Krijgt Burgerwacht geen
subsidie?
Jan van der Heyden vóór drie
honderd jaar geboren
H arry van Beek
Zoekt gij betrouwbaar j
Personeel
Plaats een „Omroeper"
voor 80.000 gezinnen
Wat de tonq streelt
Ir. Dijt over het
Plan-Deterding
STEMMEN STAAKTEN
WETTIGE STABILISATIE
VAN DEN FRANC?
BEROEMD KUNSTENAAR
EN UITVINDER
LEVENSMIDDELENHUIS le KLASSE
r»
1
Minister Reitz
beschuldigd
miiiiiiiiiiiinTiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiinnniiiiiiimniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiitiiiiiniinnnniinimuil
VRIJDAG 5 MAART 1937
glllllllllllllllllll!llllllllllllllllll!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIII!IIIIIIIIIIIIIIIIIIII!lllllllllinillllllllllllin|
Allerhande opmerkingen rondom
openbare veiligheid en scherp
betoog tegen reclame Neo-
M althusianisme
De luchtbescherming
Openbare veiligheid
Neo-M althusianisme
Z. H. Exc. Mgr. N. Stam
te Rome
Mgr. hoopt een dezer dagen door
Z. H. den Paus in audiëntie
te worden ontvangen
HONKBAL
Ledenvergadering H. C. Haarlem
Het jubileum van den N.H.B.
VAN ONZE RECHTBANK
De moord te Den Haag
De ministerraad zou vanmorgen
over een desbetreffend
decreet vergaderen
Waarde niet beneden de
huidige pariteit
Bagagewagen ontspoord
te Zaandam
Het treinverkeer ondervond
aanzienlijke vertraging
Meer dan zestig jaar woonde
en werkte hij in het 17e
eeuwsche Amsterdam
Grondlegger moderne
brandblussching
Generale brandmeester
der stad
KLEVERPARKWEG 11
WAGENWEG 122
TELEFOON 10987
TELEFOON 15774
iTracteer Uzelf en Uw huisgezin op ons Smulpakket, best. uit:
i/2 ONS PEKELVLEESCH TOTAAL VOOR
y2 ONS BERLINER KALFSWORST «- r|7FjT
V2 ONS SAKSISCHE SMEERWORSTJ ni
FRIESCHE NAGELKAAS, 40 plus, per ons6 cent
Alleen op Vrijdag, Zaterdag en Maandag
Reactie op noodlottige
restrictie-politiek
Hij zou geheime mededeelingen
hebben bekend gemaakt
De overval op den
geldauto te Amsterdam
Derde verdachte staat terecht
Boternoteering
De noteering voor Nederlandsche boter is
Donderdag vastgesteld op f 0.67 per K.G.
Deensche boterprijs
De officieele Deensche noteering voor boter
bedroeg Donderdag 214 kronen of 85 cent per
ikücu
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
iiiiiiinniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiniiiiiiiiiiiiiniiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinniiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiininiinuii
STAD
In de gistermiddag voortgezette vergadering
van den gemeenteraad kwam de lijst der sub
sidies aan de orde en natuurlijk kwam de heer
DRILSMA (S.D.) weer op voor de Haarlem-
sche Orkest Vereeniging. Toch begreep hij, dat
niet meer subsidie kan worden gegeven. Maar
juist in crisistijd kan men zijn geestelijke
waarden niet hoog genoeg in eere houden.
Daarom wilde hij toch de aandacht op de
H.O.V. blijven vestigen.
De heer WESTERVELD (SX>.) betwijfelde
weer de noodzakelijkheid van de Haarlemsche
Burgerwacht en wenschte geen subsidie te ge
ven. De commandant droomt volgens spr. van
vechten en hij ziet overal spoken. Politieke woe
lingen zijn er de laatste tien jaren zeker niet
geweest.
De heer VISSER (C.H.): Dat heb je aan de
Burgerwacht te danken!
De heer WESTERVELD achtte de Burger
wacht een gevaar voor den vrede in de stad.
Bij een aanslag op de overheid zou het corps
werk kunnen doen, maar dat is eenvoudig te
mal om over te praten. Het subsidie is onge
motiveerd.
De heer POSTHUMUS (S.D.) verdedigde
zijn voorstel om aan de esperanto-kindercur-
sussen een subsidie van 100.toe te kennen.
Verschillende andere sprekers keerden zich
vervolgens nog tegen de burgerwacht en wezen
op de toestanden in Spanje.
