Omroepers komen
80.000 gezinnen
m
ÜL
i
siii
m
rr-'mSS
HONDERD JAAR DE GIDS
vSSrJreh
H.P.v.d.ZON
2).e lOUnd
STOFZUIGERS
LUMBOLITE
A. D. MEEUWIG
JCPEDITIE P. J. BOS
MARIA-STICHTING
i
t w i j f e 11
Een V. B.
i Corset
J oh. van Wunnik
A. J. DE GRAAF
Adverteert in dit blad
ZUIGELINGEN VOEDSEL:
„NUTRICIA" - ZOETERMEER
ZONDAG 27 DECEMBER 1936
fi
t
President Roosevelt werd op zijn terugreis van Buenos Aires naar de Vereen. Staten te Trinidad
verwelkomd door den gouverneur-generaal, sir Murchison Fletcher. In 't midden de zoon van den president
Koffieverscheping te Santos (Brazilië). De helft van 's werelds koffieverbruik vindt
haar weg via deze drukke haven
k
I
Hl
Koningin Elisabeth, Engelands nieuwe koningin,
op 9-jarigen leeftijd met haar jongeren broer
David. Deze foto werd in 1909 op Glanus Castle in
Schotland gemaakt
Fritz Hirsch en Martha Wagner m de operette
„Prinzenhochzeit" die in den Princesse Schouwburg
te Den Haag door het Fritz Hirsch Gezelschap
wordt opgevoerd
Waar de polsstok goede diensten bewijst. De jagermeesters met de meute tijdens de groote jacht welke
nabij Papewell (Eng.) werd gehouden
Het oude jaar goed uitluiden en het nieuwe vroolijk beginnendat is naar TAMMER gaan om de nieuwe PHILIPS of ERRES nog deze week te koopen op gemakkelijke voorwaarden, vanaf 4.per maand.
Juist, het geld groeit U niet op den rug, U moet ook „rekenen". Maar dan komt U heelemaal tot de conclusie, dat het eigen toestel boven alles gaat, voordeeliger en veel omvattender is. Bel TAMMER op en laat hem vrijblijvend voor IJ „rekenen" en demonstreeren
TAMMER KLEVERLAAN 176, HAARLEM - TELEF. 14753; Filiaal: BLOEMENDAALSCHEWEG 119, BLOEMENDAAL, TELEF. 23937 en bijkantoor: DIETSVELD 5, HAARLEM-N. TELEF. 23812.
BOLWERK DER
TRADITIE
Met het Decembernummer van dit
jaar bereikte het maandblad „De
Gids", eertijds onder de redactie van
Potgieter befaamd als de „blauwe beul",
het twaalfde nummer van den honderdsten
jaargang, zoodat het blad thans een volle
eeuw bestaat. Als een bijzondere merkwaar
digheid moet worden vermeld, dat het tijd
schrift gedurende die heele eeuw onafgebro
ken is verschenen, en dat het regelmatig
bleef verschijnen. Er is geen periode, waar
in het tijdelijk werd gestaakt. Ook is het
altijd een maandblad gebleven en b.v. niet
voor eenigen tijd tweemaandelijks ver
schenen. Dit neemt echter geenszins weg,
dat er „Gids-problemen" hebben bestaan,
en de tegenwoordige redactie-secretaris,
prof. H. T. Colenbrander, memoreert die
problemen in een der drie historische bij
dragen, welke hij afstond aan het flinke,
wel-gevulde eeuwfeest-nummers. Naar men
weet, bestaat de huidige redactie van De
Gids uit prof. D. v. Blom, J. W. F. Werumeus
Buning, prof. H. T. Colenbrander, Anton v.
Duinkerken, E. J. Dijksterhuis, J. H. Plan-
tenga en prof. B. M. Telders.
Het eeuwfeestnummer brengt bijdragen
over het ontstaan van De Gids, en over de
politieke actie van het blad, beide door
prof. Colenbrander, over De Gids en Inaië
door dr. H. A. Idenga, over de letterkundige
kritiek door Anton van Duinkerken, over
de Nederlandsche bouwkunst door dr. ir.
J. H. Plantenga. De Gids werd opgericht op
initiatief van den uitgever G. J. A. Beye-
rinck te Amsterdam. (In 1840 ging de uit
gave over op P. N. van Kampen, het Am-
sterdamscne handelshuis, dat thans nog De
Gids verzorgt.) Beyerinck was n.l. zeer on
tevreden en met recht over de wijze,
waarop boeken werden beoordeeld in het
toenmaals toonaangevende blad „Vaaer-
landsche Letteroefeningen" en De Gids
verscheen dan ook met den ondertitel:
„Nieuwe Vaderlandsche Letteroefeningen",
zooals er in de tachtiger jaren een blad zou
verschijnen met als titel „De Nieuwe Gids".
