Katholieke actie „Voor God"
Hitler's verklaring en de
Duitsche pers
1
Jan Pietersz. Coenen
de inquisitie
De Koningin naar
Soestdijk
ITALIË'S EXTRATOUREN
DE MOORD TE UTRECHT
SANEERING IN HET
BAKKERSBEDRIJF
Wat het secretariaat heeft
gedaan
panfiavin
WOENSDAG 13
JANUARI 1937
COLLECTIEVE ARBEIDS
OVEREENKOMSTEN
Luchtvaartafdeeling
Academische examens
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Boter, geen kanonnen...
Rede van Eden
ERNSTIGE GRIEPEPIDEMIE
Indische Conversie-
leening
WIELRIJDER DOOR AUTO
GEGREPEN
Automobilist doorgereden
De Haagsche hoofdcommissaris
jubileert
Op den 4en October van het vorig jaar
.verd in alle katholieke kerken van
Nederland voorgelezen het gezamen
lijk Herderlijk Schrijven van ons Hoog
waardig Episcopaat over het toenemende
gevaar van Godloosheid en Nieuw-Heiden-
dom, en werden middelen van afweer aan
gegeven, die de geloovigen daartegen moe
ten aanwenden.
Een dezer middelen was de oprichting
van gen secretariaat, dat allen bestaanden
katholieken organisaties, kerkelijnen en
maatschappelijken inlichtingen verschaffen,
bezieling geven en hen helpen zou om, met
behoud van eigen zelfstandigheid, te
zamen een zoo groot mogelijke macht te
stellen tegenover die der vijanden van
christelijken godsdienst, zedelijkheid en be
schaving.
De dagbladen, die op den 5en October
het herderlijk schrijven bevatten, gaven
daarbij een communiqué, waarin de sa
menstelling van het Algemeen Comité van
Katholieke Actie „Voor God" en die van
het Uitvoerend Comité werd medegedeeld,
en tevens vermeld, dat het secretariaat,
onder leiding van Mr. A. Diepenbrock, pr.
met de hooge goedkeuring van Z. H. Exc.
den Bisschop van Haarlem, gevestigd was
op het Seminarie „Hageveld" te Heemste
de (Correspondentie-adres: Postbox 2,
Heemstede).
Drie maanden hebben thans de beide
Comité's en het secretariaat, elk aan eigen
arbeid en op eigen wijze, gewerkt aan het
volbrengen van de op hun schouders ge
nomen taak. Het wil ons wenschelijk voor
komen over datgene wat gedaan werd en
gedaan zal worden thans iets naders open
baar te maken: opdat men we te dat er
gewerkt is, opdat de voortzetting daarvan
aller belangstelling verkrijge en behoude,
opdat een ieder die daartoe in staat is, zede
lijken, geestelijken en/of stoffelijken steun
zou kunnen verleenen. Immers, willen wij
ons doel bereiken: het bevorderen van het
leven naar de christelijke geloofs- en
zedenleer, en het bestrijden van Godloos
heid en Nieuw-Heidendom, dan moeten
allen daaraan op eenigerlei wijze meedoen.
Teneinde op de hoogte te komen van
hetgeen in woord en geschrift over het ge-
heele land aan rechtstreeksche of zij de-
lingsche actie tegen God, godsdienst en
zeden gepropageerd wordt, en op te wek
ken tot deelneming aan onze actie „Voor
God" werden vragenlijsten opgesteld en
verzonden. Als adressen kwamen in aan
merking: vooreerst de ZZ.EE. Pastoors,
wien, naar Kerkelijk Recht, de zielzorg van.
allen, die in hun parochies wonen, katho
lieken en niet-katholieken, is toever
trouwd;. daarna de Besturen der Vereeni-
gingen, waarvan in het herderlijk schrij
ven de standsorganisaties met name ge
noemd waren.
De antwoorden hebben, naar inhoud, en
aantal, onze verwachtingen overtroffen.
