IANO'S
W.AIphenaar
s
MARIA-STICHTING
Mgr. J. P. Huibers
een jaar bisschop
Haarlem's Bloei
Haarlem, 11 Febr.
HAARLEMS BEROEMDSTE
NIJVERHEID
Uit den Gemeenteraad
Kruisweg 49 - Haarlem
DONDERDAG 11 FEBRUARI 1937
•'"1
K.
n
n
S
VERKEERSZUILEN
TE HAARLEM
Groen licht door wit vervangen
Programma van de Haarl. Radio-
Centrale op Vrijdag 12 Februari
IEDEREN MIDDAG VAN
2-3 UUR POLIKLINIEK
Plechtige H. Mis in de Kathedraal
te Haarlem
VASTENMEDITATIES
Personalia
Vreemdelingen brengen welvaart
aan de stad en daarom geve
ieder steun aan de nieuwe
organisatie
„Het is de hoogste tijd"
Linnen- en garen-
bleekerijen
MUZIEK
Tibor de Machula (cello) en
Theo van der Pas (piano)
25 jaar haardendokter
VOOR
GEBRUIKTE EN NIEUWE
onder langdurige garantie
AGENDA
Bioscopen
12 Februari
Bioscopen
INSTELLINGEN
WARENHUIS BENADEELD
Inwoonster van Santpoort voor
waardelijk gestraft
VADER MISHANDELDE ZIJN
KIND
Drie maanden gevangenisstraf
geëischt
Th. S. J. Janzen Hz.
[Ïffï3
mins
STAD
uws
;che
•rug
t ta
roe
ïies
onbe'
me®
dtiS
k ui®
p he®
eeh
wich®
ui®'
r oU1
nwe'
flin*
lisje?'
t he®
e debatten over verlaging van den erf-
I pachtscanon in den Amsterdamschen en
den Haagschen gemeenteraad deden
^en, dat ook het verzoek van de Haar-
"•sche erfpachters in onzen Raad door de
C6rderheid zou worden afgewezen. Merk-
^rdig was daarbij, dat het uitsluitend spre-
ïs van rechtsch waren, die hun best deden om
fouten van het door hen nimmer warm ge
ageerde erfpachtsstelsel te verbeteren, ter-
de sociaal-democraten, die er indertijd
'"a een party-geloofspunt van maakten, elke
®e,hoetkoming weigerden en zich op het oer-
^ale standpunt plaatsten van het harte-
contract is contract". Wethouder Rei-
l'^a gaf toe, dat het erfpachtstelsel niet be
hoord heeft aan de verwachting; hij reie
nde zelfs, dat van de instelling van een ge
estelijke hypotheekbank om de moeilijk-
n, welke de erfpachters hebben om aan
'®°theek te komen op te heffen, niets geko-
is, maar dat was voor hem geen aanlei-
om zich milder te betoonen tegenover de
6|*schen, die indertijd geloof hechtten aan de
bekering van gemeentewege, dat zij er niet
^ter aan toe zouden zijn dan zij, die grond
^ten.
et debat liep over het voorstel van de hee-
11 Wolzak en Klein om den erfpachtscanon
de tien jaar opnieuw vast te stellen. Dit
de beteekenis van verlaging van den te-
^oordigen hoogen canon. B. en W. hadden
dp afwijzend advies uitgebracht.
eerste spreker, de heer Wolzak, noemde de
'''ijsvoering van B. en W. niet steekhoudend,
hebben zich daarbij verloren in neven-
terwijl het uitsluitend gaat om de vraag
het billijk is den erfpachters tegemoet te
Vn. Al het andere doet niets ter zake. Een
argument voor de noodzakelijkheid van
aging was zijn mededeeling, dat de hypo-
'ekbanken besloten hebben geen hypotheek
Sieuwe erfpachtsgronden te verleenen, zoo-
t'ê de oude canon niet is verlaagd. Dat dit
ffete argument de meerderheid van de
'^sleden niet vermocht te vermurwen, was
Zeer schrijnend. Met groote klem beval de
Wolzak zijn voorstel aan. De heer Klein,
1 zich al vele jaren, zonder zelf voorstander
'i erfpacht te zijn, beijverd heeft om de fu-
gevolgen ervan te verzachten, vond, dat
stelsel om verbetering „schreeuwt" en de
6f van der Wall, die krachtens zijn vooraan-
^hde positie bij het belastingwezen, een ge-
®hebbend oordeel in deze zaak heeft, achtte
inging van den canon eveneens billijk. Daar-
®ehover stonden de sociaal-democraten aan
2ijde van den heer Relnalda. De heer Wes-
'veld decreteerde, dat de erfpachters de ge-
van hun indertijd met de gemeente af
eten contract maar hadden te dragen (wat
'"tens het besluit der hypotheekbanken neer-
op vernietiging) en des heeren Drilsma's
ging zoover, dat hij den noodtoestand on-
f de erfpachters zelfs ontkende. Hij wist er
,'^ans niets van af, zeide hij. Men mag zich
^gen met welk recht een raadslid, dat zoo
Vg van den waren toestand op de hoogte
°Ver dat onderwerp het woord voert en zijn
S|d uitbrengt. De heer Klein Schiphorst was
'*h overtuigd, dat 70 tot 80 procent van de
Welen, waarover het 'gaat, in handen is van
hypotheekbanken. Voor den heer Reinalda
dit een reden in een slotbetoog uit te roe-
dat hij er niets voor voelde dezen banken
"ezen crisistijd een douceurtje te geven. Wij
Wh niet hoever dit juist is, maar in alle ge-
Was het geen aanleiding om de overgeble-
erfpachters nu ook maar in den steek te
et was de heer Bijvoet, die weer door een
'ed betoog een frisschen, nieuwen kijk, op de
gaf. Hij zag in erfpacht, zooals het zich
Hwoordig ontwikkeld heeft, niets anders dan
Verhuren van grond op langen termijn. De
>0h is dan te beschouwen als een huurprijs,
''et dan redelijk, vroeg hij, dat er een huur
fdt vastgelegd voor een termijn van 75 jaar
'anger? Op die manier is geen rekening te
Ven met wisselende tijdsomstandigheden.
