Straks weer prinselijk paleis?
Nationalisten voor de poorten
van de hoofdstad
Het nieuws van heden
HET HUIS TEN HOPE
KANONGEBULDER WORD7
IN MADRID GEHOORD
DE BAROMETER
R00DE ACTIE IN HET
FRANSCHE LEGER
VEREENIGDE KATHOLIEKE
PERS
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1936 OCHTENDBLAD
sxx\\v\y
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
yöör Haarlem en Agentschappen per
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20244
^eek 25 cent; per kwartaal f3.25; per DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR D€ N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 per regel. bij contract sterk verlegde prijzen. Voor
post, per kwartaal 13.58 bij vooruitbetaling de kleine annonces «Omroepers" zie de rubriek.
Omstreeks 1760 werd het gebouwd
door den Bredaschen archi-
tect Pieter Swart voor
Anthony Patras
Napoleon hield er
verblijf
Guar dia Civil en Phalanxisten zou
den in de hoofdstad den strijd
zijn begonnen tegen extre
mistische elementen
Rooden heroveren
Naval Carnero
Belangrijke besprekingen
te Barcelona
Aantal Baskische vrouwen
in vrijheid gesteld
Spaansche nota aan Londen
Humaniseering van den
duikbootoorlog
Protocol gisteren te Londen
onderteekend
Het Locarno-vraagstuk
De~ior,scfo&* ancMttictanischxe&enwichtige voorgevel van het.kleine mleis aan het
Koorhaut
Het Weer iiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiii
Uitgifte van Duitsche
schatkistbiljetten
Frankrijk krijgt ook een
luchtinfanterie
De Frontmilitie in
Oostenrijk
Oproep van vice-kanselier Huel-
gerth tot de leden der vroe
gere weercorpsen
Vroolijkheid
Japan en China
Besprekingen tusschen Kawagoe
en Tsjangtsjoen sine die
verdaagd
TREEDT AARTSHERTOG OTTO
IN HET HUWELIJK?
Nieuwe Britsche voorstellen
Minister Daladier zal er streng
tegen optreden
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et, Inge*,
mededeelingen 50 cent; Idem op peg. één 55 een»
Algemeen wordt aangenomen,
dat het Prinselijk Paar na zijn
huwelijk het kleine paleis aan het
Voorhout te Den Haag zal betrek
ken, het intieme fraaie gebouw,
dat tot voor enkele jaren werd
bewoond door Hare Majesteit
Koningin Emma. In verband
hiermee publiceeren wij enkele
historische bijzonderheden over
dit voormalige „Huis ten Hope"
Een vredig kiekje van Madrid, waar op het oogenblik groote spanning heerseht.
Op den achtergrond het gebouw van het ministerie van Verkeerswezen
LISSABON, 6 Nov. (Reuter). De
uiteindelijke strijd om Madrid is
thans begonnen. De eersite troepen
Afrikaansche infanterie, welke ge
steund worden door honderden pant
serauto's en tanks, zijn reeds in de
eerste verdedigingslinies van de
hoofdstad met de regeeringstroepen
in een gevecht van man tegen man
gewikkeld.
Vandaag hebben de vliegtuigen der nationalis
ten niet boven de hoofdstad gevlogen. Wel ver
schenen achttien toestellen der regeeringstroe
pen boven de stad. De bevolking was aanvanke
lijk wat verontrust, doch weldra werden de be
stuurders der vliegtuigen toegejuicht.
Overigens werd vandaag voor het eerst te
Madrid een duidelijk kanongebulder gehoord.
De stellingen der regeeringstroepen rondom de
stad hebben geen wijziging ondergaan. In re-
geeringskringen verheelt men niet, dat de toe
stand ernstig blijft. Het is in de stad volkomen
rustig.
Om half twee vanmiddag heeft radio Sevilla
o. m. gemeld, dat gisteren aan alle fronten rust
heeft geheerscht. Slechts de zevende divisie van
de troepen van Mola heeft Fresnedillas d'Esco-
rial bezet.