Vele daarvan gingen vergezeld van bro
chures, pamfletten, strooibiljetten, die in
de brievenbussen der particulieren werden
en worden aangetroffen, en in allerlei
toonaarden en disharmonieën het geloof
in Gods Voorzienigheid en het vertrouwen
in de leiders, geestelijke en wereldlijke
ondermijnen. Een tentoonstelling van dit
alles, die uiterst leerzaam is, zal gehouden
worden op den aanstaanden Nederiand-
schen Katholiekendag die, op verzoek van
het Algemeen Comité aan het Hoogwaar
dig Episcopaat, Godloosheid en Nieuw-
Heidendom tot onderwerp zal hebben.
De kennis van een en ander bracht het
denkbeeld om, als eerste en hoofdactie, op
gezette tijden een VLIEGEND BLAD uit te
geven en te verspreiden, waarin eenerzijds
de waarheid omtrent geloof en zedenleer
uiteengezet, anderzijds de leugen weerlegd
wordt; eenvoudig van inhoud, pakkend
van vorm, volksch van stijl. Het eerste
nummer dat nog in de maand Januari
verspreid wordt en door verschillende ZZ.
EE. Pastoors ten getale van over de 350.000
besteld is, moge aan de aandacht en aan
de opbouwende kritiek van allen die het
zullen lezen, worden aanbevolen.
Naast de verzorging van het Vliegend
Blad staat die van andere uitgaven. In
de eerste plaats noemen wij een leidraad
voor spreekbeurten door Geestelijken over
het atheïsme. De korte inhoud daarvan
werd reeds op ruime schaal verspreid.
Dan werd onder onze auspiciën verkrijg
baar gesteld: door de Kinheim Uitgeverij,
het herderlijk schrijven van het Hoogwaar
dig Episcopaat, en „Christus dienend Ko
ningschap" door Deken Bots: door de
Drukkerij Bergmans, „Honderd vragen en
antwoorden over het Russisch Communis
me," door Mr. v. Son (2de geheel bijge
werkte druk). Verder stelde het secreta
riaat het boekje „Nieuw Heidendom" van
Dr. A. v. d. Wey, O. Carm. nog beschikbaar.
Nog is in voorbereiding en ter perse: een
populaire brochurenreeks over de Godsge
dachte en verschillende daarmee samen
hangende vraagstukken; en een eigen
Katechlsmus voor zeelieden die op een
heel bijzonder wijze in geloot en zeden
bedreigd worden.
Een pamflet „De Waarheid over Spanje"
werd beantwoord met twee strooibil
jetten; Leugens over Spanje" en „De
Rooden in Spanje": het eerste werd .ver
spreid in 350.000, het tweede in 110.000
exemplaren. Het ligt in de bedoeling een
verzameling strooibiljetten te vormen over
onderwerpen als: Het Godsbestaan; Neo-
Malthusianisme; Spiritisme; e.d. Daar ook
de kleinere middelen tot het doel runnen
voeren, worden sluitzegels beschik
baar gesteld en zullen lichtletters
hier en daar worden aangebracht.
Verschillende spreekbeurten over
de katholieke actie „Voor God" werden
reeds vervuld. Onbekend maakt onbemind:
het is dus zaak ons te kennen, wil de lief
de komen, de liefde die zich, zooals altijd,
uiten moet in daden. Meerdere aanvragen
wachten op afdoening. Wanneer men be
denkt dat de zonder-God-beweging in
Sovjet-Rusland tal van universiteiten en
seminaria ad hoe bezit, waar de leiders en
propagandisten worden gekweekt, alvorens
ze op de menschen worden losgelaten, dan
zal ieder begrijpen dat we daartegenover
thans nog niet veel kunnen stellen. Maar
we moeten komen tot een vorm van op
leiding tot de actie „Voor God" in ons
land, en we zullen dat bevorderen naar
mate de middelen die daartoe beschikbaar
zijn. Zoo lang in ons land arbeid nog geen
dwang is, maar betaald moet worden, zul
len we het moeten hebben van de giften.
De bestaande Credo Pugno-groepen, de
kernvorming en de opleidingscursussen
voor Leekenapostolaat, zoowel als voor de
leiders der standsorganisaties, zullen
slechts ingeschakeld behoeven te worden,
en ze zijn daartoe stellig alle gaarne be
reid. Uit het hierboven medegedeelde zal,
naar gehoopt en verwacht wordt, blijken
dat het aan activiteit niet heeft ontbroken.
