Algemeene petroleumstaking
in Mexico
De wereldtentoonstelling, een
apotheose van het licht
Het nieuws van heden
Baldwin biedt zijn
ontslag aan
Kabinetsformatie
Ook de Kon. Shell-groep
is getroffen
Een lichtfestijnzooals men
nooit aanschouwd heeft
HET NIEUWE STATUUT
VAN BELGIË
DE H. STOEL VERZOEND
MET DUITSCHLAND?
PACHTWET IN VEILIGE
HAVEN
Trein op autobus
ingereden
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 cent; per kwartaal f3.25; per
post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM 3 TELEFOON 13866
VRIJDAG 28 MEI 1937 - AVONDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20582
De arbeiders eischen ruim 50 pet.
loonsverhooging en collectieve
arbeidscontracten
Ook in de V.S. wordt
strijd gevoerd
De stakingen in de V. S.
Aanklacht tegen Ford
Het Weer
Een der drukste verkeerspunten van de tentoonstelling: de bekende Pont Alexandre III xvordt door Philips
omgetooverd in den „Voie triomphale" der expositie. Aan weerszijden van het brugdek zijn zes monumentale
pylonen als hoofdlichtdragers ontworpen
Reeds 35 dooden te
Tlalpujahua
Chamberlain
De Pont Alexandre III wordt door
Philips omgetooverd in een
triomfweg van licht
en geluid
De stoutste fantasieën
verwezenlijkt
Donderdag, Sacramentsdag droeg Mgr. v. Preysing, bisschop van Berlijn, in de open
lucht voor het Universiteitsgebouw een H. Mis op
BUSSEN RIJDEN WEER
Chamberlain met de vorming van
een nieuw kabinet belast
Verklaringen van Delbos, Eden en
Spaak in den Volkenbondsraad
Spaansch Witboek tegen
Duitschland
Principieele overeenstemming zou
elk oogenblik verwacht kun
nen worden
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
Fractievoorzitters bij
H. M. de Koningin
Het jaarverslag der Rota
De Eerste Kamer heeft het wets
ontwerp met 2814 stemmen
aangenomen
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen .regel 30 ct., ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
Na de ramp in het Mexieaansche mijnwerkers
dorp Tlalpujahua heeft men reeds 35 lijken
geborgen.
MEXICO-CITY, 28 Mei (Reuter).
Ondanks de door de Mexieaansche re
geering in het werk gestelde bemidde
lingspogingen is het werk op alle Mexi
eaansche petroleumvelden te midder
nacht neergelegd. Daardoor zal de ge-
heele petroleumnijverheid, waarbij een
kapitaal van ongeveer 900.000.000 gul
den voor een groot deel buitenlandsch
kapitaal betrokken is, stil liggen.
17000 arbeiders zijn bij deze staking
betrokken.
Havas meldt, dat zich reeds een tekort
aan benzine doet gevoelen.
Het Kabinet is den geheelen nacht in de weer
geweest, om te trachten een algemeene staking
in de petroleumnijverheid te voorkomen. De ar
beiders eischen een loonsverhooging van 50 pet.
en meer, benevens een collectieve arbeidsover
eenkomst.
Volgens de „Daily Telegraph" behooren tot
de getroffen velden de rijke Pazarica-streek,
die onder controle staat van de Koninklijke
Shell-groep, en de enorme raffinaderijen
der „Mexican Eagle" te Vera Cruz en Mi-
natitaln.
Het conflict wordt het ernstigste geacht, dat
zich ooit in de Mexieaansche petroleumindustrie
heeft voorgedaan. Niettemin zullen de stakers,
om de openbare diensten niet in gevaar te bren
gen, de regeering de beschikking laten houden
over de noodige hoeveelheden brandstof en gas,
die geleverd worden door de petroleumonderne-
ming, die in handen der regeering is.
De bestaande toestand is het gevolg van de
mislukking der onderhandelingen, die sedert zes
maanden gevoerd zijn. De ondernemers ver-
klafren, dat inwilliging van de eischen der ar
beiders hun het voortzetten der zaken onmoge
lijk zou maken.