Wom is de gedachte van den heer Wolzak
flen canon om de tien jaar opnieuw te be-
6h, zoo gezond. En als men dat beaamt, al-
s de heer Bijvoet, dan komt de vraag of
hdn ook de oude erfpachters moeten be-
>ken worden. Toen de wethouder had toe-
Wen, dat indertijd de canon was bepaald op
3 van toenmalige grondprijzen en rente-
zonder rekening te houden met mogelijke
,'^rnstige moeilijkheden, concludeerde hij ook
f de oude erfpachters tot billijkheid van
l0hverlaging. Het standpunt van „contract is
®Zact" vond hü niet meer in overeenstem-
8 met de moderne rechtsbegrippen, zooals
ook tot uiting komen o.a. in de nieuwe
'spachtwet. De heer Drilsma zette hier nog
opvatting tegenover, dat men even goed
zeggen, dat erfpacht tegenwoordig gelijk
16 stellen met koop en dat zij, die erfpacht
Vaan, daarva,n dan ook de gevolgen hebben
Iri
agen.
,wt 26 tegen 9 stemmen werd het voorstel
de heeren Wolzak en Klein verworpen en
Wiede was de tweede aanval van de erf-
"Hers op hun zwaar contract afgeslagen. De
ste aanval werd eenige jaren geleden gedaan
®°en gepareerd door den heer mr. Slingen-
8, die sindsdien, naar wij meenen te weten,
opinie veranderd is. Natuurlijk zullen de
^chters terugkomen in een tijd, dat er in 't
e8e van B. en W. een andere wind waait,
er dan tenminste nog erfpachters over zijn,
biet onder de lasten zijn bezweken. Intus-
tlf> hebben de sociaal-democraten aan hun
Vare idee van erfpacht door hun onbegry-
V starre houding geen goed gedaan en een
Venheid laten voorbijgaan ten opzichte van
Vchen, die in moeilijkheden verkeeren, een
ahte houding aan te nemen.
aanleiding van vragen van den heer
Noordhoff deelden B. en W. mede dat een
nieuw onderzoek zal plaats hebben naar den
voedings- en gezondheidstoestand van de
schoolkinderen. Aan den Minister is een onder
houd gevraagd om de kwestie van goedkoope
levensmiddelen te bespreken.
De heer Castricum verzette zich tegen het
voorstel van B. en W. om bij de nieuwe Buiten-
rustbrug geen bruggeld te heffen. Hy vond ver
laging van de gas- en electriciteitstarieven veel
noodzakelijker.
Naar aanleiding van schrifteiyke verzoeken
van den heer Klein aan B. en W. om er in Den
Haag op aan te dringen de gedwongen werk
loosheid af te schaffen en werkloozen in de
contactcommissie op te nemen, ontwikkelde
zich een debat, waarbij de heer van Liemt, wet
houder voor den Werkloosheidsdienst, er den
nadruk op legde, slechts de voorschriften van
den Minister op te volgen en niet anders te
kunnen doen. De heer Klein bleef den toestand
onvoldoende achten en de heer Castricum kon
digde bij de behandeling van de gemeente-
begrooting een betoog in grooten styi aan over
de werkverschaffing.
By de ingekomen stukken was een mededee
ling van den heer mr. van Dam, dat hy zijn
voorstellen inzake ordening van het Winkel-
bedryf introk.
Op meerdere punten in de gemeente Haar
lem, bijv. op het Statenbolwerk en in de van
Eedenstraat by de kruising met den Wagen
weg, bevinden zich verkeersleiders in het mid
den van den weg, waarop een lantaarnpaal is
aangebracht, welke op eenige hoogte boven den
grond naar alle zijden een groen licht vertoont.
