m
ft
Nationalisten bezetten het
Westerpark te Madrid
Een religieus conflict in
Hongarije
Kec&co,ke.s
Et
Nobelprijzen voor
den vrede
Het nieuws van heden
HET SLECHTE WEER
HOUDT AAN
Uit Vaticaanstad
De strijd in Soei
Joean
JÊfe 'WM
NIEUWE POLITIEKE
SPANNING
Monetaire samen
werking
Geen dictatuur in
België
2).e „Jpaaknestad"
POLITIECOMMISSARIS
GESTRAFT
DE BAROMETER
ff sniiMÉÉ
VEREENIGDE KATHOLIEKE
PERS
DINSDAG 24 NOVEMBER 1936 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 centper kwartaal f 3.25per
post per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20273
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
mm
'PIÊÈÈï-
""V
De Regeering beweert, dat de
nationalisten door de Duit-
sche en Italiaansche vloot
gesteund worden
In de hoofdstad begint
gebrek te heerschen
Zullen ook vrouwen worden
gemobiliseerd?
De onderhandelingen tusschen
Engeland en Burgos
De Locarno-kwestie
Als Berlijn niet op de Britsche
voorstellen ingaat, zou het
geïsoleerd komen te staan
Aardverschuivingen in
Alaska
Mongoolsche troepen trachten
van drie kanten aan te vallen
Het Japansch-Russisch
visscherijverdrag
Scheepsbotsing
Britsch schip ernstig beschadigd
Bericht over Moskou s weigering
het verdrag te onderteekenen,
een misverstand?
Joego Slavië en het
Vaticaan
mmm
De oorzaak ligt in anti-katholieke
uitlatingen van den voorzitter
der Kamer
Zijn aftreden geëischt
Aan Ossietsky en Saavedra
Lamas toegekend
Amerika en Engeland verheugd
over Nederlands toetreding
tot het valuta-accoord
Rede van minister-president
Van Zeeland
Trawl-visscherij
De f 20.000 er uit
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Het W eeriiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinjiji
v.aft
WtD'/tYP-é
HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et, Inge*,
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voof
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
i
y .s.
f 1 n
De artillerie speelt de laatste dagen een groote rol in de belegering van Madrid.
15 c.M. geschut in stelling
CASA DEL CAMPO, 24 Nov. (Reu
ter) Met behulp van tanks hebben
de nationalisten zich gisteren meester
gemaakt van het Westerpark. Vervol
gens vielen zij de model-gevangenis en
de Don Jaime-kazerne aan. Deze wor
den moedig verdedigd, doch men ver
wacht, dat zy binnenkort zullen vallen.
Door het slecshte weer kan de lucht
macht weinig uitrichten, doch de artil
lerie is aan beide zijden zeer actief.
Tijdens een der jongste bombardementen is
een bom terechtgekomen op een drukkerij nabij
de San Bernardostraat. Bij het opruimingswerk
zouden reeds 70 lijken onder het puin vandaan
gehaald zijn. Waarschijnlijk bevinden zich nog
20 andere Slachtoffers onder de overblijfselen.
Het bombardement van de artillerie met
granaten gaat onophoudelijk voort, 's Nachts
kan men het gehuil van de projectielen hooren.
Een groot percentage ontploft niet. Toch maakt
het gezicht van een man die met een pikhou
weel een niet-ontplofte granaat aan het uit
graven is, omringd door een nieuwsgierige me
nigte, dat men gauw een anderen kant op
wandelt.
Een granaat vernielde, aldus lezen wij in het
„Handelsblad", de rij brievenbussen voor het
hoofdpostkantoor en een jongetje, dat naar de
verwoesting keek, zei: „Generaal Franco heeft
een brief willen posten."
Een bom sloeg in den weg van het station
en veroorzaakte een groot gat. Het gat werd
niet gevuld, maar er werd ter Waarschuwing
een paal in gestoken, 's Avonds reed er een
auto in kapot omdat men geen lantaarn aan
den paal had gehangen.
In Madrid begint gebrek te heerschen. In
dien de spoorweg naar de kust niet spoedig
heropend wordt, moet men ernstig met dezen
nieuwen gevaarsfactor rekening gaan houden.
Een van de maatregelen van defensie is ge
weest alle particuliere telefoons af te snijden,
ook die van cjp journalisten.