Toch openbaart zich een toenemend onge
duld bij velen: als bewijs van medeleven
en sympathie is dit ons slechts welkom,
maar ook deugden moeten gebreideld wor
den, leert de ascese.
Al is de opzet van ons werk: een
Centraal Secretariaat, dat zich bedient
van alles wat kerkelijk en maatschappelijk
bestaat, toch is ook daarvan DECENTRA
LISATIE NOODZAKELIJK. Daarom wor
den er thans Diocesane Kringen
gevormd, waarin tot samenwerking zijn
genoodigd: de leden van het Algemeen
Comité, die in het diocees wonen en ver
tegenwoordigers van de diocesane afdee-
lingen der godsdienstige, cultureele, chari
tatieve vereenigingen, der standsorganisa
ties, van het jeugdwerk, kortom van heel
onze georganiseerde katholieke volksge
meenschap. Wij hopen dat geen enkele
zich van medewerking zal onthouden, en
vertrouwen daarop. Wat elders met dwang
bereikt wordt, streven wij na door middel
van solidariteit: het effect van het betere
moge niet worden overtroffen door dat van
het slechtere!
ALPH. STEGER
Wetsontwerp door de bedrijfs-
K0, raden besproken
Dezer dagen kwamen de vertegenwoordigers
der bedrijfsraden te Amsterdam bijeen. In deze
vergadering werd o.a. aandacht geschonken aan
het wetsontwerp tot verbindend en onverbin
dend verklaring van collectieve arbeidsovereen
komsten.
Besloten werd deze bespreking voort te zet
ten op Maandag 18 Januari as.
Voorts werd besloten op Vrijdag 5 Februari
een voorlichtende bespreking te houden over
het bij den Hoogen Raad van Arbeid om ad
vies ingediende wetsontwerp tot wijziging van
de industrieéle ongevallenverzekering (uitvoe
ring van de verzekering mede door organisaties,
in het leven geroepen in samenwerking van de
georganiseerde werkgevers en arbeiders).
Deze vergadering zal toegankelijk worden
gesteld voor de leden en plaatsvervangende le_
den van alle bedrijfsraden.
H.M. neemt de werkzaamheden in
de toekomstige woning van
het Prinselijk echtpaar
in oogenschouw
H. M. de Koningin is heden in den loop
van den morgen aan het paleis Soestdijk
gearriveerd.
Het doel van dit bezoek aan Soestdijk is
om de werkzaamheden, welke daar momen
teel aan de nieuwe woning van het Prin
selijk Paar worden verricht, in oogenschouw
te nemen. Laat in den middag zou de Ko
ningin naar Den Haag terugkeeren.
De dienstplichtigen worden ge
huisvest in barakken
In verband met het voortdurend grooter wor
dende contingent dienstplichtigen bij de Lucht
vaartafdeeling te Soesterberg en de uitbreiding
van het aantal hulpmecano's, die na het be
ëindigen van hun diensttijd aan de Luchtvaart
afdeeling verbonden blijven, is er bij de opkomst
van de nieuwe lichting in Februari a.s. geen
voldoende ruimte meer om deze in de kazerne
van het vliegkamp te huisvesten.
Ten einde hierin te voorzien zijn de barakken
van het kamp der luchtdoelartillerie uit Utrecht,
gelegen aan den Kampweg te Soesterberg, over
gegeven aan de Luchtvaartafdeeling. In deze
barakken zal nu de nieuwe lichting dienstplich
tigen worden gehuisvest. Deze barakken wor
den door de luchtdoelarillerie in de laatste
jaren slechts 's zomers een enkele maal ge
bruikt, zoodat deze dus zonder bezwaar aan de
luchtvaartafdeeling ter beschikking konden
worden gesteld.
Voorts vernemen wij nog, dat het in de be
doeling ligt om ook een gedeelte van de tweede
compagnie der luchtvaarttroepen, onder com
mando van den kapitein-vlieger P. M. Koenen,
naar het voormalig kamp van de luchtdoelartil
lerie over te brengen.