De prospectus, in het licht gezonden op
26 Augustus 1836, spreekt duidelijk van die
ontevredenheid, en stelt vooral een boekbe-
oordeelend orgaan in het vooruitzicht.
Spoedig zou De Gids heel iets anders blijken
dan een min of meer critisch leeskabinet.
Het blad werd het orgaan van de mee
ningen der jongeren, Potgieter en Bakhui
zen van den Brink, die in 1834 tezamen
met hun talentrijken, doch vroeggestorven
vriend Arnaut Drost en met den volksdich
ter J. P. Heye „De Muzen" hadden ge
sticht, een orgaan, dat geen stand hield.
Aan hen had de eigenlijke oprichter Beye
rinck heelemaal niet gedacht: Hij had zich
n.l. gewend tot den zeer onbeduidenden Ro-
bidé van der Aa, die dadelijk antwoordde:
„Potgieter is uw man", doch die zelf mede
de touwtjes in handen hield tot 1838, toen
hij zijn ontslag uit de redactie nam en het
terrein geheel vrijliet voor Potgieter en de
nieuwe, romantische school. Heel veel fi
ducie wekte het blad niet. Jacob Geel zond
het terug aan den uitgever. Voor medewer
king had de drukbezette man absoluut geen
tijd. Eerst als het een echte gids zou blij
ken, wilde hij „gaarne nu en dan een eind-
weegs meeloopen". Na een half jaar be
gon hij echter te vertrouwen. Alleen was
de jeugd wat te voortvarend, dacht hem
„Onze letteren moeten uit hare slaperig
heid gewekt, niet opgejaagd worden." In
1840 wenscht Geel nog niet als vast mede
werker te worden beschouwd.
De geniale Bakhuizen van den Brink
droeg aan den eersten jaargang van De
Gids zijn studie bij over Vondel met Ros
kam en Rommelpot, een opstel, dat klas
siek bleef „dat voor de latere Gids-kri-
tiek, tot 1865, voorbeeldig zou blijven, en
het beginsel zou stellen, waaraan Potgieter's
Rijksmuseum" en Busken Huet's „Land
van Rembrand" beantwoorden".
Als redacteur moest hij echter verdwij
nen, toen in 1843 het aandringen zijner
schuldeischers hem naar België verdreef.
Hij had den grondslag gelegd. Doch dè re
dacteur van De Gids, wiens naam aan de
traditie van het maandschrift verbonden
zou blijven, was Potgieter. Hij begon, na
het aftreden van Bakhuizen, met het over
winnen van diens gevaarlijken opvolger
Jonckbloet. Hij stempelde zijn geest op het
blad, dat door hem het belangrijkste cri-
tische orgaan werd. Hij stelde het in dienst
van de vooruitstrevende staatkunde dier
dagen, het opkomend liberalisme, dat in
Thorbecke zijn politieken woordvoerder vond.
Een groot gedeelte van Potgieter's poëti-
schen, novellistischen en critischen arbeid
verscheen in De Gids. Voor de litteratuur-
beoordeeling vond hij later steun bij Con
rad Busken Huet, wiens bijdrage Een Avond
aan het Hof in 1865 de directe aanleiding
werd tot het heengaan van Potgieter en
Huet uit de redactie.
Met dit afscheid eindigt de bloeiperiode
van het blad. De politiek wordt gematigd,
doch blijft liberaal; de litteratuurbeoordee-
ling wordt de taak van J. N. van Hall, die
geen oog voor de toekomst bleek te heb
ben, en dus de Tachtiger Beweging niet
kon opvangen. Het verschijnen van De
Nieuwe Gids maakt De Gids eerst overbo
dig, en vervolgens eerbiedwaardig, want
De Gids overleeft den schok en vinat in de
twintigste eeuw contact met de jongere
beoefenaren van de letterkunde.
Nu het maandblad zijn eeuwfeest viert,
staat het een beetje buiten discussie. Wan
neer men honderd jaar oud wordt, ver
nieuwt men zich op zijn gemak, liefst zon
der horten en stooten. Naast de tijdschrif
ten van de jongeren, is De Gids het orgaan
van de traditie geworden, en als orgaan
dier allengs te veel uit het oog verloren
traditie heeft het zijn onmiskenbare be-
teekenis. Verdedigt het in politicis een ge
zonde vrijheidsopvatting, wars van alle ex
tremisme, in de litteratuur houdt het
zich aan de idee van Bakhuizen, dat de
letterkundige geschiedenis een homogeen
en organisch lichaam is, waarin de ver
scheidene functies echter niet mogen sto
ren aan „de onafhankelijkheid der kunst
in het afgetrokkene" zooals Bakhuizen
zich uitdrukte.
