Koning Edward VIII doet afstand van den troon
DE OFFICIEELE MEDEDEELING VAN
HET BESLUIT VAN DEN KONING
In het Lagerhuis wordt de Koninklijke
Boodschap onder nimmer gekende
belangstelling voorgelezen
De nieuwe Koning,
George VI
Na de abdicatie
DE DOCUMENTEN BETREFFENDE
DEN TROONSAFSTAND
EDWARD VIII - EX
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Upenhartlge rede voor den moei'Uken toestand, die zich later
Öe regeering heeft den
Juisten weg bewandeld
De kroningsdatum bluft
waarschijnlijk dezelfde
De positie van den
afgetreden Koning
II
Het Weer
VRIJDAG 11 DECEMBER 1936 - OCHTENDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
Voor Haarlem en Agentschappen per
yeek 25 cent; per kwartaal f3.25; per
®ost, per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20302
Koning heeft zijn besluit geheel
vrijwillig en zonder eenige
beïnvloeding genomen
Zaterdagmiddag zal de hertog van
York plechtig tot Koning
worden uitgeroepen
LONDEN, 10 Dec. In het Lagerhuis, dat tot op de laatste
plaats was bezet, werd hedenmiddag officieel en' plechtig
het besluit tot troonsafstand van Koning Edward VIII bekend
gemaakt.
DE TEKST DER ABDICATIE
Ik, Edward VIII, Koning van Groot-Brittannië, Ierland
en de Britsche Dominions, Keizer van Indië, verklaar
hiermede mijn onherroepelijk besluit voor mij en mijn
nakomelingen afstand te doen van den troon en mijn
wensch, dat deze acte van abdicatie onmiddellijk van
kracht zal worden.
Aldus gedaan, heden 10 December 1936, in tegen
woordigheid van de getuigen.
(w.g.) EDWARD, rex, imperator.
Dit document was mede-onderteekend door de her
togen van York, Gloucester en Kent.
Deze abdicatie was vervat in een Koninklijke boodschap,
welke op verzoek van Baldwin door den speaker van het
Lagerhuis werd voorgelezen en den volgenden inhoud had.
DE KONINKLIJKE BOODSCHAP
Na langdurige en zorgvuldige overweging heb ik
besloten afstand te doen van den troon, dien ik na den
dood van mijn vader heb bestegen en ik deel thans dit,
mijn definitief en onherroepelijk, besluit mede.
In het bewustzijn van den ernst van dezen stap kan
ik slechts hopen, dat ik begrepen word door mijn vol
keren bij de beslissing, die ik genomen heb en om de
redenen, die mij genoopt hebben deze beslissing te
nemen.
Ik wil thans niet spreken over mijn menschelijke ge
voelens, maar ik zou willen, dat men er aan denken zou,
dat de last, die voortdurend drukt op de schouders van
den vorst, zóó zwaar is, dat deze slechts gedragen kan
worden onder omstandigheden, die anders zijn dan die,
waarin ik mij bevind. Ik geloof niet den plicht te ver
geten, die op mij rust om de belangen van den staat in
de eerste plaats te doen gelden, wanneer ik verklaar,
dat ik mij ervan bewust ben deze zware taak niet langer
meer doelmatig of met persoonlijke voldoening te kun
nen vervullen. Ik heb derhalve dezen morgen de abdi
catie onderteekend.
(Hier volgde de hierboven gegeven tekst der abdicatie).
Ik stel grooten prijs op de verschillende beroepen,
die op mij gedaan zijn een andere beslissing te nemen,
maar mijn besluit is genomen. Bovendien zou een verder
uitstel slechts schade kunnen veroorzaken voor de vol
keren, die ik getracht heb te dienen als prins van Wales
en als Koning. Ik verlaat mijn volkeren in de vaste hoop,
dat de weg, dien ik gekozen heb, de beste zal zijn voor
de stabiliteit van den troon en het geluk van mijn vol
keren. i
Ik wensch zeer levendig, dat er geenerlei vertraging
zal zijn in het ten uitvoer leggen van het document, dat
ik geteekend heb en dat alle noodige maatregelen on
middellijk genomen zullen worden om mijn wettigen
opvolger, mijn broeder, den hertog van York, de troons
bestijging te verzekeren.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiii
NIEUWE HAARIEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel S) et, Inge*,
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces .Omroepers" zie de rubriek.
