Berlijn breekt het Verdrag van
Versailles verder af
DE TEKST VAN
DE NOTA
Kard. Pacelli terug
in Rome
Spaansche hoofdstad wederom
hevig gebombardeerd
Bepalingen, welke betrekking hebben
op de internationalisatie der
rivieren, opgezegd
Doel is zuiver
politiek
Het nieuws van heden
VIJFTIG DOODEN, VELE
GEWONDEN
VLIEGTUIGBASIS DER
VS. OP MIDWAY
DE ZEELIEDENSTAKING
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZONDAG 15 NOVEMBER 1936 - OCHTENDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 TELEFOON 13666
ABONNEMENTEN:
yoor Haarlem en Agentschappen per
jweek 25 cent; per kwartaal f3.25; per
ipost per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
TWEE EN ZESTIGSTE JAARCANC No. 20258
Duitschland heeft zich van een der
laatste bepalingen van het
Verdrag door eenzijdig
optreden bevrijd
Ontstemming te Londen
Vlootschouw in de Golf
van Napels
Ter eere van Rijksbestuurder
Horthy
Het Weer IIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII^
Toen de „Conté di Savoia" de
haven van Napels naderde,
heesch het schip de
Pauselijke vlag
Grootsche ontvangst
Kleine Entente tegen
revisionisme
Begin December groote betooging
te Boekarest
Artillerie-duel aan alle fronten
voor Madrid duurt voort
Toestand aan Aragon-
front ongewijzigd
I
Japan zou zijn veiligheid hierdoor
bedreigd achten
Treinbotsing in België
Twaalf lichtgewonden, materieele
schade aanzienlijk
Nog meer arrestaties
in Rusland
Te Leningrad zijn elf Duitschers
gevangen genomen
Korte berichten
Een bril van KEIP!
San Francisco lijdt dagelijks een
schade van 7 millioen dollar
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
Bagatellen
Drama in een kazerne
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct, tngez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 55 cenf
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de Idelne annonces „Omroepers" zfe de rubriek.
BERLIJN, 14 November (Reuter).
Duitschland heeft aan de betrokken
regeeringen mededeeling gedaan van
zijn besluit, de bepaling van het
Verdrag van Versailles betreffende
de internationalisatie der rivieren, op
te zeggen. Door deze eenzijdige daad
heeft Duitschland zich thans bevrijd
van een der laatste verplichtingen
van het Verdrag van Versailles.
Blijkens een nader Havas-bericht, is het be
sluit der Duitsche regeering hedenmiddag om
1 uur medegedeeld te Londen, Parijs, Rome,
Brussel, Praag, Warschau, Kopenhagen, Stock
holm, Kowno, Boekarest, Belgrado, Den Haag
en Boedapest. Volgens dit bericht heeft de op
zegging niet slechts betrekking op de inter
nationalisatie der rivieren, doch ook op de vrij
heid van scheepvaart, die volgens nst. 1 van
de desbetreffende afdeeling op de Duitsche
binnenwateren even vrij moest zijn voor de ge
allieerden als voor de Duitschers. Duitschland
erkent de commissies, die waren ingesteld in
het Verdrag van Versailles, niet langer.
In officieuze Duitsche kringen,; aldus
Havas, wordt er op gewezen, dat het doel
van de opzegging zuiver politiek is. Het
gaat slechts om het herstel van de Duitsche
souvereiniteit over de Duitsche wateren. Het
is, zoo zeide men, niet de bedoeling, de
scheepvaart op Elbe of Rijn te treffen. De
aan Tsjecho- Slowakije toegestane vrijha
vens te Hamburg en Stettin blijven bestaan.
In het Verdrag van Versailles staan de vol
gende bepalingen, welke betrekking hebben op
de internationalisatie der rivieren:
„Internationaal worden verklaard- de Elbe,
van de monding van de Moldau af en de Mol-
dau van Praag af; de Oder, van de monding
der Oppa af; de Memel, van Grodno af; en
de Donau, van Ulm af".