Bij de staking in de staalindustrie in de
Vereenigde Staten zijn meer dan dertig
fabrieken betrokken en bijna 70.000 arbei
ders zijn er door getroffen. In enkele plaat
sen wordt in de fabrieken doorgewerkt.
John Lewis verwacht, dat de strijd van
langen duur zal zijn.
Er worden eenige incidenten g>emeld, o.a. te
South' Chicago, waar een twintigtal arbeiders
na een vechtpartij met de politie is gearres
teerd.
Homer Martin, de voorzitter van de „United
automobile workers", heeft in een gisteravond
gehouden rede de Ford Motor Car Company
beschuldigd van fascistische neigingen in haai
oppositie tegen de actie van de U.A.W. om de
arbeiders van Ford in deze organisatie te ver
eenigen.
Naar United Press aan de bladen meldt,
heeft de C.I.O., op grond van de door het
Hooggerechtshof grondwettig verklaarde Wag-
VERWACHTING: Zwakke tot matigen
Zuid-Westelijke tot Zuidelijken of Zuid-
Oostelijken wind, licht tot half bewolkt,
droog weer, warmer.
Hoogste barometerstand 771.9
te Maastricht
Laagste barometerstand 745.0
te Kuopio in Finland
Zon op 4.48 - onder 21.06 - Licht op 21.36
Maan op 23.40 onder 7.13
2 Juni L. K.
ner-arbeidswet, zich bij het nationale arbeids
bureau beklaagd over het optreden van de
ordehandhavers van Ford in de fabriek te Ri
ver Rouge, waarbij een aantal arbeidersgedele
geerden werden gewond.
De federale en staatsautoriteiten hebben
reeds bepaald, dat .een onderzoek moet worden
ingesteld, of leiders en personeel der Fordfa
briek zich aan intimidatie en schending van
de Wagnerwet hebben schuldig gemaakt door
de vakvereenigingsleiders uit de fabriek te ver
wijderen.
De incidenten hebben tot gevolg gehad, dat
de arbeiders bij de Fordfabriek te Richmond
in Californië hebben gedreigd, in alle fabrieken
aan de kust van de Stille Zuidzee een staking
uit te roepen, indien de directie blijft weigeren
de C.I.O. te erkennen als eenige vertegenwoor
digster der arbeiders voor het voeren van col
lectieve onderhandelingen. Zondag zullen te
Detroit massa-vergaderingen worden gehouden,
om aan dien eisch kracht bij te zetten.
De Fordmaatschappij heeft een mededeeling
uitgegeven over de oneenigheden van j.l.
Woensdag, waarbij twee vakbondleiders buiten
de fabrieken door mannen, gekleed in werk-
kleeding, zijn geslagen. In deze mededeeling
wordt gezegd, dat de botsingen op touw zijn
gezet door de couranten, die de laatste zes
maanden een „story" over de staking wilden
hebben, alsmede door de „United automobile
workers", welke organisatie een gebeurtenis
noodig had om haar opvallende mislukking bij
de beïnvloeding van de Fordarbeiders te be
dekken.
MEXICO CITY, 28 Mei. (Havas). De mijn
schachten te Tlalpujahua, waar zich, zooals ge
meld, een instorting heeft voorgedaan, behoo
ren aan een Fransche onderneming toe. Door de
instorting bezweken de dijken, zoodat het water
over een oppervlakte van vijf vierkante kilome
ter verwoestingen aanrichtte. De overlevenden
vluchtten in de kerk. Het water blijft stijgen.
De reddingsploegen hebben reeds 35 dooden en
28 gewonden gevonden.
De wereldtentoonstelling te Parijs,
die thans haar poorten geopend heeft,
staat in het teeken van het licht. „Het
licht is de koningin dezer tentoonstel
ling" werd verklaard en getrouw aan dit
devies zijn er geen moeiten of kosten
gespaard voor het grootste lichtfestijn,
dat de wereld ooit aanschouwd heeft.