LEIDEN. Candidaatsexamen wis- en natuur
kunde (letter F), de heer H. G. Snijders.
Vier en twintig uren, nadat Rijkspresi
dent Hitier zijn, zooals nu blijkt waar
schijnlijk onder druk van het legerbe
stuur met von Neurath voorbereide, geruststel
lende verklaring aangaande de integriteit van
Spanje en het Spaansche overzeesche bezit
tegenover den Franschen ambassadeur Fran-
cois-Poncet, in tegenwoordigheid van het ge-
heele corps diplomatique, had afgelegd, is deze
verklaring op de dagelijksche persconferentie
aan de stomverbaasde Duitsche redacteuren
medegedeeld. De taktiek tegenover Frankrijk
moest direct worden gewijzigd. Uit de Duitsche
bladen blijkt, hoe dr. Goebbels, die werkelijk
over een meesterschap van handige politiek be
schikt, voorgeschreven heeft, op welke wijze
het directe stopzetten der pas ontketende pers
campagne tegen Frankrijk moest worden ge
camoufleerd. Ten eerste door hymnen op de
eindelooze vredelievendheid van den Führer. En
ten tweede door aan den volke kond te doen,
dat Frankrijk op grond van den feilen Duit-
schen persaanval den aftocht had geblazen.
Terloops liet Goebbels er op wijzen, dat Duitscn-
land nooit van plan was geweest, om gebieden
in Spanje of Spaansch Marokko te bezitten;
maar dat het alléén ging en gaat om een ster
ken Duitschen invloed in de Spaansche sferen.
Dit alles is heelemaal niets bijzonders. Geen
enkele regeering desavoueert gaarne zich zelf
op het gebied der internationale politiek, of,
om een populaire scheepsuitdrukking te gebrui
ken, haalt graag bakzijl. Maar geen enkele re
geering handelt toch zoo als Goebbels, wien
propaganda nu eenmaal in het bloed zit en die
uit een échec een overwinning weet te maken.
Frankrijk heeft den aftocht geblazen, laat zij
als 't ware buletinneeren. Wie heeft dat be
werkt? De Führer, die door zijn verklaring aan
Francois-Poncet „een nieuwe bijdrage tot den
vrede" heeft geleverd. De regeeringen, die b\j
het geval betrokken zijn, meesmuilen (welk
kleurig Nederlandsch woord zoowel schamper
lachen» als verontwaardigd grijnzen be teekent)
bij zulke gelegenheden en laten de zaak ver
der rusten, blij en tevreden als zij zijn, dat zij
wat de zaak zelf betreft hun verlangen, eisch,
wil, of hoe men het noemen Wil, hebben door
gezet. Jammer is, dat de voorlichting van het
Duitsche volk daarbij geheel in de klem komt.
Wat de recente Marokkokwestie betreft, is het
tragicomisch, dat Italië, nog niet op de hoogte
van het afbreken der Duitsche perscampagne,
zich juist op het moment van de bespreking bij
die campagne heeft aangesloten door een fel
hoofdartikel van het officieuse Giornale d'Ita-
lia. Tableau!
In Engeland zal men zeer ontsticht zijn over
dezen nieuwen extratour van Italië. Het pas
gesloten gentlemen-agreement kreeg reeds
dadelijk een deuk, toen bekend werd, dat één
dag vóór de sluiting van het accoord 6000 Ita-
liaansche „vrijwilligers" nog snel naar Spanje
waren gezonden. En dit ostentatief zich aan
sluiten van Italië bij de Duitsche campagne,
in onbekendheid met het feit, dat deze reeds
was afgeblazen, is alweer een deuk, een „deuk
major", zooals wijlen Abraham Kuyper zoo iets
noemde, in het accoord, zoo al niet naar den
letter, toch zeker naar den geest. Als Eden
reeds op de hoogte was geweest van dit feit,
toen hij gisteravond zijn rede hield voor de bui-
tenlandsche pers te Londen, zou hij zich wel
licht niet zoo waardeerend over dit land heb
ben uitgelaten, als hij thans deed, zooals hij
voorzichtig zeide „om de uitwisseling van ver
zekeringen, die tegen geen ander land gericht
zijn en werden toegejuicht door de andere Mid-
dellandsche-Zeestaten". Dit had Eden gezegd
om te bewijzen, dat het volstrekt onnoodig is,
om Europa in twee kampen te verdeelen, in
dictatoriale en democratische. Uit het accoord
tusschen Engeland en Italië bleek, dat ook re
gelingen tusschen landen met geheel utteen-
loopende politieke leerstellingen mogelijk waren.
