Bombardementen op Madrid
blijven in hevigheid toenemen
Minister Salengro
overleden
De Salon de l'Aviation te Parijs
Het nieuws van heden
DE INZENDINGEN VAN
DE AIR FRANCE
OVERAL IN DE STAD
WOEDEN BRANDEN
DE STAKENDE ZEELUI
WEIGEREN ARBITRAGE
Een KEI P-bril
DE BAROMETER
x
IMPill
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
WOENSDAG 18 NOVEMBER 1936 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
preek 25 cent; per kwartaal f3.25; per
post per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V, DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20263
Centaure II, een verkeersvliegtuig
met zeer bijzonder comfort
voor veertig passagiers
Twee radiostations van Madrid
zouden plotseling hun uit
zendingen hebben
gestaakt
De aanvallen in de
universiteitswijk
De toestand in de havens is nog
steeds niet veranderd
Duitschland arresteert
Vier jeugdige Elzassers opgesloten
wegens samenzwering
Enorme belangstelling
van het publiek
Het Weer iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin|
De Fransche minister van Binnen-
landsche Zaken plotseling
gestorven
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
De Duitschers gaan
liever meer jam eten
Zwitsersche nota aan
Duitschland
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et, Inge*
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 55 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
waarvan Amerika en Engeland maar heel poo-
vertjes. Ook hier zullen de algemeene Europee-
sche toestanden wel hebben meegesproken.
Tenslotte is slechts èèn enkele autogiro aanwe
zig; watervliegtuigen ontbreken geheel.
Frankrijk zelf heeft zijn inzendingen zoo
volledig en uitmuntend mogelijk verzorgd.
Buiten de officieele zendingen van het Minis
terie van Luchtvaart, een afdeeling voor tech
niek, voor verkeer, organisatie en de lucht
vloot, zijn er geheel nieuwe afdeelingen waarin de
volksluchtvaart en opvoeding der jeugd op het
gebied der luchtvaart zijn ondergebracht.
Te Jeruzalem is voor de eerste maal bijeengekomen de Koninklijke Engelsche
Commissie ter bestudeering der urgente vraagstukken van Palestina, vooral de
Joodsch-Arabische kwestie. De Hooge Commissaris voor Palestina, Sir Arthur
Wanchope (achter de microfoon), installeert de commissie
MADRID, 18 November (Havas).
Het bombardement van Madrid door
de rechtschen neemt steeds in hevig
heid toe. Vooral werd thans de tele
fooncentrale onder vuur genomen.
Dit gebouw steekt met zijn 17 ver
diepingen hoog boven Madrid uit.
Verscheidene granaten ontploften bij
het gebouw en beschadigden het
ernstig.
Een scherf vloog zelfs door een venster in
een vertrek, terwijl in het vertrek daarnaast de
buitenlandsche journalisten wachtten op tele
foonverbindingen met hun bladen.
Dit nieuwe bombardement eischte ver
scheidene dooden en gewonden. Ook viel
een bom op het Roode Kruis-hospitaal. Te
tien uur in den avond streed de brandweer
nog tegen de branden, welke overal in de
stad woedden. Het verkeer op straat wordt
met den dag gevaarlijker. Er zyn thans
veel meer dan 200 dooden en 500 gewonden.
De correspondent van de Seculo in Spanje
deelt mede, dat de Montana-kazerne en de
modelgevangenis te Madrid in brand zijn ge
schoten.
De radioclub te Lissabon deelt mede, dat
gisterenavond 11.45 uur twee radiostations
van Madrid, Union Radio en Radio Madrid,
plotseling hun uitzending staakten. Het
schijnt dat beide stations door het bom
bardement zyn vernield.
De rechtschen blijven aanvallen in de uni
versiteitswijk. Zij drongen door in de richting
van Quatre Caminos. Het resultaat van dezen
aanval is nog niet bekend, doch het hoofdkwar
tier van de nationalisten scheen tevreden over
den gang van zaken.
Radio-Oadix deelde gisteravond mede, diat
sedert het begin van den aanval op Madrid 9000
man van de regeeringstroepen gewond werden.