Gisteravond heeft het ministerie van Marine
te Valencia een nota gepubliceerd, waarin de
hulp van de Duitsche en Italiaansche vloot aan
de nationalisten met zekere feiten wordt aan
getoond.
O.a. wordt verklaard, dat de Italiaansche en
Duitsche schepen sedert het begin van den op
stand de oorlogsbodems van de regeering be-
spionneeren om de nationalisten op de hoogte
te houden. Verder wordt gezegd, dat een Duitsch
kabelschip mijnen heeft gelegd voor de haven
van Bilbao; de nationalisten beschikken niet
over mijnenleggers.
Ten aanzien van het incident voor Car
tagena van eergisteren wordt in de nota
verklaard, dat het onderzoek naar de scher
ven van de torpedo, welke de „Miguel Cer
vantes" beschadigde, heeft uitgewezen, dat
deze is afgeschoten door een buitenlandschen
onderzeeër, niet door een Spaanschen of Ita-
liaanschen.
Tenslotte wordt medegedeeld, dat na den
aanval de Duitsche torpedojager, welke voor
Cartagena ligt en die zich tijdens het gevecht
op een afstand hield, den ingang van die haven
naderde om een onderzoek in te stellen naar
den uitslag van den strijd. Daarna verwijderde
hVt schip zich weer.
Volgens een nieuw decreet, dat voorziet in
cle opleiding van vrouwen tot mannenarbeid,
zullen alle Catalaansche vrouwen, indien noo-
dig, kunnen worden gemobiliseerd. .Volgens van
het front in Aragon afkomstige berichten, zou
den de regeeringstroepen in den sector van
Vivel del Rio verscheidene kilometers zijn op
gerukt.
De ministerraad heeft gistermiddag te Valen
cia een langdurige bijeenkomst gehouden. Na
afloop van deze vergadering heeft de minister
van Onderwijs, die als secretaris optrad, ver
klaard, dat de regeering besloten heeft de Cor
tes den eersten December bijeen te roepen, dit
in overeenstemming met de bepalingen van de
grondwet en het door de Cortes in cle laatste
bijeenkomst genomen besluit.
Naar de „Daily Express" uit Hendaye ver
neemt, heeft de Britsche ambassadeur, Sir Hen
ry Chilton, van generaal Franco antwoord ont
vangen op het jongste verzoek om opheldering
inzake de voorgenomen blokkade en een even
tueel bombardement van Barcelona.
Generaal Franco zou zich er toe beperkt heb
ben een neutrale zóne aan te wijzen voor het
ankeren van Britsche schepen te Tarragon, Va
lencia, Alicante en Cartagena, zonder een woord
te spreken over Barcelona.
De ambassadeur zou dit antwoord onvoldoen
de hebben geacht en zou den koerier, die hem
dit antwoord bracht, opgedragen hebben nadere
inlichtingen te gaan vragen.
Onze Romeinsche correspondent seint ons
d.d. 23 Nov.:
Hedenochtend is het Internationaal Thomis
tisch Congres geopend met een H. Mis in de
basiliek van St. Maria sopra Minerva, die werd
opgedragen door den secretaris van de Studiën-
Congregatie, Mgr. RuffinL Na de H. Mis gaf
Kardinaal Laurenti den zegen met het Aller
heiligste.
In den namiddag werd in de groote zaal van
de pauselijke kanselarij de openingszitting ge
houden, waarin Kardinaal Laurenti de congres
sisten begroette en de secretaris van het con
gres, pater P. Boyer S.J., een rede hield. De
Nederlandsche Thomistische Vereeniging is op
het congres vertegenwoordigd door prof. P. de
Jong, pater Huffer S.J. en door pater Nuy S.J.
van het Berchmanianum. Het congres draagt
een streng wetenschappelijk karakter. De meeste
voordrachten worden in het Latijn gehouden.
Pater L. Kierkels, Passionist, Apostolisch De-
legaat van Britsch Indië is heden door den H.
Vader in particuliere audiëntie ontvangen.
LONDEN, 24 Nov. (Havas). De nota, welke
de Britsche regeering aan de Locarno-staten
heeft gezonden, behelst, volgens de „Morning
Post" geen duidelijke voorstellen, doch is meer
een verklaring in algemeene trekken, overeen
komstig de réde, welke Eden Zaterdag j.l. te
Leamington heeft gehouden.
