BOTERLETTERS FRANKEN De moeilijkheden in Engeland FIRMA C. J. GUDE Het nieuws van heden DE TRAGEDIE EENS KONINGS Het Vorstelijk Paar naar Berlijn f De Times over den aard van het verzet t VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS VRIJDAG 4 DECEMBER 1936 - AVONDBLAD ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 centper kwartaal f 3.25per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TEiEFOON 13866 TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20291 De koning naar Londen teruggekeerd? Het Hoogerhuis bijeen LONDEN, 4 Dec. (DNB-ANP) Het Hoogerhuis is hedenochtend voor een buitengewone zitting bijeenge roepen. Ook het Lagerhuis bijeen De moeder van den Prins is ongesteld Vroeger eindexamen op Duitsche scholen Ten behoeve van de vorming van meer reserve-officieren De Pan-Amerikaansche conferentie Saavedra Lamas tot voorzitter gekozen Oorlogstoestand in Sandschak Japansch-Chineesche onderhandelingen 74 JORDENSSTRAAT, TEL. 13132, HAARLEM Het adres voor goed verzorgde maaltijden Diners van. f 1.25, f 1.45, f 1.65 Kleine Diners f 0.90, f 1.00, f 1.10 Dagelijks keuze uit 10 Vlees- en Groentensoorten DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN Het Weer iiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiuii^ VOOR CENTRALE VERWARMING: „DE SPAARNESTAD" Chineesch protest bij Japan Tegen den Japanschen inval in de bureaux van de Kwo Min Tang Hitier wil tijd winnen DE STRIJD IN SOEI JOEAN De ingewikkelde formaliteiten bij een afstand doen van den troon Mevrouw Simpson heeft De nationalisten hébben een dorp bezet. Madonnabeeld door de straten, dat zij hadden Met vreugde voeren de bewoners een voor de anarchisten en roode militie verborgen DE BEROEMDE verkrijgbaar bij den bezorger of in onze filialen FRANKEN's Broodfabrieken HAARLEM - HEEMSTEDE - BLOEMENDAAL King Edward VIII als „Prince charming" Het mag tragisch heeten, dat Enge land zich thans voor een pijnlijke crisis gesteld ziet, waarvan de po pulaire figuur van King Edward VIII het middelpunt en de oorzaak vormt. Als „prince charming" heeft de Britsche publieke opinie den troonopvolger meer vergeven dan wel met de algemeene op vattingen van het Engelsche maatschap pelijke leven viel te rijmen, maar nu de geliefde Prince of Wales de rechten en plichten van het Koningschap met al de daaraan verbonden consequenties een maal heeft aanvaard, moet zij wen- schen, dat hij zich ook overeenkomstig dat eenmaal genomen besluit gedraagt. Wij willen ons op dit oogenblik en in dit stadium, nu er nog geen beslissing ge vallen is, niet verdiepen in de staats rechtelijke en constitutioneele mogelijk heden en onmogelijkheden, welke met deze kwestie in verband kunnen worden gebracht, doch slechts de aandacht ves tigen op het zeer menschelijke conflict, dat zich hier openbaart, een conflict, hetwelk zich zóó vaak, zij het ook op minder opvallende wijze en bij min der belangrijke personen voordoet, dat men geneigd zou zijn het ais een typisch verschijnsel van onzen tijd te beschou wen. Dit conflict is er een tusschen leer en leven, tusschen plicht en verlangen, tus schen wil en wensch, tusschen functie en persoonlijkheid. Dit conflict komt veelvuldiger voor, naarmate de kracht van de beginselen in den mensch ver zwakt. Het is een conflict, dat vele men- schen heden ten dage met zichzelf heb ben uit te vechten, een tragisch conflict, dat echter beëindigd kan worden met een schoone en verdienstelijke overwin ning. De gelukshonger, die het mensch- dom kwelt, heeft de moderne menschheid op paden gedreven, die het een doolhof binnenleiden, waaruit alleen maar een uitweg te vinden is door een volstrekte aanvaarding en vervulling van de plich ten tegenover God, zichzelf, den even- mensch en den staat, waarin men leeft. Dit kan moeilijk en zwaar schijnen, het gevoel kan daartegen zelfs in opstand ko men als