Aan het front van Madrid hebben de troepen
volledig rust gehouden ter voorbereiding van
den aanstaanden aanval op de hoofdstad.
Vanaf de hoogten van Getafe tot de
brug van Toledo is het land onbewoond.
Madrid lijkt volkomen in verwarring te
zijn. Krijgsgevangenen verklaren, dat
gisteren in de straten van Madrid plot
seling Guardia Civil en Phalanx-solda-
ten verschenen, die zich meester maak
ten van tanks en daarmede den strijd
aanbonden tegen extremistische ele
menten.
In de provincie bereidt de „nationale regee
ring" haar intree In Madrid voor evenals een
nieuwe organisatie, die bestemd is voor de ver-
Bekering van de diensten in de hoofdstad. In
Toledo wordt de classeering en identificatie
voortgezet van het door de regeeringstroepen
achtergelaten oorlogstuig.
Het grootste gedeelte, aldus ten slotte deze
mededeelingen der nationalisten, bestaat uit
Russische wapens en wapens van buitenland
sche merken.
Het ministerie van Oorlog deelt mede, dat
de regeeringstroepen Naval Carnero hebben
heroverd.
Uit Madrid seint Havas, dat de regeering in
een officieel communiqué het volgende mede
deelt: „De berichten uit de ver van Madrid ver
wijderde fronten zijn bevredigend. In Asturië
heeft het bataljon „Rusland" bij San Pedro de
Nora een belangrijk convooi van den vijand
aangehouden. Na twee dagen van strijd heb
ben de regeeringstroepen stellingen ingenomen
bij El Monte la Verruca en El Mairal, waarbij-
van den vijand 500 soldaten werden gedood of
gewond. Een officier, talrijke onderofficieren
en tien soldaten werden gevangen genomen."
In een andere mededeeling van de regeering
wondt gesproken .ojter debezgttihg van
dorp ten Westen van Madrid en van de ont
ruiming door de nationalisten van Mondragon
en Vergara in het Baskenland.
Onder voorzitterschap van Companys is van
nacht in het generaliteitspaleis een belangrijke
bijeenkomst gehouden, welke werd bijgewoond
door alle leden van den Generaliteitsraad van
Catalonië en de vertegenwoordigers van de
politieke partijen en vakbonden, die in den
raad vertegenwoordigd zijn.
Het doei van deze bijeenkomst was de be
studeering van de dringende vraagstukken,
opgeworpen door den oorlog en het revolution-
naire tijdperk, dat thans wordt doorgemaakt.
Men is te Barcelona van meening, dat deze
nachtelijke bijeenkomst en de bereikte resul
taten, die gunstig zouden zijn, er in Delangrijke
mate toe zullen bijdragen om onder alle klas
sen de discipline, die aan het front noodig is,
en de binnenlandsche orde te herstellen.
Men wijst er tevens op, dat deze discipline
en orde sedert de tot standkoming van den
huidigen Generaliteitsraad reeds belangrijk
verbeterd zijn.
Officieel wordt medegedeeld, dat dr. Junod,
de gedelegeerde van het Internationale Roode
Kruis, er in geslaagd is de invrijheidstelling te
verkrijgen van een aantal Baskische vrouwen,
die door de nationalisten gevangen gehouden
werden. 13e Engelsche torpedojager .Exmouth"
heeft een aantal gevangen vrouwen met 35
kinderen van San Sebastian naar Bilbao ver
voerd.
Dr. Junod onderhandelt thans over de uit
wisseling van zieken en geneesheeren en van
alle mannelijke gevangenen, die jonger zijn
dan achttien jaar of den leeftijd van zestig
jaar reeds overschreden hebben.