Aangezien dit groene licht volgens het Motor
en Rijwielreglement de beteekenis heeft, dat de
bestuurders van motorrijtuigen aan weerszyden
van den verkeersleider mogen passeeren en
zulks blijkens de wegindeeling niet in de be
doeling ligt, heeft de K. N. A. C. het gemeente
bestuur verzocht, het daarheen te willen leiden,
dat op deze punten verkeerszuilen worden ge
plaatst overeenkomstig het desbetreffend model,
vastgesteld in het Motor- en Rijwielreglement.
B. en W. van Haarlem hebben naar aanlei
ding hiervan meegedeeld, dat geleidelijk ver-
keerszuiltjes volgens het nieuwe model zullen
worden geplaatst, terwijl het verwarring stich
tende groene licht tydelijk door wit licht zal
worden vervangen.
Progr. 1: Hilversum II (korte golf)
Progr. 2; Hilversum I (lange golf)
Progr. 3: 8.00, 9.05, 9.20 Keulen; 10.10 Deutsch-
landsender; 11.20 Keulen; 12.05, 12.35 Parijs
Radio; 1.05, 1.20, 1.30, 1.50, 2.20, 2.23 Brussel
VI.; 3.35 Keulen; 4.20 Parys Radio; 5.20 Keulen;
6.50 Weenen; 8.00 Berlijn; 8.20, 9.20, 9.40 Droit-
wich; 10.30 Boedapest; 11.20 Parijs Radio.
Progr. 4 8.00, 8.20, 8.30, 8.40, 8.45, 9.00, Brus
sel VI.; 9.20 Diversen; 10.35, 10.50, 11.05, 11.50
Londen Regional; 12.50, 1.35 Droitwich; 2.25,
3.05, 3.35, 4.05 Londen Regional; 4.20, 5.35, 6.20,
6.45, 7.20 Droitwich; 8.20 Diversen; 9.50 Wee
nen; 10.50 Londen Regional.
Progr. 5: 8.007.00 Diversen; 7.00 Eigen gra-
mofoonplatenconcert; Populaire muziek. 1. Ba
gatelle Ouverture, Ilja Livschakoff; 2. Stand-
chen aus alter Zeit, Balalaika orkest; 3. Zigeu-
nerwysjes, Magyari Imre; 4. Der Pfeifer und
sein Hund, Elite orkest; 5. Ernst en Luim,
Strijkorkest; 6. Teddy Bars Picknick, Elite
orkest; 7. Aufzug der Stadtwache, Pierre Palla;
8. Mühle im Schwarzwald, Paul Mania; 8. Neu-
renberger Speeldoos, Pierre Palla; 10. Peters
burger Schlittenfahrt, Paul Mania; 11. Mario
netten Brautzug, Dajos Bela; 12. Puppe und
Hampelmann, Dajos Bela; 13. Polospiele, Dajos
Bela; 14. Tee bei Maikafer, Dajos Bela.
812.00 Diversen.
Onze politieke macht, zelfs onze ker-
keiyke bloei zal ons op den duur
niet baten, zoo wy onze plaats niet
weten te veroveren in de universitaire
wetenschap. Steunt dus Uw eigen Uni
versiteit.
Heden, op den feestdag van de Verscho
ning van o. L. Vrouw, was het juist een
jaar geleden, dat Z. H. Exc. Mgr. J. P.
Huibers door den Pauselijken Internuntius
in Zijn Kathedraal tot Bisschop werd ge
consacreerd. Ter eere van dezen verjaardag
is hedenmorgen in de Kathedrale Kerk te
Haarlem een plechtige H. Mis gecelebreerd
met bisschoppelijke assistentie en in tegen
woordigheid van het Hoogwaardig Kapittel
(Missa coram Episcopo parato).
Tevens waren in het priesterkoor aanwezig
vele saeculiere en reguliere geesteiyken, d)e wa
ren uitgenoodigd om deel te nemen aan de Pro-
synodale vergadering, welke vandaag m he'.
Bisschopshuis aan de Nieuwe Gracht wordt ge
houden.
Toen Monseigneur om half elf aan den hoofd
ingang van de kathedraal arriveerde, werd hij
daar opgewacht door een vlaggewacht van
Graal-leden, die op deze wijze den Bisschop op
den verjaardag van zijn bisschopsconsecratie
een feestelijke ontvangst wilden bereiden.
De H. Mis werd opgedragen door Z. D. H.
Mgr. Tli. W. Pichot, Vicaris-Generaal van het
Bisdom, die werd geassisteerd door de kapelaans
van deKathedraal, de weleerw. heeren A. Th.
L, Hendriks en H. Th. H. Heijink, resp. als dia
ken en subdiaken. Bij den troon assisteerden de
hoogeerw. heeren J. C. Aalberse en J. H. Niekel,
leden van het kathedraal kapittel. De overige
functies werden vervuld door eerw. heeren gees-
telyken uit stad en omgeving. Als cantores fun
geerden de weleerw. heeren G. P. A. Alkemade
en A. v. d. Hoeven.
