0 De rechtschen in de straten van Madrid De explosie te Saint Chamas De intern, luchtvaarttentoonstelling in het Grand Palais te Parijs Kapelaan Hoogervorst verdronken EEN WIJZIGING IN DEN ALGEMEENEN TOESTAND Primo de Rivera staat terecht h 't koud of. nat, JC&dan van „sSpaaKn&ótad DE BELANGRIJKSTE VAN DE LAATSTE JAREN REEDS 52 DOODEN Het nieuws van heden DE BAROMETER VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS DINSDAG 17 NOVEMDER 1936 - AVONDDLAD ryZetv DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20261 Voortdurende luchtgevechten en bomaanvallen op de hoofdstad De angst der bevolking neemt steeds toe Russisch schip vastgehouden BIJZONDERE HEFFING Het Weer mm De vredesverdragen Alfred Rosenberg over hun revisie al dan niet *5vmi fatman* Op het gebied der militaire lucht vaart worden volkomen nieuwe vindingen getoond De verrassingen van Fokker en Koolhoven Nog meerdere bijzonderheden over de reddingspogingen en de aangerichte verwoesting Kracht der ontploffing zeer hevig DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN Met zijn auto bij het passeeren tegen een vrachtauto gebotst en te water gereden De strijd in Soei Yoean 'VtMl EN GROS. D.BLAZER 5 METZ N.V R'DAM NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.( ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek. AVILA, 17 Nov. (Havas) De verras sende aanval van Yague gisteren op het Noord-Westen van Madrid heeft den toe stand geheel gewijzigd. De opstandelingen verjoegen niet alleen de regeeringstroepen uit hun stellingen, doch zij drongen zelfs in de straten der stad door op een plaats waar de tegenstand het grootst scheen. Langs den loop van de Manzanares drongen de kolonnes onder bevel van Asencio, Bartolomeu en Belgado, gesteund door tanks, artillerie en vliegtuigen, de universiteitswijk binnen en tegen het vallen van den nacht wa ren zij hier meester. Tot voorbij de landbouw school drongen de rechtschen door met de ba jonet en handgranaten en langs het Wester park kwamen zij tot voor het Paseo de Rosales. Eerst boden de regeeringstroepen hardnek- kigen tegenstand en het handgemeen duurde verscheidene uren, doch plotseling trokken de regeeringstroepen terug en verschansten zij zich achter stellingen, welke in de aangrenzen- da straten waren opgeworpen. Van de universiteitswijk uit zouden de strijdkrachten van Franco drievierde deel der hoofdstad kunnen beheerschen. Gisteren en vandaag zijn de troepen 2 K.M. naar het midden der stad opgerukt. De hevigste strijd werd geleverd om den Paseo de Ro sales. De verliezen der regeeringstroepen, aldus radio-Havas, waren daar zeer groot. Het gevecht is dus tot in de stad zelf doorgedrongen. De bevolking is hierover ver schrikt en trekt naar het Noord-Oosten der stad. De nationalisten kunnen thans langs breede straten, soms wel 40 M. breed, op rukken tot aan het plein Quatro Caminos. De opstandelingen blijven de stad vanuit vliegtuigen bombardeeren. Hotel Savoy is door verscheidene bommen getroffen en ook de Fransche ambassade is getroffen. Ten gevolge van het bombardement zijn verscheidene bran den uitgebroken. Het Ministerie van Luchtvaart deelt mede, dat gisterenmiddag 23 jachtvliegtui gen van de regeeringsluchtvloot zeven bom- bardements- en 8 jachtvliegtuigen van de rechtschen boven Madrid hebben aangeval- Ier» Vijf toestellen van de nationalisten, twee „Heinkel", twee „Fiat" en een „Junker" werden omlaag geschoten. Een andere escadrille van de regeering heeft het station van Salamanca gebombardeerd en het gebouw in brand geschoten. Een derde escadrille heeft een bezoek gé bracht aan Cadix en hier 18 bommen gewor pen op het arsenaal en de havenwerken. Vliegtuigen der rechtschen hebben tal van punten der hoofdstad met bommen bestookt en daarbij van brandbommen gebruik gemaakt, wordt uit Madrid geseind. Het aantal dooden en gewonden is zeer aanzienlijk. Het provinciaal ziekenhuis en een opslag plaats van hout staan in brand. Een zeer hevig bombardement heeft het stads deel tusschen het Atocha-plein, de Leonstraat en het Cortesptëin geteisterd. Een huis in de St. Augustinusstraat werd geheel vernield. Een ander huis in