J den Koning wendde en hem waarschuwde
zou kunnen voordoen, wanneer men toe-
1 stond, dat deze soort van gepraat en critiek
Vd.il. UrdJiiLlWill voortging. Onder deze omstandigheden was
er slechts één man, die deze kwestie met
den Koning kon bespreken, n.l. de eerste
minister.
LONDEN, 10 Dec. (Reuter). Nog
nimmer heeft het Engelsche Lager
huis een zóó ontzaglijken toeloop van
belangstellenden gezien als heden
middag. Reeds twintig minuten vóór
de opening van de zitting waren alle
banken en tribunes tot op de laatste
plaats volkomen bezet.
Slechts twee zetels waren toen nog leeg: die
van Baldwin en van den leider der oppositie
Attlee. De tribune der pers evenals de voor de
diPlomaten en de vertegenwoordigers der Do
minions gereserveerde plaatsen waren overvol,
■in de wandelgangen heerschte een groote op
winding en in de zittingszaal zelf waren de ge
sprekken zoo levendig, dat het onmogelijk was
iets te verstaan.
Toen Baldwin eindelijk binnen
kwam, liep hij op den speaker toe,
boog en overhandigde hem, met de
Woorden: „Een boodschap van Zijne
Majesteit den Koning" een groot
document, dat de speaker vervolgens
voorlas.
Onmiddellijk nadat de speaker de Koninklijke
boodschap, waarvan de tekst hiernaast reeds is
afgedrukt, had teneinde gelezen, stond Baldwin
°P en stelde voor terstond deze boodschap van
Öen Koning in behandeling te nemen.
„Geen ernstiger boodschap is ooit
door het parlement ontvangen en
geen zwaarder taak is ooit op de
schouders van den eersten minister
gelegd. Ik moet u zeggen, wat ik
naar waarheid oprecht en volledig
zonder eenige poging tot opsmukken
of versieren heb mede te deelen. Ik
zal weinig of niets te zeggen hebben
als commentaar, critiek, lofspraak of
blaam. Mijn beste handelwijze thans
is het Huis zoo uitvoerig mogelijk te
vertellen wat geschied is tusschen den
koning en mijzelve en wat geleid
heeft tot den tegenwoordigen toe
stand.
Ik zou willen aanvangen met te zeggen, dat
de Koning, toen hij nog Prins van Wales was,
mij talrijke jaren vereerd heeft met een vriend
schap, die ik op prijs stel. Het was niet alleen
een vriendschap tusschen twee mannen, maar
een vriendschap van diepe aanhankelijkheid.
Ik zou het Huis ook willen mededeelen, dat toen
Wij Dinsdagavond op fort Belvedere afscheid
Van elkander namen, wij beiden wisten en voel
den, dat wij tegen elkaar gezegd hebben, dat
onze vriendschap, verre van te zijn aangetast
door de besprekingen van deze afgeloopen we
ken, ons nauwer bindt en ons leven lang zal
duren. (Applaus),
Het Huis zal willen weten, op welke wijze ik
toijn eerste onderhoud met den Koning heb
gehad."
Baldwin herinnerde er daarop aan, hoe hem
in Augustus en September een tijdlang rust was
voorgeschreven en hoe hem half October, toen
hij terugkeerde, twee dingen verontrustten.
Er kwamen brieven op zijn bureau van Brit-
sche onderdanen, burgers der Vereenigde Staten
van Noord-Amerika en eenige uit de Dominions,
Welke alle uitdrukking gaven aan verontrusting
ten aanzien van hetgeen in de Amerikaansche
bladen gepubliceerd werd. Ook wist hij, dat de
scheidingskwestie in de onmiddellijke toekomst
te verwachten was. De resultaten hiervan deden
hem er zich rekenschap van geven, dat zich
daarna een moeilijke toestand wellicht zou
kunnen voordoen.