De plechtige H. Mis werd door een groot aan
tal geloovigen bijgewoond, terwijl een aanzien
lijk gedeelte van de banken in het middenschip
was gevuld met leden van De Graal. Afwisse
lend met het volk zong het jongenskoor van de
kathedraal de achtste Gregoriaansche Mis (De
Angelis).
Na de H. Mis verliet Monseigneur de kathe
draal door den hoofdingang. Begeleid door de
fleurige vlaggen der Graalmeisjes begaf de Bis
schop zich naar de plebanie, waar de aanwe
zige geesteiyken gelegenheid kregen Monseig
neur geluk te wenschen.
Na het middaguur begaven allen, die hiertoe
waren uitgenoodigd, zich naar het Bisschops
huis aan de Nieuwe Gracht, waar de Prosyno-
dale vergadering werd gehouden.
Hieronder publiceeren wij een ïyst van de
Eerwaarde heeren geestelijken, die in verschil
lende parochiekerken in Haarlem en omstreken
de vastenmeditaties zullen houden;
St. Bavo (Kathedraal), Leidschevaart: Kape
laan H. Th. A. Heijink, Zondagavond half 8.
St. Joseph, Jansstraat: Kapelaan J. R. F.
Versteeg, Zondagavond 7 uur.
O. L. Vrouw v. d. H. Rozenkrans en H.
Dominicus, Spaarne, prof. J. J. Lauwrier, Zon
dagavond 7 uur.
St. Joannes de Dooper, Amsterdamstraat:
Kapelaan G. W. van Dlest, Zondagavond
7 uur.
H. Antonius, Nieuwe Groenmarkt: Pastoor
Th. H. Roorda O.F.M., Zondagavond 7 uur.
Allerheiligst Hart, Kleverparkweg: Pater G.
Lohuis O.F.M., Zondagavond 8.15 uur.
H.H. Elisabeth en Barbara, Paul Kruger-
straat: Kapelaan G. Verkley, Zondagavond
7 uur.
H. Liduina, Zaanenstraat: Kapelaan G. van
Dyk, Zondagavond 7 uur.
O. L. Vrouw van Zeven Smarten en St. Bavo,
Rijksstraatweg (Haarlem-N.)Pastoor A. P. van
Eeden, Zondagavond.
H. Antonius van Padua, AerdenhoutBent
veld: Prof. A. C. D. Andreoli, Vrydagavond 8
uur.
Allerheiligste Drieëenheid, Bloemendaal:
Kapelaan B. Henning, Zondagavond 7 uur.
St. Bavo, Heerenweg, Heemstede: Kapelaan
R. G. Oud, Zondagavond half 8.
O. L. Vrouw Hemelvaart, Valkenburgerplein:
Kapelaan H. Kooiman, Zondagavond half 8.
H. Maria Onbevlekte Ontvangenis, O verveen:
Kapelaan Th. Lampe, Zondagavond 7 uur.
O. L. Vrouw van Altyddurenden Bystand,
Santpoort: Kapelaan J. J. van Rek, Zondag
avond 7 uur.
Aan den heer D. W. Lefeber te Lisse is eer
vol ontslag verleend als lid van de Commissie
voor de Bloembollenkweekery.
De heer Jac. P. Nijssen te Santpoort is be
noemd tot lid van het dagelijksch bestuur van
de Nederlandsche Sierteeltcentrale.
Ter gelegenheid van den eersten verjaardag van de plechtige Bisschopswijding
van Z. H. Exc. Mgr. J. P. Huibers, bisschop van Haarlem, werd in de Kathedrale
Kerk van Haarlem hedenmorgen een plechtige Kapittelmis opgedragen. Bij zijn
aankomst bij de Kathedraal werd Z. H. Exc. verwelkomd door een eerewacht van
de Graal
Men zou zich de vraag kunnen stellen: is het
nog noodig een woord op papier te zetten ter
aanbeveling van Haarlems Bloei? Is reeds niet
in voldoende mate aan de burgerij van Haarlem
duidelijk gemaakt, waarom het hier gaat?
Misschien wel, misschien ook niet. Voor
hen, die nog twijfelen, die wellicht van oordeel
zijn, dat wij zullen falen, dat een dergelijke
grootsche opzet geen kans van slagen heeft, zal
een opwekkend woord van pas kunnen zijn.
Haarlem's Bloei, geleid door velen, gesteund
door de stedeiyke Overheid, hoopt een achter
stand in te halen met betrekking tot de behar
tiging van de vreemdelingenindustrie in den
meest uitgebreiden zin van het woord. Die taak
is veelomvattend, ze is niet gemakkelijk te vol
brengen, maar het ware een schande voor de
vpfde stad van ons land, indien wij niet allen
tezamen brachten om de grootst mogelijke
energie te ontwikkelen, ten einde te bereiken,
wat wij ons voorgenomen hebben te verwezen
lijken.