De heer VISSER (C.H.) zeide, dat het aantal
inwoners der gemeente sterk is toegenomen,
maar dat de politie op dezelfde sterkte is ge
bleven. Eén politie-agent kost meer dan de
heele subsidie aan de Burgerwacht. Dit insti
tuut geeft juist in dezen crisistijd een zeer
mooie bezuiniging, omdat het paraat is om het
tekort aan politie aan te vullen.
De heer CASTRICUM (R.K.) is door de fei
ten gaan inzien, dat het goed is, dat er een
instituut is, dat boven alle partijen staat. De
Burgerwacht kan ontzettend goed werk doen
en daarom zal spr. vóór het subsidie stemmen.
De heer VAN TETERING (R.K.) zeide, dat
het instituut juist nu meer dan ooit noodig is.
De heer BIJVOET (R.K.) protesteerde er te
gen, dat de Spaansche gebeurtenissen in den
raad zijn gebracht. Ze hooren er niet thuis.
Spr. beschouwt de Burgerwacht als een aan
hangsel van de politie. Toen hij in Amsterdam
actief Burgerwachter was, kreeg hij ook een
bewijs, dat hij buitengewoon en onbezoldigd
politie-man was. De overheid heeft het toe
zicht en de overheid alléén roept de Burger
wacht op. Waarom zijn de sociaal-democraten
en communisten zóó tegen het instituut? In
woelige tijden moet de politie in haar zware
taak terzijde gestaan worden; de overheid heeft
de bekwaamheid om te beoordeelen welk in
stituut dit moet zijn. Daarom dient men de
Burgerwacht te steunen.
Bij het voorstel om f 1000.subsidie aan de
Burgerwacht te verleenen staakten de stemmen
met 19 tegen 19. Nu wordt over dit voorstel
vanmiddag weer gestemd. Een der leden van
de SJ3.A.P. zal dan echter wegens ziekte even
eens afwezig zijn. Komen alle leden op, dan
staken de stemmen wéér en is het voorstel
volgens het reglement van orde verworpen.
Ook over het voorstel Posthumus staakten de
stemmen. De
aangenomen.
overige subsidies werden z.h.s.
De heer KLEIN (R.K.) begreep niet, waar
om een klerk met een inspecteurs-diploma een
extra-toelage moet hebben. Spr. wees op de
toelagen voor rechercheurs en hoofdagenten ad
71.25, hoewel in de verordening 75.is op
genomen. Hij sprak de hoop uit, dat de veror
dening volledig zou worden nagekomen, omdat
het politie-personeel al zoo zwaar getroffen is.
Spr. had overigens allen lof voor het beleid van
de politie.
De heer VAN KESSEL (R.K.) behandelde
weer de ventvergunningen. Er zijn er momen
teel pl.m. 800 en er wordt geen limiet voor het
aantal vastgesteld. Menschen, die absoluut geen
verstand van handel hebben, staat de gemeen
te maar toe te venten, waardoor een onhoud
bare toestand ontstaat.
Wordt de contact-commisie wel voldoende in
geschakeld?
De heer WEUSTINK (R.K.) wees op het ge
vaarlijke punt JordensstraatWagenweg en
II—8
wilde het verkeer van Heemstede via het Flo
rapark leiden. Ongelukken worden daardoor
voorkomen.
De heer SCHAAFSMA (C.D.U.) stond er ver
baasd van dat men met zooveel gemak voor
stelde om den commissaris van politie extra
1000.te geven voor zijn bemoeiingen inzake
luchtbescherming. Is dat nu wel noodig?
De heer NOORDEWIER (CP.) meende, dat
de N.S.B. bij de politie een streepje voor heeft
bij de propaganda in de verschillende stadswij
ken. Spr. was vóór Luchtbescherming en vóór
den post van 1000.maar aan een minder
goed-betaald man dan aan den commissaris.
De heer MARS (S.D.) betreurde het, dat
de burgemeester „Zonnestraal" weigerde met
muziek door de stad te trekken, terwijl dit aan
een andere vereeniging werd toegestaan.
De heer NOORDHOFF (S.D.) gaf college
over relletjes en eischte waarborgen voor het
handhaven der orde bij legale propaganda
methoden. Spr. betreurde het, dat de commis
saris nu reeds 1000.toelage moet hebben.
