BOTERLETTERS
FRANKEN
De moeilijkheden in Engeland
FIRMA C. J. GUDE
Het nieuws van heden
DE TRAGEDIE EENS
KONINGS
Het Vorstelijk Paar
naar Berlijn
f
De Times over den
aard van het verzet
t
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
VRIJDAG 4 DECEMBER 1936 - AVONDBLAD
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 centper kwartaal f 3.25per
post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TEiEFOON 13866
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20291
De koning naar Londen
teruggekeerd?
Het Hoogerhuis bijeen
LONDEN, 4 Dec. (DNB-ANP)
Het Hoogerhuis is hedenochtend voor
een buitengewone zitting bijeenge
roepen.
Ook het Lagerhuis bijeen
De moeder van den Prins
is ongesteld
Vroeger eindexamen op
Duitsche scholen
Ten behoeve van de vorming van
meer reserve-officieren
De Pan-Amerikaansche
conferentie
Saavedra Lamas tot voorzitter
gekozen
Oorlogstoestand in
Sandschak
Japansch-Chineesche
onderhandelingen
74 JORDENSSTRAAT, TEL. 13132, HAARLEM
Het adres voor goed
verzorgde maaltijden
Diners van. f 1.25, f 1.45, f 1.65
Kleine Diners f 0.90, f 1.00, f 1.10
Dagelijks keuze uit
10 Vlees- en Groentensoorten
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Het Weer iiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiuii^
VOOR CENTRALE VERWARMING:
„DE SPAARNESTAD"
Chineesch protest bij
Japan
Tegen den Japanschen inval in
de bureaux van de Kwo
Min Tang
Hitier wil tijd winnen
DE STRIJD IN SOEI JOEAN
De ingewikkelde formaliteiten bij
een afstand doen van
den troon
Mevrouw Simpson heeft
De nationalisten hébben een dorp bezet.
Madonnabeeld door de straten, dat zij
hadden
Met vreugde voeren de bewoners een
voor de anarchisten en roode militie
verborgen
DE BEROEMDE
verkrijgbaar bij den bezorger
of in onze filialen
FRANKEN's Broodfabrieken
HAARLEM - HEEMSTEDE - BLOEMENDAAL
King Edward VIII als „Prince charming"
Het mag tragisch heeten, dat Enge
land zich thans voor een pijnlijke
crisis gesteld ziet, waarvan de po
pulaire figuur van King Edward VIII het
middelpunt en de oorzaak vormt. Als
„prince charming" heeft de Britsche
publieke opinie den troonopvolger meer
vergeven dan wel met de algemeene op
vattingen van het Engelsche maatschap
pelijke leven viel te rijmen, maar nu de
geliefde Prince of Wales de rechten en
plichten van het Koningschap met al de
daaraan verbonden consequenties een
maal heeft aanvaard, moet zij wen-
schen, dat hij zich ook overeenkomstig
dat eenmaal genomen besluit gedraagt.
Wij willen ons op dit oogenblik en in dit
stadium, nu er nog geen beslissing ge
vallen is, niet verdiepen in de staats
rechtelijke en constitutioneele mogelijk
heden en onmogelijkheden, welke met
deze kwestie in verband kunnen worden
gebracht, doch slechts de aandacht ves
tigen op het zeer menschelijke conflict,
dat zich hier openbaart, een conflict,
hetwelk zich zóó vaak, zij het ook
op minder opvallende wijze en bij min
der belangrijke personen voordoet, dat
men geneigd zou zijn het ais een typisch
verschijnsel van onzen tijd te beschou
wen.
Dit conflict is er een tusschen leer en
leven, tusschen plicht en verlangen, tus
schen wil en wensch, tusschen functie
en persoonlijkheid. Dit conflict komt
veelvuldiger voor, naarmate de kracht
van de beginselen in den mensch ver
zwakt. Het is een conflict, dat vele men-
schen heden ten dage met zichzelf heb
ben uit te vechten, een tragisch conflict,
dat echter beëindigd kan worden met
een schoone en verdienstelijke overwin
ning. De gelukshonger, die het mensch-
dom kwelt, heeft de moderne menschheid
op paden gedreven, die het een doolhof
binnenleiden, waaruit alleen maar een
uitweg te vinden is door een volstrekte
aanvaarding en vervulling van de plich
ten tegenover God, zichzelf, den even-
mensch en den staat, waarin men leeft.
