Een radio-toespraak van den
ex- koning
De vlieger Mermoz
teruggevonden
DE PR0CLAMA TIE VAN GEORGE VI
I
m
V.
EEN MOEDER SPREEKT
Ceremonieele plechtigheden overeenkomstig
de traditie van het land
Het vertrek van
den ex-koning
w
T
Koningin Mary richt een boodschap
tot het volk in deze voor haar
zoo moeil^ke uren
DE GRONDWET VAN DEN
IERSCHEN VRIJSTAAT
Het nieuws van heden
KONINGEN DIE AFSTAND
DEDEN VAN DEN TROON
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Een afscheid en een
laatste groet
De financiën van den
heer Edward Windsor
Het Weer
Opheffing functie van
gouverneur-generaal
ZATERDAG 12 DECEMBER 1936 - OCHTENDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
Voor Haarlem en Agentschappen per
Week 25 cent; per kwartaal f3.25; per
Post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20304
Vanuit Windsor Castle richtte
Edward zich gisteravond
voor de laatste maal tot
het Engelsche volk
RIO DE JANEIRO, 11 Dec.
(Havas). De Fransche vlieger
Mermoz, die sedert eenige da
gen werd vermist, heeft men
teruggevonden.
Ex-koning Edward VIII nam met een radiorede afscheid van zijn volk
Het vliegtuig van den ex-koning
vertrokken naar fort
Belvedere
mi
Mrs. Simpson verneemt het
koninklijk besluit
INSTORTINGSONGELUK
TE MÜNCHEN
De -nieuwe Koning, zooals hij voor kort
Kgning Edwprd, vergezelde hij
als Hertog van York zijn "broeder, toen
een inspectie der troepen s-
Ierland een republiek, doch ver
bonden voor buitenlandsche
zaken aan Engeland
In den loop der laatste 2S jaar
V
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et, tngex.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één <5 eert
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces .Omroepers" zie de rubriek.
Ex-koning Edward VIII heeft door
6e radio Vrijdagavond te 10.20 een
laatste woord, een afscheid gericht
tot het Engelsche volk. Zijn toe
spraak werd uitgezonden vanuit het
Windsor Castle en luidde:
Eindelijk kan ik een paar woorden
Zeggen. Ik heb nooit iets willen terug
houden. Tot nu toe kon ik echter niet
sPreken.
Voor enkele uren heb ik mijn laatste
Plichten als Koning en Keizer vervuld,
^u mijn broeder, de hertog van York,
hrijn opvolger is geworden, moet ik hem
hujn waardeering betuigen. Dat doe
'k ook van ganscher harte. Gij kent de
redenen, waarom ik afstand van den
troon deed, doch ik wensch, dat gij be
grijpt, dat ik bij het nemen dezer be
slissing niet het land en het rijk vergeten
heb, dat ik als prins van Wales en laat
stelijk als Koning 25 jaar lang heb ge
diend.
Gij moet het gelooven, dat ik het on
mogelijk gevonden heb de zware ver
antwoordelijkheid te dragen zonder de
hulp en den steun van de vrouw, die ik
liefheb aan mijn zijde te hebben. De be
slissing is alleen door mij genomen. Het
ivas een zaak, waarover ik alleen te
oordeelen had. Een ander, die hier nauw
hij betrokken was, heeft mij steeds tot
een andere beslissing aangespoord. Deze
Zwaarste beslissing van mijn leven heb
ik genomen met het oog op het welzijn
Van land en volk. Mijn broeder bezit de
Vereischte eigenschappen, die hem ge
schikt maken mijn opvolger te zijn.
Hij kent den zegen van een gelukkig
tehuis met vrouw en kinderen. Dezen
Zegen heb ik nooit gekend.
In deze zware dagen hebben mijn
moeder, broeders en de ministers, voor
namelijk minister Baldwin, mij krachtig
en steunend terzijde gestaan. Daarvoor
ben ik hen van harte dankbaar.
Conflicten met regeering of parlement
heb ik nooit gehad.
Van alle rangen en standen heb ik als
Prins van Wales en als Koning veel er
kentelijkheid ondervonden. Daarvoor
ben ik ten zeerste dankbaar.
Thans leg ik mijn taak neer en wel
licht duurt het lang voor ik het land
terug zal zien.