Laat hij eerst eens een jaar werken, dan kun
nen we weer zien. Nu weet men niet, of de com
missaris een uur of een dag per week aan de
Luchtbescherming zal geven. Spr. diende dan
ook een voorstel ie, om de toelage eerst even
tueel over een jaar toe te kennen.
De heer DE BRAAL (A.R.) vroeg naar de
A. van der Veldt
litie-kleeding maakt. Spr. had geen bezwaar
tegen de 1000.voor den commissaris.
De heer VAN DAM (V.D.) sloot zich bij den
heer Noordhoff aan, ten opzichte van de on
gestoorde legale propaganda.
De heer VAN TETERING (R.K.) wees op
het groote werk aan den luchtbeschermings
dienst verbonden. Tot in den nacht heeft de
Commissaris al geruimen tijd aan dezen dienst
in Haarlem gewerkt en de gemeente is verplicht
al die uren bescheiden te honoreeren.
De heer v. d. VELDT (R.K.) wenschte ook
vrije politieke propaganda. Spr. ging heftig te
keer tegen het werk van den Neo-Malthusi-
aanschen Bond, dat
hier in Haarlem maar
rustig kan voortgaan.
Dit volk-verkrachten
de, ontzielende en ver
nielende werk moet
verboden worden, ter-
wille van het gezins
leven. Het is schande,
riep spr. uit, dat ze
den crisistijd gebrui
ken om voor hun be
weging zieltjes te win
nen. De tentoonstel
ling, die laatst op de
Parklaan gehouden
werd, was een aanflui
ting van de waarheid en spr. hoopte, dat spoe
dig het oogenblik zal komen, dat die exposities
verboden worden.
De heer WOLZAK (A.R.) vroeg of er al een
beslissing is over de natrium-verlichting op het
Haarlemsche gedeelte van den Amsterdamsclien
Straatweg. Spr. drong verder aan op behoud
van stadsschoon.
De heer VISSER (C.H.) zou het politie-corps
graag vergrooten, maar het gaat nog niet om
het geld. Des te grooter is zijn lof daarom voor
het gepresteerde. Ook spr. wilde op den Wagen
weg één richting-verkeer. Het voorstel ten aan
zien van de luchtbescherming noemde spr. vol
komen rationeel.
De heer BIJVOET (R.K.) sprak over de op
stelling van het verkeer bij de verkeerslichten
rondom het Verwulft. Ook spr. betreurde het,
dat de Neo-Malthusiaansche Bond met een
grooten reclame-wagen door de stad mag rij
den. Kan er niet een verordening gemaakt wor
den als in Maastricht, waardoor reclame voor
deze zaken in het openbaar verboden wordt?
Verder schetste spr. den geweldigen achterstand
in Haarlem ten opzichte van de luchtbescher
ming. Zeer omvangrijke werkzaamheden moe
ten verricht worden en de toelage is alleszins
te billijken.
De heer VAN ENGELEN (K.D.P.) is uit prin-
cipieele overwegingen tegen luchtbescherming,
omdat de menschen niet met oorlog vertrouwd
moeten worden gemaakt.
Verschillende leden maakten opmerkingen
over verkeerstoestanden in de stad en de bui
tenwijken, gaven tips of vroegen een betere op
lossing.
De vergadering werd daarna verdaagd tot
hedenmiddag half twee; dan zullen B. en W.
antwoorden.
„Appèl overtr. Motor- en Rijwielwet." Vrijge
sproken.
G. I., muzikant, wonende te Purmerend.
A. J., caféhouder, wonende te Purmerend.
„Opz. inbreuk maken op eens anders auteurs
recht."
Sub 1: f 1.boete subs. 1 dag hecht o.v.
Sub 2: Vrijgesproken.
F. B., muzikant, wonende te Amsterdam.
G. V., tapper, wonende te Purmerend.
„Opz. inbreuk maken op eens anders auteurs
recht."
Sub 1: f 1.boete subs. 1 dag hecht. o.v.
Sub 2: Vrijgesproken.
L. O., fabrieksarbeider, wonende te Wormer-
veer; S. v. T., los-werkman, wonende te Wor-
merveer; J. F. M., tapper, wonende te Pur
merend.
„Opz. inbreuk maken op eens anders auteurs
recht."
Sub 1 en 2: Ieder f 1.— boete subs. 1 dag
hecht. o.v.
Sub 3: Vrijgesproken.
Naar wij vernemen is Z. H. Exc. Mgr. N.