diezelfde straat staat in brand. Een gedeelte van den hemel is rood ge kleurd. In de St. Augustinusstraat zijn van alle hui zen de ruiten gebroken, terwijl deuren en ramen geblakerd zijn. Telkens heviger ontploffingen doen zich voor. De vliegtuigen verrichtten lan gen tijd hun werk. Mitrailleurs en luchtafweer geschut zijn onophoudelijk in actie. In de bu reaux van Havas dringt steeds meer de warmte dooi, afkomstig van brandende gebouwen. Het volkscommissariaat voor buitenlandschen handel der Sovjet Unie deelt mede, dat tot nu toe nog geen directe verbinding tot stand is gebracht met den kapitein van het Sovjet- Russische schip „Sojuswodnikow. De Spaansche nationalisten, welke het schip in beslag heb ben genomen, staan niet toe, dat telegrafisch bijzonderheden omtrent het aanhouden en het opbrengen naar Ceuta worden gemeld. De Duitsche vertegenwoordiging van de So- jusnefte-export heeft in de afgeloopen drie da gen eenige malen naar Ceuta getelegrafeerd aan den kapitein van de Sojuswodnikow: „Breng tankschip overeenkomstig vorige opdrachten naar Belgische haven Ertvelde". De kapitein heeft evenwel niet geantwoord Men wijst er op, dat de lading-documenten aan den Duitschen kooper, „Benzol-Verband", zijn gezonden, zoodat de lading, welke de Spaan sche rechtschen in beslag hebben genomen, eigendom van deze Duitsche maatschappij is. De Britsche regeering heeft besloten een bij- Zonder invoerrecht van 100 procent ad valorem to leggen op alle artikelen, welke betrekking hebben op de kroning, zooals vlaggen, portret ten van den koning, souvenirs, enz. ALICANTE, 17 Nov. (Havas). Voor de volksrechtbank is het proces begonnen te gen den leider van de Spaansche phalanx, Jose Antonio Primo de Rivera, zijn broer Miguel en diens echtgenoote Margarita. De drie beklaagden worden beschuldigd van deelnemen aan den opstand en muiterij. In zijn kwaliteit van advocaat verklaarde Jose Antonio zichzelf en zijn beide medebeklaagden te zullen verdedigen. Hü erkende, dat hij de Spaansche phalanx heeft gesticht, welke later samensmolt met de jongeren, van de nationaal-socialistische be weging, doch hij ontkende imperialistische doeleinden na te streven. Wel verklaarde hij, dat hij het constitutioneel bewind wilde ver vangen door een corporatief bewind. Ten aanzien van zijn reis naar Duitschland zeide hij, dat hij in zijn onderhoud met Hitier geen politiek heeft behandeld, ook heeft hij met de leiders van het nationaal-socialisme niet ge sproken over een verbond. Hij verzekerde nooit tegen den staat te hebben samengezworen en hij was niet op de hoogte met de plannen der nationalisten. Vervolgens werd hem gevraagd, waarom hij de rechtsche generaals veroordeelde, terwijl hij toch in voortdurend contact stond met Marti nez Anido en SanjUrjo. Hij antwoordde hierop, dat dit medewerkers zijn geweest van zijn vader. Zijn broer Miguel ontkende te hebben deel genomen aan den opstand en diens echtge noote zeide niets te weten omtrent een even- tueele politieke actie van haar man. n VERWACHTING: Meest matige wind uit Zuidelijke richtingen, betrokken tot zwaar bewolkt met kans op regen, aanvankelijk zachter in het Noorden. Hoogste barometerstand768.4 te Rochefort Laagste barometerstand: 753.6 to Wisby. Stormwaarschuwingsdienst: Geseind van |e De Bilt, 17 November te 10.50 uur aan de posten van Delfzijl tot IJmuiden: „Atten- tiesein neer". H Zon op v.m. 7.26 onder n.m. 4.03 uur j§ Licht op n.m. 4.33. Maan op 11.33 onder n.m. 6.20. Eerste kwartier 22 Nov. FR. VARKENMARKT 6-10 - TEL. 1-4-1-6-4 In de Völkischer Beobachter publiceert Alfred Rosenberg een artikel over „onderdrukte vol keren en revisies". Hu bestrijdt de opvatting, dat DuitschlancM in alle richtingen voor zich en voor de andere voormalige centrale mogend heden op het standpunt van onvoorwaardelijke en alzijdige revisie zou staan. Wij wenschen niet, aldus Rosenberg, dat volkeren overeen komstig het schema van 1919 principieel in revisionnistische en anti-revisionnistische in te deelen. 