De zorgen van het
Episcopaat
Duitsche
Amerikaansch embargo tegen
Spanje te wachten
7%
A
if
De aanval stokt in
den mist
Het
nieuws van
heden
Kwijtschelding
van straffen
EEN NIEUW HERDERLIJK
SCHRIJVEN
Het vraagstuk der
vrijwilligers
HET CONGRES HAAST
ZICH
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
WOENSDAG 6 JANUARI 1937 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 cent; per kwartaal f3.25; per
post, per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
TWEE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20344
De bisschoppen zijn bevreesd dat
na de vernietiging van het
bolsjewisme het katho
licisme aan de
beurt komt
Aansporing de Kerk
trouw te blijven
De non-interventie-commissie zet
haar arbeid voort
Morgen antwoord?
In alle katholieke kerken van Engeland worden gebeden gestort voor het herstel
van Z. H. den Paus. In de groote kathedraal in Westminster werd een plechtige
Hoogmis voor den H. Vader opgedragen, die door een groot aantal katholieken
werd bijgewoond
Fransche stakingen
ten einde
Na hun overwinning vonden de
nationalisten 627 gesneuvel
den der linkschen op het
slagveld
Een Fransch-Britsche
blokkade?
Geen Italianen in Spanje!
Noorsche nota aan Franco
Een razende passagier
in den trein
Na ontsnapt te zijn, verwondde h\j
twaalf personen
Het accoord tusschen
Italië en Engeland
Voldoening in Tsjecho-Slowakije
Geloofsafval in Baden
De hoofdgebouwen der Fordfabrieken te Detroit in Amerika, waar men in verband
met de dreigende staking spannende dagen beleeft
Het wapenembargo zou ook van
terugwerkende kracht zijn
Een spannende wedloop
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
ANTHRACIET-EIERKOLEN
DE SPAARNESTAD"
n
Mededeeling aan onze
post-abonné's
DE DIRECTIE.
Het officieele bericht omtrent de
amnestie bij het Prinselijk
huwelijk
Grensincidenten in
Mands joekwo
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
Oostenrijksch consulaat
te Addis Abeba
£2
rc
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
Op Zondag 3 Januari is in alle Katho
lieke kerken van Duitschland een nieuw
Herderlijk Schrijven van het geheele Duit
sche Episcopaat voorgelezen, over de hulp
van de Kerk in den strijd tegen het bolsje
wisme, doch waarin tevens de ernstige be
zorgdheid der Duitsche bisschoppen tot uit
drukking komt, als zou na het bolsjewisme
het Katholicisme in het Derde Rijk vernie
tigd moeten worden.
Wij laten hieronder een samenvatting van
den Herderlijken Brief, die zes kolom druks
beslaat, volgen.
In den aanvang verklaren de Duitsche Bis
schoppen „dat iedereen, die de teekenen des
tijds verstaat begrijpen moet dat het bolsje
wisme vanuit Rusland den opmarsch naar de
Europeesche landen begonnen is. Overal waar
bet bolsjewisme zich kan uitvieren, zal het de
maatschappelijke orde omver werpen, de volks
welvaart verwoesten en ieder godsdienstig leven
Vernietigen.
Adolf Hitler heeft den opmarsch van het
bolsjewisme reeds van verre zien aankomen en
steeds getracht dit gevaar van het Duitsche
volk af te weren. De Duitsche bisschoppen be
schouwen het als hun plicht om den Führer
met alle middelen, die hun ten dienste staan,
bij dezen afweerkamp te steunen. Het Episco
paat vestigt er echter de aandacht op, dat
de Kerk reeds eerder tegen het bolsjewistisch
gevaar gewaarschuwd heeft, reeds lang voor
dat Hitier aan de macht kwam.
Toen in de pers de Katholieken telkens
opnieuw verdacht werden gemaakt dat zij
in het geheim relaties onderhielden met de
bolsjewisten, hebben de Duitsche bisschop-
Pen herhaaldelijk dit bericht gesignaleerd
als een grove onwaarheid en openlijk ver
klaard, dat alle pogingen van Moskou, om
een bondgenootschap te sluiten met de Ka
tholieken, op de meest besliste wijze zouden
Worden afgewezen.
