Toestand te Madrid ongewijzigd Italië duldt geen roode centrale aan de Middellandsche Zee De economische toestand de Vereenigde Staten in Het nieuws van heden 0 DE 0VERSTR00MINGS- RAMP IN JAPAN DUIDELIJKE TAAL VAN DE GIORNALE NA ROOSEVELT'S HERKIEZING Eden over de non interventie DE BAROMETER LAM ER IS VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 centper kwartaal f 3.25per post per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling Rooden zouden in de Universi- teitswijk eenige gebouwen heroverd hebben Koopvaardijschepen worden bewapend DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 ZATERDAG 21 NOVEMBER 1936 - OCHTENDBLAD TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20268 José Primo de Rivera terechtgesteld 113 dooden geborgen; 1200 menschen vermist Britsche regeering heeft van Franco nog geen mede- deeling ontvangen over een blokkade Het militaire wets ontwerp in België Door Kamercommissie van Defensie aangenomen Aanval op Taolin afgeslagen Felle critiek van de Prawda op Eden De politiek van de ,^New Deal" zal worden voortgezet Balans over vier jaren Omdat sommigen olie op het vuur gooien, behoeven niet alle brandweerlieden hun post te verlaten Het Weeriiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiini^ Blind Zal een Nederlander Lester opvolgen? Als Volkenbondscommissaris van Danzig CONGRES VAN PARTIJ FUNCTIONARISSEN -760 S3 LONDEN, 20 Nov. (Reuter). Vol gens de laatste hier ontvangen be richten is de toestand te Madrid niet gewijzigd. Bij het bombardement van giste ren is aanzienlijke schade aange richt, o.a. werden twee gebouwen van dagbladen vernield, en werd de Roemeensche legatie ernstig be schadigd. Voor zoover tot nu toe bekend is werden 1 1 personen gedood en 204 gewond. Hedenmiddag heeft de verdedigingsraad van Madrid een communiqué gepubliceerd, waarin wordt gezegd, dat de hevige strijd in de uni- cersiteitswijk, welke gisteren werd gevoerd, ten gunste van de regeeringstroepen is beëindigd. Met uitzondering van het asyl Santa Christi na zijn alle gebouwen, die door de Mooren be set waren, heroverd. De tegenaanvallen van de nationalisten in liezen sector hedenochtend werden alle afge slagen met zware verliezen voor de aanvallers De luchtmacht bombardeerde gisteren met succes de verbindingslijnen van den vijand achter het front voor Madrid alsmede Sala manca, Avila, Palma de Majorca en Cordova. De vliegtuigen der nationalisten bombardeer den wederom herhaalde malen Madrid waar door vele slachtoffers vielen. Tijdens een lucht gevecht boven Madrid werden gisteren acht toestellen der Witten omlaag geschoten. Volgens aan de grenzen ontvangen berich ten zouden de Baskische regeeringstroepen, die samenwerken met de aan Madrid loyale troe pen een offensief hebben ontketend tegen de nationalisten. Na zich meester te hebben ge maakt van Beasain hebben zij Villafranca be zet, dat gelegen is tusschen Vergara en Tolosa De Spaansche regeering is thans bezig met het bewapenen van alle koopvaardijschepen in de Spaansche havens, teneinde de scheepvaart in de Straat van Gibraltar te kunnen belem meren en de kusten te kunnen bombardeeren van Spanje en Marokko. Men verwacht te Tan- ger, dat de oorlogsschepen „Jaime Primero" en „Almirante Cervantes" de volgende week wee' in actie zullen kunnen komen. De nieuwe be wapening dezer schepen en van andere vaar tuigen zou van Russischen oorsprong zijn. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per tossen regel 30 et, Inge*, mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 45 eert per reget. Bi] contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces «Omroepers** zie de rubriek. VALENCIA, 20 Nov. (Havas.) Uit Ali cante wordt gemeld, dat José Antonio Pri mo de Rivera door een peloton Guardi de Asalto vanmorgen om half zeven op de bin nenplaats der gevangenis gefusilleerd is, TOKIO, 20 Nov. De gouverneur van de pro vincie Akita deelt over de overstroomingsramp in het mijngebied Osaroesawa mede, dat tot dusverre 113 dooden zijn geborgen, terwijl 45 gewonden zijn opgenomen. Meer dan 1200 menschen worden nog vermist. Vijf nederzet tingen van mijnwerkers zijn geheel met slik overdekt, zoodat alle leven daar vernietigd is. De ingang van de kazerne te Barna (Bulgarije) werd verbouwd tot een gedenk- teeken voor de in den wereldoorlog gesneuvelde soldaten. Koning Boris nam bij die gelegenheid den troepen een parade af ft ft BRUSSEL, 20 Nov. (Belga). De Kamercom missie voor nationale verdediging heeft met acht tegen zes stemmen en zeven onthoudin gen het militaire wetsontwerp der regeering aangenomen, waarin o.m. de dienstplicht voor den tijd van 18 maanden is vastgesteld voor oen zeker deel der lichting ter verzekering van de grensdekking. Peking, 20 Nov. (Havas). Officieel wordt Medegedeeld, dat een aanval van de Mand- sjoekwo-Mongoolsche troepen op Taolin werd Rfgeslagen. Rond Hsingho wordt hevig ge vochten. De militaire attaché van Japan te Peking bevestigt, dat vorst Teh een telegram heeft Rondgezonden, waarin hij Binnen-Mongolië on tvankelijk verklaart. ROME, 20 Nov. De „Giornale d'Italia" bevat een artikel, waar o.m. in gezegd wordt: „Het moet zeer duidelijk ver klaard worden, dat Italië niet kan instemmen met de installatie van een nieuwe, roode revolutionnaire centrale, een nieuwe basis voor de politieke en militaire operaties van het communisme, aan de Middel landsche Zee en op Spaansch gebied. Als een zekere groote mogendheid gelooft, te Montreux de poorten der Middellandsche Zee geopend te hebben voor de Sovjet-schepen, geladen met wapens ten dienste der wereld revolutie, dan kan gezegd worden, dat Italië en andere sterke staten in Europa besloten hebben, te verhinderen, dat een ernstige ver gissing het begin wordt van een onherstel bare verwoesting der Europeesche orde. Door deze taak zal de verdediging tegen het com munisme door Italië en Duitschland in Europa en door Japan in Azië niet alleen passief zijn, maar niet-offensieve reactievormen aannemen, die noodzakelijk worden door de agressie der Sovjets en hun communistische helpers. In goed ingelichte kringen te Rome wordt verzekerd, dat het artikel van de „Giornale d'Italia" geen officieel karakter draagt en dat Italië's houding voor niemand een bedreiging inhoudt. Men schijnt ervan overtuigd, dat de vestiging van een communistische republiek in Catalonië slechts mogelijk zou zijn, wanneer de Sovjet-strijdkrachten in grooten getale in tervenieerden. Men voegt hieraan toe, dat in dat geval de non-interventie-commissie, welke Italië niet van plan is te verlaten, zich zou moeten uitspreken en alle mogendheden, die belangen hebben bij de Middellandsche Zee, zouden dan een gemeenschappelijke en realis tische opvatting van de situatie hebben. De zelfde Romeinsche kringen zijn van opvatting, dat deze „realistische opvatting" terrein wint in alle Europeesche landeq en dat zij voldoen de zal zijn, om elke nieuwe complicatie te voor komen en dat zij een diep optimisme recht vaardigt. De diplomatieke correspondent van Reuter meent, dat, indien Franco voornemens is eer. blokkade in te stellen, de Britsche regeering in geen geval zal toestaan, dat Britsche sche pen in volle zee worden doorzocht, noch door de schepen van Franco, noch door de schepen van de regeering, zoolang de rechten van oor logvoerenden nog niet zijn èrkend. Indien evenwel Britsche schepen bij een bombardement van