Maar zelfs de beste leiders zijn alleen niet in
staat hunne plannen te volvoeren. Zij hebben
daarvoor de medewerking noodig van duizenden.
Ten einde die te verkrijgen, zullen wij ons bij
herhaling en telkenmale op andere wijze tot de
Haarlemsche bevolking wenden. Financieele
steun is onontbeerlijk. Wy vragen daarvoor geen
offers van eenig belang. De tijd is ons in dat
opzicht zeker niet gunstig. Maar wij verwachten
wel, dat men bereid zal zyn een kleinigheid
voor dit doel af te zonderen. Vele kleintjes ma
ken één groote. Het overgroote gedeelte der be
volking kunnen wij in staat stellen aan dit fris-
sche initiatief mede te werken. Dat is op zich
zelf reeds van het grootste belang.
Immers, het betreft hier een zaak, waarmede
allen te maken hebben. Een vooruitgang van het
vreemdelingenverkeer, het attractief maken
van Haarlem als stad van vestiging, zoowel voor
particulieren, als voor industrieele onderne
mingen, zoowel groote als kleine, het binnen
de stadsmuren brengen van congressen en jaar
vergaderingen, het onder de oogen brengen van
wat de Spaarnestad biedt aan historische mo
numenten, aan kunstverzamelingen, aan oude
gebouwen, de propaganda op het gebied van
muziek en tooneelkunst, dat alles en nog zoo
veel meer is niet het belang van een enke
ling, maar van alle stadgenooten.
Wy mogen niet achterbleven. Want naast ons
zit men niet stil. Met een populaire opmerking
zou men kunnen zeggen: het is de hoogste tijd.
Inderdaad, zoo is het. Het Rijk, de steden Am
sterdam, Rotterdam, Nijmegen, Naarden wer
ken in dezelfde richting. De rij zal zich onge-
twüfeld uitbreiden. Men houde daarmede ter
dege rekening, wy kunnen niet meer lijdelijk
toezien; tenzy men van oordeel zou zijn, dat
Haarlem geen taak heeft te vervullen. Dan zou
den wy evenwel verder terugvallen. Maar dan
zou men, na verloop van korten tijd, bemerken,
dat waarschpnlijk niemand meer den moed
heeft dit werk andermaal aan te vatten. Daarin
schuilt geen dreigement, maar een ernstige
waarschuwing. De voorwaarden, welke thans ge
schapen zyn, om dit initiatief te doen slagen,
zijn dusdanig gunstig, dat veilig en zonder
Waarvoor een millioen Liter melk
per jaar noodig was!
Voor vele leden van de Vereeniging „Haer-
lem" hield Woensdagavond mevr. dr. S. C.
Regtdoorzee—Greup-Roldanus in het café-re
staurant Gebr. Brinkmann een zeer interes
sante lezing over het onderwerp „De bleeke-
rijen bij de stad Haarlefci", wrfrvan spreekster
een diepgaande studie heeft gemaakt, daarop
gepromoveerd is en daarover een boek heeft ge
schreven.
Spr. merkte op, dat men hier niet aan kleer-
wasscheryen, maar aan linnen- en garenblee-
kerijen moet denken, welke industrie Haarlem
in de 16e eeuw wereldberoemd heeft gemaakt.
Door de vroeger zeer onnette behandeling van
het linnen bij het spinnen werd het zeer vuil,
zoo zelfs, dat wel 40 pCt. van het gewicht uit
vuil bestond. De oudste officieele geschriften
melden reeds een linnenbleeknüverheid in de
omgeving van Haarlem. Haarlems linnen werd
spoedig uitgevoerd naar het buitenland, hoewel
Vlaanderen zelf b.v. een groote bloeiende lin
nennijverheid bezat. Nergens echter vond men
zoo goed alles voor deze nyverheid bü elkaar als
in de omgeving van Haarlem: zuivèr water,
groote grasvlakten op zandigen bodem en enor
me hoeveelheden eenigszins zure melk. Alleen
de benoodigde pot- en houtasch moest inge
voerd worden, wat een levendigen handel
bracht. Vlaanderen daarentegen had wel veel
zuiver water, maar de karnemelk moesten de
bewoners zelf voor voedsel gebruiken!
Reeds van begin af zijn er bleekers geweest,
die tegen loon in dienst waren. Volgens de le
gende zouden de kloosters in Kennemerland de
oudste loonbleeksters zijn geweest. Wel wordt
in de 16e eeuw hevig geklaagd over de concur
rentie van kloosters en de begijnen van Haar
lem.