Het licht-element heeft in deze „ville lumière"
altijd een belangrijke rol gespeeld en het is hier,
dat beroemde lichtkunstenaars als Jacopozzi hun
stoutste fantasieën konden verwezenlijken. In
den loop der jaren is er evenwel veel veranderd:
Gaan we terug naar het jaar 1881, dan zien we,
hoe hier voor de eerste maal in de geschiedenis
van het electrisch licht een volledige installatie
met kooldraadlampen door Edison, den uitvinder
van de gloeilamp, aangelegd werd in een der
zalen van de tentoonstelling. Dat was de attrac
tie, die de geheele wereld met verbazing en be
wondering vervulde en niemand had toen kun
nen vermoeden, dat een halve eeuw later het
electrisch licht zoo glorieus de koningin van een
andere Wereldtentoonstelling zou worden.
Het spreekt wel vanzelf, dat de Eiffeltoren
ook thans het middelpunt zal vormen van de
illuminatie en de Parijzehaars hebben al kun
nen profiteeren van enkele proefnemingen,
waarbij de beroemde stalen toren evenals
het Trocadéro een herinnering aan een vorige
wereldtentoonstelling in een gloed van elec
trisch licht straalde en het uitgangspunt was
van de sierlijke lichtpluimen der vuurpijlen.
Maar de Eiffeltoren, die thans in de Fransche
bladen heel aardig „de grootste kandelaar ter
wereld" genoemd wordt, is niet het eenige. Er
zullen nog zooveel andere, origineele en fan
tastische ideeën verwezenlijkt worden, dat deze
tentoonstelling inderdaad een sprekend bewijs
is voor den vooruitgang der lichttechniek.
Van veel beteekenis voor de Nederlandsche in
dustrie is het belangrijke aandeel, dat Philips
in de illuminatie heeft, niet in de laatste plaats
door het feit, dat met de gasontladingslampen,
de natrium- en kwiklamp, zulke bijzondere en
intense lichteffecten te bereiken zijn. Het na-
triumlicht met zijn diep-oranje kleur en het
lichtblauw getinte kwiklicht zullen bij avond
al of niet gemengd met gloeilampenlicht een^
bijzonder cachet geven aan de gevels van ver
schillende paviljoens en van het geheel ver
bouwde en gemoderniseerde Trocadéro-paleis.
Zelfs de boomen in de plantsoenen zullen, dank
zij dit „floodlight" bij avond tintelen van licht
en kleuren.
En dan niet te vergeten: de fonteinen en wel
in de eerste plaats die van het groote bassin
voor het Trocadéro. Niet minder dan vijfhon
derd zwarte „Philora"-kwiklampen zullen deze
fonteinen met onzichtbaar ultra-violet licht
bestralen. Aan het water worden fluorescee-
rende stoffen toegevoegd, die hierdoor zelf
licht-blauw licht gaan uitstralen en waardoor
iedere druppel water een parelende lichtvonk
wordt.
Dit gecombineerd met een normale in wisse
lende kleuren uitgevoerde verlichting onder in
de bassins, zal een geheel nieuw effect van
„changeant" kleurencombinaties opleveren.
Op verschillende punten, o.a. op den Eiffel
toren, op het „Pavilion de la Lumière" en het
„Monument de la Paix" zijn zoeklichten ge
plaatst, voorzien van „Philora" superhoogedruk-
kwiklampen, die gedurende de, tentoonstelling
hun sterke lichtbundels, over Parijs zullen uit
stralen.
De bekende „Pont Alexandre III", een der
drukste verkeerspunten van de tentoonstelling,
zal door Philips omgetooverd worden in den
„Voie Triomphale" der tentoonstelling, den
Triomfweg van Licht en Geluid". Het ontwerp
der brugversiering werd gemaakt door den be
kenden architect-decorateur Henry Favier.
Deze heeft aan weerszijden van het brugdek
een reeks van zes monumentale pylonen als
hoofdlichtdragers ontworpen. Deze pylonen zijn
als het ware orgels van 24 zware aluminium-
pijpen, geplaatst om een lichtkolom. Iedere py
loon bevat op den beganen grond een viertal
vitrines, waarin Philips het nieuwste op ra
dio-, licht- en acoustisch gebied vertoont. De
achtergrond van 'elk dezer 48 vitrines wordt ge
vormd door foto's, welke eenige vierkante me
ters groot zijn en die de fabricage en de toe
passing van de tentoongestelde voorwerpen
illustreeren.
