet, hoeveel van de dertig of
veertig gewonden den nacht nog zullen halen.
De toestand op de werf is een en al verslagen
heid en afwachting.
Eensklaps roept een van de brandweer
mannen die vooraan staat, luidop „Dekking
zoeken."
De rook wordt wit, wat kan beteekenen, dat
een nieuwe ontploffing zal volgen. Het
groepje, dat zich het dichtst bij het schip
bevindt, stuift in alle richtingen uiteen.
Enkelen vluchten achter de loodsen, anderen
hollen over ijzeren balken, palen en rails
over het emplacement van de werf, een
goed heenkomen zoekend zoover mogelijk
van het gevaar. Ieder kijkt angstig toe....
doch de -rook wordt weer zwart. Er komt
geen explosie.
Een oogenblik leek de' kruiser De Ruyter
die voorbij Voer 'de aandacht van het
brandende schip af te leiden. Doch niet lang.
Het schip met de doode makkers aan boord
fascineert den blik.
Het kan nog lang duren.
Intusschen staan buiten het hek duizenden
toe te zien.
Bij het ziekenhuis, waar wij nog even heen
rijden, wachten eveneens groote groepen men
schen, die iederen auto, ieder die in en uit gaat,
nakijken, zonder een woord te zeggen.
Verslagen.
Het beeld in de hall van het ziekenhuis is
aangrijpend. Een vrouw zit stil te schreien op
een bank. Twee wérfarbeiders, de oliebroeken
nog aan, staren bedrukt voor zich uit en ver
frommelen hun petten in hun handen.
Met betraande oogen komt een oud moedertje,
steunend op den arm van haar dochter, de
gang door.
En telkens gaat de bei en klinken er angstige
vragen op: ,.Is vader soms hierbij; mijn man,
die op de werf werkte?"
In het R.K. Ziekenhuis had men, toen wij
aanbelden, negen patiënten opgenomen. Een
doode was binnengebracht. Een tweetal gewon
den zijn er ernstig aan toe. Het gemeentezieken
huis had vier dooden.
Hier ontmoeten wij den havenaalmoezenier,
den weleerw. heer A. van Rixtel, die, zoodra hij
van de ramp hoorde, zich met de Grieksche be
manning in verbinding heeft gesteld teneinde
haar zooveel mogelijk geestelijken bijstand te
verleenen.
Tegen den avond keeren wü naar de werf
terug. De rook is moeilük meer te onderscheiden.
De poorten zijn gesloten en worden streng be
waakt. Niemand wordt meel- toegelaten. De
portier vertelde nog, dat de vier lijken, die op
het dek lagen, geborgen waren.
Met laat het schip maar uitbranden.
Een explosie heeft zich nog niet voorgedaan,
maar zü kan komen.
Het terreinbluft in elk geval gesloten.
Door den donkeren hemel steken in de verte
de geraamtèn van de hüschkranen zwart omhoog.
En honderden menschen kükenkükën
stil en ontzet van de ramp, die Schiedam heeft
getroffen.
K. L. Schellenberg, 36 jaar, te Rotterdam, M. Nieuw-
straten, 45 jaar, te Schiedam, W. B. de Jong, 67 jaar,
te Vlaardingen, G. J. H. T. Schulz, te Rotterdam, P.
Maan, 22 jaar, te Rotterdam, C. Nieuwenhuisen, 44
jaar, hoofdopzichter bij den bestratingsdienst te Schie
dam, J. J. Hoek, hoofdagent van politie te Schiedam.
Verder is nog het stoffelijk overschot gevonden van een
werkman bij Wilton-Feyenoord, dat nog niet is geïdentifi
ceerd, en dat van een Grieksch lid van de bemanning. Men
vermoedt, dat zich aan boord nog een drietal lijken
bevinden, welke men ten gevolge van de groote hitte, die
nog op het schip heerscht, niet kan bereiken.
Er zijn tal van gewonden, waarvan ernstig gekwetst zijn:
De 50-jarige J. van der Plas, hoofdopzichter van de
gemeente-werken te Schiedam en plaatsvervangend brand
weercommandant, die een zware hersenschudding en een
bekkenfractuur heeft; H. J. Voort, 56 jaar, te Schiedam, die
een gecompliceerde beenbreuk en een bloeduitstorting heeft
opgeloopen; J. P. Verboom te Rotterdam, die een gecompli
ceerde armfractuur heeft.
Minder zwaar gewond zijn: P. van der Broek te Rotterdam;
C. Paessen te Rotterdam; J. Onderdelinden te Rotterdam; W.
de Broeder te Rotterdam; C. van Pel te Schiedam; A. de
Krom te Rotterdam; A. van Oost te Rotterdam; T. Houtman
te Schiedam; C. Kramer te Rotterdam; E. van Galen te Rot
terdam; P. de Smit te Rotterdam; N. van Genden te Schie
dam en voorts de Grieken N. Kionlekas en T. Leonardos.
BRUSSEL, 31 October. (Reuter). De zes
groo'te vergaderingen, welke Degrelle Zon
dag had belegd, zullen niet doorgaan. Hij
achtte den dag van Allerheiligen niet ge
schikt voor bijeenkomsten met een politiek
karakter.
Daarentegen kondigt zün orgaan „Le Pays
Réel" aan, dat van 8 tot 29 November 15 groo
te meetings zullen worden gehouden in de
voornaamste Belgische steden,, met uitzonde
ring van Brussel.