1918 bracht echter schreeuwende on rechtvaardigheden, die het leven van oude cul tuurvolkeren bedreigen. Hier moet r.aar een rechtvaardig heronderzoek gestreefd worden. Verder waren er tal van bepalingen, waarvan de onhoudbaarheid velen opstellers van de vredes verdragen in het kamp van de Entente later zeer duidelijk moest worden. Hier was het zaak geduld te oefenen, ook vanwege de langzaam verdwijnende oorlogspsychose. Verder bracht 1918 regelingen mee, waarvan het menschelijk begrijpelijk, maar politiek onzinnig zou zijn revisie te eischen. Van een nationaal-socialistische revisiepolitiek valt slechts te spreken met betrekking tot con crete eischen, niet „an sich", in alle richtingen en op alle gebieden. De kwestie van politieke, oeconomische of militaire revisies moet in ieder geval afzonderlijk behandeld worden, in den zin van het herstel van de Duitsche gelijkgerech tigdheid en eer, maar in het streven de levens rechten van andere volkeren evenzeer te eerbie digen, als wij het voor ons zelf eischen. Een overzicht van de Internationale Luchtvaarttentoonstelling te Parijs, waar het nieuwe groote Fransche verkeersvliegtuig, de Centaure II, (op den voorgrond) aller belang stelling heejt Een naar Madrid opmarcheerende nationalistische colonne houdt in een der voorsteden een oogenblik rust Aan de beroemde en nog steeds niet overtroffen Champs-EIysées is in het Grand Palais, een der weinige, doch roemrijke overblijfselen van een vroegere wereldtentoonstelling, de 15e internationale luchtvaarttentoonstelling ondergebracht. Vrijdag werd deze tentoonstelling, zooals reeds eerder werd vermeld, geopend en sinds dien trekt zij een buitengewone belangstelling. Dat een tentoonstelling op luchtvaartgebied, door den president der Fransche Republiek, Lebrun, persoonlijk geopend, niettegenstaande haar enorme uitgebreidheid en mogelijkheden en tevens de moeilijkheden, verbonden aan transport en opstelling van zoovele en groote toestellen, toch slechts veertien dagen zal ge opend zijn, moge reeds als een direct bewijs gelden voor haar belangrijkheid. De internationale tentoonstelling te Parijs, waaraan zooveel kosten zijn besteed, is steeds een gebeurtenis niet alleen voor het belang stellend publiek, maar vooral voor een belan gen hebbend binnen- en buitenland, waartoe ook de regeeringen behooren. En dit jaar is zij dat zeker. Deze expositie is de belangrijkste van de laatste acht jaren. Brachten haar voorgang sters voornamelijk een verbetering van het vliegtuigtype, den overgang van twee- naar een dekker, van hout naar dur-aluminium, thans wordt de tentoonstelling gekenmerkt door het lanceeren van geheel nieuwe ideeën en Neder land heeft daarin een groot en belangrijk aan deel. SAINT CHAMAS, 17 Nov. (Htavas) De kruitfabriek, waarin de ontploffing heeft plaats gevonden, strekt zich over een afstand van twee tot drie kilometer uit tusschen de gemeenten Saint Chamas en Miramas. Zij bestaat uit een groot aantal gebouwen van één verdieping en het directiegebouw, dat aan den ingang is gelegen. Deze staan alle af zonderlijk en zelfs door aardhoopen van het oude Chamas gescheiden. Omstreeks half vijf brak brand uit in ge bouw 104, dat op meer dan twee kilometer afstand van den hoofdingang is gelegen. De brand ontstond in de mengtoestellen voor de bereiding van toliet, een ontplof bare en zeer licht ontvlambare stof. Spoedig hing een dichtg, zwarte rookwolk boven het gebouw. De zeer strenge voorschriften bij brand wer den onmiddellijk toegepast en slechts enkele seconden na het uitbreken van den brand loeide de sirene. Het geheèle personeel, in totaal meer dan 200 personen, begaf zich naar het gebouw om het vuur te bestrijden met de beschikbare middelen. Dwars over 't fabrieksterrein stroomt door een groot aantal kanalen water. Reeds hadclen de brandweerlieden de spuit in gereedheid gebracht en maakten zij zich gereed het gebouw nat te spuiten, toen om negen minuten over half vijf een geweldige ontploffing plaats had. De kracht van de ontploffing was zóó he vig, dat zij in het dorp en in alle naburige gemeenten gehoord werd en groote onge rustheid onder de bevolking veroorzaakte. Uit Saint Chamas verscheen het eerst hulp. Uit de onbeschrijfelijke verwarring van electri- sche draden, gesmolten metalen balken en puin trachtte men