De heer Favier is er ten volle in geslaagd,
deze brug tot een apotheose van licht en geluid
te maken, welke een der bijzondere attracties
van de tentoonstelling belooft te worden.
LONDEN, 28 Mei. (Reuter). Vanmorgen heeft
het autobuspersoneel te Londen den arbeid her
vat. Het verkeer geschiedt weer op normale
wijze.
Minister-president Baldwin heeft
hedenmorgen den Koning in Bucking
ham Palace zijn ontslag aangeboden.
De Koning heeft het ontslag aan
vaard en op advies van Baldwin
Neville Chamberlain belast met de
vorming van een nieuw kabinet.
Neville Chamberlain heeft de op
dracht aanvaard.
Neville Chamberlain, die door de Engelschen
„de groote zwijger" wordt genoemd, geniet bij
alle rangen der Engelsche bevolking een groot
vertrouwen. Zijn vader was eenmaal de beroem
de burgemeester van Birmingham; Austin
Chamberlain, de man, die eenige weken geleden
overleed, was zijn halfbroeder.
Neville Chamberlain werd geboren op 18 Maart
1869. Hij bezocht het Rugby- en Masoncollege
in zijn geboorteplaats Birmingham. Na zijn stu
diejaren ging hij naar de Bahama-eilanden,
waar zijn vader plantages bezat; hier werkte
Chamberlain zeven jaar. In 1915 volgde hij zijn
vader op als opperburgemeester van Birming
ham. Op wensch van Lloyd George Ipng Cham
berlain zich meer In het openbaar bewegen en
werd directeur van de „National Service". Hij
had tot taak controle uit te oefenen op de sa
menwerking van de civiele en militaire autori
teiten. Zijn werkzaamheden leden evenwel
schipbreuk en een jaar later moest Chamber
lain ontslag vragen.
In 1918 werd hij voor Ladywood (Birming
ham) gekozen tot lid van het Engelsch Lager
huis. Aanvankelijk hoorde men weinig van hem,
doch een jaar na zijn verkiezing kwam hij aan
het hoofd der Britsche Posterijen te staan en
in 1920 werd hij Minister van Volksgezondheid.
In Augustus 1923 stond zijn benoeming tot Mi
nister van Financiën vast, maar tengevolge van
het aftreden van het geheele kabinet, kwam er
toen niets van.
Toen Chamberlain in November 1924 in de
Conservatieve regeering weer minister van
Volksgezondheid werd, kreeg men de eerste re
sultaten van zijn werk in de jaren, dat men
niets van Neville Chamberlain had gehoord, te
zien. Hij had zich in dien tusschentijd gewijd
aan de oplossing van vele sociale vraagstukken.
In 1929, toen de Labourpartij aan het bewind
kwam, trad Chamberlain af.
In Januari 1930 nam hij de leiding van de
Conservatieve Partij op zich. In die jaren is het
Neville Chamberlain gelukt de oneenigheid, in
de partij geslopen, uit den weg te ruimen. Zelfs
wist hij het zoover te brengen, dat de beide
kranten-lords Beaverbrook en Rothermere vrede
sloten.
In 1931 werd Neville Chamberlain Minister
van Financiën; dat was kort nadat Engeland
den gouden standaard had opgegeven. Ruim
een jaar later kwam onder Chamberlain's lei
ding de omwenteling van vrijhandel tot tarie
venpolitiek tot stand en daarmee beëindigde hij
het werk van zijn vader, die reeds vroeger de
tolunie van het Rijk had gepropageerd. Het
komt 'den staatsman Neville Chamberlain zeker
toe, dat Engeland vertrouwen in hem stelt; hij
zal ongetwijfeld een waardig opvolger van Stan
ley Baldwin zijn.
Baldwin
GENèVE, 28 Mei. (Havas). De Volkenbonds
raad heeft Donderdagmiddag de voorlezing aan
gehoord van de Fransch-Belgische verklaring.