Op deze waterwegen worden de onderdanen,
het eigendom en de vlaggen van alle landen
op voet van volkomen gelijkheid behandeld en
wel met dien verstande, dat geen onderscheid
ten ongunste van eenig land mag worden ge
maakt in vergelijking met een oeverstaat of
een meestbegunstigde natie.
Duitsche schepen mogen regelmatige scheep
vaartverbindingen voor reizigers en goederen
tusschen de havens van geallieerde staten
slechts met speciale machtiging onderhouden.
Verder werden in het Verdrag bepalingen op
genomen met betrekking tot Rijn en Moezel.
In beginsel werden de voorschriften van de
Rijnvaart-acte van Mannheim (1868) gehand
haafd, aldus lezen wij in de „Telegraaf". De
Rijnvaart-commissie werd echter anders samen
gesteld, voornamelijk met het oog op het feit,
dat Frankrijk weer oeverstaat was geworden.
Er kwamen 5 Franschen en 4 Duitschers in,
benevens 2 vertegenwoordigers elk van Neder
land, Zwitserland, Engeland, Italië en België.
Bovendien werd een algeheele herziening der
Rijnvaart-acte aangekondigd. Tot deze bepa
ling is ook Nederland toegetreden.
Begin van dit jaar is, na vele jaren moei
zame onderhandelingen, in een vergadering
der Centrale Rijnvaartcommissie te Straats
burg, een voorloopige regeling tot stand ge
komen, welke beoogt de acte van Mannheim in
overeenstemming te brengen met de huidige
eischen van de Rijnvaart. Deze voorloopige
regeling werd door zes landen geparafeerd, niet
echter door Nederland, dat zich bleef verzetten
tegen een nieuw Rijnvaart-statuut, waarbij de
„surtaxes d'entrepöt" gehandhaafd zouden blij
ven. V
Ten aanzien van het bericht, dat de Duitsche
Rijkskanselier besloten heeft de bepalingen van
het Verdrag van Versailles inzake de inter
nationalisatie van de rivieren op te zeggen,
verneemt Havas van welingelichte zijde, dat de
Fransche regeering hiervan niet van te voren
op de hoogte werd gesteld.
In Britsche kringen is de eenzijdige opzeg
ging door Duitschland met groote reserve ont
vangen. Men legt er den nadruk op, dat wan
neer Duitschland van meening was, dat deze
clausule van het Verdrag van Versailles niet
in overeenstemming was met zijn souvereini
teit het de herziening daarvan had moeten na
streven door onderhandelingen, gelijk de Turk-
sche regeering dit heeft gedaan ten aanzien
van de Dardanellen. Men is van meening, dat
deze abrupte opzegging niet gerechtvaardigd
ia.
In het officieele schrijven, dat door
de Duitsche regeering aan de betrokken
regeeringen gezonden is betreffende de
clausule van het Verdrag van Versailles
over de internationalisatie van rivieren
wordt allereerst gezegd, dat het niet
gelukt is door onderhandelingen een
toestand in het leven te roepen, die in
overeenstemming zou zijn met het
Duitsche standpunt.
„Bovendien, aldus gaat dit document verder,
is de aan den Rijn, naast Duitschland, belang
rijkste oeverstaat, het koninkrijk der Neder
landen, niet toegetreden tot de in Mei j.l. tot
standgebrachte overeenkomsten. Juist echter
aan deze rivier zijn duidelijke toestanden nood
zakelijk". Voor Elbe, Oder en Donau. aldus het
schrijven verder, bestaan nog regelingen, die
in strijd zijn met de Duitscne souvereiniteit,
terwijl ook ten aanzien van het Keizer-Wilhelm-
kanaal de beperkende bepalingen moesten wor
den gehandhaafd. De Duitsche regeering kan
dit niet langer dulden.