De besprekingen, die dr. Junod hieromtrent
met de nationalistische regeering te Burgos
gevoerd heeft, hebben reeds tot resultaat ge
had, dat de Baskische gevangenen te Vittoria,
die onder genoemde categorieën vallen, in vrij
heid gesteld worden. Thans tracht dr. Junod
hetzelfde te verkrijgen van de autoriteiten te
Bilbao. Hij wordt hierin bijgestaan door Bur
roughs, den commandant van het Britsche es
kader torpedojagers, dat op het oogenblik in
de Golf van Biscaye vertoeft, alsmede door den
Britschen vice-consul te Bilbao.
De Spaansche ambassadeur te Londen heeft
het departement van buitenlandsche zaken een
nota toegezonden van de Spaansche regeering
betreffende Italiaansche hulp aan de Spaan
sche nationalisten. In de nota wordt o.a. be
weerd, dat volgens de verklaringen van een
Italiaanschen soldaat, Siliberta genaamd, die
door de regeeringstroepen gevangen genomen
was op 1 November aan het front voor Madrid,
vijftig niet-vrijwillige manschappen, onder wie
zich Siliberta bevond, door den commandant
van het tiende regiment artillerie van Italië
aangewezen zijn en naar Vigo zijn gezonden,
tezamen met 15 kanonnen en 50 kisten mu
nitie. Siliberta heeft aan deze verklaringen
toegevoegd, dat 15 Italiaansche gepantserde
auto's door Italiaansche soldaten bestuurd
werden.
LONDEN, 6 Nov. (Reuter) Het protocol in
zake deel iv van het vlootverdrag van Londen,
dat betrekking heeft op de humaniseering van
den duikbootoorlog, is vanmorgen op het Fo
reign Office geteekend cloor vertegenwoordi
gers van Frankrijk, Groot-Brittannië, de Ver-
eenigde Staten, Italië, Japan en de Britsche
dominions.
In de inleiding van het protocol wordt ver
klaard, dat het thans mogelijk moest zijn om
ook onder de overige mogendheden een over
eenkomst op gelijke grondslagen te ctoen cir-
culeeren.
Men meent, dat Duitschland, dat heden het
protocol niet onderteekende, te verstaan heeft
gegeven met een dergelijke overeenkomst in te
stemmen en men verwacht, dat Duitschland
Op 24 April 1760 kocht Anthony Patras een
als „een blok huizen, stallen koetshuizen en
erven aan de Oostzijde van het Voorhout, strek
kende tot het Smidswater" omschreven bouw
terrein. Den 20sten November van dat jaar
gaven Gecommitteerde Staten hem verlof aan
zün te bouwen huis „met een aansienlijken
voorgevel" de hoekpilasters te laten uitsprin
gen, een open Lalcon boven de pui te plaatsen,
een stoep en keldergaten te maken enz. In een
tweede appoinctement ten behoeve van Patras,
gedateerd 15 Juni 1762 is sprake van „zijn
nieuw gebouwt wterdende huysinge". Tenslotte
werd eenigen tijd later aan zijn weduwe toege
staan om den grond „leggende voor haar
nieuw-gebouwde huysinge aan de houtzijde van
het Voorhout alhier te mogen doen bestraten
en onderhouden."
Dit laatste betreft het bestrate pleintje, met
steenen paaltjes afgezet, dat thans nog voor
het paleis ligt en er duidelijk toe behoort.
Patras heeft blijkbaar zelf slechts korten tijd
zijn nieuw-gebouwde huis kunnen bewonen,
waar er reeds kort na den bouw sprake is van
zijn weduwe. Het kwam dan ook spoedig in an
dere handen.
Van Stockum teekent in zijn ,,'s-Gravenhage
in den loop der tijden" aan, dat het in 1785
toebehoorde aan den heer Mr. Beelaerts, Heer
van Wieldrecht, secretaris van de Rekenkamer
van Holland. Later heeft er Lord Aughrin,
zoon van den Graaf van Athlone eenigen tijd
in gewoond. Tenslotte ging het in eigendom
i VERWACHTING: Krachtige tot matigen, s
Zuidelijke tot Westelijken wind, betrokken
tot zwaarbewolkt, later opklarend, tijdelijk
regen, weinig verandering in temperatuur,
later iets kouder.