Stam, Apostolisch Vicaris van Kisumu, tit. bis
schop van Cedië, die j.l. Maandag naar zijn
Missie vertrokken is, Woensdag te Rome aange
komen. Z. H. Exc. heeft in de Eeuwige Stad
zijn intrek genomen in het Collegio Beda.
Een dezer dagen hoopt Z. H. Exc. door den
Heiligen Vader in audiëntie te worden ontvan
gen.
7 Maart is de missiebisschop voornemens uit
Rome te vertrekken naar Genua, waar hij zich
den volgenden dag hoopt in te schepen op het
s.s. Watussi, dat den kerkvorst naar Mombasa,
aan de Oostkust van Afrika, zal voeren. Na een
reis van twee dagen, na aankomst te Mombasa,
hoopt Mgr. Stam in Kisumu aan te komen.
De jaarvergadering van „Haarlem" zal plaats
hebben heden, Vrijdag in De Nijverheid.
De agenda vermeldt; jaarverslagen van se
cretaris en penningmeester, verkiezing van be
stuur en commissies, benoeming van afgevaar
digden naar de N. H. B.-vergadering.
Doordat Haarlem II het recht heeft in het
komende seizoen in de eerste klasse uit te ko
men, komt ook op de agenda voor: Beslissing
betreffende de promotie van het tweede ne
gental.
De commissie, belast met de viering van het
jubileum van den N. H. B., heeft besloten op
17 en 18 April z.g. jubileumwedstrijden te doen
spelen, zoowel in Haarlem als in Amsterdam.
Verder zal door het bestuur van den N. H. B.
een receptie worden gehouden, waarvoor de
datum nog niet geheel vast staat. Verwacht
wordt dat de datum zal zijn 22 of 29 Mei, daar
getracht wordt op 23 of 30 Mei den wedstrijd
Nederland—Frankrijk te doen spelen. Antwoord
van den Franschen Bond is echter nog niet
binnengekomen.
W. B. E., boekhouder, wonende te Haarlem,
thans ged. „Verduistering." Acht maanden ge
vangenisstraf met aftrek preventieve hechte
nis. o.v.
D. J. M., fouragehandelaar, wonende te Haar
lemmermeer. „Valschheid in geschrifte." Twee
maanden gevangenisstraf voorwaardelijk met
een proeftijd van twee jaar.
M. E., steenhouwer, wonende te Zaandam.
Naar wij vernemen wordt de gearresteerde
L., die verdacht wordt als dader of als mede
plichtige in de zaak van den moord op den
garagehouder H„ op den Bezuidenhoutsche-
weg te 's Gravenhage, in afwachting van het
verder justitieel onderzoek in het huis van
bewaring gehouden.
De onbekende jongeman, die volgens getui
gen Vrijdagavond op het Spui heeft gestaan
bij de onderhandelingen over den verkoop van
den auto, waarin later op den avond de moord
is gepleegd en wiens aanmelding door den
commissaris van politie werd verzocht, heeft
den oproep nog niet beantwoord.
Het onderzoek wordt krachtig voortgezet.
PARIJS, 4 Maart. (Havas) Het bijeenroepen
van den ministerraad tegen Vrijdagmorgen
heeft vandaag in politieke kringen tot de meest
uiteenloopende geruchten aanleiding gegeven.
i In de wandelgangen der Kamer verze
kerden verscheidene afgevaardigden, dat de
regeering voornemens zou zijn in deze bij
eenkomst te besluiten tot wettige stabili
satie van den franc.
De muntwet van 1 October 1936 machtigt de
regeering bij decreet over te gaan tot vast
legging van de wettelijke waarde van den franc
tusschen minstens 43 milligram en ten hoogste
49 milligram goud. Op 't oogenblik is de franc
gestabiliseerd op ongeveer 46 milligram goud.
Enkele parlementsleden verzekerden zelfs, dat
de wettige stabilisatie van den franc met in
gang van morgen zou kunnen worden vastge
steld op een gehalte, dat het midden houdt tus
schen het huidige en het minimum-gehalte, dus
b.v. op een basis van 4434 milligram goud.
Het agentschap Havas kon daarentegen in
den loop van den avond nader preciseeren,
dat de wettige stabilisatie, zóó deze morgen,
naar men vrij algemeen in financieele krin
gen schijnt te gelooven, tot stand zou moeten
komen, niet beneden de tegenwoordige pa
riteit van den franc zou geschieden.