Zij ziet zich derhalve gedwongen tot de ver
klaring, dat zij de in het Verdrag van Versail
les vervatte bepalingen omtrent de zich op
Duitsch gebied bevindende waterwegen en de
op deze bepalingen berustende internationale
stroom-documenten niet meer voor zich als
bindend erkent. Zij heeft - dienovereenkomstig
besloten de voor den Rijn op 4 Mei aangegane
voorloopige overeenkomst (modus vivendi) vol
gens artikel 3 paragraaph 2 met '«middellijk
van kracht worden op te zeggen en af te zien
van de onderteekening der voor de Elbe ont
worpen overeenkomst van gelijk karakter. Het
schrijven gaat dan verder:
„Tegelijkertijd deelt de Duitsche re
geering mede, dat de volgende re
geling door haar getroffen is:
De scheepvaart op de op Duitsch
gebied liggende waterwegen staat
open voor alle met het Duitsche rijk
in vrede levende staten. Er wordt
geen onderscheid gemaakt tusschen
Duitsche en Buitenlandsche schepen.
Dat geldt ook voor de kwestie van
de scheepvaartgelden. Daarbij ver
onderstelt de Duitsche regeering, dat
op de waterwegen van de andere
betrokken staten wederkeerigheid
verleend wordt.
Bovendien zal de Duitsche regee
ring den Duitschen autoriteiten over
de waterwegen instructie geven met
de bevoegde autoriteiten van de an
dere aan de waterwegen liggende
staten gemeenschappelijke problemen
te bespreken en daarmede eventueel
overeenkomsten af te sluiten."
ROME, 14 Nov. Ter eere van den Hongaar-
schen Rijksbestuurder, admiraal Horthy, zal op
26 November in de Golf van Napels een groote
vlootparade worden gehouden, waaraan 108 een
heden der Italiaansche marine, waaronder 60
onderzeebooten, zullen deelnemen. Een deel der
schepen is reeds in de haven van Napels voor
anker gegaan.
VERWACHTING: Meest matige Weste-
lijke tot Zuidwestelijken wind, afnemende
bewolking, weinig of geen regen, aanvan-
kei ijk iets zachter.
Ëj Verdere vooruitzichten: Aanvankelijk nog
weinig verandering.
STORMWAARSCHUWINGSDIENST 1
Geseind Zaterdagavond te 18.45 uur aan
de posten van Delfzijl tot Hoek van Hol- §jj
land „Weest op uw hoede".
Onze Romeinsche correspondent seint ons d.d.
14 November:
Kardinaal Pacelli is hedenmiddag om
kwart over twaalf te Napels aangekomen,
door de Italiaansche overheid met buiten
gewoon eerbewijs begroet. Bij het naderen
van de haven heesch de Conté di Savoia de
Pauselijke vlag. Aan boord van de Italiaan
sche oorlogsschepen, die in de haven van
Napels lagen stonden de manschappen op
het dek aangetreden in het gelid en speelde
de muziek de Pauselijke hymne.
Naast de vertegenwoordigers van de Italiaan
sche autoriteiten waren ook de Aartsbisschop
van Napels, Kardinaal Ascalesi en Mgr. Tardini
en verscheidene uit Rome overgekomen Vati-
caansche persoonlijkheden aanwezig om den
Kardinaal-staatssecretaris te begroeten.
In plaats van met den middagtrein heeft
Kardinaal Pacelli eerst tegen den avond de
reis naar Rome aanvaard, waar hij hedenavond
om 8.13 is aangekomen.
Mgr. Pizzardo, Mgr. Borgongini Duca en vele
andere hooge prelaten, onder wie wi; ook den
Pauselijken Internuntius te Den Haag Mgr.
Paolo Giobbe opmerkten, verwelkomden den
kerkvorst op het perron.
Er was geen muziek aanwezig, doch de be
groeting droeg een intiem karakter, vooral daar
velen van de aanwezige bisschoppen met den
Kardinaal den priesterlijken bioedergroet wis
selden.
Ook waren alle diplomatieke vertegenwoor
digers bij het Vaticaan op het perron aanwezig
hetgeen aan de begroeting een bijzonder fees
telijk karakter gaf.