O. a. wordt in de nota gezegd, dat, indien
geen nieuw verdrag in West-Europa zou worden
gesloten, de bestaande overeenkomst tusschen
Engeland, Frankrijk en België gehandhaafd zou
blijven. Hieruit zou men kunnen afleiden, dat
indien Duitschland de gelegenheid, welke het
thans wordt geboden, om deel te nemen aan
een algemeene overeenkomst, laat voorbijgaan,
het in West-Europa geïsoleerd zal staan.
Verder bevat de nota een aantal voorstellen,
welke ten doel hebben Hitier elk geldig motief
om zich terug te trekken te ontnemen.
NEW YORK, 23 Nov. Uit Juneau in Alaska
wordt gemeld, dat voortdurende regens twee
aardverschuivingen hebben veroorzaakt op den
berg Roberts, die zich boven de stad verheft.
De in beweging geraakte aardmassa's hebben in
één der wijken aanzienlijke schade aangericht.
Acht inwoners werden gedood en een twintig
tal zwaar gewond,
PEKING, 24 Nov. (Havas.) Het schijnt,
dat binnenkort een aanval op Soei Joean
langs drie wegen door de Mongoolsche troe
pen kan worden verwacht. Uit Kweiho.a
wordt gemeld, dat de Mongoolsche troepen
vanuit Pai Ling Miao een aanval doen op
Oetsjoean, 40 K.M. benoorden Kweihoa,
met het doel Noord Soei Joean te bezetten.
Uit Kalgan wordt vernomen, dat de
Mandsjoetroepen; welke aan de grens van Soei
Joean geconcentreerd zijn, oprukken in de
richting van Hsing Ho en Ping Ti Tsjoean.
De Japansche pers in Noord-China deelt
mede, dat de troepen van Soei Joean zich reeds
uit Hoeng Ke hebben teruggetrokken en zich
nu gereed maken om ook Hsing Ho te verlaten
en zich op Ping Ti Tsjoean aan de spoorlijn
PekingPao Toe terug te trekken.
Men gelooft algemeen dat de Mandsjoe-
Mongoolsche troepen, op aansporen van hun
buitenlandsche raadgevers willen aanvallen,
voor de Nanking-troepen zijn aangekomen.
Saavedra Lamas
PARIJS, 24 Nov. (D.N.B.) Zeventien mijl ten
Zuid-Westen van Kaap Lizard is gisteren in
dichten mist het Noorsche schip „Marina" uit
Bergen, in botsing gekomen met het Britsche
kustvaartuig „Colmith Force".
De „Colmith Force" werd ernstig beschadigd
en werd door de bemanning verlaten. De „Ma
rina" kon alle schipbreukelingen opnemen.
TOKIO, 24 Nov. (Reuter) De woordvoerder
van het ministerie van Buitenlandsche Zaken
deelt mede, dat het bericht over de weigering
van Sovjet-Rusland om het Japansch-Russische
visscherijverdrag te fcnderteekenen, op een mis
verstand berust. De telegrammen van den Ja-
panschen ambassadeur te Moskou over deze
kwestie zijn onjuist en schijnen op een mis
verstand te berusten.
De minister-president van Joego-Slavië,
Stoyadinowitsj, heeft de Kamer een wetsont
werp betreffende het sluiten van een concor
daat met den Heiligen Stoel doen toekomen.
In een begeleidend schrijven herinnert hij er
aan, dat dit concordaat een einde maakt aan
de onevenwichtigheid in de betrekkingen met
de Roomsch Katholieke Kerk.
Tijdens de begrafenis van minister Salengro betoogden zijn aanhangers te
Parijs op de Place de la Bastille
De afgevaardigde der regeeringspartij en
president van het Hongaarsche Huis van
afgevaardigden Alexander Sztranyavszki
is geheel onverwacht het middelpunt geworden
van een religieus conflict, dat waarschijnlijk
ook belangrijke politieke gevolgen zal hebben.
Sztranyavszki, die tevens wereldlijk voorzitter
der evangelische synode is, heeft eenige dagen
geleden in de synodale vergadering een rede
gehóuden, waarin hij een buitengewoon felle
kritiek liet hooren op de praktijken en voor
schriften van de Roomsche Kerkelijke autori
teiten.
Deze verlangden, gelijk hij zeide, zooals de N. R.