Jammer genoeg staan den Duitschen Bisschop-
bmi geen kranten en geen radiozender ter be-
^bikking om dergelijken laster ten opzichte van
Katholieken in het openbaar te weerleggen.
E>e Kerk zal des te krachtdadiger het Duit
se Rijk in den wereldhistorischen afweerstrijd
tegen het bolsjewisme kunnen ondersteunen,
baarmate zij op eigen terrein die vrijheid ge-
hiet die haar volgens het Goddelijk Recht en
°°k overeenkomstig het Rijksconcordaat ge
waarborgd is. Wij moeten echter met groote
z°rg toezien, dat er een voortdurend wantrou
wen tegen ons wordt gezaaid, dat iedere Katho-
bek, die gehecht blijft aan zijn Kerk als een
verkapte vijand van den Staat beschouwd wordt
eh dat men zelfs in een Maria-congregatie een
genootschap van samenzweerders ziet. Dat moe,
m het volk de vreugde om mede te werken ver
gallen. Met groote zorg beschouwen wij de op
dringerige propaganda voor de z.g. Duitsche
geloof.sbeweging, die het geloof in Christus en
het Christendom zelf, uit het openbare leven
van ons volk wil uitroeien, om in de plaats van
bet christendom een uit vleesch en bloed ge
boren natuurgodsdienst te stellen."
Deze geloofsbeweging heeft in den laatsten
tijd bij haar propaganda en perscampagne en
bij haar aanval op het Christendom in zeer
Veel plaatsen meer vrijheid en meer bescher
ming der autoriteiten ondervonden dan de
Kerkelijke instanties bij de verdediging van het
Christendom.
Wij zijn met zorg vervuld over. den school-
btrijd, waardoor men de Bijzondere School en
de religieuze opleidingsscholen, die in het Con
cordaat gewaarborgd zijn, wil omzetten in een
neutrale school.
De gewetensdwang op gebied van onder
wijs heeft in veel plaatsen ondraaglijke af
metingen aangenomen. Wij, Bisschoppen,
kunnen nooit een godsdienstonderwijs er
kennen, waarbij uit het jeugdig kinderhart
bet geloof aan Christus meer wordt uitge
roeid dan ingeplant, en dat door een onder
wijzer gegeven wordt, die zelf niet op den
bodem der Katholieke geloof- en zedeleer
staat.
Wij beschouwen met groote zorg dat de op
roeiende jeugd vervreemd wordt van zielzorger
eh Kerk en dat de jongens en meisjes in vele
®rbeidsdienstkampen niet eens hun Zondags-
Wicht kunnen vervullen, zonder aan den spot
hunner kameraden te worden prijsgegeven. Wij
2Ün met groote zorgen vervuld als wij zien hoe
be eerbied voor den Christelijken godsdienst
Vernietigd wordt, hoe godslastering en bespot-
~hg van de Katholieke geloofsleer en inrich-
'Wg der Kerk verspreid worden, hoe in open
bare toespraken een toon domineert, die voor
b®' opbouwend werk van den Führer geen hulp
beteekent en den Duitschen naam geen eer aan
doet. Wij zijn vervuld met zorg als wü consta
teren hoe stelselmatig opgehitst wordt om het
bdrnaatschap van de Kerk op te zeggen, hoe
vooral ambtenaren met alle middelen, zelfs met
broodroof worden beïnvloed om hun kinderen van
be bijzondere school weg te nemen en zelf uit
be Kerk te treden en zoo verraders te worden
v®n hun Doopbeloften. Wij begrijpen niet waar-
0la aan de uitoefening van den godsdienst, de
zielzorg, het predikambt, het recht van ver
gaderen en de vrijheid der drukpers beperkin
gen moeten worden opgelegd.