de werklieden te bevrijden, die niet meer hadden kunnen vluchten, terwijl anderen die slechts licht gewond waren, naar het dorp vluchtten, waar meer dan 0.9 van het uit ongeveer 5 a 600 sÉheiders bestaande per soneel der fabriek woont. Vrouwen en kinderen verdrongen zich voor het gesloten hek der fabriek. Bij het schijnsel van zaklantaarns vond het eerste reddingswerk plaats. Later werden zoeklichten uit Existres en Berre aangevoerd, die een noodverlichting vormden bij den ingang van het fabrieksterrein en op de plaats van de ramp. De gewonden werden overgebracht naar de ziekenhuizen van Salon, Nix en Marseille. De overblijfselen van 17 slachtoffers, w.o. dat van den directeur der fabriek, Larroque, werden naar een der andere gebouwen op het terrein vervoerd. Twaalf anderen werden naar het gesticht te Saint Caras overgebracht. Reeds eerder hadden zich dergelijke ongeval len in deze fabriek voorgedaan. Hedenochtend werd uit de gegevens van de verschillende ziekenhuizen, waarheen de slachtoffers van de ontploffing in de buskruitfabriek werden vervoerd, de vol gende verlieslijst opgesteld: Dooden: Op het terrein van de fabriek de direc teur en 16 anderen. In het ziekenhuis van Saint Chamas 12. In het ziekenhuis van Aix en Provence 4. In het ziekenhuis van Salon 3. In totaal zijn er dus op het oogenblik 36 dooden. Het aantal gewonden is niet nauwkeurig op te geven, daar velen naar hun woningen zijn gegaan en daar zijn verbonden. In ae verschil lende ziekenhuizen zijn 32 gewonden opgeno men, waarvan 3 zwaar gekwetsten. Naar de laatste berichten van Reuter is intusschen het aantal dooden gestegen tot 52. De „clou" van deze expositie wordt gevormd door een drietal vliegtuigen, waarvan er niet minder dan twee een Nederlandsche vinding zijn. En heel typeerend voor dezen „clou" is wel, dat de hoogtepunten, de ver rassingen der expositie liggen op militair gebied. De eerste verrassing is de Potez-machine 'n Fransche vinding. Hier is een werkelijk door dachte constructie, een practische mogelijkheid. Dit toestel kan dienen, naar verkiezing, als drie-persoons-verkenner, als drie-persoons jager en als twee-persoonslichte bommenwer per. Fokker vormt de tweede, niet alleen voor het publiek, eigenlijk de grootste verrassing. Het toestel, dat door zijn opvallend hèl roode en gele kleuren heel sterk de aandacht trekt, werd reeds in den breede besproken. Fokker beroept er zich op, dat geen zoo zwaar bewapend vliegtuig met tevens zoo langen actie radius nog werd gebracht met zoo origineele en afdoende oplossing voor het probleem: „aangrijpen en tevens vervolgen". De praktijk zal moeten uitwijzen, of de bewapening van de Fokker-„maaier" G. 1 niet toch te zwaar is. Intusschen schijnt de trefkans van dit toestel grooter en zeker niet minder dan bijvoorbeeld het juist genoemde Fransche Potez-vliegtuig. De nummering G. 1 moge echter wijzen op de gedachte van verdere ontwikkeling van deze vinding. Van officieele zijden gaat de belang stelling sterk uit naar de oplossing, welke Fok ker hier heeft aangegeven. De derde verrassing bezorgde Koolhoven met een jachtvliegtuig, dat principieel af wijkt van alle bestaande types. Het toestel is slechts „uiterlijk" op deze ex positie te bewonderen, de mogelijkheden worden daarom echter des te meer besproken en be oordeeld. Het algemeene bezwaar, dat tegen bom menwerpers, welker snelheid de 500 K.M. benadert, geen jachtvliegtuig meer zou zijn opgewassen, geldt natuurlijk in het alge meen voor de geheele jagerklasse. Juist dit echter is de reden, dat men den nieuwen Koolhoven-jager van zoo groote principieele beteekenis acht. Als inderdaad deze machine in de lucht de berekende snelheid van ca. 540 K.M. per uur haalt men verzekerde ons dat de resultaten van de proefnemingen in den windtunnel zoo danig Waren, dat daaraan niet getwijfeld kan worden dan heeft zij een voorsprong van groote militaire beteekenis op alle bestaande jagertypen. De constructie van het toestel, met zijn in het midden van den romp, achter de bestuur dersplaats, ingebouwden motor, berust op een geheel nieuw, nog niet toegepast principe, waardoor de overbrenging naar de schroeven