Wanneer mijn broeder eens een be
roep op mij mocht doen, dan zal het met
tevergeefsch zijn.
En nu hebben wij een nieuwen Koning.
Geluk en welvaart wensch ik volk,
land en vorst toe.
God zegene U allen.
God spare den Koning.
Na deze afscheidswoorden deelde de omroeper
ha een onderbreking van een minuut mede,
dat alle Britsche zenders werden gesloten.
De vertegenwoordiger der Air France
deelde mede bij telefonische informatie
te Parijs de bevestiging te hebben ont
vangen van het bericht, dat Mermoz en
zijn metgezellen teruggevonden zijn.
Het toestel werd ter hoogte van de
«Braziliaansche kust aangetroffen
Mermoz en zijn mannen zijn allen In
leven.
LONDEN, 11 Dec. (Havas). De
proclamatie van den nieuwen Koning
zal morgen om vier uur allereerst
worden voorgelezen bij het St. James
Palace, vervolgens in Temple Bar en
tenslotte op de Royal Exchange.
De ceremonie zal met de gebruikelijke
plechtigheden, geheel volgens de
tradities van het land, worden afge
handeld.
Officieel wordt thans medegedeeld,
dat de hertog van York als Koning
den naam van George VI zal aan
nemen.
In het Lagerhuis deelde minister
president Baldwin mede, dat de raad
van accessie morgen bijeen zal ko
men om het uitroepen van den nieu
wen Koning goed te keuren.
Het Lagerhuis zal eveneens bijeen
komen om den eed van trouw aan
den nieuwen Koning af te leggen;
dit zal te 1 9 uur plaats hebben.
Vervolgens wordt het Huis tot Maandag ver
daagd, wanneer Baldwin te 18 uur een Bood
schap van den nieuwen Koning zal voorlezen
en een adres van antwoord zal voorstellen.
Baldwin deelde mede, dat indien de loopen-
de zaken afgewikkeld zullen zijn, het Huis dan
te 18.12 uur op Kerstreces zal gaan.
In antwoord op een vraag omtrent de toe
komstige bestemming van den afgetreden
Koning verklaarde de attorney-general, dat de
nieuwe Koning, zich te gelegener tijd hiermede
zal bezig houden. Hij verklaarde, dat het niet
juist is, dat de afgetreden Koning het land
moet verlaten.
De afgevaardigde van de onafhankelijke
labour, Campbell Stephen, bestreed tijdens de
debatten het denkbeeld, dat het Britsche im
perium bijeen wordt gehouden door den band
van de monarchie. Het imperium wordt volgens
hem bijeen gehouden door economische belan
gen. Indien er werkelijke economische belangen
bestaan tusschen de Dominions, dan zullen zij
in het gemeenebest bijeenblijven en de huidige
regeeringsvorm is hierbij van geen enkel vitaal
belang.
Te midden van toejuichingen verklaarde
sir John Simon, dat het gebeurde het Brit
sche volk onuitsprekelijk heeft aangegrepen.
Hieruit blijkt, hoe diep de constitutioneele
monarchie in de harten is geworteld.
Nog slechts de laatste voorbereidselen voor
het vertrekken van ex-Koning Edward moeten
worden gereed gemaakt. Het grootste deel van
zijn bagage is reeds uit fort Belvedère vervoerd.
Er is echter nog niets bekend omtrent zijn
eventueele bestemming.
Volgens zekere informaties uit politieke
kringen zou Edward den nacht nog te fort
Belvedere doorbrengen en eerst morgen
vertrekken. Hij zou naar alle waarschijn
lijkheid naar Zwitserland gaan en vandaar
naar de Adriatische zee; officieele beves
tiging van dit alles is echter nog niet ver
kregen.
Er is geen sprake van, dat de ex-Koning in
ballingschap zou moeten leven.
Het vliegtuig van den ex-Koning is vanmid
dag om twee uur veertig van het vliegveld
Hendon vertrokken.
Omtrent het vertrek van het koninklijke vlieg
tuig van Hendon kan nog gemeld worden, dat
dit bestuurd wordt door kol. Pielden, den piloot
des Konings, terwijl voorts nog drie passagiers
in het toestel hebben plaats genomen.
Men meent te weten, dat het toestel zich naar
Smithlawn heeft begeven, het particulier vlieg
veld van den Koning bij fort Belvedère.