Zy konden niet meer aan den strijd deelnemen.
Het hoofdkwartier der nationalisten te Sala
manca heeft medegedeeld, dat de kolonne, welke
den opmarsch naar Paseo del Parque del Oeste
wilde stuiten, een internationale kolonne was.
Geen enkele Spanjaard streed hierin mee. De
kolonne werd op de vlucht gedreven en verloor
eenige honderden dooden.
Radio-Majorca heeft medegedeeld, dat de
regeeringstroepen aan het front bij Escurial
minder tegenstand bieden en dat deze sector
wel spoedig zal worden prijsgegeven.
De regeering te Burgos heeft de buitenland
sche regeeringen gewaarschuwd hun schepen
uit de haven van Barcelona te verwijderen, ten
einde deze schepen geen gevaar te doen loopen
bij de maatregelen, welke genomen zullen wor
den tegen het ontschepen van gas en oorlogs
materiaal in deze haven.
Naar de Spaansche ambassade te Washington
mededeelt, zou het diplomatieke corps te Ma
drid voornemens zyn door te dringen tot de li
nies van de rechtschen om hun mede te deelen,
dat het bombardement van Madrid het „wereld
geweten heeft gewekt". De Britsche zaakgelas
tigde en de ambassadeur van Mexico en Argen
tinië willen dezen stap ondernemen.
Volgens uit goede bron te Tanger ontvangen
berichten gaan de leiders der rechtschen voort
in de Spaansche zone van Marokko inheemsche
recruten te werven, welke bestemd zijn voor de
operaties in het moederland.
Deze recruten worden afgericht door „Afri-
kaansche jagers", die het kader vormen van de
nieuwe eenheden.
Algemeen schat men het aantal manschap
pen, dat Franco op deze wijze op de been kan
brengen, op 10.000. Tot nu toe zijn reeds 25.000
man de 'zee-engte overgestoken. De vredessterk-
te blijft op 30.000 man gehandhaafd in de zone.
Geruchten volgens welke Franco aan de in de
Spaansche zone van Marokko wonende inboor
lingen zelfbestuur zou hebben beloofd, zijn bij
de stammen nog steeds in omloop, ondanks het
onlangs door Queipo de Llano gegeven dementi.
Men houdt staande, dat het kalifaat Tetoean
zou worden gesticht in het sultanaat, dat geheel
onslagen zal worden van iedere leenplichtigheid
jegens den sultan. Spanje zou slechts de diplo
matieke betrekkingen verzekeren en de bescher
ming van het grondgebied waarborgen.
WASHINGTON, 18 Nov. (Reuter) De sta
kende zeelieden aan de Westkust hebben op
de uitnoodiging der burgers om het geschil
aan arbitrage te onderwerpen, ten antwoord
gegeven, dat geen arbitrage mogelijk is over
de fundamenteele beginselen, waarom ge
streden wordt.
De toestand in de havens is niet veranderd.
De stakers hebben medegedeeld, dat zij het ver
trek van de „Washington", die zee zou moeten
kiezen naar Engeland, niet zullen toelaten.
STRAATSBURG, 18 Nov. (Havas). Volgens
te Straatsburg ontvangen berichten zouden
vier jeugdige Elzassers te Karlsruhe worden
vastgehouden door de Duitsche autoriteiten,
wegens samenzwering tegen de veiligheid van
den staat.
Geen van vieren is ouder dan 20 jaar.
De vier jongelui hadden zich naar Duitsch
land begeven om vrienden te bezoeken en zou
den bij de autoriteiten zijn aangebracht wegens
tegen het Duitsche regiem vijandige uitlatin
gen. Drie hunner zouden reeds sedert eenige
weken gevangen zitten. De vierde is een jeug
dig werkman van een bij Straatsburg, geves
tigde automobielfabriek. De jongen is 17 jaar
oud en zou zijn gearresteerd op aanwijzing van
den vriend, dien hij een bezoek bracht.