Ondertusschen kroop in het fascistische Italië
het bloed waar het niet gaan kon. En voor den
correcten Engelschman bleef alleen de troost
over, dat het land, waar de citroenen bloeien,
zich blameerde door de trompet te steken in een
reeds afgeblazen campagne en daardoor gedwon-
De Nederlandsche congressisten naar Manilla. Zittend naast den kapitein pater
Duynstee O.E.S.A., de leider van het gezelschap
Dader zal 26 Januari terecht staan
Dinsdag 26 Januari zal de Meervoudige Kamer
der Utrechtsche Rechtbank de moordzaak van
H. behandelen.
Men zal zich herinneren, dat in den zomer
van het vorig jaar in het Merwedekanaal het
ontzielde lichaam van een Utrechtschen inge
zetene werd gevonden. Het onderzoek wees uit,
dat deze persoon om het leven was gebracht.
Verdacht van dezen moord werd door de re
cherche de Utrechtsche koopman H. S. aan
gehouden, die tenslotte bekende, het misdrijf
te hebben gepleegd.
De moordenaar zal worden verdedigd door
Mr. Muller Massis uit Amsterdam.
Het o.M. zal worden waargenomen door den
subst. officier van Justitie, Mr. Camphuis.
Deze tragische geschiedenis heeft zich, vol
gens de verklaringen van den verd., destijds als
volgt afgespeeld:
v. H. bezocht op een Vrijdag den verdachte
en sprak met hem af, des avonds een auto
tochtje te gaan maken. S. huurde daarvoor een
wagen en toen de ander tegen 9 uur aan zijn
woning arriveerde, stond de auto reeds klaar.
Tusschen beide jongemannen is toen plotseling
twist ontstaan over een oude geldkwestie, waar
bij, volgens de verklaringen van den dader, v.
H. handtastelijk werd. S. zou zich hierbij zóó
hebben opgewonden, dat hij den ander met
een mes te Hjf ging. Daarna heeft hij een bijl
genomen en zijn tegenstander daarmee eenige
slagen toegebracht. In een jutezak heeft hij
den verslagene daarop met den huurauto naai
het Merwedekanaal gereden en daar het li
chaam in het water doen verdwijnen.
Zeventien dooden in twaalf dagen
In de gêméente Castricum tteerscht de in
fluenza wel in hooge mate en met ernstige ge
volgen. Volgens officieele mededeelingsr zijn er
van 1 Januari tot heden 17 sterfgevallen aan
gegeven. Vorige week Donderdag werden er 5
gevallen aangegeven, Vrijdag eveneens 5. zoodat
in korten tijd vele menschenlevens te betreu
ren waren. In het Provinciaal Ziekenhuis
heerschte de ziekte zeer ernstig onder het per
soneel, zoodat op zekeren dag meer dan 100
personen zich buiten dienst gesteld zagen.
gen wordt door een al héél zuren citroen heen
te bijten, om zijn gedrag ongedaan te maken.
De rede van Eden behelsde nog een paar
punten, waarop het goed is het licht te doen
vallen. Over Spanje zeide hij: „De toestand in
Spanje blijft ernstig onrust in de geheele we
reld wekken. Het is het recht der Spanjaarden
en van hen alleen te beslissen over het regee-
ringsstelsel, dat zij wenschen. Daarom hebben
wij tegen te gaan en zullen wij in de toekomst
zoo veel mogelijk blijven tegen gaan, iedere
vreemde inmenging in de Spaansche aangele
genheden. Er zijn er die meenen, dat de bur
geroorlog in Spanje onvermijdelijk tot een fas
cistisch, hetzij tot een communistisch regime
moet leiden, wij daarentegen gelooven in het
eene, noch in het andere regime, dat niet uit
Spanje voortkomt, en er niet kan voortduren.