Hetzelfde agentschap was verder gemach
tigd mede te deelen, dat de regeerïng geen
vervanging van Labeyrie als gouverneur van
de Fransche Bank beoogde.
Verder schijnt het niet, dat de beoogde maat
regelen een speciaal bijeenroepen van het par
lement tegen a.s. Zaterdag met zich behoeven
te sleepen. Deze bijeenroeping zou volgens een
hardnekkig gerucht in de wandelgangen der
beide huizen noodig zijn met het oog op een
wettelijke bekrachtiging dezer maatregelen.
Daarentegen is het niet onmogelijk te ach
ten, dat de ministerraad besluit tot het instellen
van een commissie van technische raadgevers,
die in nauw contact met den minister van fi
nanciën de ontwikkeling van den financieelen
toestand zou volgen.
Op het ministerie van financiën werd he
denavond verklaard, dat de morgen te houden
ministerraad zich zal bezig houden met den fi
nancieelen toestand en de maatregelen nemén,
die hij noodig acht, doch geen enkele buiten
gewone maatregel behoeft verwacht, te worden.
Donderdagavond omstreeks half elf is op
het stationsemplacement te Zaandam, aan
de zijde van Koog-Zaandijk, een ledige ba
gagewagen, welke behoorde tot het rangeer-
deel, uit de rails geloopen, met het gevolg,
dat het treinverkeer over één spoor moest
worden geleid, hetgeen aanzienlijke vertra
ging met zich medebracht.
De trein uit Haarlem, via Uitgeest, welke om
22.49 uur aan het Centraal-Station te Amster
dam moest arriveeren, kwam tien minuten voor
half twaalf binnen, terwijl de trein uit Alkmaar,
welke hierop volgde, in plaats van om 23.28 om
23.45 uur binnenliep.
Uèt*.
UC actnu
jeto*Jiatan.
Vandaag is het 300 jaar geleden,
dat een bekende Amsterdamsche uitvinder
en kunstenaar het levenslicht aanschouw
de. Zooals bekend wordt te dezer gelegen
heid een tentoonstelling van zijn werk ge
opend in het Amsterdamsch Historisch Mu
seum (Waaggebouw). Jan van der Heyden
is in Amsterdam en ook daarbuiten vooral
populair gebleven door de uitvinding van
de moderne slangbrandspuit. Een onzer
beide brandweerbooten is naar hem ge
noemd.
In het Maart-nummer van „Amstelodamum"
wijst een nakomeling van Jan van der Heyden,
mr. A. C. van Eek, er op, hoe Van der Hey
den, ofschoon in Gorcum geboren, bij uitstek
Amsterdammer is geweest. Van zijn 75 levens
jaren bracht hij er 62 in onze stad door.
Jan van der Heyden was de derde zoon van
den oliemolenaar Jan Gorisze en Neeltje Jans
Munster.
Van der Heyden's grootouders van vaders
kant waife». heden .vaa middeieneneente aan-
Van die middelen was echter weinig over,
toen de oliemolenaar Jan Gorisze, het zevende-
kind trouwens van zijn ouders, in 1651 te Am
sterdam stierf. In zijn Gorcumsche zaken
schijnt hü onfortuinlijk te zijn geweest. Hij
liet zijn vrouw met zeven onmondige kinderen,
en een op komst, achter. De oudste zoon Goris
was toen 18 jaren oud en vermoedelijk bij een
familielid, die te Amsterdam een spiegelzaak
had, in de leer. Hoe dit ook zij, vijf jaren later,
in 1656, vinden we Jan van der Heyden, dan
ook omstreeks 18 jaren oud, als spiegel- en lijs
tenmaker met zijn broer Goris, zijn moeder en
zijn zuster Magdaleentje op den Dam. De Dam
heeft een grooten invloed op Van der Heyden
gehad. In 1652 had hij het oude Stadhuis zien
verbranden; op de prent in het Brandspuiten-
boek, die dezen brand voorstelt, beeldt hij zijn
moeder en zich zelf, als 14-jarigen jongen, af,
beiden wijzende op de brandspuiten, die twin
tig jaren later door hem uitgevonden zouden
worden. Van uit de spiegelzaak op den Dam,
vermoedelijk aan den kant van het Rokin, heeft
hij den bouw van het nieuwe stadhuis, in al
zijn glorie, kunnen volgen. Hij heeft Van Cam-
pen's bouwwerk vele malen afgebeeld; wellicht
heeft het hem zijn liefde voor de architectuur
gegeven, die later in al zijn werk aan den dag
komt. Van der Heyden had alle qualiteiten om
een groot bouwmeester te worden; hij heeft
zich aan de defensieve taak gewijd en daarin
een naam gevestigd zooals die aan weinig
bouwmeesters beschoren is!