1 VERDERE VOORUITZICHTEN: Storm-
£E achtig en buiig.
IllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllI
In 1899 tenslotte kort na de kroning van haar
dochter tot Koningin der Nederlanden, betrok
Hare Majesteit Koningin Emma het kleine
paleis aan het Voorhout.
Inderdaad: het kleine paleis.
Vergeleken by de groote gebouwen van het
Noordeinde en van Het Loo in dit laatste
alleen bevinden zich 400 kamers en zalen
is het inderdaad een klein huis. Het is echter
zeer mooi ingericht en getuigt van een mees
terschap bij den bouwheer. Achter de vestibule,
die men aanstonds door de ietwat kleine deur
binnentreedt, ligt het hooge trappenhuis, dat
tot vrijwel alle zalen toegang geeft. Fraaie
Louis XV-ornamenten sieren hier en daar nog
de omlijsting der deuren en de plafonds.
Achter het huis bevindt zich een kleine
doch zeer goed onderhouden en zeer fraai aan
gelegde tuin.
N.B. Den ambtenaren van het Gemeente
archief te Den H&ag betuigen wij onzen op-
reenten dank voor de moeite, die zij zich ge
troost hebben om de schaarsehe gegevens over
de geschiedenis van het kleine paleis voor ons
op te zoeken en ons ter beschikking te stellen.
Dr. Odzinga van den Rijksmonumentendienst
danken wij voor het afstaan van beide hierbij
gereproduceerde afbeeldingen van het paleis.
BERLIJN, 6 Nov. (D.N.B.) In verband met
de uitvoering van het vier-jarenplan is beslo
ten tot uitgifte van 4% pet. aflosbare schat
kistbiljetten tot een bedrag van 500 millioen
R.M., tegen den koers van 98%. De gemiddel
de looptijd dezer schatkistbiljetten bedraagt 9
jaar. De inteekening staat open van 20 Novem
ber tot 5 December.
Daladier zeide zich verplicht te hebben ge
zien een aantal reservisten te straffen, die
betrapt waren op het zingen van de „Inter
nationale". Dit gebrek aan discipline was het
gevolg van de propaganda van sommige com
munistische bladen, die derhalve in de kazer
nes verboden waren. „Ik acht", zoo verklaarde
Daladier, „de rubriek, waarin de „Humanité"
(het orgaan der communisten) brieven publi
ceert van soldaten, waarin dezen hun officie
ren beleedigen, zeer gevaariyk. De gevolgen
hiervan voor het moreel der troepen kunnen
betreurenswaardig zijn. Ik heb gezien dat de
„Populaire" (het orgaan van Blum) sedert
eenigen tijd het voorbeeld van de „Humanité"
heeft gevolgd".
In het program van de reorganisatie van' de
Fransche luchtmacht zijn ook een aantal maat
regelen opgenomen tot oprichting van eenhe
den ,,lucht_infanterie". Deze eenheden zullen
tot taak hebben om in geval van oorlog met
behulp van parachutes achter de linies van den
vijand te opereeren.
Groepen van deze luchtinfanterie zullen ge-
stationneeerd worden te Reims en te Algiers. De
inwendige organisatie bestaat uit compagnieën
fuseliers en escadrilles transportvliegtuigen.
Verder zullen de ministeries van leger, ma
rine en luchtvaart samenwerken om de lucht
macht zoo spoedig mogelijk te voorzien van
de hulpdiensten, welke zij noodig heeft.
WEENEN, 6 Nov. (D.N.B.) Vice-kanselier
Hülgerth heeft in zijn qualiteit van leider der
Frontmilitie zijn eerste order uitgevaardigd,
waarin alle leden der vroegere vrüwillige weer
corpsen, die nog niet tot de Frontmilitie zijn
toegetreden, worden opgeroepen, zich onver
wijld hierbij aan te sluiten.