Hoezeer Nederland de Luchtvaartten
toonstelling te Parijs mede tot een
belangrijke gebeurtenis heeft gemaakt,
werd reeds gisteren aangegeven, thans
moge de aandacht gevestigd worden op
hetgeen in hoofdzaak nader op deze
expositie is te zien en te bewonderen.
Vooraf dient te worden medegedeeld, dat door
samenwerking van Air France en K. L. M. ver
scheidene Nederlandsche bladen in de gele
genheid worden gesteld de expositie te bezoe
ken, en waartoe de reis naar Parijs werd ge
maakt met de gloednieuwe Ibis, de Dou
glas D. O. 3, van de K. L. M., dien wonderlij
ken vogel met zijn ongeloofelijk comfort voor
de passagiers.
Na deze verrukkelijke luchtreis werd het Ne
derlandsche gezelschap onder de aangename
leiding van den heer Ages, chef van den pers
dienst der K. L. M., en den vertegenwoordiger
van de Air France op Schiphol, den heer Marti-
noff, ontvangen te Le Bourget door den heer
Robert, leider van den persdienst der Fran-
sche Luchtvaart-maatschappij en den heer
Mohr, den vertegenwoordiger van de K. L. M.
te Le Bourget. Later werd nog kennis gemaakt
met den directeur van den Franschen pers- en
propagandadienst, den heer Chitry. Onvermoeid,
van den middag van aankomst tot het uur van
vertrek, met aanhoudende nauwlettendheid en
toewijding, zonder een oogenblik opdringerig te
zyn, heeft de geroemde Fransche gastvrijheid
zich door deze heeren geuit in een bijna over
dadige verzorging en behulpzaamheid, waar
voor de gasten niet anders dan hoogst erkente
lijk kunnen zijn. Van deze Franschen zou de
K. L. M. haar gastvrijheid en bezorgdheid ge
leerd kunnen hebben, indien zij niet die eigen
schappen reeds practisch bezeten had vóór zij
met de Air France haar samenwerking begon.
Onder deze omstandigheden bestond de mo
gelijkheid een uitnemenden indruk van de Pa-
rijsche expositie te krijgen.
De belangstelling voor de tentoonstelling
van de zijde van het publiek is overwel
digend.
Van luchtvaart-belanghebbenden mag men
niet anders verwachten, doch dat het Fran
sche publiek zóó „air-minded" is, dat de ten
toonstelling thans reeds door duizenden en
duizenden personen is bezocht, alleen Zondag
kwamen ruim 100.000 bezoekers, zal ons Hol
landers, jammer genoeg, nog verbazen. Neder
land heeft, op het gebied van belangstelling
voor de luchtvaart alleen reeds, nog heel wat
te leeren, of liever te verbeteren.
In de groote zaal van het Grand Palais,
thans een enorme luxe-hangar, staan tallooze
vliegtoestellen bijeen en toch is deze expositie
incompleet. Het militaire element, er werd
reeds gisteren op gewezen, overheerscht; een
waarschuwend teeken van dezen tijd. Toch
wordt daar zijn redenen voor natuurlijk
op dit gebied niet alles getoond, wat bereikt is.
Overigens is de tentoonstelling internationaal,
helaas niet internationaal genoeg; Frankrijk,
Nederland, Rusland, Engeland, Polen, Tsjecho-
Slowakye en Amerika zijn vertegenwoordigd,
j§ VEI»WACHTING: Matigo tot krach-
IË tigen, later afnemende Noordelijke tot S
Oostelijken wind, gedeeltelijk bewolkt,
EE aanvankelijk nog kans op regen, kouder.
EE Hoogste barometerstand
7G9.8 te Haparanda en Thorshavn. S
Laagste barometerstand: EE
750.0 te Isafjord. EE
EE Stormwaarschuwingsdienst: Geseind he-
EE den te 10.35 aan de posten van Delfzijl
EE tot Hoek van Holland: Wordt verwacht EE
EE storm uit het Noord-Oosten.
EE Zon op v.m. 7.28 onder n.m. 4.02 uur.
EE Licht op n.m. 4.32. Maan op v.m. 11.11
onder n.m. 7.26. Eerste kwartier 22 Nov.