geschiedt door middel van een lange krukas. Met behulp van tandraderen worden twee schroeven, waarvan de voorste gemonteerd is op een as, die door de holle as van de achterste loopt, in aan elkaar tegengestelde richting in beweging gebracht. Het traagheidsmoment der machine is daar door vrijwel tot nul gereduceerd en mede ten gevolge van de zeer korte vleugels krijgt het een wendingssnelheid die, naar men verwacht, grooter is dan van elk ander bestaand jacht vliegtuig. Natuurlijk vragen ook hier de deskundigen zich af, of de lange krukas en de tandwiel overbrenging op den duur geen moeilijkheden zouden kunnen opleveren, doch alle buitenlan ders waren eenstemmig van meening, dat op het gebied der jachtvliegtuigen Koolhoven de eenige was, die iets principieel nieuws op den salon heeft gebracht qn waarschijnlijk ook de eenige, die er in geslaagd is voor het uit militair oogpunt zoo urgente probleem der luchtafweer een oplossing te vinden. Met gespannen verwachting kijkt men in in ternationale luchtvaartkringen thans uit naar het oogenblik, dat na afloop van de expositie zoowel Fokker's G. 1 als Koolhoven's jager voor hun proefvluchten de eerste maal werkelijk de lucht in gaan. De rechtschen beheerschen verscheidene stra ten der Spaansche hoofdstad; Luchtgevechten en bombardementen worden talrijker en heviger. De explosie te Saint Chamas eischte reeds 52 slachtoffers. Primo de Rivera staat terecht voor de volks rechtbank te Alicante. De „clou" van de Intern, luchtvaarttentoonstel ling te Parijs wordt gevormd door toestellen van Fokker en Koolhoven. Donderdag vliegt Prins Bemhard van Soester- berg naar Waalhaven en Schiphol. Door onweer en orkaan 121 woningen in de omgeving van Djember (N.-I.) omgewaaid. Kapelaan Hoogervorst uit Haarlem met zijn auto te water gereden en verdronken. Weer een bouw-opdracht van de Koninklijke Shell. Dieseltractie wordt uitgebreid. Indische begrooting voor 1937. Steunuitkeering aan den tuinbouw. Lederfabriek te Rijen in de asch gelegd. Garage uitgebrand te Goes. O Hedenmorgen om kwart over negen reed langs 't Aarkanaal te Ter Aar 'n personenauto, bestuurd door den weleerw. heer Hoogervorst, kapelaan van de parochiekerk van de H. Li- dwina te Haarlem. Voor dezqn auto reed een vrachtwagen, bestuurd door den vrachtrijder F. Lek uit Ter Aar. Toen de particuliere auto den vrachtwagen wilde passeeren, raakte eerst genoemde wagen met het rechterachterwiel het linkervoorwiel van den vrachtauto met het ge volg, dat beide voertuigen door deze botsing in het Aarkanaal reden. De bestuurder van den vrachtwagen kon zich nog tijdig in veiligheid stellen. De po litie en de burgemeester van Ter Aar waren spoedig ter plaatse en onmiddellijk stelde men pogingen in het werk, den bestuurder van den personen-auto uit zijn benarde positie te bevrijden. Toen men daarin ge slaagd was, bleken de levensgeesten reeds te zijn geweken. Het stoffelijk overschot van kapelaan Hoogervorst werd naar een nabijgelegen woning overgebracht. De auto's werden later opgehaald. De zoo tragisch om het leven gekomen kape laan Hoogervorst werd in 1896 geboren en in 1923 priester gewijd. Hij was achtereenvolgens kapelaan te Wervershoof en Goes en kwam in 1928 in Rotterdam aan de parochie van St. Ni- colaas, waar hij tot Augustus van dit jaar bleef. Sinds eenige maanden is hij werkzaam in de parochie van St. Liduina te Haarlem, een groo te volkrijke parochie. Kapelaan Hoogervorst was daar o.a. direc teur van de Maria-Congregatie en adviseur van verschillende vereenigingen. In den korten tijd, dat hij in Haarlem werkzaam was, was hij in de parochie reeds zeer bemind door zijn prettig huisbezoek. PEKING, 17 Nov. (Havas.) Na twee dagen van verwoeden strijd, welke door sneeuwstormen werd bemoeilijkt, hebben Mandsjoe- en Mon- goolsche strijdkrachten, die verleden week het Oostelijk gebied der provincie Soei Yoean heb ben bezet, vanmiddag moeten vluchten voor de Chineesche troepen. Zij hadden reeds zware verliezen geleden. Iri^O f4 ((mnuinninim)//#//) 4 S/7 Stand op Dinsdag 1 uur n.m.: 755.8 Vorige stand; 757.2

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1936 | | pagina 1