Dit kan moeilijk en zwaar schijnen, het
gevoel kan daartegen zelfs in opstand ko
men als tegen een onmenschelijke
wreedheid en hardheid, en toch is er
uiteindelijk geen duurzaam geluk noch
in den tijd noch in de eeuwigheid te
bereiken zonder onderwerping aan de
algemeene plichten, die ieder mensch
zijn opgelegd, en aan de bijzondere plich
ten van zijn staat. De plichten van staat
van een Koning zijn zwaarder dan die
van een onderdaan. King Edward moet
dat weten. Het koningschap en zijn
waardigheid vraagt offers van den per
soon des Konings, bijzonder zware of
fers, maar ook het brengen van offers
be teekent geluk. Nelson heeft vóór den
slag bij Trafalgar tot zijn mannen ge
zegd: „Engeland verwacht, dat iedereen,
zijn plicht zal doen." Moge King Edward
in deze menschelijk voor hem zoo moei
lijke uren zich dit woord van den ver
maarden vlootvoogd herinneren en moge
hij met Gods hulp de kracht vinden om
een besluit te nemen, dat zoowel voor
hem als voor zijn volk een in den diep-
sten zin des woord gelukkig besluit mag
heeten.
Londen verlaten
De publieke opinie
Mevrouw Simpson
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 2® ct» Inge*,
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één «5 een!
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen. Voo»
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
De Anglikaansche bisschop van Bradford, dr. Blunt, die in een toespraak tot zijn
diocesanen de opvatting van de Engelse he Kerk over de kerkelijke plechtigheden
in verband met de kroning van koning Edward VIII uiteenzette en daardoor de
Engelsche regeering bewoog stappen bij den koning te doen. Op de foto ziet men
den bisschop in gezelschap van zijn schoonzoon en dochter
Simpson volkomen had geïgnoreerd, thans een
korte officieele mededeeling door het Propa-
ganda-ministerie is uitgegeven.
Het communiqué luidt als volgt: Naar ver
luidt bestaan er tusschen den koning van En
geland en de Britsche regeering geschilpunten.
Daar de oorzaak hiervan van persoonlijken aard
blijkt te zijn, zal de Duitsche pers in eigen
berichtgeving of commentaar geen stelling kie
zen in deze aangelegenheid.
New York Times schrijft, dat nog vele andere
wegen open staan dan troonsafstand. De Brit
sche gave om een compromis te vinden schijnt
dikwijls onuitputtelijk en kan misschien ook in
de huidige crisis een oplossing vinden.
Hedenochtend zag men den auto van den
Koning fort Belvedère verlaten en in de rich
ting van Londen vertrekken. Men vermoedt,
dat de Koning in den auto was.
Men vermoedt, dat in deze zitting een
verklaring zal worden afgelegd om
trent het besluit van den Koning.
De particuliere secretaris van den hertog van
York, sir Eric Mi'eville, is hedenochtend 10 uur
in Downingstreet ontvangen.
Hedenochtend tien uur is sir John Simon op
Downingstreet gekomen en 25 minuten later is
hij met Baldwin naar het Lagerhuis gegaan,
waar te half elf een kabinetszitting werd ge
houden.
Samuel Hoare en Neville Chamberlain ver
lieten Downingstreet te 10.20 uur. De hertog
van York verliet zijn paleis even voor tien uur
om naar Buckingham Palace te gaan. Te 10.25
keerde hij in zijn paleis terug.
Hedenochtend elf uur is het Lagerhuis bijeen
gekomen.
De leider van de Labour-party vroeg den
minister-president of het hem mogelijk was een
verklaring af te leggen omtrent den constitu-
tioneelen toestand.
Baldwin antwoordde: „Attlee is zoo goed ge
weest mq tijdens de zitting van het kabinet
een mededeeling te zenden, dat hy dit zou
vragen.
Tot mqn spyt moet ik zeggen, dat ik op
het oogenblik niets heb toe te voegen aan
hetgeen ik gisteren zeide."
Churchill vroeg, of hy zyn vraag van gisteren
mocht herhalen of de minister-president kon
verzekeren, dat geen onherstelbare stappen ge
daan zouden worden voor een verklaring was
afgelegd in het Lagerhuis. Ook hierop ant
woordde Baldwin, dat hij niets had toe te voe
gen aan hetgeen hy gisteren zeide.
Sir William Davison vroeg vervolgens den
minister-president, of hij in staat zou zijn later
op den dag iets mede te deelen aan het Huis,
daar het zeer wenscheiyk is, dat zoo spoedig
mogeiyk een verklaring wordt afgelegd.