President Lebrun op zijn rondgang door den Salon de l'aviation te Parijs,
gezelsghap bij de door Rusland ten toon gestelde vliegtuigen
Het
Voortreffelijke inzendingen van sport-, race-
en zweefvliegtuigen zijn te bewonderen in alle
types en uitvoeringen. Op aanschouwelijke wij
ze geeft Frankrijk in een prachtigen stand
de veiligheid aan van het verkeer in de lucht,
welke inderdaad heel wat belangrijker is dan
men oppervlakkig zou meenen en veel grooter
is dan de veiligheid met verkeersmiddelen op
den vasten bodem. Een enkel bewijs daar-
De Air France legde in 1935 met haar vlieg
tuigen een afstand van 9.981.504 K.M. af en
vervoerde 68.985 personen zonder dat eenig on
geval plaats vond.
Voor 1936 valt tot nu toe hetzelfde resultaat
te vermelden. Voor alle andere landen zou een
dergelijke schitterende statistiek zijn te maken,
zoodat inderdaad het luchtvaartverkeer als
buitengewoon veilig mag voorgesteld worden.
Intusschen valt in den grooten stand van de
Air France nog bijzonder op, hoezeer de Fran
sche luchtvaartmaatschappij haar bereidwillig
heid tot samenwerking met buitenlandsche
luchtverkeersmaatschappijen naar voren brengt
op de meest sympathieke en overtuigende wijze.
Dit streven naar samenwerking werd ook met
nadruk bepleit door den heer Schneider, den
secretaris-generaal van de Air France, aan de
lunch door de maatschappij na het bezoek aan
de tentoonstelling aan de buitenlandsche jour
nalisten aangeboden. Deze houding kan niet
anders dan worden toegejuicht en zal bij haar
verwerkelijking leiden tot nog grooter comfort
in het luchtverkeer en niet minder tot nog
grootere veiligheid.
„La pièce de resistance", de hoofdschotel
in het tentoonstellingsmenu, wordt gevormd
door de aanwezigheid van het binnen af-
zienbaren tijd in dienst te stellen vliegtuig,
Centaure II, de nieuw'ste verbetering van
de Centaure I, welke het record behaalde
voor den snelsten overtocht over den Zui
delijken Oceaan en waarmede de langste
verkeerslijn ter wereld door Frankrijk werd
onderhouden.
In heel zyn kolossale grootheid prijkt dit
toestel op deze show en beheerscht het mid
dengedeelte daarvan volkomen.
Duizenden bezoekers gaan in onafgebroken
rij langs een hooge trap het toestel ook in
wendig bewonderen en verlaten het dan aan de
andere zijde om door steeds nieuwe belangstel
lenden te worden vervangen.
Dit vliegtuig heeft een lengte van ruim 23
meter, de spanwijdte van de vleugels bedraagt
36 meter. Getallen dus, welke voor zich spre
ken.
Het enorme gevaarte heeft tweemaal twee
achter elkander gebouwde motoren van elk 800
P.K., het weegt een 17 ton en kan een snelheid
van 300 K.M. per uur bereiken.
Veertig reizigers en vijf personen als beman
ning k*i dit reuzentoestel vervoeren buiten
post, bagage en vracht.
De kajuit is ingedeeld in verschillende com-'
partimenten, zelfs een rook-afdeeling en een
kleine bar zijn aanwezig.
Doordat de cockpit niet in den neus van het
toestel, doch boven de kajuit is aangebracht,
wtordt ook dit voorste gedeelte benut voor de
reizigers en is het gemaakt tot een schitteren
den salon, wiaar natuurlijk het uitzicht ongekend
prachtig móet zijn. Is het wonder, dat de Air
France met opvallenden trots deze nieuwste aan
winst voor haar luchtvloot toont en haar
gasten daarin overal en zoo lang als zij maar
willen, laat rondkijken, overtuigd van de voor
treffelijkheden van dit indrukwekkend ver-
keerstoestel?