Voor de beeldende kunsten, de natuur
wetenschappen en vooral voor de beoefening
der geschiedenis, biedt De Gids een onder
dak aan elk initiatief, dat ruimer kan
heeten dan het strikt specialistische, of
dat door zijn bijzonder belang op speciaal
terrein de meer algemeene belangen raakt.
Het is een blad voor intellectueelen, dat
vanouds ook aandacht over had voor het
katholieke intellect. De oude Thijm heeft
verscheidene malen medegewerkt aan De
Gids, die gul zijn verdienste erkende, toen
er in eigen kring nog wantrouwen heersch-
te hieromtrent. Het lyrische talent van
Eudard Brom vond eveneens erkenning in
De Gids, waarin herhaaldelijk studies over
persoon en werk van Vondel zijn gepubli
ceerd. Het Handboek der Sociologie van
den lateren bisschop, Mgr. Aengenent, werd
in een uitvoerig artikel beoordeeld, terwijl
clen laatsten tijd de philosopbische hand
boeken van prof. Ferd. Sassen gunstig wer
den ontvangen. Medewerking van katho
lieken is door de huidige redactie-samen
stelling vergemakkelijkt; zoo verschenen in
De Gids litteraire studies van Jos. J. Gie-
len en Ed. Serrarens. Gematigd door een
eeuw, doch beginselvast geworden door het
voorbeeld van sterken, is het blad, blijkens
redactioneele mededeeling, voornemens,
zich rekenschap te blijven geven van de
verantwoordelijkheid, die de traditie op
legt. Juist aan zulke verantwoordelijkheid
>ec0Tcb°eP?To°*
\e"e1 °'A
d-
Schriftverbetering
in ST. REIBER-N AN
ülllllllllllllllllllllllllllllllFr
ROSEHAGHE
BRUILOFT
24 SCHAGCHELSTRAAT
Erres-radio - Haarden
Kachels - Stofzuigers
en Rijwielen.
Betaling in overleg
Groote Houtstraat 135 - Telef. 15499
FA. F. C. MISSET Jr.
TOONKAMERS
Verzendt Uw goederen
naar AMSTERDAM per
voor Behang- en Stoffeerwerk
Pieter Kiesstraat 31 Teief. 15847
Complete Woninginrichting
J. G. KAASENBROOD
IEDEREN MIDDAG VAN
2-3 UUR POLIKLINIEK
voor eiken leeftijd zoowel ,voor
gezonden als zieken zuigeling»^
VRAAGT PROSPECTUS AAKg
in alle plaatsen vertegenwoordigd
piimiiiiiiiiiifiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiil
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Ve -\Ï\V de
V?°Lr\'<Q^0°j»nQlS,e0
VOOR VOLWASSENEN
Kleine Houtweg 8 - Anno 1899 - Haarlem
II111111111111111II 111 111111111
indien een nieuw corset
zeer van noode is? Dit is
in 't geheel onnoodig.
zal U de vroegere zorgen
doen vergeten en 't dra
gen zal een lust zijn.
Waarom? Omdat het werk
van den vakman is. Firma
VOOR UW
Speciaal
i d r e s voor MATRASSEN en BEDDEN
SCHAGCHELSTRAAT 13 TEL. 10286
Repareeren en Bijvullen van Bedden
en Matrassen in één dag retour
Wij maken veeren bedden 3 - d e e i i g
De houtvezel-bouw
plaat der toekomst
VRAAGT PRIJS EN MONSTERS BIJ DE
HOUTHANDEL HAARLEM
Allecnverkoop voor Haarlem en Omstreken
EERSTE HAARLEMSCHE ETALACE-
EN WINKELINDUSTRIE
C' Houtstraat 152 rd., Telet 10943
Opgericht 1885
SPAARNWOUDERSTRAAT 30 - TELEF. 11720
HET BESTE ADRES
(n ieders bereik. Een prima le klas machine
voor 0.50 per week. Na 2 jaar Uw eigendon».
Al het onderhoud 2 jaar voor onze rekening.
Telefoon 10271
Groote Houtstraat 131 - hoek Cornelissteeg