Baldwin antwoordde: „Ik vrees niets te kun
nen toevoegen aan mqn verklaring."
Prinses Juliana en Prins Bernhard
zijn voornemens om zich morgen
(Zaterdag) voor twee dagen
naar Berlijn te begeven, teneinde
de moeder van den Prins te be
zoeken, die aldaar ongesteld is
geworden.
Het jonge paar hoopt Maandag
wederom in de residentie terug
te keeren.
BERLIJN, 3 Dec. (Havas.) De Duitsche mid
delbare scholen zullen in het vervolg het eind
examen afnemen aan het einde van de „Eer
ste Klas", in plaats van aan het eind van de
„Oberprima", welke klas wordt afgeschaft. De
leerlingen, die door het eindexamen zullen zijn
gekomen,zullen bij den arbeidsdienst worden
ingeiyfd.
Deze maatregel wordt gemotiveerd met te
verwijzen naar de „recruten-arme jaren'' en de
noodzakelijkheid, snel officieren voor de reser
ve op te leiden onder de jeugdige intellectueelen.
In Duitsche schoolkringen wordt het thans
ingestelde eindexamen „Kriegsabitur", oor-
logs-eindexamen genoemd.
BUENOS AIRES, 3 Dec. (Havas). De initia
tief-commissie heeft met algemeene stemmen
Saavedra Lamas tot voorzitter der Pan-Ame
rikaansche conferentie gekozen.
ANKARA, 4 Dec. (D. N. B.) Volgens mededee
lingen van de Turksche bladen is in Sandschak
en Alexandrette de oorlogstoestand afgekon-
diSd- „x- -u
Tydens een demonstratie opende de politie het
vuur, waarby drie personen werden gedood en
50 gewond.
De moeilykheden in Engeland nog onopgelost;
mevr. Simpson zou Londen verlaten hebben.
Na 48 uren feilen strijd werd aan geen van
beide zijden militair succes bereikt bij Madrid;
om de Spaansche regeeringshavens in de Mid-
dellandsche. Zee zullen mijnen worden gelegd.
De gelijkschakeling van de Duitsche jeugd; de
regeering zwicht voor verzet der bevolking te
Oldenburg.
Prinses Juliana en Prins Bernhard begeven zich
Zaterdag naar Berlijn voor een bezoek aan de
Moeder van den Prins, die ongesteld is.
Memorie van Antwoord aan de Tweede Kamer
over de Waterstaatsbegrooting.
Brutale overval te 's-Gravenzande.
O
M VERWACHTING: Stormachtige tot g
krachtigen, later afnemende Noord-
Westelijke tot AVestelijken wind, zwaar
bewolkt met tijdelijke opklaring, regen-
of hagelbuien, aanvankelijk kouder.
Hoogste barometerstand: 767.4 te Toulouse
Laagste barometerstand: 727.0 te Kinn.
StormwaarschuwingsdienstGeseind 4 De-
cember te 11.35 aan alle posten: „Wordt
verwacht storm uit het Noord-Westen".
§2 Zon op v.m. 7.53 onder n.m. 3.47 uur.
Licht op n.m. 4.17. Maan op n.m. 10.52,
onder v.m. 11.39. Laatste kwartier 5 Dec.
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliR
BRECHCOKES
WALES ANTHRACIET 50/80,
WALES ANTHRACIET NOOTJES VIER
FRIESCHE VARKENMARKT 6—10
TELEFOON 14164
NANKING, 3 Dec. (Havas.) De minister van
Buitenlandsche Zaken heeft bij den Japanschen
ambassadeur een protest doen hooren tegen de
recente gebeurtenissen te Tsingtao, waar Ja-
pansche zeelieden een huiszoeking hebben ge
houden in de plaatselyke bureaux van de Kwo
Min Tang. China eischt vergoeding van de aan
gerichte schade en teruggave van de wegge
nomen documenten. De Japansche ambassadeur
verklaarde, dat hij de hem overhandigde nota
zou doorgeven, en vroeg voorts hervatting van
de Japansch-Chineesche onderhandelingen over
een wederaanpassing der betrekkingen. De mi
nister antwoordde, dat de toestand in Soei
Yoean en de incidenten van Tsingtao een voor
de hervatting der onderhandelingen op dit
oogenblik ongunstige sfeer scheppen.
MUENCHEN, 4 Dec. (Havas) Hitier laat op
het oogenblik een vliegveld bij Berchtesgaden
aanleggen, teneinde zich het tydverlies van het
autotraject Muenchen—Berchtesgaden, 120
K.M. lang, te besparen.