Rusland is eveneens met een reuzen-machine
vertegenwoordigd, waarnaast zijn tien-per
soonsvliegtuig en de „jager" slechts klein schij
nen. Die machine is de A.N.T. 25, het type
waarmede eenige maanden terug de opmerke
lijke non-stopvlucht over de Poolstreken is ge
maakt. Een vlucht van ongeveer 10.000 K.M.,
van Moskou naar Kamtsjatka, zonder tusschen-
landing. Rusland is niet origineel in zijn
vliegtuigbouw, hoorden we bewteren, alles is
imitatie en overname van vindingen van ande
ren. Het zij zoo, doch een feit is, dat Rusland
buitengewoon veel presteert in kwantiteit van
vliegtuigen en kwaliteit van piloten, en daar
mede dient niet minder rekening te moeten
worden gehouden.
Buiten al deze en nog zoovele andere vlieg
tuigen, wordt de expositie vervolledigd door
honderden stands yan aanverwante producten
en onderdeelen, waarbij die der motoren een
zeer voorname plaats innemen en de Gnome-
Rhone 18 cylinder-motor met 1400 P.K. en de
Hispano Suiza 12 cylinder-motor met 850 P.K.
tot de opmerkelijkste inzendingen behooren.
De 15e Salon de l'aviation is derhalve,
niettegenstaande de tekortkomingen als
hierboven aangegeven, in zijn geheel een
zeer belangrijke expositie geworden.
Belanghebbenden vinden enkele hoogst merk
waardige nieuwigheden, belangstellenden een
ongekende hoeveelheid interessante beziens
waardigheden, waaruit steeds duidelijker en
overtuigender naar voren treedt: Het verkeer
door de lucht is snel, rustig, comfortabel, schit
terend mooi, doch voor alles veilig.
De consequenties van een steeds alge-
meener inzicht van deze feiten en, in ver
band daarmede, dus in de eerste plaats de
stijging van het aantal reizigers, zullen
noodzakelijk leiden tot een nog snellere
ontwikkeling en verbetering van het lucht
verkeer in elk opzicht, hetgeen niet anders
is dan het directe grootste belang voor deze
reizigers zelf.
Graaf Ciano is in Hongarije op jacht. Op onze foto kijkt de Italiaansche minister
van Buitenlandsche Zaken (links) belang stellend toe, hoe het rijpaard van den
Hongaarschen Rijksbestuurder Horthy een suikerklontje uit diens hand eet
PARIJS. 18 Nov. (Havas). De
Fransche minister van Binnenland-
sche Zaken, Roger Salengro, is heden
plotseling overleden.
De thans zoo schielijk overleden staatsman
was Minister van Binnenlandsche Zaken in
het kabinet-Blum. De bewindsman stond in
de laatste maanden in het middenpunt van
een door het rechtsche weekblad „Gringoire"
gevoerde campagne. Het genoemde orgaan be
schuldigde hem ervan tijdens den wereldoorlog
voor het front der troepen gedeserteerd te zijn,
om in Duitsche krijgsgevangenschap te ge
raken.
De beschuldiging was zóó positief en werd
zóó hardnekkig wekelijks herhaald, dat de
regeering-Blum deze zeer ernstige beschuldi
ging aan het adres van een harer leden niet
op zich kon laten zitten. De minister-president
Blum en Daladier, Minister van Oorlog, stel
den het geheele dossier over Salengro, dat in
de archieven voorhanden was, ter hand aan
een commissie, waarvan de chef van den Ge-
neralen Staf het voorzitterschap bekleedde, ter
onderzoeking der beschuldiging. Inderdaad was
tijdens den oorlog Salengro voor een krijgsraad
gedaagd wegens verdenking van desertie. Hij
werd echter vrijgesproken. Dit vrijsprekende
vonnis was des te opmerkelijker, daar Salengro
voor den krijgsraad niet was verschenen. De
reden van dit niet-verschynen was gelegen in
het feit, dat Salengro in Duitsche gevangen
schap was. In Duitschland werd hij tot twee
jaren dwangarbeid veroordeeld, omdat hij (en
door hem zijn medegevangenen) weigerde
te werken in munitiefabrieken, wier producten
bestemd waren tegen zyn vaderland te worden
gebruikt. Verleden week werd het geval-
Salengro in de Fransche Kamer behandeld. HU
werd daar op grond van het onderzoek der
commissie met groote meerderheid (niet alleen
door leden van het Volksfront) gerehabiliteerd.