tegen een onmenschelijke wreedheid en hardheid, en toch is er uiteindelijk geen duurzaam geluk noch in den tijd noch in de eeuwigheid te bereiken zonder onderwerping aan de algemeene plichten, die ieder mensch zijn opgelegd, en aan de bijzondere plich ten van zijn staat. De plichten van staat van een Koning zijn zwaarder dan die van een onderdaan. King Edward moet dat weten. Het koningschap en zijn waardigheid vraagt offers van den per soon des Konings, bijzonder zware of fers, maar ook het brengen van offers be teekent geluk. Nelson heeft vóór den slag bij Trafalgar tot zijn mannen ge zegd: „Engeland verwacht, dat iedereen, zijn plicht zal doen." Moge King Edward in deze menschelijk voor hem zoo moei lijke uren zich dit woord van den ver maarden vlootvoogd herinneren en moge hij met Gods hulp de kracht vinden om een besluit te nemen, dat zoowel voor hem als voor zijn volk een in den diep- sten zin des woord gelukkig besluit mag heeten. Londen verlaten De publieke opinie Mevrouw Simpson BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866 NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 2® ct» Inge*, mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één «5 een! per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen. Voo» de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek. De Anglikaansche bisschop van Bradford, dr. Blunt, die in een toespraak tot zijn diocesanen de opvatting van de Engelse he Kerk over de kerkelijke plechtigheden in verband met de kroning van koning Edward VIII uiteenzette en daardoor de Engelsche regeering bewoog stappen bij den koning te doen. Op de foto ziet men den bisschop in gezelschap van zijn schoonzoon en dochter Simpson volkomen had geïgnoreerd, thans een korte officieele mededeeling door het Propa- ganda-ministerie is uitgegeven. Het communiqué luidt als volgt: Naar ver luidt bestaan er tusschen den koning van En geland en de Britsche regeering geschilpunten. Daar de oorzaak hiervan van persoonlijken aard blijkt te zijn, zal de Duitsche pers in eigen berichtgeving of commentaar geen stelling kie zen in deze aangelegenheid. New York Times schrijft, dat nog vele andere wegen open staan dan troonsafstand. De Brit sche gave om een compromis te vinden schijnt dikwijls onuitputtelijk en kan misschien ook in de huidige crisis een oplossing vinden. Hedenochtend zag men den auto van den Koning fort Belvedère verlaten en in de rich ting van Londen vertrekken. Men vermoedt, dat de Koning in den auto was. Men vermoedt, dat in deze zitting een verklaring zal worden afgelegd om trent het besluit van den Koning. De particuliere secretaris van den hertog van York, sir Eric Mi'eville, is hedenochtend 10 uur in Downingstreet ontvangen. Hedenochtend tien uur is sir John Simon op Downingstreet gekomen en 25 minuten later is hij met Baldwin naar het Lagerhuis gegaan, waar te half elf een kabinetszitting werd ge houden. Samuel Hoare en Neville Chamberlain ver lieten Downingstreet te 10.20 uur. De hertog van York verliet zijn paleis even voor tien uur om naar Buckingham Palace te gaan. Te 10.25 keerde hij in zijn paleis terug. Hedenochtend elf uur is het Lagerhuis bijeen gekomen. De leider van de Labour-party vroeg den minister-president of het hem mogelijk was een verklaring af te leggen omtrent den constitu- tioneelen toestand. Baldwin antwoordde: „Attlee is zoo goed ge weest mq tijdens de zitting van het kabinet een mededeeling te zenden, dat hy dit zou vragen. Tot mqn spyt moet ik zeggen, dat ik op het oogenblik niets heb toe te voegen aan hetgeen ik gisteren zeide." Churchill vroeg, of hy zyn vraag van gisteren mocht herhalen of de minister-president kon verzekeren, dat geen onherstelbare stappen ge daan zouden worden voor een verklaring was afgelegd in het Lagerhuis. Ook hierop ant woordde Baldwin, dat hij niets had toe te voe gen aan