Baldwin vatte toen de meening op, dat
het noodzakelijk was, dat iemand zich tot
„Ik raadpleegde toen mijn collega's en stelde
er den Koning van in kennis, dat ik hem op
fort Belvedere volstrekt particulier wenschte te
spreken en wij ontmoetten elkaar op fort Bel
vedere den 20en October.
Een raadsman van de kroon kan van geen
enkel nut zijn voor zijn meester, tenzij hij hem
altijd de waarheid, zooals hij die ziet, zegt (ap
plaus) of deze waarheid welkom is, of niet. De
houding van den Koning is voortdurend zoo
danig geweest, dat hij nooit eenig teeken heeft
gegeven van beleedigd of gekwetst zijn door
wat ook, dat ik hem gezegd heb. Al onze be
sprekingen voltrokken zich met zoo mogelijk
nog een toenemen van den wederzljdschen eer
bied en de égards, die tusschen ons hebben be
staan.
Ik zeide den Koning, dat ik twee groote
redenen voor ongerustheid had:
Ten eerste de gevolgen van een voortgang
van dit soort dingen in de Amerikaansche
dagbladen en de indruk, die gewekt zou
worden in de Dominions, in het bijzonder
in Canada, waar deze bladen veel gelezen
worden, en in dit land zelf; ten tweede
bracht ik den Koning in herinnering, wat ik
vaak tegen hem zei en zijn broeders gezegd
heb in de voorbije jaren, n.l. dat de kroon
in dit land in den loop der eeuwen beroofd
is van tal van prerogatieven, maar dat, of
schoon dit juist was, de kroon toch heden
veel meer vertegenwoordigt dan ooit in de
geschiedenis (applaus)
Het belang van integriteit van de kroon is
boven iederen twijfel verheven, want deze vormt
niet alleen den laatsten schakel van het im
perium, welke gebleven is, maar bovendien een
waarborg in dit land, zoolang zij bestaan zal in
deze integriteit, tegen talrijke euvels, die an
dere landen hebben getroffen of aangetast."
Hieraan voegde Baldwin toe, dat dit ge
voel grootendeels een uitvloeisel is van den
eerbied, die gegroeid is onder de drie laat
ste generaties ten opzichte van de monar
chie. Het zou mogelijk zijn, dat dit gevoel
niet zoo langen tijd stand zou houden te
genover den critieken toestand, waaraan de
monarchie werd blootgesteld, zoodat zij
veel vlugger deze macht zou verliezen dan
zij was opgebouwd. Wanneer de eerbied
eenmaal verloren is gegaan, betwijfel ik, of
wat het ook zij, hem weer zou kunnen her
stellen.
Deze overwegingen vormden de basis van
mijn gesprek over dezen kant van de aangele
genheid en ik gaf uiting aan mijn ongerustheid
en vervolgens aan mijn verlangen, dat derge
lijke critiek geen enkele oorzaak mocht hebben.
Ik zeide tegen den Koning, dat ik zelf zijn
regeering onder oogen had gezien als een groo
te periode in een nieuwen tijd.
Hij beschikte over zoovele der noodzakelijke
eigenschappen. Ik zeide hem, dat ik met hem
over dit onderwerp wilde spreken als vriend,
ja zelfs, wanneer ik kon, hem in deze kwestie
wilde helpen.
In de vele, vele uren, die wij tezamen heb-
Naar Havas bericht, zal de opvol
ger van Koning Edward VIII, de
hertog van York, den titel aannemen
van George VI en dus niet onder ziin
eigen naam als Albert I regeeren.
Echter is hieromtrent nog geen beslissing ge
nomen.
De successie-raad zal Zaterdagmor
gen bijeenkomen. De hertog van
York zal Zaterdagmiddag tot Koning
worden uitgeroepen.