In Vaticaansche kringen wordt veel ge
sproken over de resultaten van Kardinaal
Pacelli's bezoek aan de Ver. Staten.
De luisterrijke ontvangst wijst er op, dat
deze reis, als een vacantiereis begonnen,
inderdaad een groote beteekenis heeft ge
had voor de belangen der Kerk in Amerika.
Algemeen wordt het waarschijnlijk geacht
dat binnen korten tijd diplomatieke betrek
kingen tusschen de Ver. Staten en het
Vaticaan zullen worden aangeknoopt.
Tevens heeft Kardinaal Pacehi een diepgaan
de studie kunnen maken van de positie der
Kerk in de Ver. Staten, waar de katholieken
zoo'n belangrijk deel van de bevolking uitmaken.
Hij heeft daarbij zijn bijzondere aandacht ge
wijd aan het heden zoo op den voorgrond tre
dende probleem van de godloosheid en aan de,
in de Ver. Staten op zoo voorbeeldige wijze
gevoerde verdediging der openbare zedelijkheid.
BOEKAREST, 14 Nov. (DNB) Binnen het
kader van de herdenkingsfeesten voor de aan
sluiting van Zevenburgen bij Roemenië zal
hier van 1 tot 3 December een groote betoo
ging gehouden worden door de parlementsleden
van Roemenië, Tsjecho-Slowakije en Joego
slavië voor de Kleine Entente en tegen het
revisionisme. Ongeveer dertig Tsjechische en
evenveel Joego-Slavische vertegenwoordigers
zullen aan deze betooging deelnemen.
De Maharadja van Mi-
sore heeft een wereld
reis achter den rug.
Bij zijn thuiskomst
had men de staats-
olifanten feestelijk be
schilderd!.
MADRID, 14 Nov. (Havas). He
denochtend wierpen bombardements
vliegtuigen van de nationalisten bom
men op verscheidene punten der stad.
Naar verluidt zijn een vijftigtal per
sonen gedood en 200 gewond.
Aan alle fronten voor Madrid
duurt het artillerieduel voort. In den
sector Isera-Villa Verde rukten de
regeeringstroepen verscheidene kilo
meters op. In den sector Caraban-
chel werd een hevige aanval van de
Marokkanen en het vreemdelingen
legioen door de infanterie en de
luchtmacht der regeering afgeslagen.
Radio Scvilla heeft hedenmorgen medege
deeld, dat de toestand aan het front van
Aragon ongewijzigd is. Aan het front var.
Madrid is een aanval van een internationale
colonne afgeslagen, waarbij deze 300 dooden
verloor. De rechtsche strijdkrachten aan het
front van Madrid zijn thans 40.000 man sterk.
De colonne-Tella houdt de voorstad Usera be
zet.
De vijand heeft een tegenaanval ondernomen
aan het Oostelijk front-Sesena, Pinto, Cerro
de los Angeles doch werd afgeslagen.
Hedenmiddag om half twee heeft de natio
nalisten-zender van Sevilla o.m. het volgende
bekend gemaakt:
De geheele aandacht van Spanje is gericht
op het front van de zeventiende divisie, waar
de regeeringstroepen een algemeenen aanval
hebben ontketend, die werd afgeslagen met
zware verliezen. Op de gesneuvelden zijn be
velen gevonden, die afkomstig waren van den
Russischen generaal. Na dezen aanval conso-
lideeren de rechtschen thans hun stellingen
m Barcelona zijn twee Russische schepen
aangekomen met oorlogsmateriaal.
Generaal Llano de Encomienda, de com
mandant van de divisie Barcelona op het
oogenblik, dat de opstand uitbrak, is naar
Madrid vertrokken om de leiding van de
regeeringstroepen aan het Noordelijk front
op zich te nemen.
De Britsche ambassadeur in Spanje, die mo
menteel te Hendaye vertoeft, heeft van de
junta der nationalisten te Burgos bericht ont
vangen, dat het Britsch-Amerikaansch hospi
taal te Madrid in de Calle Velasquez in de
veiligheids-zóne" ligt.