Wij, Katholieken, zijn bereid, om ondanks
het wantrouwen, waarmede men ons bejegent,
den Staat te geven wat hem toekomt, den
Führer te helpen bij het volvoeren van zijn
taak. Wü moeten er echter met klem tegen
protesteeren, dat de jeugd en het volk reeds
thans wordt wijsgemaakt en voorgepraat, dat
na de overwinning van het bolsjewisme als
staatsvüand no. 1, de Katholieke Kerk als
staatsvijand no. 2 aan de beurt komt.
Met een aansporing om trouw te blüven
aan de Kerk en ook niet voor het oog der
wereld uit de Kerk te treden, maar de Christe
lijke leer in de praktijk te brengen, besluiten
de Duitsche Bisschoppen dit Herderlijk Schre
ven.
LONDEN, 6 Januari. (Reuter). In een com
muniqué van de subcommissie van de non-in
terventie-commissie wordt o.a. gezegd, dat de
voorzitter de subcommissie er van in kennis
heeft gesteld, dat geen enkele vertegenwoordi
ger voor 1 Januari schriftelijk heeft verzocht
te wachten met het zenden naar de beide par
tijen in Spanje van gedetailleerde voorstellen
ten aanzien van het plan tot bewaking van de
Spaansche grenzen te land en ter zee en dat
de voorzitter bijgevolg den Engelschen minis
ter van Buitenlandsche Zaken op 1 Januari
heeft verzocht, over te gaan tot het indienen
van bedoelde voorstellen, en de beide partüen
te verzoeken binnen 10 dagen na ontvangst
hiervan te antwoorden.
De subcommissie besloot, den vertegenwoor
digers van de regeeringen, die nog niet hun
houding bepaald hebben ten aanzien van den
financieelen kant van het bewakingsplan, te
verzoeken, dit alsnog zoo spoedig mogebjk te
doen.
De subcommissie is er van in kennis gesteld,
dat binnen een paar dagen de rapporten zul
len worden onderteekend van de consultatieve
en technische subcommissies, omtrent de
vraagstukken der aanwerving van buitenland
sche staatsburgers voor dienst in Spanje en
der verschillende vormen van financieele hulp.
Deze rapporten zullen onverwijld aan de
verschillende regeeringen worden voorgelegd,
met het verzoek hun meening omtrent de con
clusies der rapporten kenbaar te maken.
Het Duitsche antwoord op de Fransch-
Britsche démarche zal waarschünlük niet he
den worden overhandigd. Volgens aanwüzingen
uit politieke kringen zou het eerst morgen ter
hand gesteld worden, op denzelfden tijd als
het antwoord der Italiaansche regeering.
Het antwoord der Portugeesche regeering op
den Fransch-Britschen stap ten aanzien van
het vraagstuk der vrüwilligers is Dinsdagmid
dag op het departement van Buitenlandsche
Zaken te Parijs ontvangen. Volgens mededee
lingen uit betrouwbare bron zou het antwoord
geen weigering inhouden.
PARIJS, '6 Jan. (Havas). De arbeiders en
technici in het Sambrebekken hebben eenstem
mig besloten, het werk in alle fabrieken te her
vatten ,op grond van de met de werkgevers te
Maubeuge bereikte overeenstemming.
De ontruiming der fabrieken heeft gister
avond een aanvang genomen; Donderdag zul
len 16.000 arbeiders weder aan het werk gaan.
AVILA, 6 Jan. (Havas.) De militaire ope
raties werden gisteren ernstig gehinderd
door den mist. zy werden dan ook stop
gezet, toen de rechtsche troepen den berg
Cumbre op den rechteroever van de Gua-
darrama bezetten, de sterkste stelling van
dezen sector.
In een officieel communiqué wordt me
degedeeld, dat in den sector van Villa Real
en San Pedro verscheiden® aanvallen wer
den afgeslagen.
In den sector van Madrid vonden de
rechtsche troepen na de gevechten van gis
teren 627 gesneuvelden, van wie de meesten
vreemdelingen, op het slagveld.
Tal van soldaten melden zich nog aan bij de
rechtsche linies. Dinsdag alleen waren het meer
dan 250.