de schepen van Franco na een behoorlijke waarschuwing binnen de drie mijl zone worden beschadigd, zullen zij geen recht op schadeloosstelling kunnen doen gelden. In antwoord op een vraag van den leider der Labourparty, Attlee, in het Engelsche Lagerhuis, verklaarde de minister van Buitenlandsche Za ken, Eden, geen mededeelingen te hebben ont vangen over een blokkade,'doch wel ontving de Britsche regeering 11 dezer een mededeeling van de regeering te Burgos over een mogelijk bombardement van Barcelona. Hierin werd ge zegd, dat deze regeering besloten was, met alle middelen te harer beschikking den invoer van wapenen, munitie, pantserwagens en zelfs gif gas via de haven van Barcelona te verhinderen. Deze invoer zou voornamelijk door Russische en Spaansche schepen geschieden. Indien noo- dig, zou de regeering van Burgos er toe over gaan de haven van Barcelona te vernietigen en derhalve werden de schepen van buitenland sche nationaliteit gewaarschuwd, zoo spoedig mogelijk deze haven te verlaten, teneinde te voorkomen, dat zij bij een eventueele militaire actie, zonder het te willen, beschadigd zouden worden. Een nadere waarschuwing zou niet ge geven worden. Verder werden de buitenlanders en non-combattanten gewaarschuwd Barcelona te verlaten, vooral de wijken bij de haven, op dat ook zij niet getroffen zouden worden. Eden voegde hieraan toe, dat na het ont vangen van deze mededeeling de Britsche am bassadeur te Hendaye opdracht heeft gekregen de autoriteiten van Burgos te verzoeken een veilige ligplaats te verzekeren bij Barcelona, zooals zij dit ook bij andere havens hebben gedaan. Ook werd gevraagd voor het begin van de operaties een tijd vast te stellen, opdat de Britsche onderdanen buiten gevaar zouden kun nen worden gebracht. Eden zeide verder, dat de Britsche consul- generaal te Barcelona en de autoriteiten van de Britsche vloot in de Middellandsche Zee op de hoogte worden gehouden. De Russische bladten „Iswestia" en „Prawda" oefenen felle critiek uit op de woorden, welke Eden in het Lagerhuis gesproken heeft. De „Prawda" beschuldigt Eden er van op „huichel achtige wijze" Duitschland en Italië te steunen en te hebben gesproken om hen te helpen, die trachten de pogingen van de niet-inmengings- commissie te niet te doen. Het valt te betwijfe len, aldus de „Prawda", of een dergelijke tus- sehenkomst er toe kan bijdragen de zeer ge spannen atmosfeer, die in Europa geschapen is, te verbeteren. Franklin Roosevelt is weer voor een periode van vier jaar tot president van de Ver eenigde Staten herkozen. En nu het strijdrumoer der verkiezingen verstomd is, vraagt menigeen zich af, waaraan Roosevelt dit overweldigend succes te danken heeft. Men gewaagt van zijn redenaarstalent, over zijn heroïsche kracht en zoo voorts. Dat zijn alle maal bijkomstigheden, zij het dan ook zeer voorname bijkomstigheden. Maar meer toch niet. Het feit dat Roosevelt er in geslaagd is in den loop van de laatste vier jaar de eco nomische heropleving van de Vereenigde Sta ten te bewerkstelligen, is de hoofdoorzaak ge weest dat hij opnieuw gekozen werd. Een Amerikaan is in de eerste plaats zaken man. Hij houdt meer van nuchtere cijfers en statistieken dan wel van groote woorden. Roo sevelt had geen tekort aan dergelijke bewijs middelen. Daarom is de overwinning van Roosevelt practisch de overwinning van de New Deal. Vijf en twintig millioen Amerikanen hebben het experiment van Roosevelt goed gekeurd. Meer nog: zij hebben geëischt dat deze po litiek zou worden voortgezet. Want het Ame- rikaansche volk is niet van plan om het bij een dergelijk goed begin te laten. Het zag er in de Vereenigde Staten somber uit, toen de democraat Roosevelt in Maart 