hetgeen hy gisteren zeide. Sir William Davison vroeg vervolgens den minister-president, of hij in staat zou zijn later op den dag iets mede te deelen aan het Huis, daar het zeer wenscheiyk is, dat zoo spoedig mogeiyk een verklaring wordt afgelegd. Baldwin antwoordde: „Ik vrees niets te kun nen toevoegen aan mqn verklaring." Prinses Juliana en Prins Bernhard zijn voornemens om zich morgen (Zaterdag) voor twee dagen naar Berlijn te begeven, teneinde de moeder van den Prins te be zoeken, die aldaar ongesteld is geworden. Het jonge paar hoopt Maandag wederom in de residentie terug te keeren. BERLIJN, 3 Dec. (Havas.) De Duitsche mid delbare scholen zullen in het vervolg het eind examen afnemen aan het einde van de „Eer ste Klas", in plaats van aan het eind van de „Oberprima", welke klas wordt afgeschaft. De leerlingen, die door het eindexamen zullen zijn gekomen,zullen bij den arbeidsdienst worden ingeiyfd. Deze maatregel wordt gemotiveerd met te verwijzen naar de „recruten-arme jaren'' en de noodzakelijkheid, snel officieren voor de reser ve op te leiden onder de jeugdige intellectueelen. In Duitsche schoolkringen wordt het thans ingestelde eindexamen „Kriegsabitur", oor- logs-eindexamen genoemd. BUENOS AIRES, 3 Dec. (Havas). De initia tief-commissie heeft met algemeene stemmen Saavedra Lamas tot voorzitter der Pan-Ame rikaansche conferentie gekozen. ANKARA, 4 Dec. (D. N. B.) Volgens mededee lingen van de Turksche bladen is in Sandschak en Alexandrette de oorlogstoestand afgekon- diSd- „x- -u Tydens een demonstratie opende de politie het vuur, waarby drie personen werden gedood en 50 gewond. De moeilykheden in Engeland nog onopgelost; mevr. Simpson zou Londen verlaten hebben. Na 48 uren feilen strijd werd aan geen van beide zijden militair succes bereikt bij Madrid; om de Spaansche regeeringshavens in de Mid- dellandsche. Zee zullen mijnen worden gelegd. De gelijkschakeling van de Duitsche jeugd; de regeering zwicht voor verzet der bevolking te Oldenburg. Prinses Juliana en Prins Bernhard begeven zich Zaterdag naar Berlijn voor een bezoek aan de Moeder van den Prins, die ongesteld is. Memorie van Antwoord aan de Tweede Kamer over de Waterstaatsbegrooting. Brutale overval te 's-Gravenzande. O M VERWACHTING: Stormachtige tot g krachtigen, later afnemende Noord- Westelijke tot AVestelijken wind, zwaar bewolkt met tijdelijke opklaring, regen- of hagelbuien, aanvankelijk kouder. Hoogste barometerstand: 767.4 te Toulouse Laagste barometerstand: 727.0 te Kinn. StormwaarschuwingsdienstGeseind 4 De- cember te 11.35 aan alle posten: „Wordt verwacht storm uit het Noord-Westen". §2 Zon op v.m. 7.53 onder n.m. 3.47 uur. Licht op n.m. 4.17. Maan op n.m. 10.52, onder v.m. 11.39. Laatste kwartier 5 Dec. illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliR BRECHCOKES WALES ANTHRACIET 50/80, WALES ANTHRACIET NOOTJES VIER FRIESCHE VARKENMARKT 6—10 TELEFOON 14164 NANKING, 3 Dec. (Havas.) De minister van Buitenlandsche Zaken heeft bij den Japanschen ambassadeur een protest doen hooren tegen de recente gebeurtenissen te Tsingtao, waar Ja- pansche zeelieden een huiszoeking hebben ge houden in de plaatselyke bureaux van de Kwo Min Tang. China eischt vergoeding van de aan gerichte schade en teruggave van de wegge nomen documenten. De Japansche ambassadeur verklaarde, dat hij de hem overhandigde nota zou doorgeven, en vroeg voorts hervatting van de Japansch-Chineesche onderhandelingen over een wederaanpassing der betrekkingen. De mi nister antwoordde, dat de toestand in Soei Yoean en de incidenten van Tsingtao een voor de hervatting der onderhandelingen op dit oogenblik ongunstige sfeer scheppen. MUENCHEN, 4 Dec. (Havas) Hitier laat op het oogenblik een vliegveld bij Berchtesgaden aanleggen, teneinde zich het tydverlies van het autotraject Muenchen—Berchtesgaden, 120 K.M. lang, te besparen. PEKING, 