Van lijsten en spiegels naar kunst was maar
een kleine stap. Toen Jan van der Heyden op
24-jarigen leeftijd trouwde met Sara ter Hiel,
noemde hij zich schilder. Wü behoeven er ech
ter niet aan te twijfelen, dat de ljjsten-fabri-
cage eensdeels Van der Heyden's artistieke
ambities geprikkeld heeft, maar aan den an
deren kant den jongen man met zijn bijzon
deren technischen aanleg ontwikkeld had tot
een knutselaar, die van vele markten zoo goed
thuis was als de beste vakman.
Zeven jaren later vestigde hij zich als tech
nicus een naam en een vast jaarlijksch inko
men van 2000.door een nieuwe oliebran-
fcecoöötfueer.èn en
geheele Amsterdamsche straatverlichting zoo
danig te reorganiseeren, dat deze stad in dit
opzicht alle steden der wereld ver vooruit was.
„Van der Heyden heeft er veel eers mede in
gelegd", zegt Wagenaar Daarnaast bleef hij de
schilder, die op een levenswerk van drie tot
vier honderd doeken kan wijzen. Hiervan zul
len er straks, op de tentoonstelling, een twin
tigtal te zien zijn.
In 1690 verschijnt zijn beroemd Brandspui-
tenboek. De fabricage van de slangbrandspui
ten, zoo schrijft Mr. van Eek, het ambt van
generalcn brandmeester en van opzichter der
stadslantarens namen den schilder na zijn
veertigste jaar zeer in beslag, maar niettemin
behield hij tijd voor zijn kunst. Vele buiten
ons land geschilderde stadsgezichten getuigen
van reizen, die een zuiver commercieel doel
hadden. Aan het zorgzame geduld, waarmede
ze geschilderd zijn, zou men echter niet ver
moeden dat de maker een voor zijn tijd groot
fabrikant, 'n scherp koopman, een belangrijke
functionaris in het bedrijvige Amsterdam was.
Geen stuk daarentegen van zijn technisch werk,
geen schets of uitgewerkte teekening, geen
brandpenning, geen merkplaat op een brand
spuit, of men kan er aan zien dat de ontwerper
een kunstenaar was.
De juiste datum van zijn meest befaamde
uitvinding die van de slangbrandspuiten
is 1672. In 1677 kreeg men voor 25 jaar octrooi
op de uitvinding. De nieuwe brandspuiten ver
hielpen het euvel bij het oude materiaal, dat,
zoomin als de brandemmers, voldoende water
kon bevatten, terwijl dat water bovendien niet
kon worden gebracht ter plaatse, "Waar het
vereischt werd. Met van der Heyden's uitvin
ding kon men op open water werken via een
uitgelegde waterslang. De rijen mannen, die
brandemmers doorgaven, behoorden tot het ver
leden.
Bovendien waren de nieuwe spuiten makke
lijk vervoerbaar. Zuig- en perspomp zorgden
voor een constanten straal en de brandslang
kon naar elke gewenschte plaats worden uit
gelegd, om zoo den vuurhaard snel en afdoende
te bestrijden. Van der Heyden's zoon Jan heeft
in 1698 het systeem geperfectionneerd door toe
passing van slangbrandspuiten met dubbele
werking, waarbij een waterbak in de spuit
overbodig was geworden. De uitvinding van
Jan van der Heyden heeft den grondslag ge
legd voor de moderne ontwikkeling yan het
Bezorging door geheel Haarlem en Omstr. zonder prijsverhooging
De laatste uitgaande treinen, bestemd voor
Amersfoort en Rotterdam, zijn over tijd uit
Amsterdam vertrokken, opdat de reizigers uit
de richting Zaandam hun aansluiting niet
zouden missen.
Personeel van het Centraal-Station is met
den z.g. ongevallenwagen naar de plaats der
ontsporing vertrokken, om den gederailleerden
wagen weer in de goede positie te krijgen, een
karwei, dat vermoedelijk enkele uren zou
vorderen.
Voor de Nederl. Maatschappij voor
Nijverheid en Handel te Amsterdam
heeft gistermiddag Ir. M. D. Dijt
aan een lunchvergadering in Krasna-
polsky gesproken over het Plan-Deterding.