1933 bezit nam van het Witte Huis. De landbouw verkeerde in een vreeselijken toestand, zooals Amerika nog nooit gekend had. Overvloedige oogsten werden vernietigd, omdat de boeren die op het punt stonden al hun eigendommen te verliezen, er geen afzetgebied voor konden vinden. Evenals in het landbouwbedrijf was ook de toestand in de industrie en in het bankwezen onhoudbaar. Nadat het Pond Sterling was be zweken, ontwikkelde zich in het voorjaar 1932 een run op het Amerikaansche goud. De goud basis van den dollar ging aan het wankelen. De Reconstruction Finance Corporation too- verde met milliarden om de banken en andere financieele instellingen op de been te houden. Het weigeren van credieten aan de Union Guardian Trust had een reeks faillissementen van banken tot gevolg, alsmede de afkondiging van het bankmoratorium in den staat New York. Dit gebeurde op denzelfden dag dat de De Grieksche torpedojager „Hydra" bracht het stoffelijk overschot van Koning Constantijn en Koningin Sophie, zoomede dat van Koningin Olga, moeder van Koning Constantijn, van Italië naar Griekenland LONDEN, 20 Nov. (Havas) In zijn kies kring Leamington heeft de minister van Bui tenlandsche Zaken, Eden, vanmiddag een rede uitgesproken, waarin hij o.m. verklaarde, dat Engeland de politiek der niet-inmenging zal handhaven. Het feit, dat het niet-inmengings- accoord niet nauwkeurig in acht genomen wordt, aldus Eden, zal ons niet op onze beslissing doen terugkomen. Omdat sommigen, wier taak het zou moeten zijn te strijden tegen den brand, olie op het vuur werpen, moeten nog niet alle brandweerlieden hun post gaan verlaten en het Europeesche vuur aanwakkeren. Eden zeide verder, dat de nieuwe Britsche bewapeningen nooit zouden worden gebruikt voor een agressie-oorlog, noch voor een doel, dat niet in overeenstemming zou zijn met 't Volken bondshandvest of het Kellogg-pact. Zij zouden kunnen, en wanneer de gelegenheid zich voor deed ook worden gebruikt ter verdediging van Frankrijk en België tegen een niet-uitgelokten VERWACHTING: Zwakke veranderlijke E p wind, aanvankelijk uit Oostelijke richtin- S Sen, licht tot half bewolkt, droog weer. E= Lichte vorst des nachts, temperatuur om p het vriespunt overdag. 1 VERDERE VOORUITZICHTEN: Weinig g 'ij verandering. ^iiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiïï aanval, zulks volgens de bestaande verplichtin gen. Zij zouden kunnen worden gebruikt en, wanneer een nieuw westelijk pact tot stand zou zijn gekomen, ook inderdaad worden gebruikt ter verdediging van Duitschland tegen een niet uit- gelokten aanval van de medeonderteekenaren van dit pact. Onze bewapeningen, aldus Eden verder, zouden kunnen worden gebruikt voor hulpverleening aan slachtoffers van agressie. In ieder geval zouden wij meenen, dat dit moet geschieden volgens de bepalingen van het handvest. Ik zeg „zouden kunnen", want in dusdanige gevallen is er geen enkele automati sche verplichting tot het nemen van militaire maatregelen. Het is overigens billijk, dat dit zoo is, want ik verwacht niet, dat de volkeren militaire verplichtingen op zich zullen nemen, behalve voor streken, waar vitale belangen op het spel staan. Aldus zijn de bases van onze politiek ten aanzien van het ontwerp-Locarno- pact, welke wij gisteren aan onze medeonder teekenaren hebben medegedeeld. Wij meenen, dat dit redelijke en wederzijds aanvaardbare voorwaarden zijn in het licht van de antwoor den, die zij ons reeds hebben doen toekomen. President Roosevelt nieuwe president te Washington werd beëedigd. Gedurende zijn verkiezingscampagne had Roosevelt met een heele reeks beloften ge schermd: o.a. een bezuiniging van 25 procent op de staatsuitgaven, het in evenwicht