Mettertijd zal Spanje zijn eigen regeerings-
vorm ontwikkelen."
Er is heel wat optimisme voor noodig te ge
looven, dat de Spanjaarden binnen afzien-
baren tijd weer als broeders zullen leven en
een „eigen regeeringsvorm" zullen ontwikke
len. Het bedrijf der anarchisten aan de eene
zijde en de zinnelooze verwoesting aan de an
dere zijde, die zich nu weer openbaarde in het
allergruwelijkste bombardement van Malaga,
dat meer dan driehonderd dooden en meer dan
duizend gewonden en ontzettende vernieling
kostte, zijn allerminst geschikt, om de bestiale
en fanatieke hartstochten der beide, partijen tot
bedaren te brengen.
Een tweede punt uit Edens rede betrok weer
het ontwapeningsvraagstuk in Europa. Eden
komt daar aldoor weer op terug. En dat Is goed.
Ruiterlijk erkent hij, dat Engeland zijn bewa
pening haast niet meer kan betalen, maar dat
het wel mêe moet doen, omdat er nog altijd
landen zijn, welke kanonnen boven boter ver
kiezen. Hij verklaarde, „dat het Britsche pro
gramma een groote krachtsinspanning vergde
en dat er een oogenblik zou komen, waarop het
uiterste gevergd zal worden van de nationale
financiën en de nationale welvaart, gelijk zulks
reeds elders geschied is. In een wereld, die snel
bewapent kunnen wij geen andere politiek vol
gen, maar het is niet de weg, dien wij verkie
zen. Wij verkiezen boter boven kanonnen en
zijn bereid het onze te doen door oeconomische
samenwerking en door te werken aan den vrede
van Europa om te verzekeren, dat ook anderen
boter hebben in een wereld, die geen behoefte
heeft aan kanonnen."
Minister Eden besloot zijn rede met een paar
krachtige woorden, waarbij wij ons geheel aan
sluiten: „Gaat men verder met de onverant
woordelijke bewapening, dan zal het kwaad
voortduren en er zal een ramp geschieden, nog
grooter dan degene, waarvan wij ons juist
eenigszins beginnen te herstellen.
BAYER
Onverschillig waai V zich bevind! I
Thuis, op kanfoor, in fabriek, bioscoop,
schouwburg of op school; overal dreig!
besmetting»
Tracht deze, soms zeer boosaardige
ziekte te voorkomen door
f PASTILLES
te gebruiken
Panffavin-pasfiües maken de door de-«V)0Vf8
en neus binnendringende ziekteverwekker»
onschadelijk. Bovendien houdt hun des
infecterende werking tang aan«
Geen verbindend-verklaring van
ondernemersovereenkomsten
Naar wü van bevoegde zijde vernemen
heeft de Minister van Handel, Nijverheid
en Scheepvaart thans schriftelijk zijn af
wijzing van het verzoek tot verbindend
verklaring van de ondernemersovereen
komsten in de bakkerij te Rotterdam en
Amsterdam aan de Nederlandsche bakkerij-
stichting medegedeeld en daarbij ook zijn
motieven voor deze beslissing uiteengezet.
De Minister verwacht van de minimum
prijsregeling, die hij als de kern der overeen
komsten beschouwt, geen gezondmaking van
het bakkerijbedrijf, omdat hij meent, dat de
minimum-prijsregeling, zelfs als zij op een
niet te hoog niveau zou worden gefixeerd, al
tijd nog een aantrekking voor nieuwe vestiging
zou vormen, alsmede, omdat zij niet zou leiden
tot het wegvallen van de minder efficiente be
drijven, die bij een lageren prijs evenmin weg
vielen.
Daarnaast acht de Minister de contróle op
minimum-prijzen voor een product als brood,
ten aanzien waarvan op de medewerking van
het publiek zeer weinig zou kunnen worden ge
rekend, buitengewoon moeilijk, terwijl ook ser
vice en kwaliteltsconcurrentie en het goedkoop
verhandelen van bij-artikelen aan de prijs
regeling afbreuk zouden kunnen doen.