De zaak scheen daarmede afgedaan.
Salengro was 30 Mei 1890 in Rijssel geboren.
Na zyn universiteitsstudiën sloot hij zich aan
bij de socialistische partij. Toen de wereldoor
log uitbrak meldde hij zich als vrijwilliger voor
het front. Na den oorlog werd hij gemeente
raadslid en later burgemeester van Rijssel. Als
lid der socialistische partij (S.F.I.O.) kwam hij
in 1928 in het parlement. Op 4 Juni 1936 be
riep Blum hem als Minister van Binnenland
sche zaken in zyn Kabinet.
Omtrent het overlijden van minister
Salengro wordt nader gemeld, dat hy heden
ochtend 9 uur in zyn woning te Rijssel is
overleden. Hij leed aan een ontsteking van
de aorta.
Minister-president Blum zal vanmiddag naar
Rijssel gaan om een laatsten groet te brengen
aan het stoffelijk overschot van zijn medewer
ker.
Een broeder van Salengro zou verklaard heb
ben, dat deze, zeer getroffen door verscheidene
sterfgevallen in zijn familie, o.a. dat zijner echt-
genoote, alsmede door de jongste aanvallen te
gen zijn persoon gericht, zelfmoord heeft ge
pleegd.
ZIT PRETTIGER!
K E I P Groote Houtstraat 137
De bombardementen op Madrid nemen steeds
in hevigheid toe, overal in de stad woedden
branden.
Te Tokio wordt de totstandkoming van een
Japansch-Duitsch militair bondgenootschap
tegengesproken.
De Fransche minister Salengro plotseling over
leden.
De stakende zeelieden in Amerika weigeren
arbitrage.
De Tweede Kamer over de begrootingen van
Landbouw en Visscherij en van het Landbouw
crisisfonds.
Binnenlandsche Zaken aan de orde in de
Tweede Kamer.
In 1935 eischte het verkeer 763 dooden en ruim
14.000 gewonden.
De vergiftiging te Herzogenrath is niet te wij
ten aan het Nederlandsche vleesch.
Auto door electrischen trein gegrepen op onbe-
waakten overweg te Heiloo; bestuurder licht ge
wond.
O
BERLIJN, 18 Nov. (Reuter). De Duitschers
moeten meer jam eten. De overheid heeft een
groote campagne ingezet om de bevolking te
animeeren jam inplaats van boter op het
brood te smeren. Op deze wijze zou vet worden
bespaart.
Vierhonderd fabrieken zullen groote hoe
veelheden jam gaan leveren. Naar schatting
zullen in de volgende twaalf maanden meer
dan 100 millioen K.G. jam worden geprodu
ceerd, d.w.z. een toeneming van 75 millioen
K.G. vergeleken met de overeenkomstige pe
riode van 1932-'33. In hoofdzaak zullen prui
men en appelen tot jam worden verwerkt.
De Duitschers vinden dat heelemaal niet
zoo'n prettig vooruitzicht. Velen herinneren
zich daarbij de oorlogsjaren toen jam bijna ge
heel de plaats van boter innam. Enkele bladen
maken dan ook hierop voorzichtige toespelin
gen.
BERN, 18 Nov. (D.N.B.) De Bondsraad
heeft het rapport van Motta over de Duitsche
opzegging der scheepvaartbepalingen van Ver
sailles en over de bespreking met den Fran
schen diplomatieken vertegenwoordiger aange
hoord.
Het politieke departement is opgedragen, den
Bondsraad Vrijclag een ontwerpnota aan
Duitschland voor te leggen, waarin opheldering
over de Duitsche bedoelingen gevraagd wordt.
In welingelichte kringen verklaart men, dat de
Bondsraad in de eerste plaats vrije scheepvaart
op den Rijn wenscht.
Stand op Woensdag 1 uur n.m.: 754.8
Vorige stand; 753.8