bren gen der begrooting van inkomsten en uitgaven enz. Het zal niemand verwonderen, dat Roosevelt er in de eerste periode van zijn bewind zelfs niet aan dacht om deze beloften reeds in te lossen. De economische crisis drong alle an dere vraagstukken op den achtergrond. Eerst moest de Amerikaansche boer weer uit zijn noodlijdende positie verlost worden en moest het zakenleven weer opnieuw op gang ge bracht worden. Roosevelt trouwens was er de man niet naar om lijdelijk toe te zien hoe het land in ellende ten gronde ging. Voor gelicht door knappe koppen, leden van zijn Brain Trust" (Hersen-trust) deinsde hij niet terug voor een reeks ingrijpende maat regelen: bankwet, devaluatie van den Dollar, N.I.R.A. en de arbeidswetten, enz. enz. te veel om op te noemen. Evenals Hoover wist ook Roosevelt met de milliarden te tooveren. Laten we dadelijk eer lijk bekennen dat niet alle maatregelen met succes werden bekroond. Integendeel. Vele ver ordeningen droegen het stempel der overhaas ting waaruit ze trouwens ook geboren waren. Men heeft critiek uitgeoefend op de herstel- politiek van Roosevelt, die, naar beweerd werd! geen vaste lijn vertoonde. Het is moge lijk, maar men mag niet uit het oog verliezen, dat Roosevelt ontzaglijk veel tegenkanting en tegenslagen heeft gehad, hetgeen tot gevolg had, dat hij onmogelijk den weg kon volgen dien hij uitgestippeld had. Herinneren we in dit verband slechte aan de Bonus-wet, aan de beslissingen van het Op perste Gerechtshof die heel het zoo moeizaam opgetrokken gebouw tot den grond toe dreig den af te breken. Wanneer we onpartijdig het werk van Roo sevelt beoordeelen, dan moeten we eerlijk be kennen, dat, althans in de groote lijnen, de beoogde resultaten bereikt werden: met fier heid mag Roosevelt op vele groote successen wijzen, die een weldaad waren voor het land. De grootste verdienste van Roosevelt is wel, dat Amerika thans weer vertrou wen heeft gekregen in de toekomst. De omvang van den handelsomzet heeft op dit oogenblik weer bijna het peil bereikt van 1929. Bovendien toonen handel en industrie nog steeds een belangrijken vooruitgang. Vooral van de automobielindustrie, die vaak beschouwd wordt als de waardemeter van het economisch leven, koestert men de hoogste verwachtingen. In de periode van 12 maanden, die eindigde op 30 September j.l., was de productie gestegen tot 4.549.000 wagens, bij een record van 5.621.000 in 1929 en een laagte- punt van 1.431.000 auto's in 1932. Met grooten ijver wordt gewerkt aan de opvoering; van de productie en de uitbreiding der fabrieken. Men raamt dat voor het jaar 19361937 de verkoop met 20 procent zal stijgen, zoodat het record cijfer van 514 millioen stuks bereikt zal wor den. Verdere aanleiding tot optimisme vindt men in de verbetering van de economische toestanden in de verschillende grondstoffen- en halffabrikaten-industrieën, en wel op de eerste plaats in de staalindustrie. De bedrijvig heid is gestegen tot 76 procent der theoreti sche capaciteit. Er zijn jaren geweest, dat dit percentage geen 40 bedroeg. De staalindustrie is thans bezig met de moderniseering van hare fabrieken en het bouwen van nieuwe fabrieken. Andere industrieën overwegen eveneens de oprichting van nieuwe fabrieken. De vraag naar machines is zóó groot, dat men niet zoo spoedig als gewenscht wordt aan de aanvragen kan voldoen. Voor het eerst sedert jaren is er een tekort aan spoorwegwagons en met trots wordt er op gewezen, dat in den loop van dit jaar geen enkele bank gefailleerd is. Verder stijgen de loonen en heeft ook de landbouwer het weer veel beter dan vroeg<er. De talrijke takken van dienst hebben het hunne bijgedragen om de werkloosheid belang rijk te