Tenslotte heeft de Minister ernstig bezwaar
om maatregelen te sanctionneeren, waarvan de
saneerende werking niet vaststaat en welke
een belangrijke prtjsverhooglng beteekenen voor
hen, die thans het goedkoopste brood betrek
ken, zijnde de minst draagkrachtigen. Zooals
reeds werd medegedeeld, heeft de Minister wel
de overtuiging gekregen, dat de toestanden in
het bakkerijbedrijf dringend verbetering behoe
ven, zoodat eerlang maatregelen, die de onbe
perkte vestiging van nieuwe bakkerspatroons
aan banden leggen, kunnen worden tegemoet
gezien.
Met Nederlandsche garantie
Vrijdag a.s. is het prospectus te verwachten
van een 3 pet. Ned.-Indische conversieleening,
met garantie van Nederland, ten bedrage van
150 millioen gulden waarvan rond f 55.800.000
door openbare instellingen wordt geconverteerd.
De uitgifte-koers zal 963^ pet. zijn, de looptijd
30 jaar en de opbrengst zal dienen tot aflossing
van de per 16 Februari aflosbaar gestelde 4 'A
pet. leeningen 1930 en 1931.
Gisterenavond om half acht is de wielrijder
Balk uit IJselstein op den Utrechtschen Straat
weg onder Jutphaas door een auto aangereden.
B. kwam uit de richting Utrecht en werd ach
terop gereden door een auto. Tijdens het pas-
seeren haalde de automobilist niet voldoende
naar links uit met het gevolg, dat Balk door
den wagen werd gegrepen. Het slachtoffer be
kwam een hersenschudding en verschillende
verwondingen aan hoofd en beenen. Hij werd
naar het ziekenhuis te IJselstein overgebracht.
De automobilist reed na de aanrijding door.
De burgemeester van Jutphaas verzoekt in
verband hiermede opsporing van den vier-
persoons lagen donkergrijzen wagen, met linnen
kap, vermoedelijk letter M.
Een wielnaafdop van het rechter voorwiel
heeft men op de plaats van de aanrijding ge
vonden.
Jan Pieterszoon Coen en de Inquisi
tie: wat hebben die nu met elkander
te maken? Chronologisch niets. En
toch willen wij even een verband tus
schen hen leggen, naar aanleiding van
hetgeen het „Hbl." dezer dagen „In Kort
Geding" schreef.
Het „Hbl." signaleert een artikeltje in
„Het Volk" over de herdenking van den
350sten geboortedag van Jan Pieterszoon
Coen, waarin vooral hoog opgegeven
wordt van de wreedheid, waarmee Coen
tegen de inlandsche bevolking in onze
Oost optrad. Tegenover de door Coen of
op zijn bevel bedreven wreedheden past
ons, volgens „Het Volk", een gevoel van
schuld jegens de inheemsche bevolking
voor hetgeen haar aan wreedheid en on
recht werd aangedaan, zoodat wij een
groote eereschuld, die om voldoening
roept, zouden hebben tegenover de in
landers.
Het „Hbl." teekent bij deze uitlating
aan, dat Coen in Indië zeker met groote
gestrengheid is opgetreden, en dat zulk
een optreden in den tegenwoordigen tijd
zeker afgrijzen zou hebben gewekt, ge
lijk waarschijnlijk de Inlanders en Ne
derlanders van de zestiende en zeven
tiende eeuw vol afgrijzen zouden zijn ge
weest voor onze moderne vecht-techniek
met lucht- en gasovervallen, zooals die
in Spanje en kortgeleden ook in den
Italiaanschen kolonialen oorlog tegen
Abessinië is gedemonstreerd. De wreed
heden van Coen, aldus betoogt het libe
rale blad, werden bedreven in een tijd,
waarin foltering van doodgewone ver
dachten een normale zaak was en waar
in de inlandsche vorsten tegenover hun
onderdanen dezelfde wreede methoden
toepasten als de Nederlanders tegenover
wetsovertreders of van wetsovertreding
verdachten in Nederland. Zulke wreed
heden moeten gezien worden in het licht
van hun eigen tijd en het is dwaasheid
thans nog een eereschuld te voelen te
genover de huidige bilanders, voor wat
door onze voorouders aan hun voorouders
werd gedaan overeenkomstig de zeden
en gewoonten van hun tijd.