Heet is niet waarschijnlijk, dat de kronings
datum, die was vastgesteld voor de kroning
van den Koning, die thans afstand heeft ge
daan, zal worden veranderd, wanneer de Her
tog van York op den troon komt, deelt het
Handelsblad mede. Deze zal dus geschieden op
den 12en Mei.
Naar verluidt, zal de afgetreden
Koning onmiddellijk na de regeling
der abdicatie, waarschijnlijk reeds
Vrijdagavond, uit Engeland ver
trekken.
Bij zijn abdicatie ziet de Koning
ook af van al zijn titels. Hij zal
nu den naam mr. Windsor aan
nemen. Het is echter waarschijn
lijk, dat zijn opvolger hem een
hoogen titel, waarschijnlijk dien
van Hertog, zal verleenen.
ben doorgebracht en vooral tegen het ein
de heeft de Koning mij niet eenmaal, maar
vele malen gezegd:
Wij moeten samen deze kwestie regelen,
ik zal niet dulden, dat wie ook zich hierin
mengt.
Ik wees den Koning op de gevaren van echt
scheiding en op het feit, dat de periode van
afwachten vernietigend zou kunnen zijn.
Toen Baldwin den Koning 16 November ont
moette, toen de echtscheiding uitgesproken
was, geloofde spr., dat het zijn plicht was met
den Koning te spreken over de mogelijke hu-
welijkskwestie. Hij zeide tot den Koning, dat
hij geloofde, dat dit bijzondere huwelijk niet
de goedkeuring van het land zou wegdragen.
Tevens stelde hij in het licht, dat de positie
van echtgenoote van den Koning afwijkt van
die van elk ander burger en dat bij de keuze
van een Koningin de stem des volks gehoord
moest worden.
De Koning antwoordde toen, dat hij iets wil
de zeggen, dat hij reeds lang tot uiting had
willen brengen, n.l. dat hij met mrs. Simpson
in het huwelijk ging treden, en dat hij bereid
was heen te gaan. Dit was, aldus Baldwin, een
zeer smartelijk bericht en het was spr. onmoge
lijk daar dien dag nog commentaar op te le
veren.
De Koning stelde dien avond nog de Ko
ningin in kennis van zijn voornemen en la
ter ook zijn broers. Vervolgens ontbood de
Koning spr. op 25 November en vroeg hem,
of hem een voorstel tot het sluiten van een
morganatisch huwelijk was gedaan en wat
hij daarvan dacht. Baldwin was toen niet in
staat een overwogen antwoord te geven,
maar zijn eerste reactie was, dat het parle
ment nooit een dergelijken wetgevenden
maatregel zou aanvaarden (applaus).
Toen spr. daarop vroeg, of de Koning wensch
te, dat hij deze kwestie zou bestudeeren, ant
woordde de Koning bevestigend. De Koning
ging er tevens mee accoord, dat deze kwestie
voorgelegd werd aan het kabinet en de eerste
ministers der Dominions.
De ingewonnen inlichtingen gaven echter
aan, dat noch in Engeland, noch in de Do
minions eenig vooruitzicht bestond op aan
vaarding van zoodanige wetgevende maat
regelen. Op 2 December deelde spr. den
Koning mede, dat hij vreesde, dat het voor
stel onuitvoerbaar was, hetgeen den ko
ning niet verraste. Daarna heeft de Ko
ning nooit meer eenige toespeling op deze
kwestie gemaakt.
De Koning overwoog voortdurend, dat, wan
neer hij heen zou gaan, dit waardig en met zoo
min mogelijk last voor zijn ministers en zijn
volkeren zou geschieden. Tevens wenschte hij
heen te gaan onder omstandigheden, die de
troonsbestijging gemakkelijk mogelijk zou ma
ken voor zijn broers, terwijl iedere gedachte aan
een z.g. „koningspartij" hem tegenstond.
(Langdurig en krachtig applaus).
De Koning wilde op fort Belvedere blijven,
daar hij geen bezoek wilde brengen aan
Londen, zoolang geen oplossing was bereikt.