Delbos sprak bij deze gelegenheid een rede
uit, waarin hij betoogde, dat zijn land nog
steeds toGeen' Westèüjk pact wff komen, en
niét wanhoopt aan de mogelijkheid van een
gunstig resultaat. Daarbij vergeet Frankrijk
niet het verband tusschen de veiligheid in
West-Europa en die in Europa in het alge
meen. De eerste kan niet ten koste van de
tweede verkregen worden, maar moet inte
gendeel bijdragen tot een versterking van
den algemeenen vrede.
Eden legde vervolgens een verklaring af,
waarin hij de hoop uitsprak, dat de tot een
gelukkig einde gebrachte onderhandelingen met
België een eersten stap zullen vormen in de
richting van breedere onderhandelingen, en een
nauwere samenwerking tusschen alle belang
hebbende landen gullen helpen tot stand bren
gen.
Vervolgens voerde de Belgische minister van
Buitenlandsche Zaken het woord. Hij herhaalde
de beide kernbeloften van België: eigen grenzen
te verdedigen, en te beletten dat Belgisch gebied
gebruikt wordt voor een aanval op een anderen
staat en te dien einde vorming van een doel
matige defensie, en trouw van België jegens het
Volkenbondshandvest, en aan de verplichtingen,
die dit met zich mede brengt.
De voorzitter van den Raad zeide ten slotte,
dat de Volkenbondsraad nota nam van de ver
klaringen, die zoo juist waren afgelegd en ver
daagde de kwestie tot de volgende zitting van
den Raad.
PARIJS, 28 Mei (Havas) Volgens een
bericht van de „Matin" uit Vaticaanstad
meent men in de naaste omgeving van den
H. Stoel te weten, dat het tot stand komen
van een principieele overeenstemming tus
schen Duitschland en het Vaticaan van
oogenblik tot oogenblik verwacht kan wor
den.
Het blad voegt hieraan toe. dat de beide par
tijen zich tot een verzoening bereid zouden heb
ben verklaard en zouden 'hebben gesproken ovér
een reeks concessies, die de goede betrekkingen
zouden moeten herstellen. Men zou hebben
vastgesteld, dat van tijd tot tijd nota's zullen
worden gewisseld, waarin eenerzijds melding
wordt gemaakt van gevallen, waarbij volgens
het Vaticaan de houding der Duitsche regee
ring niet in overeenstemming met het concor
daat is, en anderzijds van de gevallen, waarin
naar de meening der Duitsche regeering de da
den der -R. K. Kerk in conflict met de natio-
naal-socialistische dogmata komen.
(Het spreekt vanzelf, dat wij dit bericht ge
heel voor de verantwoording van hét Fransche
blad laten. Red.)
Hedenmiddag om vijf uur zou de Spaansche
gedelegeerde Del Vayo voor den Volkenbonds
raad een uiteenzetting geven van de gebeurte
nissen in Spanje.
In de kringen der Spaansche delegatie ver
klaart men, dat de regeering van Valencia bezig
is met het opstellen van een aanhangsel van
haar witboek, handelende over de Duitsche in
menging in het Baskenland.
De diplomatieke redacteur van het Italiaan
sche agentschap Stefani schrijft: Het voorstel
betreffende een wapenstilstand in Spanje stuit
op moeilijkheden bij de beide oorlogvoerende
partijen. Generaal Franco zou er volstrekt tegen
zijn, en de stroomingen in Catalonië hebben ook
een duidelijke oppositie aan den dag gelegd.
Voorts zouden zekere staten, die vertegenwoor
digd zijn in het niet-inmengingscomité, bezwa
ren maken door op te merken, dat het niet op
portuun is vooruit te loopen op de beslissingen
van het comité.
Het autobusverkeer in Londen is weer normaal.
De Duitsche industrieelen zouden oppositie
voeren tegen het Vierjarenplan.
In Roemenië reed een trein op een autobus
in. Zes personen werden gedood, zeven doode-
lijk en 18 zwaar gewond.