Onder de leden bestond voor deze voor
dracht een groote belangstelling.
Ir. Dijt wees er in den aanvang van zijn rede
op, hoe de pessimistische voorspellingen van
den ouden econoom Malthus niet in vervulling
zijn gegaan. Met de toeneming der bevolking
heeft de toeneming van de productie, van
koopkracht en van 't inkomen gelijken tred ge
houden. Maar wel begonnen zich in den tijd,
waarin het productiestelsel zich zoo fenomenaal
ontwikkelde, conjuctuurgolven af te teeke
nen. De schommelingen van den conjuctuurin-
dex worden steeds grooter. Met de productie
ontwikkelde zich het ruilverkeer en de crediet-
verleening, en dit bevorderde evenzeer de prijs-
schommelingen. De ondernemer loopt daar
mede, naast zijn traditioneele risico's, een
nieuw risico, de mogelijkheid van prijsdaling
zijner producten. Aan de hand van grafieken
toonde ir. Dijt aan, dat in onze samenleving,
waarin vaste inkomens als rente en loon een
groot deel van 't nationale inkomen voor zich
opeischen, het conjunctuur-risico nog veel groo
ter is voor den ondernemer dan vroeger, toen
loonen zoowel als rente-inkomens minder be-
teekenden.
Na aangetoond te hebben dat internationale
schulden in hoofdzaak slechts in goederen be
taald kunnen worden, schetste spr. de funeste
gevolgen, die een daling der goederenprijzen
moest hebben voor het betalingsverkeer. Bij
de groote prijsdaling van de jongste crisis liep
dit verkeer geheel vast. De crediteurstaten
moesten in het belang van hun eigen produ
centen betaling in goederen weigeren en voor
betaling in goud was er geen goud genoeg op
de wereld. Speciaal wijdde spr. daarbij aandacht
aan de positie van Duitschland. Dit land is
door den oorlog van crediteurstaat tot debiteur-
staat geworden, heeft echter tot en met 1928
méér ingevoerd dah uitgevoerd, waardoor zijn
schuld aan het buitenland nog verder toenam.
Toen dat betalingsverkeer eenmaal vast liep,
moest Duitschland zijn invoer wel rigoureus be
perken en dit ging voor een groot deel ten
koste van den Nederlandschen uitvoer. Neder
land reageerde daarop door zijn productie te
beperken, maar het gevolg daarvan was, dat
het aandeel van Nederland in den Duitschen in
voer steeds geringer werd, ook toen de daling
van dien totaal-invoer reeds tot staan was ge
komen en het aandeel van andere staten, De
nemarken b.v., weer langzaam toenam.
Om voor Nederland nog te redden wat er van
zijn exportpositie nog te redden viel, heeft dr.
Deterding ingegrepen. De bedoeling is, de
restrictie der landbouwproductie in ons land op
te heffen. Geschiedt dit niet, dan zal Nederland
straks, wanneer de conjunctuur zich hersteld
heeft, niet meer genoeg voorraad hebben om
aan de vraag naar landbouwproducten te vol
doen en verliezen wij onze positie als expor
teurs.
Ir. Dijt schetste ten slotte nog de voordeelen
die het plan Deterding reeds thans voor den
Nederlandschen landbouw gehad heeft, met na
me de stijging der prijzen van eieren en boter
op de Engelsche markt. Ook verdedigde spr.
zich nog tegen enkele verwijten, tegen hem in
gebracht, o.a. wat betreft den aankoop van eie
ren buiten het centraal exportbureau om. Tot
besluit wees hij nog op de beteekenis van het
plan-Deterding als vermaan aan de geheele
wereld om niet ten behoeve van geldschulden 't
economisch leven stil te leggen en den arbeid
te verlammen.
LONDEN, 4 Maart (A.N.P.) De Daily
Herald meldt uit Kaapstad, dat de regee
ring der Unie van Zuid-Afrika een motie
der oppositie heeft aanvaard, waarin ge
zegd wordt, dat een gerechtelijk onderzoek
..waden ingesteld naar-het gedrag-van
den minister van landbouw, kolonel Reitz.