De directie van het ziekenhuis werd verzocht
dc vlag van het roode kruis op het gebouw te
hijschen en de commandant van het leger der
nationalisten werd hiervan in kennis gesteld.
Twaalf matrozen van het Noorsche schip
„Rona", dat heden te Danzig aankwam, deel
den aan de pers mede, dat zij het schip ver
lieten aangezien het 1100 ton munitie naar
Spanje brengt. Zjj deelden verder mede, dat
de „Rona" een nieuwe bemanning aanmon
stert en Donderdag zal vertrekken.
De reeder van de „Rona" verklaart echter,
dat hetgeen de oemanning beweert onjuist is.
De „Rona" is in Danzig in reparatie en de
bemanning is op de gebruikelijke wijze ont
slagen. De reeder weigert nadere bijzonder
heden mede te deeien. zeggende, dat in deze
aangelegenheid niets mede te deelen valt.
In verband met het feit, dat in het blad van
het Spaansche volksfront „Porvenir (Toe
komst)" een artikel was verschenen, dat door
een Israëliet was onderteekend, hebben de
mohammedanen te Tanger een betooging van
anti-semietisch karakter op touw gezet, aan
gezien zij van meening zijn, dat genoemd arti
kel beleedigend is te hunnen opzichte. De po
litie slaagde er gemakkelijk in de orde te her
stellen. Drie agenten van politie werden licht
gewond.
Ten aanzien van het bericht, dat 1500 mijn
werkers te Rio Tinto door de nationalisten zijn
gefusilleerd, dees de Spaansche ambassadeur te
Londen mede, dat «0 pet. van de employé's van
deze mijnbouw-maatschappij geen communisten
waren, doch aangesloten bij de algemeene ar
beiders unie, het vakverbond van de socialis
tische partij.
De zware regenval van den laatsten tijd heeft een groot deel van Vlaanderen
onder water gezet. Koning Leopold bezoekt het geteisterde gebied
TOKIO, 14 Nov. (Havas) In Japansche vloot-
kringen is een zekere nervositeit merkbaar ten
gevolge van het bericht, dat de Amerikaansche
admiraliteit voornemens zou zijn een basis voor
watervliegtuigen te bouwen op Midway-elland.
De autoriteiten van de Japansche marine ver
klaren, dat Japan niet onverschillig kan blijven
ten aanzien hiervan, aangezien deze basis de
veiligheid van Japan zou kunnen bedreigen. Zij
zijn van meening, dat Washington geen verlen
ging zal vragen van de clausules inzake het
niet versterken van de eilanden in den Stillen
Oceaan, in het verdrag van Washington, dat
31 December van dit jaar ten einde loopt.
Nader wordt uit Washington gemeld: De aan
beveling, die de ingenfeurscommissie van het
leger aan het Congres heeft doen toekomen om
een erediet van 500.000 dollar in te willigen
voor verbetering van de lagunes van het Wake
eiland en van een millioen dollar voor- het
BERGEN (Henegouwen), 14 Nov. (Havas) In
den dichten mist zijn op den weg Valenciennes
Jemappes drie electrische treinen tegen elkaar
gebotst. Een twaalftal personen werd licht ge
wond. De materieele schade is aanzienlijk.
eiland Midway beide eilanden liggen in de
niet-versterkte zóne, vallende onder artikel 19
van het verdrag van Washington heeft do
volgende rechtzetting van het staatsdeparte-
ment doen uitgeven; de onder het oog geziene
verbeteringen worden ten uitvoer gelegd, ten
einde de tusschenlanding te vergemakkelijken
van de watervliegtuigen der lijn over den Stil
len Oceaan en hebben geen betrekking op de
defensie.
MOSKOU, 14 Nov. (D. N. B.) Aan de tot dus
ver gemelde arrestaties van Duitschers te Mos
kou moet nog een zevende geval worden toe
gevoegd, dat pas thans bekend is geworden. Te
Leningrad zijn, voor zoover men hier heeft
vernomen, in het geheel 11 Duitschers gearres
teerd.