4 Dec. (Havas). Van Chineesche zyde wordt medegedeeld, dat de Mandsjoe-Mon- goolsche troepen trachten Pai Ling Miao te her overen. Op het oogenblik wordt hier fel gestre den. Vannacht te half twee is de Koning van Buckingham-Palace naar fort Belvedère terug gekeerd, waar hy omstreeks twee uur aankwam. De hertog en de hertogin van York hebben vannacht kwart over twaalf Marlborough House verlaten. De Daily Telegraph is van oordeel, dat de hoogste belangen, welke bij deze crisis betrokken zijn, grooter zyn dan die van de kroon zelf of van haar huidigen drager. De toejuichingen, waarmede Baldwin gisteren werd ontvangen, toonden, dat de houding van het kabinet den steun heeft van alle politieke partijen. SJANGHAI, 4 Dec. (Havas). Japansche krin gen te Nanking zijn van meening, dat het gebaar van den Chineeschen minister van buitenland sche zaken, Tsjang Tsjoen, die 't aiae-mémoire, dat de Japansche ambassadeur Kawagoe hem gisteren overhandigde, teruggaf, 'n beleediging is. De Japansche ambassade besloot het aide- mémoire naar het Chineesche ministerie van buitenlandsche zaken terug te zenden In Japansche kringen verklaart men, dat de verbreking van de Chineesch-Japansche betrek kingen een voldongen feit is en men verwacht, dat Kawagoe heden naar Sjanghai vertrekt. LONDEN, 4 Dec. (Reuter) In een hoofdartikel schrijft de Times, dat er een misverstand moet bestaan inzake den aard van het verzet tegen een huwelijk, zooals de Koning zou over wegen. In andere landen is beweerd en dat is hier herhaald, dat de oorzaak ligt in een ouderwet- schen, conventioneelen afkeer van een huwe lijk van den koning met een niet-aoellijke of Amerikaansche. Niets is verder van de waar heid. Indien Zijne Majesteit zoo gelukkig zou zyn de genegenheid van een van zijn onder danen voor zich te winnen, zou het geheele volk in zijn geluk deelen. Er is slechts één tegenwerping en deze js overweldigend, deze is, dat de dame in kwestie nog twee gescheiden echtgenooten in leven heeft. De Morning Post schrijft in een Hoofdarti kel, dat er op het oogenblik geen constitutio neele moeilijkheid is. Er is eenige ontspanning ingetreden, hoewel de toestand nog angstwek kend is en zonder eenig modern precedent of parallel. Men kan moeilijk geiooven, dat een monarch, die zulk een plaats in de harten van zijn volk wist te veroveren, gemakkelijk een dergelijk bezit zou prijsgeven en niet ten koste van groote persoonlijke offers (rouw zou blijven aan dat, wat beschouwd kan worden als zyn hoogste en heiligste plicht. Een troonsafstand van den Kor.ing zou intusschen geen eenvoudige zaak zyn. Er moeten vele formaliteiten vervuld worden, schrijft de Telegraaf over deze mogelijkheid. Ten eerste moet de koning, indien hij tot zulk een stap besluit, den premier daarvan ver wittigen. Dan moet de privy council worden bijeengeroepen om de abdicatie goed te keuren. In de derde plaats moeten de oeide Huizen van het parlement bijeen worden geroepen en het besluit aanvaarden en ten vierde moeten alle parlementen der dominions er hun goedkeuring aan hechten. Deze laatste formaliteit is het groote vraag- teeken, want als Groot-Brittannië's instanties met de abdicatie accoord gaan, en er is één dominion-parlement, dat weigert kan het af treden niet geldig worden. Dit is in het statuut van Westminster vastgelegd. Leidt een abdicatie van koning Edward der halve tot een gecompliceerde situatie, dit is niet minder het geval, als de regeering-Baldwin zich door het gebeurde tot aftreden genoopt ziet. Baldwin en zijn collega's zouden na hun aftreden weigeren een nieuw kabinet te vor men; majoor Attlee, de leider der oppositie, zou dit desgevraagd eveneens weigeren, evenals sir Archibald Sinclair, de leider der oppositie liberalen. De koning kan dan een vooraanstaand oud-minister met de kabinetsvorming belasten, b.v. Lloyd George of Winston