Deze bijeenkomsten zullen ten doel heb
ben de regeering van repliek te dienen na
haar verbod van betooging en een uiteenzet
ting te geven van het „plan van Rex voor
het openbaar welzijn."
i
Kortgeleden had, zooals reeds eerder werd me
degedeeld, een Brusselsch blad berichten gepu
bliceerd over een reis van Degrelle naar Berlijn
en een onderhoud, dat hü daar gehad zou heb
ben met Goebbels. Degrelle had deze feiten te
gengesproken en doen opmerken, dat op het
voor het onderhoud met Goebbels aangegeven
tüdstip de Duitsche minister van propaganda
te Athene vertoefde.
De Midi-Joumal komt thans op deze kwestie
terug en toont aan, dat Goebbels 23 Septem
ber per vliegtuig uit Athene naar Berlijn te
ruggekeerd is, d.w.z. vier dagen voor het onder
houd met Degrelle, dat op 27 September ge
plaatst was. Het blad schrüft, thans het de
menti van Goebbels af te wachten.
De reactie tegen de Rex-actie in België is
in vollen gang. De regeeringsleden houden over
al vergaderingen ter versterking der constitu-
HAARL. HOUTTUINEN 72
AMSTERDAM - TEL. 48539
tioneele volksvrijheden en trekken volle zalen.
Ook de Vlaamsche Katholieken weren zich
met kracht tegen de verderfelüke aanmatigingen
van Degrelle.
De katholieke Vlaamsche Volkspartü heeft te
Brussel een druk bezochte openbare vergade
ring gehouden. Senator Verbist, voorzitter van
deze partü, keurde den autoritairen staat af
en zeide, naar Het Volk verneemt, dat Vlaan
deren nooit voor een dictator zal buigen. De
heer Muiier wees op de extremistische gevaren
van links en van rechts en drong aan op her
groepeering van alle katholieke Vlamingen.
Het Vlaamsch-nationale Kamerlid Devroe,
dat in de zaal aanwezig was, vroeg het woord
over de houding van de Vlaamsch-nationalen.
Hü zei, dat deze bereid zün met de katholieke
Vlaamsche Volkspartü te werken, indien deze
de zelfstandigheid van het Vlaamsch Nationaal
Verbond erkende. Spr. was overtuigd, dat Rex
geen dictatuur verlangt. Zou dit toch blüken,
dan zou het Vlaamsch Nationaal Verbond zün
vrijheid van handelen hernemen.
De katholieke jongeren hebben Vrijdag een
motie naar den eersten minister Van Zeeland
gezonden, waarin zü de actie van de regeering
en het verbod van de rexistische demonstratie
goedkeuren.
Voorts is Vrijdag het eerste nummer versche
nen van 't, weekblad „Blok", dat onder directie
staat van Dubus de Warnaffe, gewezen minis
ter van Binnenlandsche Zaken. „Blok" richt zich
tot alle katholieken, die den strüd tegen het
rexisme en Moskou willen voeren.
MADRAS, 31 Oct. (Reuter). Al
hier heeft zich, tengevolge van een
cycloon, die het Noorden van
Madras geteisterd heeft, een ver
schrikkelijk ongeluk voorgedaan.
Er stortte een tabaksfabriek onder
den druk van den stormwind in, met
het gevolg, dat honderd in de fabriek
aanwezige arbeiders den dood von
den.
In het eveneens door den cycloon getroffen
Chirala werden nog 62 personen gedood. De
aangerichte materieele schade is groot.
TOKIO, 31 Oct. De correspondent te
Sjanghai van het blad Hochi Sjimboen heeft
sensatie verwekt door te melden, dat de En.
gelsche en Fransche wapenfirma's Vickers en
Hotchkiss een contract hebben gesloten met
de Chineesche regeering, waarin bepaald wordt,
dat zü aan geen plaatselijke troepten of be
stuurslichamen in China waptenen en munitie
zullen leveren, maar uitsluitend aan de cen
trale regeering. Deze van haar kant verplicht
zich van geen enkele andere züde waptenen te
betrekken dan van beide genoemde firma's.
ticT
Lev
11 12 1 2;
o
UiJRWERK HANDEL
s>;
LEI0SCHESTRA4T 10
f.8
7 6 4j
(Adv.»
In den strijd om Madrid zouden de regeerings-
troepen succes hebben; de spoorlün naar Valen
cia door de loyalen bevrijd.
De rexistische vergaderingen op Allerheiligen
door Degrelle afgelast; 15 nieuwe betoogingen
aangekondigd.
In de havens aan de Amerikaansche Westkust
breidt zich de staking nog voortdurend uit.
Nadere bijzonderheden over de ontzettende ont
ploffingsramp te Schiedam.
De vermoedelijke dader van den roofoverval te
Kloosterzande gearresteerd.
Truck met aanhangwagen door trein gegrepen;
twee dooden.
Een der slachtoffers van de Sch. 68 'ie Scheve-
ningen ter aarde besteld.
Beurs van New York: stemming onregelmatig.
O
Verwachting:
Matige tot zwakken wind uit Noordelijke
tot Westelüke richtingen, gedeeltelijk be-
wolkt, weinig of geen regen, aanvankelijk
vooral in het Oosten kouder.
Verdere vooruitzichten: Weinig verande-
ring.
KLEURENWEELDE
ALLEEN GR. HOUTSTR. 179 TELEF. 14269
fi t n mu i iiiniiiii in; f r f A/s?
Stand op Zondag 1 uur van.: 759.4
yorige stand: 758.9