verminderen. De verkiezingscampagne van president Roo sevelt kan het best vergeleken worden met het publiceeren van de balans over de vier jaren van zijn bewind. Het Amerikaansche volk is in zijn overgroote meerderheid terecht van oor deel geweest, dat de balans met een voordeelig saldo sluit en president Roosevelt werd voor een nieuwen termijn van vier jaren opnieuw aangesteld om de belangen van de Vereenigde Staten te verdedigen. Het lot van Amerika berust in goede handen. De politiek van de „New Deal" wordt voortgezet. Toestand te Madrid ongewijzigd. De Giornale d'Italia schrijft, dat Italië geen roode revolutionnaire centrale aan de Middel landsche Zee zal dulden. José Primo de Rivera terechtgesteld. Eden houdt een rede in zijn kieskring Leaming ton. Zal een Nederlander benoemd worden tot Vol kenbondscommissaris van Danzig? Duitsche onderzeeër gezonken j acht personen vermist, twaalf gered. De overstroomingsramp in Japan. 113 dooden geborgen, nog 1200 personen vermist. Het militaire wetsontwerp in België door Ka mercommissie van Defensie aangenomen. Het bedrijf van den Kon. Holl. Lloyd zou wor den voortgezet; subsidie van het Rijk gedu rende vjjf jaar. Opdracht is gegeven voor den bouw van een nieuw arUlilerie-instructieschip ten iasrte van het Defensiefonds. In de Tweede Kamer heeft minister Van Schaik een uiteenzetting gegeven van het ge- val-R. in de Haagsche „zedenzaak". New Yorksche beurs: nieuwe koersdalingen. O In de kranten, ook in dit blad, heeft dezer dagen de beeltenis ge staan van een eerbiedwaardig en grijs aard, den meer dan negentigjarig en frater Honorius, die zijn 65-jarig klooster jubileum vierde in het blin- den-instituut te Grave, waar hij sinds jaren werkzaam is. De afbeelding herinnerde ons aan een bezoek, dat wij jaren geleden aan het instituut brachten, toen daar ook nog de ver maarde frater Adrianus leefde en werkte. De emotie, welke wij gevoel den bij het aanschouwen van al die menschen, die de onschatbare waarde van het gezichtsvermogen moesten derven, is ons altijd bijgebleven. En het aangrijpendst in hun groote ge mis waren wel de kinderen, wier oog leden bleven geloken, of die u aan staarden met oogen, waaruit alle licht geweken was. Bedwing dan uw tranen maar En toch, van al deze patiënten was er niet één, die ongelukkig scheen. Er werd gespeeld, er werd gelachen, er was vroolijkheid in dit gesticht, in dit toevluchtsoord van menschen, die, naar het lichamelijke, slechts duister nis hadden om zich heen. Hun ge sprekken verrieden geen zweem van neerslachtigheid, en men speelde mij een quatremains voor met een entrain en een zekerheid, die geen zienden hadden kunnen verbeteren. Het was diep ontroerend. En nooit hebben wij beter begrepen en dieper beseft, wat berusting is, en hoe een blinde naar de oogen méér blijheid kan genieten, dan een blinde naar de ziel. LONDEN, 20 Nov. (D. N. B.) In politieke kringen alhier wordt verklaard, dat men als absoluut zeker kan aannemen, dat in geen ge val een Engelschman Lester als commissaris van den Volkenbond in Danzig zal opvolgen. Er bestaan hiertegen zoowel van Engelsche als van Poolsche zijde ernstige bezwaren. Het is evenwel waarschijnlijk, dat men een on derdaan van een neutralé mogendheid, mis schien een Nederlander, als Volkenbondscom missaris zal aanwijzen. Hitier heeft zich Vrijdagochtend naar den burcht „Vogelsang" in den Eifel begeven, om de slotzitting van het congres van partij-functio narissen bij te wonen, die hun politieke oplei ding in dit kasteel ontvangen. UIJR WERK HANDEL f LEIDSCHESTRAAT IB 7 0 r> 4 .T Stand op Zaterdag 1 uur v.m.: 775.1 Vorige stand: 775.6

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1936 | | pagina 1