PEKING, 4 Dec. (Havas). Van Chineesche
zyde wordt medegedeeld, dat de Mandsjoe-Mon-
goolsche troepen trachten Pai Ling Miao te her
overen. Op het oogenblik wordt hier fel gestre
den.
Vannacht te half twee is de Koning van
Buckingham-Palace naar fort Belvedère terug
gekeerd, waar hy omstreeks twee uur aankwam.
De hertog en de hertogin van York hebben
vannacht kwart over twaalf Marlborough House
verlaten.
De Daily Telegraph is van oordeel, dat
de hoogste belangen, welke bij deze crisis
betrokken zijn, grooter zyn dan die van de
kroon zelf of van haar huidigen drager. De
toejuichingen, waarmede Baldwin gisteren
werd ontvangen, toonden, dat de houding
van het kabinet den steun heeft van alle
politieke partijen.
SJANGHAI, 4 Dec. (Havas). Japansche krin
gen te Nanking zijn van meening, dat het gebaar
van den Chineeschen minister van buitenland
sche zaken, Tsjang Tsjoen, die 't aiae-mémoire,
dat de Japansche ambassadeur Kawagoe hem
gisteren overhandigde, teruggaf, 'n beleediging is.
De Japansche ambassade besloot het aide-
mémoire naar het Chineesche ministerie van
buitenlandsche zaken terug te zenden
In Japansche kringen verklaart men, dat de
verbreking van de Chineesch-Japansche betrek
kingen een voldongen feit is en men verwacht,
dat Kawagoe heden naar Sjanghai vertrekt.
LONDEN, 4 Dec. (Reuter) In een
hoofdartikel schrijft de Times, dat er
een misverstand moet bestaan inzake
den aard van het verzet tegen een
huwelijk, zooals de Koning zou over
wegen.
In andere landen is beweerd en dat is hier
herhaald, dat de oorzaak ligt in een ouderwet-
schen, conventioneelen afkeer van een huwe
lijk van den koning met een niet-aoellijke of
Amerikaansche. Niets is verder van de waar
heid. Indien Zijne Majesteit zoo gelukkig zou
zyn de genegenheid van een van zijn onder
danen voor zich te winnen, zou het geheele
volk in zijn geluk deelen.
Er is slechts één tegenwerping en deze js
overweldigend, deze is, dat de dame in
kwestie nog twee gescheiden echtgenooten
in leven heeft.
De Morning Post schrijft in een Hoofdarti
kel, dat er op het oogenblik geen constitutio
neele moeilijkheid is. Er is eenige ontspanning
ingetreden, hoewel de toestand nog angstwek
kend is en zonder eenig modern precedent of
parallel. Men kan moeilijk geiooven, dat een
monarch, die zulk een plaats in de harten van
zijn volk wist te veroveren, gemakkelijk een
dergelijk bezit zou prijsgeven en niet ten koste
van groote persoonlijke offers (rouw zou blijven
aan dat, wat beschouwd kan worden als zyn
hoogste en heiligste plicht.
Een troonsafstand van den Kor.ing zou
intusschen geen eenvoudige zaak zyn.
Er moeten vele formaliteiten vervuld worden,
schrijft de Telegraaf over deze mogelijkheid.
Ten eerste moet de koning, indien hij tot
zulk een stap besluit, den premier daarvan ver
wittigen. Dan moet de privy council worden
bijeengeroepen om de abdicatie goed te keuren.
In de derde plaats moeten de oeide Huizen van
het parlement bijeen worden geroepen en het
besluit aanvaarden en ten vierde moeten alle
parlementen der dominions er hun goedkeuring
aan hechten.
Deze laatste formaliteit is het groote vraag-
teeken, want als Groot-Brittannië's instanties
met de abdicatie accoord gaan, en er is één
dominion-parlement, dat weigert kan het af
treden niet geldig worden. Dit is in het statuut
van Westminster vastgelegd.
Leidt een abdicatie van koning Edward der
halve tot een gecompliceerde situatie, dit is
niet minder het geval, als de regeering-Baldwin
zich door het gebeurde tot aftreden genoopt
ziet. Baldwin en zijn collega's zouden na hun
aftreden weigeren een nieuw kabinet te vor
men; majoor Attlee, de leider der oppositie, zou
dit desgevraagd eveneens weigeren, evenals sir
Archibald Sinclair, de leider der oppositie
liberalen. De koning kan dan een vooraanstaand
oud-minister met de kabinetsvorming belasten,
b.v. Lloyd George of Winston Churchill, do;h
het is niet waarschijnlijk, dat zij die opdracht
zouden aanvaarden. De koning zou dan ge
noopt zijn zich opnieuw tot Baldwin te wen
den, die dan zijn voorwaarden zou kunnen stel
len.