De linkschen deden hiertegenover mededee-
ling, dat zij in Guadarrama en bij Madrid aan
vallen der nationalisten hebben afgeslagen en
daarna belangrijke stellingen bezet.
De radioclub te Teneriffe meldt, dat overste
Sandino in de versterking Montjuich is opge
sloten, daar hü geprobeerd zou hebben zich
naar Frankrijk te begeven, in navolging van
kapitein Mena, die onder het voorwendsel in het
buitenland wapens te zullen koopen, over de
grens ging met 7 millioen peseta's en niet meer
in Spanje terugkeerde.
De regeering van Burgos heeft per radio
categorisch ontkend, dat een contingent
Italiaansche vrijwilligers te Cadix zou zijn
ontscheept.
Peri schrijft in de „Humanité", dat volgens
hem geloofwaardige kringen zeggen, dat de
Britsche minister van Oorlog, Duff Cooper, die
op het oogenblik in Parüs vertoeft, met zün
Franschen collega Daladier de militaire gevol
gen van een eventueele Duitsche invasie in
Spanje bespreekt. De Engelsche ministerraad
zou zelfs van plan zün een Fransch-Britsche
blokkade van de Spaansche kusten voor te
stellen.
Het Sovjet-Russische vrachtschip „Komiles"
heeft draadloos gemeld, dat het,'na 24 uur te
zün vastgehouden, door de autoriteiten der op
standelingen te Ceuta is vrijgegeven.
Radio-Salamanca meldt, dat schilderijen van
Velasquez, Murillo, Goya e. a., welke een groote
waarde vertegenwoordigen, zich op het oogen
blik verpakt op het stationsemplacement van
Valencia bevinden, klaar om naar het Duiten-
land te worden verscheept. De regeering te
Burgos zal bij de Fransche en Britsche regee
ring stappen ondernemen, om te voorkomen,
dat deze nationale plundering doorgaat.
De Noorsche regeering heeft den vertegen
woordiger van generaal Franco in Lissabon er
van in kennis gesteld, dat Noorwegen de mijn-
versperringen, die door de nationalisten gelegd
zijn voor de groote havens, die in handen der
regeering zün, als een onwettigen maatregel be
schouwt en dat zü de nationalisten verantwoor-
dehjk stelt voor alle ongelukkige gevolgen, die
deze maatregel kan hebben voor Noorsche koop
vaardijschepen.
WEENEN, 6 Jan. (D.N.B.) In den
D-trein WeenenMünchen kreeg een pas
sagier een aanval van razernij. Hü sloeg de
ruiten in, viel zijn mede-reizigers aan, trok
vervolgens aan de noodrem, en eerst na veel
moeite kon men hem overmeesteren.
Hij werd geboeid, en in Linz werd hü per
ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Op
onverklaarbare wijze wist hij echter uit het
ziekenhuis te ontsnappen.
Gewapend met een mes rende hij door de
straten en verwondde twaalf personen, van
wie er drie zwaar gekwtetst werden. Met groote
moeite wist men hem ten tweeden male te
overmeesteren^ waarop hü in een geïsoleerde
cel in het ziekenhuis werd opgesloten.
PRAAG, 6 Januari (Stefani) De correspon
dent van Stefani heeft een vraaggesprek gehad
met den Tsjechischen minister van Buitenland
sche Zaken, Krofta, over het Britsch-Italiaan-
sche accoord.
Krofta verklaarde voldaan te zün over deze
overeenkomst, daar Tsjecho-Slowakije belang
heeft bij een samenwerking zoowel met Italië
als met Engeland. Nu de vrede in de Middel-
landsche Zee verzekerd is, aldus Krofta, hebben
wij hoop, dat Italië bereid is zich bezig te hou
den met de vraagstukken van Midden-Europa
en dat in een geest van nuttige economische en
politieke samenwerking met de Kleine Entente.
Een gunstig teeken in dat opzicht is de onmis
kenbare verbetering der betrekkingen tqsschen
Praag en Budapest.