De afgetreden vice-kanselier Baar Barenfels
moet zich ook in de toekomst als commandant
der Frontmilitie-reserve ter beschikking stel
len. Starhemberg wordt in deze order niet ge
noemd.
Burgemeester Schmitz is tot commandant
van de Weensche „bedryfs-militie" benoemd.
In alle Weensche openbare bedrijven moeten
met den grootsten spoed afdeelingen van deze
militie worden georganiseerd, die speciaal tot
taak krijgen de bedryven onder alle omstan
digheden te beschermen.
Vroolijkheid moet men niet ver
warren, noch vereenzelvigen met
uitbundigheid of uitgelatenheid. Er
zijn veel vroolijke menschen, die
maar zeer zelden tot uitgelatenheid
overslaan, en uitgelatenen, wien het
vrijwel steeds aan de eigenlijke vroo
lijkheid ontbreekt. Deze laatsten
vormen het genre dergenen, die licht
van het eene uiterste tot het andere
vervallen en van wie de Duitscher
zegt, dat zij het eene oogenblik
„himmelhoch" juichen en het vol
gende „zum Tode betrübt" zijn.
Hun vroolijkheid is vooral luidruch
tigheid welke dikwijls een onder
grond van melancholie bedekt, spoe
dig verveelt en altijd vermoeit.
Ware vroolijkheid daarentegen
verkwikt en doet weldadig aan, om
dat zij de vrucht is van een gezonden
geest en een blij gemoed.
SJANGHAI, 6 Nov. (Reuter.) Naar uit Nan
king wordt vernomen, zijn de besprekingen tus
schen den Japanschen ambassadeur Kawagoe
en den minister van Buitenlandsche Zaken,
Tsjangtsjoen sine die verdaagd.
Terwyl verder het gerucht de ronde doet, dat
Kawagoe teruggeroepen zal worden, wordt ver
nomen, dat Hsoe Sji Ting, de Chineesche am
bassadeur te Tokio, verzocht heeft naar Nan
king te mogen vertrekken om rapport uit te
brengen over den toestand.
Naar „Le Matin" bericht gaat het gerucht,
dat aartshertog Otto van Oostenryk in het
huwelijk zal treden met prinses Maria van
Savoie, de jongste dochter van den koning van
Italië.
Den Haag, 30 October.
Wie het Voorhout het veelbezongene
en veel geprezene lustoord der oude
Hagenaars in hun jonge jaren wie
het Voorhout kent, kent ook het kleine paleis
van Wijlen Hare Majesteit Koningin Emma, dien
breeden, forschen, ih zijn verhoudingen zoo
mooi uitgebalanceerden gevel, waarvan de gul
den balconbalustrade overal precies tusschen de
boomen zichtbaar is.
Dit paleis hoort tot de oudere, niet tot de
oudste gebouwen van de residentie.
Slaat men oude boeken erop na Kroon's
„Beschrijving van Den Haag" bijvoorbeeld uit
1852 dan vindt men meestal aangegeven, dat
het omstreeks 1750 werd gebouwd als „Huysin
ge" voor den bewindhebber der Oost-Indische
Compagnie Anthony Patras, destijds burgemees
ter van Sloten en gedeputeerde van Friesland
ter Staten-Generaal.
Een nauwkeurig onderzoek heeft echter
Dr. Odzinga van den Ryksmonumenten-
dienst geleerd, dat het huis eerst later, tus
schen 1760 en 1764 moet zijn gebouwd door
Pieter de Swart, destijds hofarchitect van
Prins Willem IV. In een uitvoerige studie
over dezen Bredaschen architect, die ook
het paleis voor den vorst van Nassau-Weil-
burg, Chans de Koninklijke Schouwburg te
Den Haag en de Delftsche Poort te Rot
terdam en het gouverneursgebouw in Den
Bosch bouwde, beschrijft Dr. Odzinga
in de laatste aflevering van het Oudheid
kundig Jaarboek uitvoerig de totstand
koming van het paleis.
over op den heer Hope, bankier te Amsterdam.