Churchill, do;h het is niet waarschijnlijk, dat zij die opdracht zouden aanvaarden. De koning zou dan ge noopt zijn zich opnieuw tot Baldwin te wen den, die dan zijn voorwaarden zou kunnen stel len. Dat de mogelijkheid van abdicatie echter niet is uitgesloten, blijkt uit een hoofdarti kel van de „Daily Telegraph", welk blad op den achtergrond der gebeurtenissen het aftreden des konings ziet opdoemen. De besprekingen der ontstane moeilijkheden duren onverminderd voort, zoowel van de zijde des Konings als van die van het kabinet. Een oplossing moet immers zoo spoedig mogelijk worden gevonden. Het is verder geen geheim, dat de minister president en de dominions deze kwestie be schouwen als één, welke het geheele imperium betreft en niet alleen Engeland zelf. Het is moeilijk vast te stellen, hoe het volk in al zyn geledingen reageert op de publicaties over den populairen vorst en hoe het denkt over de situatie, schryft de Telegraaf. Rustig staan de menschen voor de gebouwen; kalm doet ieder zyn dagelijkschen arbeid, maar het is wel zeker, dat het gebeurde een omwen teling beteekent in de tradities, welke men in Engeland heeft gehuldigd. De kranten hebben geschreven over personen en dingen, die anders onbesproken blijven en de menschen spreken over onderwerpen, die men anders angstvallig buiten het domein der discussies houdt. Elke oplossing, waarby de positie van mrs. Simpson als echtgenoote van den koning op de een of andere wijze wordt gelegali seerd, zal op groot verzet stuiten van de geestelijkheid en andere invloedrijke krin gen. Welke meening in kerkelijke kringen heerscht, blijkt duidelijk uit het commentaar van de „Church Times", die zegt, dat het voorgestelde huweiyk des konings een fatale slag zou be- teekenen voor het prestige der Britsche monar chie. „Thans wordt voorgesteld," gaat het blad voort, „dat de koning met mevrouw Simpson in zyn kwaliteit van hertog van Cornwall zou kunnen huwen en dat het parlement een akte van uitsluiting zou kunnen aannemen, waarby alle nakomelingen uit dit huwelijk van den troon zouden worden geweerd. Dit zou niet in het minst de positie van de kerk veranderen. Indien de koning met mevrouw Simpson in het huwelijk treedt, zullen de betrekkingen tusschen de kerk en den staat tot in den grond worden aangetast." Men kan aannemen, dat de grootste druk op den koning zal worden uitgeoefend om zyn verzet te laten varen en een zuivere si tuatie te herstellen. Wat mevrouw Wally Simpson betreft, deelde Havas mede, dat zij tengevolge van de opwin ding door de gebeurtenissen niet wel zou zyn. Dit schijnt echter niet juist te zijn, in ieder geval is haar ongesteldheid niet ernstig. Ver volgens berichtte Havas, dat het niet mogelijk was vast te stellen, of mevrouw Simpson zich in haar woning te Londen bevond. Het stond wel vast, dat haar bagage weggehaald was en 'n cordon politie den ingang bewaakte van haar woning. Later werd echter medegedeeld, dat mevr. Simpson Londen heeft verlaten en thans waarschijnlijk by vrienden in Surrey ver blijft. De Telegraaf wist tenslotte te berichten, dat het orgaan der Deensche socialisten „Social- demokraten" een bericht' uit Londen zou bren gen, dat mevr. Simpson zich waarschijnlijk nog heden per particulier vliegtuig, via Amsterdam, naar Scandinavië zou begeven. Dit in verbana met de door dit blad gedane publicaties van ge ruchten, dat mevrouw Simpson vrijwillig zou afzien van een huweiyk met den koning en En geland zou verlaten; een ander gerucht voegt daaraan toe, dat de koning haar naar het bui tenland zou willen volgen, nadat hy afstand van den troon zou hebben gedaan en dat zij zich, na een verblijf op het vasteland, in Argen tinië zouden vestigen. United Press meldt uit Berlijn, dat, nadat de Duitsche pers een week lang de affaire-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1936 | | pagina 1