Ik eer en eerbiedig hem wegens dit be
sluit, aldus Baldwin. (Wederom krachtig
applaus).
De positie van den Koning verder bespreken
de, zeide Baldwin: „Zijne Majesteit heeft ons
gezegd, niet langer den bijna ondraaglijken last
van het koningschap te kunnen blijven dragen
zonder een vrouw aan zijn zijde, en wij weten,
dat deze crisis vroeger is los gebarsten, juist
tengevolge van de openhartigheid van karakter
van den Koning. Het zou hem volkomen
mogelijk zijn geweest, ons niet te hebben in-
geljehk.njAar hij was zich bewust van het ge^
vaar en wenschte te vermijden, wat hij, niet
alleen voor Groot-Brittannië, maar voor het
geheele imperium gevaarlijk wist.
Mijn pogingen hadden ten doel
den Koning te helpen een beslissing,
die hij niet nam, te nemen.
Wij slaagden hierin niet en de
Koning heeft het besluit genomen,
dat wij bekend hebben gemaakt. Het
was mij een groote steun, toen ik
hem Dinsdagavond verliet, de zeker
heid te hebben gekregen, dat ik niets
had nagelaten, om hem het ingeno
men standpunt te doen wijzigen.
rntusschen is er niemand onder ons, die het
besluit van den Koning niet oprecht zal be
treuren. Wij zijn geen rechters. De Koning
heeft zijn besluit te kennen gegeven.
Wij moeten thans ons aaneen sluiten en
hedenavond zal ik de noodige wetsontwerpen
indienen. Het Huis zal morgen bijeenkomen en
het is van groot belang, dat het ontwerp mor
gen wet wordt.
Voortgaande deelde Baldwin mede, dat het
kabinet tijdens zijn zitting van gistermor
gen het officieele en definitieve antwoord
van den Koning heeft ontvangen. Unaniem
heeft het kabinet toen den Koning verzocht
een daad, die diepe droefheid zou veroor
zaken voor zijn onderdanen en hen vitaal
zou treffen, nog eens in overweging te
nemen.
De Koning antwoordde, dat hij de kwestie
nogmaals overwogen had, maar betreurde zijn
besluit niet te kunnen wijzigen.
Ik ben er van overtuigd, aldus Baldwin, dat
niemand zou hebben kunnen slagen, waar ik
gefaald heb, en zij, die den Koning het beste
kennen, zullen weten, wat dat beteekent.
(Zie verder pag. 2 le kolom)
iiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiyi
Verwachting:
5 Zwakke tot matigen Oostelijke tot Zuide-
55 lijken wind, nevelig tot betrokken of half EE
bewolkt, weinig of geen neerslag, in den
55 nacht temperatuur om het vriespunt,
EE overdag lichte dooi, lichte ijzelvorming
op klinker- en betonwegen.
Verdere vooruitzichten: Temperatuur om
het vriespunt.
De thans, na een openbare consti
tutioneel worsteling, definitief
afgetreden Koning Edward VIII
genoot, als prins van Wales, een uitge
breide populariteit in het Empire wegens
zijn sportief leven en zijn optreden als
„Koninklijk handelsreiziger" in de
dominions. Na den dood van zijn vader
nam hij direct zijn wapendevies als Prins
van Wales over in zijn koningschap,
hetwelk luidde: „Ik dien." Dit was een
schitterend voornemen. Toch lagen reeds
direct schaduwen over dit pas begonnen
koningschap. Reeds in de dagen van
zijns vaders dood rees er twijfel, of hij
den troon zou bestijgen. Hij deed het.
Aldra hoorde men van moeilijkheden
met de raadgevers van de Kroon, om
dat de Koning tegen hun advies voort
durend gebruik maakte van vliegtuigen,
wat de regeering te gevaarlijk vond.