Deze redeneering is zeer wel te ver
dedigen en kan ten volle aange
wend worden tegen de verwijten,
welke andersdenkenden, onder wie ook
vele zeer humane liberalen, heden ten
dage nog meenen te mogen richten tegen
de Katholieke Kerk vanwege de wreed
heden, welke door de Spaansche Inqui
sitie eeuwen geleden tegen ware of ver
meende ketters heeten te zijn gepleegd.
Nog altijd doen bij de bestrijders van het
Katholicisme en de Katholieke ^erk de
Inderdaad gruwelijke inquisii'ie'-vèrhalen
opgeld ten bewijze van den waren en
verwerpelijken aard van het Katholicis
me en de Kerk. Welnu, de rechtspraak
en het optreden van de Spaansche In
quisiteurs in hun tijd sloten volkomen
aan bij de wereldlijke gerechtelijke fol
ter- en executie-practijken dier dagen,
en dienen dus binnen dat tijdskader
beschouwd en beoordeeld te worden.
Bovendien speelde bij de Spaansche In
quisitie de eigen Spaansche volksaard
een gewichtige rol en hoe die aard tot
op den dag van vandaag maar weinig
veranderd is, bewijzen de gruwelen,-wel
ke dagelijks aan weerskanten in den
huidigen burgeroorlog worden bedreven.
De Spaansche Inquisitie is niet een
uiting van een speciaal Kerkelijke wreed
heid geweest. De Kerkelijke Inquisiteurs
velden slechts vonnissen, welke door de
burgerlijke autoriteiten overeenkomstig
de wetten en practijken des lands wer
den voltrokken. In vroeger eeuwen heb
ben allerlei soorten van menschen, on
verschillig tot welke gezindte zij behoor
den, daden gepleegd, welke door ons als
gruwelijk en afgrijzenwekkend worden
gevoeld. De gebroeders de Wit, de mar
telaren van Gorkum, om maar bij ons
eigen land te blijven, zijn waarlijk óók
niet zachtzinnig behandeld. Evenmin als
wij twintigste-eeuwsche Nederlanders
een eereschuld zouden hebben tegen
over twintigste eeuwsche inboorlingen,
nazaten van de door Coen onderworpen
inheemsche bevolking, evenmin heeft de
Katholieke Kerk vanwege de Spaansche
Inquisitie een eereschuld tegenover het
Spaansche volk, dat trouwens op dit
oogenblik in wreedheid en gruwelijkheid
de ergste Inquisitie-verhalen zóózeer
overtreft, dat deze verhalen zachtzinnige
sprookjes schijnen uit een ouden tijd,
die zoo niet goed dan toch beter was dan
de onze-
Coen's hardhandigheid had ten doel
het gezag van de Nederlanden in de ver
overde koloniale gebieden te vestigen,
de Spaansche Inquisitie meende op haar
manier voor de rechten van God en voor
het handhaven van de eenige eeuwige
waarheid te strijden. Indien de bedoeling
de waarde van een daad bepaalt, ver
dienen de Inquisiteurs meer dementi?
dan Jan Pieterszoon Coen. Alle anti
papisten, die tot in den treure Inquisitie'
verhalen oprakelen om de Katholiek?
Kerk afbreuk te doen, mogen dü
voortaan goed voor oogen houden.
De hoofdcommissaris van politie te Den Haag'
de heer N. G. van der Mey, zal 1 Februari ge'
durende een kwarteeuw van het Haagsche korp®
deel uitmaken. Het plan bestond den jubilee^
renden hoofdcommissaris op dezen gedenk
waardigen dag in intiemen ambtelijken kring
huldigen, maar, naar wij vernemen, Is de he®^
Van der Mey voornemens dien dag buitens
lands door te brengen, zoodat de huldiging
eên anderen nog niet vastgestelden dag
plaats vinden.