Er komen hier uit verschillende plaatsen der
Sowjet-Unie berichten binnen over arrestaties
op groote schaal, waarbij Sowjet-Russische on
derdanen uit de meest uiteenloopende kringen
betrokken zijn.
Graaf Ciano heeft Zaterdag een onderhoud
gehad met den Hongaarschen minister-presi
dent Daranyi en minister van buitenlandsche
zaken de Kanya. Vervolgens werd nij door
den regent, admiraal Horthy in particuliere
audiëntie ontvangen.
Een directeur van het Belgisch ministerie
van onderwijs is wegens malversaties tot een
bedrag van ongeveer 100.000 francs te Brussel
gearresteerd.
TWEE IN ééN?
VOOR VERAF EN NABIJ.
NEW-YORK, 14 Nov. (Reuter). Waar
schijnlijk op grond van het feit, dat de
kracht der zeeliedenstaking in het gebied
van New-York schijnt af te nemen, heb
ben de New-Yorksche stakers een speciaal
vliegtuig gecharterd, dat zij uitzonden om
vlugschriften uit te werpen boven het
s.s. „Washington", dat de haven naderde.
In de vlugschriften wordt de bemanning
opgeroepen zich bij de staking aan te sluiten.
Tegelijkertijd heeft een sloep, die in de nabij
heid van de „Washington" ging varen, door
middel van een luidspreker gelijkluidende op
roepen naar het schip gezonden. Het 6Chip
voer op den vastgestelden tijd de haven binnen.
Het ss. „American Farmer", dat gisteren
reeds in zee had moeten steken naar Londen,
ligt hier nog steeds. Gepoogd wordt nog twee
stokers aan te werven ter aanvulling van de
bemanning.
In San Francisco veroorzaakt de staking
naar men zegt een dagelijksche schade van
zeven millioen dollar. De koopvaardij orga
nisatie heeft dan ook een oproep aan het
publiek uitgegeven, waarin een onmiddellijke
regeling bepleit wordt.
Duitschland zegt de bepalingen van het Ver
drag van Versailles inzake de internationali
satie der rivieren op.
Nationalisten hebben Zaterdag Madrid weer
hevig gebombardeerd; 50 dooden, 200 gewon
den,
Amerika versterkt het eiland Midway in den
Stillen Oceaan; Japan acht zijn veiligheid be
dreigd.
Drie treinen op elkaar gebotst in België.
Twaalf personen licht gewond, materieele scha
de is aanzienlijk.
Voortgezette vergadering van den Partijraad der
R.K. Staatspartij.
Beurs van New-York: Stemming vaster.
O
Leg niet op alle slakken en slakjes
zout. Bedenk, dat, wanneer kleinighe
den hebbelijkheid]es of onhebbe-
lijkheidjes u hinderen in anderen,
die anderen ook wel ééns, of méér
dan eens, zullen worden gehinderd
door u. Over hoeveel dingen wordt-
getwist, die zelfs niet waard zijn, dat
men erover praat! Hoe dikwijls stui
ven we op om een beuzeling, en hoe
menigmaal bederft een noodeloos
scherp woord de sfeer om ons heen
voor den geheelen dag, en zelfs nog
voor den volgenden!
Een beetje meer zelfbeheersching,
een beetje meer nuchterheid, een
beetje meer inzicht en toegeeflijk
heid, en zonder veel moeite zal men
zich de narigheden besparen, die
de nietigheid hunner oorzaak ten
spijt de bron kunnen worden van
werkelijke conflicten en wezenlijk
verdriet.
TOULOUSE, 14 Nov. (Havas). In den afge-
loopen nacht heeft een Senegaleesch soldaat
een Fransch soldaat gedood en een ander le
vensgevaarlijk gewond. Na een hevig gevecht
werd de Senegalees door de wacht overmeesterd.
Stand op Zondag 1 uur v.m.: 756.4
Vorige stand: 756.3