Krofta deelde ten slotte mede, dat zün regee
ring voornemens is een consulaat te Addis
Abeba te vestigen. Dat zou het erkennen zün
van een duidelijk geworden toestand.
Niet minder dan 53 vooraanstaande ambte
naren en hun vrouwen van de regeering te
Baden, met den Rüksstadhouder en zün echt-
genoote aan het hoofd, zün uit de zerk ge
treden. Dit uittreden betreft zoowel de katho
lieke als de evangelische kerk; het gezin van
den Rüksstadhouder alleen betreft de beide
kerken.
Met het oog op de gevolgen, die dit „voor
beeld" zou kunnen hebben, heeft de Aartsbis
schop Z. H. Exc. Mgr. C. Gröber een persoon-
lük schrqven tot den Rüksstadhouder en zijn
vrouw gericht. Het eerste gevolg van deze bis
schoppelijke vermaning was, dat het ministerie
van Baden bepaalde, dat in het vervolg bü uit
treden uit de kerk de kerkelijke belasting nog
maar een kwartaal doorloopt, terwijl zü vroeger
eerst bü het einde van het kalenderjaar ophield.
Gisteren heeft het nieuwe Congres zijn
eerste zitting gehouden, waarin allereerst
de kwestie van de uitbreiding van de neu-
traliteitswet in behandeling is genomen in
verband met den ernstigen toestand in
Spanje. Men bestudeert een ontwerp, dat
men in den kortst mogelijken tijd door het
Congres wil laten aannemen en dat een
embargo op oorlogsmateriaal naar Spanje,
misschien zelfs ook naar Duitschland, bevat.
De permanente neutraliteitswet, waarover de
Congresleden thans discussieeren, zal op bree
der basis berusten dan de thans van kracht
zünde tüdelijke wetgeving. Er zal een uitvoer
verbod worden gelegd op wapenen en een ver
bod zal worden gegeven van financieelen steun
aan degenen, die in verzet zün tegen een ge
vestigde en erkende regeering. Een dergelük em
bargo is onder de huidige wet niet mogelijk en
de regeering beschikt enkel over moreele pres
sie om te beletten, dat credieten worden ver
leend aan of wapens en vliegtuigen worden uit
gevoerd naar de anti-regeeringsstrüdkrachten in
Spanje. De wet zou van terugwerkende kracht
zyn. Den president zullen uitgebreide volmach
ten worden verleend om het embargo eventueel
weer op te heffen.
Intusschen is het Congres gisteren als het
ware 'n spannenden wedloop begonnen met den
tüd. In de haven van New-York ligt namelijk
t Spaansche regeeringsschip „Mar Cantabrico"
dat op het punt staat met een lading oorlogs
materiaal naar Spanje te vertrekken. De Ame-
rikaansche regeering heeft, zooals boven ge
meld, krachtens de thans geldende wet, niet t
recht het vertrek van 't schip te verbieden, ten
zij de voorgestelde aanvulling op de wettelijke
maatregelen door beide Huizen nog bijtijds er
door wordt gehamerd.
De bootwerkers hebben den geheelen nacht
doorgewerkt om 18 vliegtuigen aan boord te
brengen "an het vrachtschip. Het betreft een
zending van bijna 2.800.000 dollar aan goederen,
welke voor de Spaansche regeering bestemd
zijn.
Zoodra de expediteur vernam, dat Washington
maatregelen nam om de zending te verhinde
ren, nam hij nieuwe ploegen aan. De tolbeamb
ten kunnen zich niet in de zaak mengen, daar
aan de formaliteiten voldaan was.
Te middernacht werden de werkzaamheden
aan boord van de „Mar Cantabrico" echter
plotseling stopgezet. Het verluidde, dat uit
Washington bericht was ontvangen, dat de
vliegtuigen niet mochten worden verscheept,
doch een mededeeling is ter zake niet gepubli
ceerd.
Op het oogenblik schijnen de kansen van het
Congres er dus goed voor te staan, zoodat waar
schijnlijk het schip niet zal kunnen vertrekken.