Spr. vertelde dat ze door een rijstebrijberg
van gegevens heeft moeten worstelen om wat
over de nyverheid te weten te komen. Het
meeste had ze nog aan de rechterlijke en nota-
rieele archieven. De groote linnenbleekers ble
ken n.l. graag naar de rechthuizen te loopen
en acten lieten ze om de raarste feiten op
maken
Vluchtelingen-aanwas
De linnenbleekers op het platteland hebben
het door oorlog, brand, roof en moord altyd
zwaar te verduren gehad. Na 1574 kwamen
stroomen gevluchte Vlamingen en Braban
ders de nijverheid zeer vergrooten en werd al
lerlei als damast, batist, wat vroeger niet ge
beurde, in Haarlem vervaardigd. Er kwamen
zelfs zooveel bleekers dat er gedrang ontstond
en sommigen zich b.v. in Dordrecht gingen ves
tigen. Haarlem oefende een ware dictatuur over
de bleekers uit, maakte zelfs voorschriften voor
hen, die niet eens tot zijn gebied behoorden.
Door accijns, kraan-en wipgeld enz. sleepte het
een groot deel van de opbrengst in de wacht.
Zelfs bemoeide het zich met den Zondagsarbeid
in de dorpen. Organiseeren mochten de bleekers
zich niet van het stadsbestuur! Het seizoen was
van Maart tot October. Een slechte zomer be-
teekende een ramp, want de bleekers moesten
veel crediet geven, doch kregen zelf weinig.
Voor 70 a 80 bleekerijen was per seizoen 1 mil
lioen liter melk (in den bloeitijd zelfs 4 millioen
liter melk) en 1 millioen K.G. asch noodig! 20
30 groote bleekerijen betaalden 4.000.000 aan
bleekloon per jaar uit. Haarlem heeft bleeke
rijen langs de Jan Gijzenvaart als geldbelegging
gekocht. Het maakte er slechts 2.5, later l'/pCt.
rente van en verkocht ze tenslotte met 50 pCt.
kapitaal-verlies. Daar de Vlamingen niet met
Hollandsch werkvolk konden opschieten, impor
teerden ze werkvolk uit Vlaanderen, Brabant en
Westphalen, waaruit heele stroomen mannen
en vrouwen naar Haarlem trokken en na af
loop van het seizoen weer naar huis. Velen ble
ven echter dan in Haarlem achter. Garens en
linnen werden om te bleeken uit heel Europa
naar Haarlem gestuurd, van waaruit ze weer
naar andere oorden, b.v. de Spaansche kolo
niën gingen. De nijverheid was dus van groote
internationale beteekenis. Hoe groot de verspil
ling aan materiaal was, blijkt wel hieruit, dat
45 pCt. van de bedrijfsonkosten aan materiaal
besteed werd (op een huidige moderne bleekerij
slechts 69 pCt.). 6 pCt. was voor rente en af
lossing (thans 46 pCt. op een moderne
bleekerij!)
De nijverheid is tenslotte ten gronde gegaan,
toen in de 18e eeuw in het buitenland chemi
sche middelen voor het bleeken werden uitge
vonden en de methode grondig gewijzigd werd.
De Haarlemmers, vooral de afstammelingen van
de Vlamingen en Brabanders onder hen, bleven
echter aan de oude voorvaderlijke, beproefde
methode en middelen vasthouden, waardoor de
nijverheid in Haarlem verliep. Tenslotte deelde
spr. een en ander mede over het beroemde pro
ces tusschen de brouwers en bleekers over de
vervuiling van het water in Haarlem.
eenige overdrijving kan worden aangenomen,
dat het niet beter kan. De concentratie, bereikt
in de nieuwe Stichting, is fret maximum, het
welk op dit gebied te bereiken valt. Spontaan
hebben velen zich, op verzoek van het College
van B. en W. van Haarlem, bereid verklaard
hunne medewerking te verleenen. Dat op zich
zelf zegt toch wel iets. In ieder geval is zeker,
dat daarmede voor de eerste maal in Haarlem
het bewijs is geleverd, dat een dergelijke uitge
breide samenwerking mogelijk is.
Opmerkelijk is voorts, dat de medewerkenden
begrepen aan één groot doel te moeten arbei
den. Dikwijls is het anders. Bepaalde belangen
en belangetjes domineeren. Men is bevreesd iets
ouds over boord te werpen. Men vergeet, dat het
oude wel eens niet meer zou kunnen passen op
den nieuwen tijd. Van dat alles is by de tot
standkoming der nieuwe Stichting geen sprake
geweest. Het ware wenschelyk geweest al het
gesprokene op gramofoonplaten vast te leggen.
Ten behoeve van hen, die na ons komen. Op
dat zij er zich rekenschap van kunnen geven,
dat in een tijd van onrust en groot verschil van
meening ook nog projecten tot stand zijn ge
komen in volle harmonie. Men verheuge zich
daarover van harte. Ware het anders geloopen,
dan zou men misschien aan een verder wel
slagen hebben mogen twijfelen, 't Is goed daarop
nog eens de aandacht te vestigen. Hierin moge
een gelukkig voorteeken gezien worden.
Welaan dan; steunt het genomen initiatief.