Crt. meldt, van hun geloovigen verklaringen,
waarvan de inhoud in strijd was met de Chris
telijke leerstelling en met den geest van het
Christendom. Zij trachtten ook in dingen, die
met de Kerk niets te maken hadden, en in het
bijzonder in politieke aangelegenheden hun
aanhangers te influenceeren. Sztranyavszki
sprak van een terreur-stelsel, dat aan de tijden
van de inquisitie herinnerde en van prak
tijken, die in de middeleeuwen thuis hoorden.
In katholieke kringen heeft deze rede natuur
lijk een stroom van verontwaardiging doen op
steken met name de christelijk socialistisch
oeconomische partij, waarin het Hongaarsche
katholicisme politiek is georganiseerd, heeft den
handschoen opgenomen en de kwestie tot een
politieke aangelegenheid van den eersten rang
gemaakt. De leider van deze partij, graaf
Zichy, heeft den voorzitter van het Huis van
afgevaardigden in een groote rede geantwoord,
welke culmineerde in den eisch, dat Sztra
nyavszki van zijn plaats moest verdwijnen.
Hongarije kan een dergelijken president der
Kamer niet gebruiken. Onder deze leus organi
seert thans de Christelijk socialistische partij
een omvangrijke actie tegen Sztranyavszki. Uit
honderden gemeenten zijn telegrammen geko
men, waarin het aftreden van den voorzitter
der Kamer wordt verlangd. In deze depêches
wordt van den president gesproken als van een
trouw volgeling van den anti-christ. Een reso
lutie der Christelijke soc. partij verklaart, dat
Sztranyavszki een ongezond godsdienstig con
flict teweeg heeft gebracht juist op een oogen-
blik, dat in het buitenland besluiten vallen,
die voor Hongarije van het grootste gewicht
zijn en juistde grootste eendracht noodzake
lijk is.
Wanneer het gelukt Sztranyavszki ten val te
brengen, dan verdwijnt daarmede het laatste
lid van het driemanschap Antal-Marton-
Sztranyavszki dat onder Gömbös de regeerings
partij en eigenlijk het geheele land dictatorisch
beheerschte. De interpellatie, die voor morgen
werd voorzien, is ondertusschen op dringend
verzoek van minister-president Daranyi uitge
steld tot Horthy weer uit Rome terug zal zijn.
OSLO, 24 Nov. (Havas). Het
comité tot toekennen van den Nobel
prijs voor den vrede heeft dezen
prijs voor 1935 toegekend aan Carl
von Ossietsky en voor 1936 aan den
Argentijnschen minister van Buiten
landsche Zaken Saavedra Lamas.
WASHINGTON, 24 Nov. (Reuter). Mi
nister Morgenthau heeft gisteravond mede
gedeeld, dat Nederland, België en Zwitser
land erin hebben toegestemd tot de Fransch-
Britsch-Amerikaansche monetaire overeen
komst toe te treden. Tevens verklaarde hij,
dat alle zes de landen de zelfde voorrech
ten zullen genieten. Of ook andere landen
tot deze monetaire overeenkomst zullen
worden toegelaten, zal naar minister Mor
genthau verder mededeelde, uitsluitend
worden uitgemaakt door de drie landen, wel
ke oorspronkelijk de overeenkomst hebben
aangegaan.
In een officieele Engelsche verklaring aan
gaande de samenwerking op monetair gebied
wordt medegedeeld, dat de regeering met ge
noegen heeft kennis genomen van de verkla
ringen der regeeringen van Nederland en
Zwitserland, gedateerd 23 November, waarin
adhaesie wordt betuigd met de in de verkla
ring der drie regeeringen van 25 September
neergelegde principes.
De Britsche regeering is verder in kennis ge
steld van het feit, dat het Amerikaajische mi
nisterie van Financiën de regelingen tot tech
nische samenwerking op wisselgebied, waarnaar
in de verklaring van 13 October wordt verwe
zen, heeft uitgebreid tot België, Nederland en
Zwitserland. De regeering juicht dezen stap toe,
die in overeenstemming is met de reeds tus
schen de Vereenigde Staten en Engeland en de
Vereenigde Staten en Frankrijk getroffen re
gelingen. Ook is de uitbreiding dezer regelin
gen in overeenstemming met de algemeene ba
sis van wederzijdsche samenwerking, welke tus
schen de Britsche monetaire autoriteiten en die
van België, Nederland en Zwitserland bestaat.