Opmerkelijk is, dat het Congres aanvankelijk
geenszins van plan was de neutraliteitswet al
lereerst te behandelen. Er staan namelük nog
vüf andere belangrüke punten op het program
van het Congres, waaronder de wetten betref
fende de New Deal, die of aanzienlijk zullen
moeten worden gewijzigd of een natuurlijken
dood moeten sterven.
Verwachting: aanvankelijk krachtige,
later matige, Zuid-Westelijke tot Weste-
lijken wind, betrokken tot zwaar bewolkt,
tijdelijk opklarend, aanvankelijk nog re-
genbuien, iets zachter.
Hoogste barometerstand 775.2 te Toulouse
Laagste barometerstand 719.9 te Ingö jE
Zon op 8.09 - onder 16.03 - Licht op 16.33 =E
Maan op 2.21 onder 11.30
12 Januari N. M.
ïïïiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
DE ALLERBESTE
1.40 per H.L.
FRIESCHE VARKENMARKT 6—10
TELEFOON 14164
Den abonné's, die ons blad gere
geld denzelfden dag per post ont
vangen zij medegedeeld, dat de
postbestelling van morgenmiddag
en -avond vervalt. Dien dag zal ons
blad dus niet denzelfden avond bij
onze post-abonné's worden besteld,
doch eerst den volgenden ochtend.
Bij gelegenheid van het huwelijk
van H. K. H. de Prinses der Neder
landen met Z. D. H. Prins Bernhard
van Lippe-Biesterfeld is, zooals ook
vroeger bij dergelijke heuglijke fei
ten geschied is, aan onderscheidene
veroordeelden gratie verleend.
Meerendeels betreft dit veroordee
lingen tot, in den regel geringe,
geldboeten.
Daarnaast is, op den voet van den
jaarlijkschen afslag en het ontslag
aan een aantal tot vrijheidsstraf ver
oordeelden afslag of kwijtschelding
van straf gegeven.
Voorts hebben bij deze gelegen
heid de veroordeelden wegens de
muiterij aan boord van De Zeven Pro
vinciën, voor zoover dezen hun straf
nog niet ondergaan hadden, of kwijt
schelding gekregen van het nog on
vervuld gedeelte hunner vrijheidsstraf,
of een zoodanigen afslag, dat de mo
gelijkheid geschapen is, hen voor
waardelijk in vrijheid te stellen. De
maatregelen daartoe te geraken,
worden spoedig getroffen.
TOKIO, 6 Jan. (DNB) Volgens berichten uit
Hsinking hebben zich nieuwe grensincidenten
voorgedaan. Eind December werden, aldus deze
mededeelingen uit Mandsjoekwosche bron, Ja-
pansche soldaten door Russen beschoten, even
als op 2 en 4 Januari. Ten Zuiden van Soei-
Fenho, de plaats van een der incidenten, wer
den twee Russen neergeschoten. Bij den Rus-
sischen consul te Charbin is een protest inge
diend.
Ook Oostenrük zal een consulaat oprichten te
Addis Abeba.
Bij grensincidenten in Mands joekwo
twee Russen doodgeschoten.
werden
De non.interventie-commissie zet haar arbeid
voort. Portugal antwoordde op het Fransch.
Britsche bemiddelingsvoorstelDuitschland en
Italië zullen zich morgen uitspreken.
Kleine schermutselingen om Madrid in den mist,
deden den toestand niet wüzigen. Geruchten
over een Fransch-Britsch blokkade-plan om de
Spaansche kusten.
Men hoopt door besprekingen een algemeene
staking bij de General Motors te voorkomen.
Bandjir bij Djember beneemt negen personen
het leven.
Prof. Huizinga aangezocht als getuige bü het
Prinselijk huwelük.
WEENEN, 6 Januari. (D.N.B.) Officieel wordt
medegedeeld, dat de Oostenrüksche regeering
het voornemen heeft binnenkort een consulaat
te Addis Abeba te vestigen.
t iwuvmiimii m li li i jij j j j j a
r-n
-XD
Stand op Woensdag 1 uur n.m.: 748.8
Vorige stand: 752.7