Deze minister, een zoon van den laatsten pre
sident van den Oranje-Vrijstaat, wordt er van
beschuldigd, geheime mededeelingen bekend te
hebben gemaakt. Hij zou een inlichting be
treffende inschrijvingen op regeeringsopdrach-
ten hebben doorgegeven aan Sturrock, die
thans lid van het kabinet is. In het debat over
het voorstel der oppositie werd gezegd, dat de
geheime inlichting verkrijgbaar was voor een
ieder, die zich tot het bureau voor openbare
inschrijvingen wendde.
Reitz verklaarde, dat hij zich nog nimmer aan
eerloosheid had schuldig gemaakt. De regeering
stemde echter met de motie in, „in het belang
van alle betrokkenen".
De 22-jarige ijzerwerker F. N. de J. heeft
voor de Amsterdamsche rechtbank terecht
gestaan. Twee ernstige feiten waren hem
ten laste gelegd: een inbraak in het kantoor
gebouw van de scheepswerf en machinefa
briek Verschure en Co. en een overval op
den „geldauto" van de Nederl. Scheepsbouw
Maatschappij gepleegd benoorden het IJ.
Gisteren stond de man terecht, die den over
valauto zou hebben bestuurd. Hij ontkende
hardnekkig. Noch met een overval, noch met
een inbraak had hij iets te maken. Uit getui
genverklaringen bleek, dat hij vroeger bij Ver
schure had gewerkt.
Commissaris A. van Ysendijk had een onder
zoek ingesteld naar een handpalmafdruk, welke
gevonden was op een radiator van de verwar
ming. Deze afdruk kwam aldus de deskundige
volkomen overeen met den afdruk van verd.'s
hana.
Een handelaar in gebruikte auto's verklaarde,
dat verd. eenigen tijd voor het misdrijf werd
gepleegd, in gezelschap van een anderen man,
in zijn zaak was geweest. Hij had daar een oude
Chevrolet voor ƒ25 gekocht. Met dien auto is
later de overval gepleegd.
Verd.: Geen sprake van. Ik heb nooit een
auto gekocht. Bovendien ben ik een goede
chauffeur en ik zou zeer zeker niet tegen een
hek zijn aangereden
Pres.: Wie stuurde er, toen de wagen weg
reed?
Gei.: Ik geloof, dat verd. stuurde. Maar 't
ging heel slecht; ik dacht dat ze een ongeluk
zouden krijgen.
Dan komt N. voor het hekje. Het is een van
de beide mannen, die wegens den overval is
veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf.
„Ik heb niet veel zin om te verklaren, ik was
zelf verdachte in deze zaak. Ik voel er niets
voor om een vriend in de gevangenis te helpen."
Pres.: U moet een verklaring afleggen, u bent
geen verdachte meer, want u ondergaat uw
straf al
Get.: Ik ben een gestrafte verdachte, maar
een eed leg ik niet af.
De president vermaant hem nog eens: Denk
er aan, de Officier kan je gijzelen
Tenslotte legt hij een verklaring af, dat hij de
waarheid zal spreken.
Hij vertelt dan uitvoerig hoe het plan door
hem, zijn vriend en verd. in elkaar is gezet.
Samen met verd. heeft hij een ouden auto ge
kocht. Enkele dagen later was het plan uitge
voerd. Verd. had gechauffeerd.
Verd.: 't Zijn allemaal leugens, ik ben er niet
bij geweest.
Verdediger mr. F. A. Kokosky: Die F. de J.
zou toch ook meedoen.
Get.: Ja.
Verd.: Maar die is niet gekomen
Get.: Zoo is 't.
Vervolgens komt de tweede dader van den
overval voor het getuigenhekje. Ook hij onder
gaat thans zijn straf.
Hij is niet erg positief in zijn verklaringen.
Hij twijfelt en weet niet zeker of deze verd.
er bij is geweest, 't Was alles erg vaag, de af
spraken liepen van November tot Januari toe.
Toen ik op dien ochtend op de afgesproken
plaats kwam, stond onze auto er al. Er zaten
twee mannen in en ik denk dat Frans (verd.)
aan het stuur zat. Ik weet werkelijk niet of 't
Frans wel was
Officier: Herkende u zijn stem niet?
Get.: We hebben bijna niet gepraat, 't ging
alles zoo gauw.
Pres.: En herkende u N. (den vorigen getui
ge) niet aan zijn roode haar?
Get.: Ja, dat is in orde: hem kende ik di
rect, maar niet aan zijn haar, want dat had hij
met schoensmeer zwart gemaakt.
De behandeling van de zaak wordt dan voor
onbepaalden tijd geschorst, omdat een der getui
gen niet is verschenen.