Dat de mogelijkheid van abdicatie echter
niet is uitgesloten, blijkt uit een hoofdarti
kel van de „Daily Telegraph", welk blad
op den achtergrond der gebeurtenissen het
aftreden des konings ziet opdoemen.
De besprekingen der ontstane moeilijkheden
duren onverminderd voort, zoowel van de zijde
des Konings als van die van het kabinet. Een
oplossing moet immers zoo spoedig mogelijk
worden gevonden.
Het is verder geen geheim, dat de minister
president en de dominions deze kwestie be
schouwen als één, welke het geheele imperium
betreft en niet alleen Engeland zelf.
Het is moeilijk vast te stellen, hoe het
volk in al zyn geledingen reageert op de
publicaties over den populairen vorst en
hoe het denkt over de situatie, schryft de
Telegraaf.
Rustig staan de menschen voor de gebouwen;
kalm doet ieder zyn dagelijkschen arbeid, maar
het is wel zeker, dat het gebeurde een omwen
teling beteekent in de tradities, welke men in
Engeland heeft gehuldigd. De kranten hebben
geschreven over personen en dingen, die anders
onbesproken blijven en de menschen spreken
over onderwerpen, die men anders angstvallig
buiten het domein der discussies houdt.
Elke oplossing, waarby de positie van mrs.
Simpson als echtgenoote van den koning
op de een of andere wijze wordt gelegali
seerd, zal op groot verzet stuiten van de
geestelijkheid en andere invloedrijke krin
gen.
Welke meening in kerkelijke kringen heerscht,
blijkt duidelijk uit het commentaar van de
„Church Times", die zegt, dat het voorgestelde
huweiyk des konings een fatale slag zou be-
teekenen voor het prestige der Britsche monar
chie.
„Thans wordt voorgesteld," gaat het blad
voort, „dat de koning met mevrouw Simpson in
zyn kwaliteit van hertog van Cornwall zou
kunnen huwen en dat het parlement een akte
van uitsluiting zou kunnen aannemen, waarby
alle nakomelingen uit dit huwelijk van den
troon zouden worden geweerd. Dit zou niet in
het minst de positie van de kerk veranderen.
Indien de koning met mevrouw Simpson in het
huwelijk treedt, zullen de betrekkingen tusschen
de kerk en den staat tot in den grond worden
aangetast."
Men kan aannemen, dat de grootste druk
op den koning zal worden uitgeoefend om
zyn verzet te laten varen en een zuivere si
tuatie te herstellen.
Wat mevrouw Wally Simpson betreft, deelde
Havas mede, dat zij tengevolge van de opwin
ding door de gebeurtenissen niet wel zou zyn.
Dit schijnt echter niet juist te zijn, in ieder
geval is haar ongesteldheid niet ernstig. Ver
volgens berichtte Havas, dat het niet mogelijk
was vast te stellen, of mevrouw Simpson zich
in haar woning te Londen bevond. Het stond
wel vast, dat haar bagage weggehaald was en
'n cordon politie den ingang bewaakte van haar
woning.
Later werd echter medegedeeld, dat mevr.
Simpson Londen heeft verlaten en thans
waarschijnlijk by vrienden in Surrey ver
blijft.
De Telegraaf wist tenslotte te berichten, dat
het orgaan der Deensche socialisten „Social-
demokraten" een bericht' uit Londen zou bren
gen, dat mevr. Simpson zich waarschijnlijk nog
heden per particulier vliegtuig, via Amsterdam,
naar Scandinavië zou begeven. Dit in verbana
met de door dit blad gedane publicaties van ge
ruchten, dat mevrouw Simpson vrijwillig zou
afzien van een huweiyk met den koning en En
geland zou verlaten; een ander gerucht voegt
daaraan toe, dat de koning haar naar het bui
tenland zou willen volgen, nadat hy afstand
van den troon zou hebben gedaan en dat zij
zich, na een verblijf op het vasteland, in Argen
tinië zouden vestigen.
United Press meldt uit Berlijn, dat, nadat
de Duitsche pers een week lang de affaire-