BRUSSEL, 24 Nov. (Havas) De Belgische
minister-president Van Zeeland heeft gis
teravond te Louvière, het centrum van het
Hcnegouwsche steenkoolbekkei^ een rede ge
houden, waarin h(j o.a. zeide, dat de regee
ring vast besloten is het land zoo te bestu
ren. dat geen enkele dictatuur zich hier kan
vestigen.
Hij deed een beroep op zijn toehoorders om
de noodzakelijke militaire maatregelen door te
voeren. Hij motiveerde cleze noodzakelijkheid
met den internationalen toestand. De buiten
landsche politiek van België is er op gericht
zich buiten elk conflict te houden.
„We hebben de basis van onze politiek niet
gewijzigd," zeide hij. „Wij willen dat tieze poli
tiek Belgisch, dus onafhankelijk is, doch wel in
het kader van de internationale gemeenschap.
Indien niettegenstaande alles toch een oorlog
uitbreekt, dan zullen wij alles doen wat moge
lijk is om daar buiten te blijven, doch iedere
eventueele aanvaller moet weten, dat wij ons
zullen verdedigen en dat wij staat zijn ons doel
treffend te verdedigen."
Deze rede van den minister-president maakte
een diepen indruk.
LONDEN, 24 Nov. (Reuter). De internationale
conferentie der trawl-visscherij waarop ook Ne
derland vertegenwoordigd is, is gisteren alhier
geopend. Morrison, de minister van Landbouw
en visscherij zeide, dat de visscherij met onder
gang werd bedreigd, tenzij een verstandige over
eenkomst zou kunnen worden bereikt. Maurice,
de secretaris voor visscherij van 't ministerie
van Landbouw werd tot voorzitter gekozen. De
conferentie heeft gisteren de kwesties der mazen
van sleepnet en zegen en van de grootte der
aan te voeren visch besproken.
In de eerste klasse der Staatsloterij is de prijs
van i 20.000 gevallen op nummer 15182.
Carl von Ossietsky
De nationalisten hebben het Westerpark te Ma
drid veroverd.
Nobelprijzen voor den vrede toegekend aan Carl
Von Ossietsky en Saavetsdra Lamas.
Amerika en Engeland verheugd over de toetre
ding van Nederland, België em Zwitserland tot
het valuta-accoord.
Religieus conflict in Hongarije.
De Belgische minister-president Van Zeeland
verklaart, dat er in België geen dictatuur zal ko
men.
35-jarig priesterfeest van Z. H. Exc. Mgr. N.
Stam te Haarlem herdacht.
Er bestaat weinig kans op het lichten van de
Van der Wijck.
De commissaris van politie te Nijmegen is ver
oordeeld tot 3y. jaar gevangenisstraf.
1 VERWACHTING: Zwakke Zuid-Oostelijke 1
tot Zuidelijken wind, nevelig tot half be-
wolkt, weinig of geen neerslag, tempera-
tuur om het vriespunt tot lichte vorst.
Hoogstü barometerstand:
776.4 te Warschau.
Laagst) barometerstand:
754.4 te Vardoc.
Zon op 7.38 - onder 3.55 - Licht op 4.25
EE Maan op n.m. 1.23 onder v.m. 1.50 EE
Volle Maan 28 November EE
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiii
FR. VARKENMARKT 6-10 - TEL. 1-4-1-6-4
10 November stond voor de Arnhemsche
rechtbank terecht "de Nijmeegsche politiecom
missaris v. d. M„ die zich had te verantwoorden
wegens valschheid in geschrifte en verduiste
ringen, meermalen gepleegd.
De officier van justitie eischte een gevan
genisstraf van vier jaren.
Hedenmorgen deed de rechtbank uit
spraak en veroordeelde verdachte tot een
gevangenisstraf van drie jaar en zes maan
den met aftrek van preventieve hechtenis.
Bij het bepalen van de strafmaat hield de
rechtbank rekening met den ernst van het feit
en de positie, die verdachte bekleedde eenerzijds,
anderzijds met de conclusie van het psychia
trisch rapport, volgens welke de gepleegde fei
ten niet ten volle den verdachte kunnen worden
toegerekend.
Stand op Dinsdag 1 uur n.m.: 763.8
Vorige stand: 760.6