Even over vijf is de koninklijke auto van fort
Belvedère vertrokken naar Londen. Het was niet
mogelijk te zien, wie de inzittenden waren.
Volgens mededeelingen uit de meest betrouw
bare kringen, deelt Havas mede, neemt ex-
Koning Edward VIII een gewonen burgerlijken
naam aan, namelijk, zooals reeds werd bericht,
dien van Edward Windsor. De mogelijkheid, dat
de nieuwe Koning den ex-Koning een bepaal
den hoogen titel, gedacht wordt aan dien van
hertog, zal verleenen werd eveneens reeds eer
der aangegeven.
Hoe zal echter de financieele positie zijn van
Koning Edward na de abdicatie? Deze vraag
wordt als volgt beantwoord:
Koning George V heeft een persoonlijk ver
mogen nagelaten van ongeveer vier millioen
pond. Hiervan zal de ex-Koning echter geen
deel ontvangen, daar deze som is bestemd voor
de kleinkinderen van Koning George V. De ex-
Koning, thans de heer Edward Windsor, zal
iiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinm
Verwachting: Zwakke tot matigen,
Zuidelijke tot Zuidwestelijken wind, ne-
velig tot betrokken of zwaar bewolkt,
waarschijnlijk eenige sneeuw of regen,
temperatuur om het vriespunt, tot lichten
dooi, kans op gladde wegen in het Zui-
den.
Verdere vooruitzichten: Onzeker.
geen andere bezittingen hebben dan het fort
Belvedère en de baten, welke hij verkrijgt uit
het hertogdom Cornwall. Ook voor de wet is
thans de ex-Koning niet anders bekend dan
onder den naam Edward Windsor en er is geen
enkel financieel belang in dezen titel aanwezig.
Tengevolge van deze situatie is dus de ex-
Koning geheel afhankelijk van de besluiten van
den nieuwen Koning en den titel, welken deze
hem zal willen verleenen.
Op een oogenblik, dat mevrouw Simpson ge
heel alleen in de villa „Lou Viei" was mr.
en mrs. Rogers maakten een autotocht, lezen we
in de Telegraaf, bracht het radiotoestel haar
het bericht, dat de geheele wereld een schok
gaf: Koning Edward heeft afstand gedaan van
den troon.
Voor deze vrouw, een der twee hoofdperso
nen in dit koningsdrama, bracht de radio ech
ter geen nieuws. Eenige uren te voren had zij
een telefoongesprek gehad met Londen, met
den koning. Langen tijd had mevr. Simpson
zwijgend toegeluisterd naar hetgeen de verre
stem haar zeide.
Aan niemand vertelde zij, wat het telefoon
gesprek had behelsd; zij zweeg het voor 's ko
nings vriend lord Brownlow en voor haar gast
heer en gastvrouw. Maar haar zwijgzaamheid
en haar betraand gelaat vertelden duidelijk ge
noeg, wat er gebeurd was.
De wacht van journalisten en fotografen, die
de villa te Cannes nu al dagenlang belegert,
was ook gisteren aanwezig. Enkele minuten,
nadat het nieuws telefonisch uit Londen naar
een krant te Cannes was overgebracht, stormde
een auto den heuvel op, waarop de villa „Lou
Viei" gelegen is.
Een verslaggever sprong er uit, een bloc-note
in de hand. Aan de groep persvertegenwoordi
gers vertelde hij zenuwachtig en opgewonden,
dat koning Edward afstand had gedaan van den
troon. Luide kreten weerklonken.
In het vallende licht kwam een man naar het
hek, de handen diep in de zakken van zijn jas.
Lord Brownlow; het gelaat grauw van zorg en
spanning. „Hebt u den volledigen tekst van
's konings verklaring?" vroeg hij. „Wij zouden
haar gaarne lezen."
De verslaggever ging aan den arbeid, werkte
ijlings de op het papier geworpen notities uit.
Lord Brownlow bleef staan toezien, triest, de
handen voortdurend in de diepe zakken.
Toen de verslaggever de verklaring had over
gegeven, ging Lord Brownlow al lezend naar
binnen, waar mrs. Simpson wachtte. Na enkele
minuten kwamen ook de heer en mevrouw
Rogers terug. Zij hadden te Cannes het nieuws
gehoord. Nog voor de auto stilstond, sprong
mrs. Rogers er uit en rende naar de villa. Toen
werden de ramen gesloten, de gordijnen gingen
neer, de politie maande de toeschouwers tot
doorloopen aan; stilte hing er rondom de villa
„Lou Viei".