Men hoorde, dat Lloyds reeds direct ver
zekeringen afsloot voor geval van uit
stelling der kroning. Men was verbaasd,
dat de Koning heel de samengepakte
volksmassa van Londen bij gelegenheid
teleurstelde door heel de praal der par-
lementsopening eenvoudig af te gelasten,
omdat het regende en zich per auto
zonder eenig gevolg naar de volksver
tegenwoordiging begaf. Men hoorde ge
ruchten over de ontevredenheid van het
verantwoordelijke ministerie, toen de
Koning een onder de omstandigheden
ontaktisch bezoek bracht aan de mijn
werkers van Wales. Men vernam voort
durend geruchten over het plan van den
Koning geen nul-Koning te willen zijn
en autoritair te willen regeeren. Men
hoorde tevens, dat de Koning een hou
ding tegenover het Derde Rijk van
Hitier aannam, die de regeering niet kon
goedkeuren. Over dit koningschap van
nauw één jaar kan men gevoeglijk
zwijgen. Uiteraard kon de monarch in
dit korte tijdstip niets van beteekenis
doen. Alleen 'n Middellandsche Zee- en
Balkanvacantiereis leek van belang,
maar niet naar den zin der regeering,
omdat de Koning vergezeld werd door
een zekere mevr. Simpson. De Koning
van het Britsche Empire leefde namelijk
tot openbare ergernis reeds vóór en ook
na zijn troonsbestijging in zondige ver
houding met de reeds eenmaal geschei
den mevr. Simpson, die tot tweede schei
ding procedeerde en wier twee „echtge-
nooten" in leven waren. De bisschoppen
van de Anglicaansche Kerk berispten
den Koning in het openbaar, toen be
rispingen binnenskamers door hem in
den wind waren geslagen. Zij vonden
met het grootste recht, dat de Koning
niet in staat was de heiligmakende
genade en daarom ook de voorge
schreven Communie bij de kroning te
ontvangen. Zij weigerden dus bij de
kroning tegenwoordig te zijn. De regee
ring zag in de voorgenomen huwelijks
verbinding van den Koning (een mor
ganatisch huwelijk bestaat er in Enge
land niet) een ernstige verlaging der
monarchie. Zij kon en mocht niet anders
adviseeren aan den Koning dan afstand
te doen van 't voorgenomen onwaardige
huwelijk of abdicatie. Een derde moge
lijkheid was er niet. De Koning had zich
trouwens al niet geschikt tot koning zijn
betoond door het plan alleen, deze me
vrouw Simpson tot Koningin van Enge
land te maken. „Ik dien" had de Koning
verklaard bij zijn troonsbestijging. „Non
serviam" (ik zal niet dienen) was de
openbare uiting van zijn hartstocht. Het
tenslotte gedwongen aftreden van den
Koning in dit onuitgevochten ongebrei
delde hartstochtconflict is roemloos
Hij wist te voren, dat hij door zijn on
verantwoordelijk optreden niet alléén
zijn persoon in kwaad gerucht zou
brengen, maar dat hij ook zware schade
zou toebrengen aan de monarchistische
idee, de staatsinstellingen, de positie der
Anglicaansche Staatskerk, de politieke
verhoudingen en aan den band tusschen
moederland en dominions.
Toch wilde hij zijn plan doordrijven.
Maar hij vond tegenover zich de regee
ring, de regeeringen der dominions, de
overgroote meerderheid van volk en
volksvertegenwoordiging en de geheele
ernstige pers. Hij was gewogen en te
licht bevonden. Het is een zegepraal der
democratie, die zich hier voltrok. Het
begeerenswaardigste regime in ons
politiek hoog ontwikkeld Westelijk
Europa is de democratie met een natio
naal koningschap aan de spits. Maar
dan moet de kroon ook blinken. Doet zij
het niet, dan moet zij verdwijnen. En
daarin ligt nu de groote waarde der
democratie, dat dit zonder groote schok
ken kan gebeuren, wanneer een opvol
ger bereid staat. Dit is in Engeland het
geval. Dra zal de stoot, dien Edward VIII
aan het staatsbestel gaf, vergeten zijn.
Een eeresaluut aan Baldwin en zijn
ministerieele collega's, die in hun inborst
hadden „Mannersolz", ook toen het
poodle was teeenover den Koning.