Daarnaar hield het langen tijd, tot het midden
der vorige eeuW toe zijn naam: Huis ten Hope.
Toen in 1811 keizer Napoleon in Den
Haag vertoefde, nam hij in dit huis
zijn intrek.
Sedertdien woonde er Baron Verstolk van
Soelen, van wien Kroon zegt, dat hij was „mi
nister van buitenlandsche zaken en bezitter
van een buitengewoon rijke collectie voort
brengselen der Hollandsche en Vlaamsche
schilderschool, van teekeningen, etsen enz. on
zer grootste meesters, welke uitmuntende ver
zameling tegen de bedoeling des voormaligen
bezitters na zijn dood in het openbaar werd
verkocht." Baron Verstolk van Soelen stierf in
1846.
Korten tijd daarna werd het huis ten
Hope werkelijk een paleis. Prins Hendrik
trok erin en woonde er tot hij in 1879 stierf
op het slot Wolferdange in Luxemburg,
waar hij als gouverneur van het Groot-
Hertogdom verblijf hield. Zijn tweede echt-
genoote, Prinses Maria Elisabeth Louise
Frederika van Pruisen, met wie hij pas
enkele maanden geleden te Berlijn was ge
huwd, bewoonde nog enkele jaren het pa
leis van den prins, waar zooals Johanna
Naber in haar boek over de Vorstinnen van
het Huis van Oranje-Nassau schryft
iedereen spoedig haar gracieuze en gedis-
tingueerde verschijning leerde kennen. In
1884 ging zij naar haar vaderland terug,
waar zij met Albert Hertog van Saksen Al
tenburg opnieuw in het huwelijk trad.
LONDEN, 6 Nov. De diplomatieke medewer
ker van Reuter verneemt dat er Woensdag aan
de ambassadeurs van Frankrijk, België, Italië
en Duitschland te Londen een nieuwe Britsche
mededeeling is ter hand gesteld inzake Lo
carno.
De vroeger van de regeeringen dezer landen
ontvangen antwoorden zijn er in bijeenge
bracht en er worden nieuwe voorstellen in ge
daan om de door deze antwoorden gerezen
moeiiykheden te boven te komen en de pun
ten van verschil met elkaar in overeenstem- J.,
tiffijgg te brengen.
Stand op Zaterdag 1 nar van.: 739.3
yorige stand: 749.3,
Een ontwerp voor de feestelijke illuminatie van het paleis in 1766, kort na den
bouw. De architect, Pieter Swart, signeert het mede (foto Rijksmonumentendienst)
LONDEN, 6 Nov. De minister van De
fensie, Daladier, is vastbesloten, een ein
de te maken aan de communistische en
socialistische propaganda in het leger, al
dus meldt de „Daily Telegraph" uit Parijs.
De minister heeft voor de legercommissie
uit de Kamer, in antwoord op de klacht van
een communistischen afgevaardigde dat wel
„fascistische" doch geen communistische bla
den in de kazernes werden toegelaten, ver.
klaard dat hij besloten had alle communisti
sche cellen in het leger, die soms „comité's
voor de verdediging der republiek" genoemd
werden, te ontbinden.
De Nationalisten voor de poorten van Madrid.
Kanongebulder wordt in de hoofdstad gehoord.
Daladier zal strenge maatregelen nemen tegen
de communistische actie in het Fransche leger.
Voorioopig verslag der begrooting van Onder,
wfjs, Kunsten en Wetenschappen.
Rij een trambotsing in het Westland is groote
materieele schade aangericht; persoonlijke on
gelukken deden zich niet voor.
Officier van Justitie te Zutphen heeft boete
geëischt tegen N. S. B.-kringleider wegens ten
toonstellen van de fceTuchte „paardenstal""
brochure.
New Yorksche Beurs: Opening vast, slot lager.
O