Laten wy tezamen onze schouders er onder
plaatsen. Voor opbouwende kritiek zyn wij
dankbaar. Aan betweter^ doet geen onzer. Ook
wij zijn slechts gewone stervelingen. Wij willen
werken en dus maken wij fouten. Maar wij wil
len arbeiden voor den bloei van Haarlem. Laat
ons niet alleen staan, maar schaart u onder on
ze vaan. Dat is de vaan van Haarlem's Bloei.
In de reeks uitnemende solisten welke de
vereeniging „Kunst aan het Volk" reeds wist
te engageeren neemt de cellist Tibor de
Machula, dien wy gisterenavond in den Stads
schouwburg mochten hooren, een vooraan
staande plaats in.
Het programma dat hij, met Theo van der
Pas aan den vleugel, ten gehoore bracht, was
even veelzijdig als fraai en gaf een goeden kyk
zoowel op zijn technisch kunnen, dat phenome-
naal is, als op zijn gezonde muzikale inzichten,
welke hem doen nemen wat het beste is uit
verschillende tijdperken. Want ook al greep
Tibor de Machula in de cello-literatuur niet
verder terug dan Beethoven, wiens variaties
over een Mozart-thema hy speelde, er was ver
scheidenheid genoeg met Brahms, St. Saëns en
Casella om over zijn kwaliteiten te oordeelen.
Wat in dezen cellist voornamelijk treft is bij al
den eenvoud van zijn optreden dat buitenge
woon geestdriftige, krachtige temperament
waarvan hy herhaaldelijk blijk geeft in zijn
spel, en dat zich uit zoowel in zijn kernachtige
stokvoering als in den greep van zijn linker
hand. Daarbij 'is zijn voordracht van een
buitengewone rhythmische fijngevoeligheid, en
zyn toon van groote noblesse. De F-dur Sonate
van Brahms was al zoodanig reeds teekenend,
maar meer nog in Beethoven's Variaties op het
thema „Ein Madchen oder Weibchen" uit de
„Zauberflöte" van Mozart, deed zijn geestige
interpretatie genieten van een fyne muzikali
teit.
Na de pauze speelde de cellist de Sonate in
C-dur van Alfredo Casella, en leverde daarmee
het bewijs, dat ook het modernere werk hem
volkomen ligt. Vooral in de beide middendeelen,
gevormd door een Bourrée, met in de piano
begeleiding een typisch ostinato-rhythme, en
door een Largo, met een verbeten korte inlei
ding voor het zangerige hoofdthema, liet de
cellist ons genieten van een in alle opzichten
geacheveerde interpretatie. Met het bekende
A-moll concert van Saint Saëns werd deze
prachtige auditie besloten. Ook hierin bereikte
de weergave technisch en plastisch het aller
hoogste. Het succes was dan ook zeer groot.
Van Theo van der Pas, die den cellist den ge-
heelen avond aan den vleugel begeleidde, be
hoeven we wel niets anders te zeggen, dan dat
zijn samenspel met zijn kunstbroeder tot een
volkomen homogeniteit is uitgegroeid, en de
allergrootste voldoening vermocht te schenken.
De wyze bij voorbeeld, waarop hij in het con
cert van Saint Saëns de rol van het orkest
verving, was een klassiek voorbeeld van fyne
muzikale interpretatie. De solist betrok zijn
begeleider dan ook steeds terecht in de hulde,
die hem werd gebracht. Een groot deel van
het welslagen van dezen fijnen avond komt
dan ook ongetwijfed op rekening van onzen
landgenoot, die als weinigen de kunst van be
geleiding verstaat. Een kunstenaar als Tibor de
Machula kan zich dan ook geen volmaakter
accompagnateur wenschen.
J. S.
Vrydag 12 Februari bestaat de electrische
smederij en het magazijn van haarden en
kachels van den bekenden haardendokter J.
Berends in de Kenaustraat 12 vyf en twintig
jaar.
Nu in deze wintermaanden de kachel of
haard in zoovele gezinnen door de goede zorgen
van den heer Berends lustig brandt, zal menige
gedachte Vrijdag even naar den jubilaris uit
gaan en zal ook menigeen van zyn belangstel
ling doen blyken.
Wy wenschen dezen oer-echten Haarlemmer
nog vele jaren en goede zaken!
Gebouw „St. Bavo" Steunfonds Woning-
bouwvereeniging „St. Bavo", 5 uur; Federatie
Groenten- en Fruithandelaren, 8 uur; R.K. Be
volkingsbureau, 8 uur; Best. Spoorwegpersoneel,
8 uur; Best. R.K. Volksbond, 8 uur.
St. Hubertuszaal, Raadhuisstr. 11 R.K.
Volksbond Kring Haarlem-Noord, 8 uur.
Rembrandt-theater: „Burgtheater", 2.30, 7
en 9.15 uur.
Cinema-Palace Palace Filmac, 115 uur.
„Haar grootste schat" (met Francisea Gaal),
7 en 9.15 uur.
Luxortheater Peter Lorre in „De man, die
te veel wist", 2.30, 7 en 9.15 uur.