Lord Brownlow heeft meegedeeld, dat hij
hedenavond of morgen Cannes zal verlaten en
zich naar Londen zal begeven, om Edward te
ontmoeten, indien deze zich dan nog in Enge
land bevindt. Hij zeide verder, dat de gezond
heidstoestand van mrs. Simpson uitstekend is;
zij denkt Cannes niet voor het eind van het
jaar te verlaten. Lord Brownlow heeft verbo
den films over mrs. Simpson te draaien.
MüNCHEN, 11 Dec. (Havas). Tengevolge van
de instorting van een gewelf zijn acht arbeiders,
die werkzaamheden verrichten in de Ratskeller
Grafing bij München bedolven. Twee hunner
werden levend geborgen. De ondernemer, die de
leiding had over de werkzaamheden, is in ar
rest gesteld.
De Koningin-Moeder heeft Vrijdagavond een boodschap gericht tot het
geheele Britsche Rijk, waaruit niet alleen spreekt het leed van het moeder
hart, doch tevens het vertrouwen in de toekomst:
„Diep ontroerd en getroffen ben ik door het medegevoel, waarin ik mij in
deze oogenblikken van angstige bezorgdheid zie omringd. Het is daarom,
dat ik uit den grond van mijn hart eenige woorden tot u allen richt.
Het medeleven en de genegenheid, welke mij gesteund hebben in mijn
grooten rouw, welke nog geen jaar oud is, ontbreken mij ook thans niet
en zijn opnieuw mijn kracht en steun.
Ik behoef niet te spreken over het verdriet, dat het moederhart vervult
bij de gedachte, dat mijn geliefde zoon
het zijn plicht geoordeeld.heeft zijn taak
neer te leggen, en dat de regeering, wel
ke met zooveel hoop en verwachting
werd begonnen, zoo plotseling haar einde
heeft gevonden. Ik weet, dat gij u er
rekenschap van zult geven, wat hem dit
besluit moet hebben gekost en dat gij u
de jaren zult herinneren, waarin hij zoo
vol toewijding getracht heeft zijn land
en het rijk te dienen en te helpen. Gij
zult hem zeker altijd in erkentelijke
herinnering in uw harten bewaren.
Ik beveel u zijn broeder aan, die zoo
onvoorzien in zoo moeilijke omstandig
heden geroepen is zijn plaats in te ne
men. Ik vraag u, dat gij hem dezelfde
edelmoedige trouw zult toedragen als
gij mijn geliefden echtgenoot hebt betoond en dien gij zoo gaarne aan
zijn broeder hadt willen blijven schenken. Ik spreek tevens de hoop uit,
dat de nieuwe Koningin de voortdurende toewijding en genegenheid zal
mogen blijven ondervinden, welke zij reeds gedurende zes en twintig jaar
genoten heeft.
Mijn oprecht gebed is, dat, ondanks en zelfs wegens de moeilijkheden van
het oogenblik, de rechtschapenheid en de eenheid van ons land en het rijk
door Gods genade mogen behouden blijven en versterkt worden.
Moge God u allen zegenen, bewaren en immer geleiden.
LONDEN, 11 Dec. (Reuter;. De Valera
heeft vanmiddag den tekst ingediend van
het ontwerp-wet, dat de grondwet van den
Vrijstaat wijzigt.
Het wetsontwerp voorziet in de erkenning
van den nieuwen Koning, maar bepaalt, dat
de functie, die de nieuwe Koning in den ver
volge zal uitoefenen in het bestuur van den
Vrijstaat, beperkt zal worden.
Zoolang de Vrijstaat verbonden is, aldus het
ontwerp, met Australië, Canada, Groot-Brit-
tannië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika, en zoo
lang de Koning erkend wordt door deze naties
ten aanzien van benoeming van diplomatieke,
consulaire ambtenaren en afsluiting van inter
nationale overeenkomsten, kan en wordt de
aldus erkende Koning gemachtigd op te treden
voor den Vrijstaat voor gelijke doeleinden. De
functies van den gouverneur-generaal worden
gedelegeerd aan den speaker van den Dail, die
in de toekomst de wetsontwerpen zal ondertee
kenen en het parlement zal ontbinden. De
Valera zou dan, naar verluidt, de overige func
ties van den gouverneur-generaal op zich
nemen.