De Spaansche kruiser „Baleares" van de natio
nalisten werd door een bom van een regeerings-
vliegtuig ernstig beschadigd. Valencia zou wei
geren te spreken over een wapenstilstand.
Koning George heeft hedenmorgen Baldwin's
ontslag aanvaard en Chamberlain met de vor
ming van een nieuw kabinet belast.
In den Volkenbondsraad zijn verklaringen af
gelegd inzake het nieuwe statuut van België.
Volgens de „Matin" zou een verzoening tus
schen het Vaticaan en Duitschland elk oogen
blik verwacht kunnen worden.
De geheele Mexieaansche petroleumindustrie is
door een staking getroffen. Ook in de Ver. Sta
ten is de stakingsstrijd hevig.
Het jaarverslag der hoogste Kerkelijke recht
bank, de Rota, is verschenen.
Minister Slotemaker de Bruine heeft het Ne
derlandsche paviljoen op de Parijsche wereld
tentoonstelling hedenmiddag geopend.
De Eerste Kamer heeft het wetsontwerp tot
nieuwe regeling van de pacht met 2814 stem
men aangenomen.
H.M. de Koningin heeft de leiders van ver
schillende fracties uit de Tweede Kamer ont
vangen in verband met de kabinetscrisis.
Tot legeraalmoezenier in Indië is benoemd de
zeereerw. pater E. I. H. baron van Voorst tot
Voorst S.J.
O
De regeeringspersdienst meldt:
H.M. de Koningin heeft heden in verband
met de kabinetscrisis op het „Huis ten
Bosch" ter conferentie ontvangen de voor
zitters van de Tweede Kamerfracties der
C. H. Unie, der S. D. A. P„ der R.K.
Staatspartij en der A. R. Partij, onderschei
denlijk de heeren jhr. mr. dr. D. J. de Geer,
ir. J. W. Albarda, mr. C. M. J. F. Goseling
en J. Schouten.
Onze Rom. correspondent meldt ons:
Het verslag van het hooge kerkelijke gerechts
hof, de Sacra Rota Romana, over 1936, dat
zooeven in de „Acta Apostolicae Sedis" is ver
schenen, toont, dat in dat jaar 85 vonnissen ge
wezen zijn, waarvan er 75 betrekking hadden
op vorderingen tot nietigverklaring van huwe
lijken. In 31 van die gevallen is de nietigheid
uitgesproken, in de overige 44 is de geldigheid
van het huwelijk erkend. Onder de nietigver
klaringen is er ééne, die is uitgesproken wegens
bigamie op eisch van den kerkelijken procu
reur, den „Promotor der Justitie", togen het
verzet der bigamisten.
Op te merken valt, dat onder de 75 genoemde
zaken 37 kostelooze procedures waren. Van deze
zijn er 18 toegewezen, terwijl van de 38 andere
slechts 13 in den zin der eischers werden be
slist. Deze vaststelling is van belang, omdat men
somtijds de valsche beschuldiging hoort, dat
bp processen voor de kerkelijke rechtbanken het
geld een belangrijke rol speelt.
Nadat Minister Van Schaik hedenmorgen in
de Eerste Kamer het wetsontwerp tot nieuwe
regeling van de pacht nog uitvoerig verdedigd
had, werd het wetsontwerp aangenomen met
28 tegen 14 stemmen.
Tegen stemden de liberalen Van Rappard,
Droogleever Fortuyn, Knottenbelt en Gelder
mans, de Christ. Historischen Kolff, Van der
Hoeven, De Gijselaar, De Savornin Lohman en
De Vos van Steenwijk, de Anti-Revolutionnairen
Van Citters, Van Asch van Wijk en Briët en
de R.K. leden Van Sasse van IJsselt en Blom-
jous.
BOEKAREST, 28 Mei (Stefani) Op
een spoorwegovergang bij Brasiau in Roe
menië is een trein op een geheel met
passagiers bezetten autobus ingereden. Geen
der 31 inzittenden bleef ongedeerd. Zes
passagiers werden gedood, zeven liggen op
sterven en 18 werden ernstig gewond.
Stand op Vrijdag 1 uur n.m.:
Vorige stand: 770.4
770.3