Frans Halstheater Mistinguett in „Rigol-
boche", 2.30, 7 en 9.15 uur.
Gebouw „St. Bavo": „Haarlems Gemengd
Koor", 8 uur; Bestuur Metaalbewerkers, 8 uur;
R. K. Bevolkingsbureau, 8 uur.
Stadsschouwburg: Tooneelgroep „Het Mas
ker"; „Het Nest", 8.15 uur.
Café-rest. Brinkmann; Ned. My. voor Nyver
heid en Handel, 8.15 uur; Societa „Dante Ali-
ghieri", 8.15 uur.
„Het Hof van Holland",: „Ver. tot bevorde
ring der aquarium en terrariumkunde", 8 uur.
Remblandt-theater: ,,'t Jochie", 2.30, 7 en
9.15 uur.
Frans Hals-theater; „Moskou—Sjanghai", 2.30
7 en 9.15 uur.
Luxor-theater: „Het geheim van Charlie
Chan" en „Het corps der Waaghalzen". 2.30, 7
en 9.15 uur.
Cinema-Palace: Filmac 115 uur; „Een
vreemdeling kwam", 7 en 9.15 uur.
R. K. Pension-Bureau: Centraal Bureau voor-
kosthuizen en pensions eiken dag geopend,
Parklaan 59, hoek JansVeg, telefoon 10394.
R.K. Leeszaal en Bibliotheek, Nieuwe Gracht
St. Elisabethvereeniging Jansstraat 49
Spreekuur: 's Maandags van 2 tot 3 U"r;
vergadering van 3 tot 5 uur. Spreekuur
Donderdag van 3 tot 4 uur.
Bisschoppelijk Museum Geopend op werk
dagen van 104 uur en op Zondagen van 12
tot 2 uur. rr
Het Amsterdamsch Hof veroordeelde een 41-
jarige vrouw uit Santpoort wegens heling van
goederen, gestolen uit een warenhuis te Haar
lem, conform den eisch van den procureur-
generaal tot een voorwaardelyke gevangenis
straf van zes weken met een proeftyd van drie
jaar.
De Rechtbank had een onvoorwaardelijke
straf van zes weken opgelegd.
Voor de Haarlemsche Rechtbank is heden
morgen voortgezet de zaak tegen een machinist
uit Velsen, die in Juli van het vorig jaar zyn
eigen, achterlijk kind had mishandeld door het
te slaan met een ploertendooder en haar op te
sluiten in een schuur. Het eten voor het kind
werd voor de deur van de schuur gezet.
Tegen den machinist was drie maanden ge
vangenisstraf geëischt, doch de rechtbank be
sloot een reclasseeringsrapport in te winnen.
Dit rapport is inmiddels uitgebracht en be
schrijft den moeilijken toestand in het gezin.
Sinds de tweede moeder er gekomen is, is de
het meisje zwakzinnig is.
De Officier van Justitie merkte op, dat de
vader verstandiger had moeten zyn en niet den
knuppel voor zijn kind moeten gebruiken. Het
is ook nu nog een lastig kind. De oorzaak ligt
echter bü de tweede moeder, doch daardoor
wordt de verantwoordelijkheid en de schuld
van verdachte niet opgeheven. Spr. persisteerde
dus bij zyn eisch van drie maanden gevange
nisstraf.
De verdediger, mr. v. Vugt, zette uiteen, dat
het huiselijk drama in 1934 begonnen is. Ver
dachte heeft verschillende pogingen aange
wend om zyn achterlijk kind ergens onder te
brengen, doch dit mislukte telkens.
Hulp werd niet geboden. Spr. geloofde niet,
dat hier van schuld ten opzichte van verdachte
sprake kan zijn. En meent men dat verdachte
iets te ver gegaan is, dan moet men rekening
houden met den psychischen toestand van het
kind en de slechte verhouding tusschen de
stiefmoeder en het kind. Spr. pleitte ten slotte
voor een voorwaardelijke veroordeeling.
Uitspraak 25 Februari a.s.
Hedennacht is in den ouderdom van 68 jaar
op Huize Rozensteyn te Bloemendaal, waar hy
de laatste jaren woonde, overleden de heer Th.
S. J. Janzen Hzn., regent van het Hofje van
Beresteyn en van het Hofje van Spoorwater.
De heer Janzen, geboren in Den Helder, was
vele jaren in Haarlem gevestigd. Hij was direc
teur van de N.V. Haarlemsche Houthandel tot
aan het moment, dat zij, na een bestaan van
98 jaar, geliquideerd werd, toen in 1920 haar
terreinen, gelegen aan den Ouden Weg, aan
de gemeente Haarlem in eigendam overgingen.
De uitvaartdiensten zullen plaats hebben in
de parochie van de Allerheiligste Drieëenheid te
Bloemendaal op Maandag, 15 Februari, waarna
de begrafenis plaats heeft op St. Barbara aan
den Ryksstraatweg.