Wanneer dit ontwerp zal zijn aangenomen,
zal Ierland den vorm hebben van een re
publiek, ten aanzien van binnenlandsche
zaken en toch den band met de kroon voor
buitenlandsche zaken handhaven. De gou
verneur-generaal zal het wetsontwerp van
avond onderteekenen en dus zijn eigen
functie afschaffen.
Vanmiddag is de Dail bijeengekomen ter
goedkeuring van het wetsontwerp, dat de
troonsopvolging regelt.
De Valera verklaarde, dat het niet de be
doeling der regeering is, de banden met het
gemeenebest te verbreken, maar de constitutie
aan de bestaande omstandigheden aan te pas
sen.
Groot-Brittannië, aldus zeide hij, is reeds
officieus op de hoogte gesteld van hetgeen wij
denken te doen. De maatregelen die wij voor
stellen, zijn van binnenlandsche orde en staan
niet in het minst in verband met andere staten
van het gemeenebest. De banden, die ons met
Engeland binden, zullen bewaard blijven in
den vorm van samenwerking en geregeld zijn
door de wet zoolang de vereeniging gehand
haafd blijft.
Ex-koning Edward spreekt het Britsche volk
ten afscheid toe.
Heden proclamatie van den nieuwen Britschen
Koning.
De Iersche Vrijstaat wenscht zich los te maken
van Engeland wat de binnenlandsche zaken
betreft; ten opzichte van de buitenlandsche aan
gelegenheden wordt de band met de Britsche
kroon behouden.
De algemeene toestand van Z. H. den Paus
toont een toenemend, doch langzaam herstel
van krachten aan.
Werkverschaffing wordt van 21 Dec. tot 9 Jan.
stopgezet.
Het tarief voor de verzamelgesprekken met
Indië verlaagd.
New Yorksche Beurs: Stemming zwakker.
O O
In weinig monarchieën is in den loop der
eeuwen zoo'n gering aantal abdicaties voorge
komen als in Groot-Brittannië.
Oostenrijk, Frankrijk, Duitschland, Holland,
Zweden, Spanje, Polen, Portugal, Griekenland,
Turkije, Rusland, China, Siam en Afghanistan
hebben allen te eeniger tijd en in sommige ge
vallen verscheiden malen hun monarchen ver
loren tengevolge van een vrijwillige of gedwon
gen abdicatie.
De „Daily Tel." geeft een lijstje van de ko
ningen, die de laatste 25 jaren afstand hebben
gedaan van den troon:
Keizer Poe Yi van China, 12 Februari 1912.
Tsaar Nieolaas II van Rusland, 15 Maart 1917.
Koning Ferdinand I van Bulgarije 3 Oct. 1918.
Keizer Wilhelm II van Duitschland 9 Nov.
1918.
Koning Friedrich August III van Saksen
9 Nov. 1918.
Keizer Karei I van Oostenrijk-Hongarije 12
Nov. 1918.
Koning Ludwig III van Beieren 13 Nov. 1918.
Groot-Hertog Friedrich van Baden 22 Nov.
1918.
Koning Wilhelm II van Würtemburg 2 Dec.
1918.
Groot-Hertogin Marie Adelaide van Luxem
burg 10 Jan. 1919.
Koning George II van Griekenland 18 Dec.
1923.
Koning Amanullah van Afghanistan 12 Jan.
1929.
Koning Prahidjapok van Siam 2 Maart 1935.
Koning Alfonso van Spanje, hoewel gedwon
gen zijn land te verlaten toen in 1931 de repu
bliek werd uitgeroepen, weigerde de acte van
afstand te onderteekenen. Koning George van
Griekenland kwam in Mei 1935 wederom op
den troon.
Haile Selassie, keizer van Abessinië, verliet
in het begin van dit jaar zijn land en verblijft
thans in Engeland, doch heeft nooit afstand
van den troon gedaan.
Ex-koning Prahidjapok woont thans in Sussex,
Amanullah verblijft te Napels, Ferdinand van
Bulgarije in Duitschland, de Duitsche ex-keizer
te Doorn en ex-koning Alfons te Milaan.
