Bij den tachtigsten verjaardag
van Z.H. den Paus
Santander hevig
gebombardeerd
Besprekingen van
den Volkenbond
Dr. H. Colijn bij
de Koningin
Loonsverhooging
bij Werkspoor
Oostenrijk weigert
Goebbel's rede
Duitsche pelgrims
bij Z. H. den Paus
Het nieuws van heden
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZONDAG 30 MEI 1937 - OCHTENDBLAD
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20585
post, per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling
Een jaar vol zorg en
leed afgesloten
SO dooden en 100 gewonden bij het
bombardement van Barcelona
Regeling der kwestie
Sandjak-Alexandrette
Vry gelaten gevangenen
aan de Fransche grens
Het W eer iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii|
minimimini
Hongaarsche arbeiders
in Duitschland
LLEWELLYN HEEFT STEEDS
WEER PECH
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
De nieuwe voorstellen door de
werknemers aanvaard
Enkele minuten.enkele seconden
kunnen ons leven en de wereldge
schiedenis een andere wending geven.
De genadeslag dien Paulus ontving is
een der vele voorbeelden. In zijn eigen
leven zal menigeen aan enkele mo
menten terug denken waarin veel
werd beslist voor zijn toekomst. Het
zijn al te vaak geen jaren, geen dagen
die ons verder leven vormen maar
slechts enkele oogenblikken. Die
moeten we, als Paulus, gebruiken voor
immer. En we moeten ons bereid
houden om in die enkele oogenblikken
welke ons soms geschonken worden,
onzen levensweg ten goede om te
buigen. Enkele minutenze kun
nen van zoo onschatbare waarde we
zen voor den komenden tijd en de
geheele eeuwigheid. Benutten we ze
goed.
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
NIEUWE HAAR1EMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
week 25 cent; per kwartaal f3.25; per DAGBLAD UITGEGEVENDOOR DEN.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM TELEFOON 13866 per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
Enkele minuten
Het tachtigste jaar van den Opper
herder, welks aanvang volgens het
Italiaansche gebruik op 31 Mei 1936
reeds gevierd werd met feestelijke plechtig
heden, waaronder de opening der katho
lieke perstentoonstelling en de internatio
nale bijeenkomst der Katholieke Actie nog
in aller geheugen liggen, is morgen vol
tooid. En dit feestelijk ingezette jaar is
moeizaam en intens geweest, alsof het le
ven in dit laat seizoen zijn stap verzwaarde
tot een nadrukkelijker en zwaarder rhyth-
me, Het was een jaar vol zorg en lijden,
zoodat voor den kloeken grijsaard, die tot-
nutoe zijn jaren zonder moeite droeg, in
eens het woord van den Psalmist bewaar
heid werd over den fatalen leeftijd der
menschen: „en wat daarboven is, is last
en leed." Maar het was ook een jaar van
buitengewoon vruchtbare werkzaamheid,
alsof in de zwakheid van het lichaam de
geest zich nog sterker verhief, als een vlam,
die des te klaarder brandt, hoe brozer de
lamp.
De ouderdom is voor Pius XI plotseling
gekomen. Vóór zijn ziekte kon men den
bijna tachtigjarige nauwelijks een grijsaard
noemen: zóó vast was zijn tred, zóó beslist
Zijn gebaar, zoo strak de lijnen van het
strenge gezicht en zoo beheerschend He
blik uit de grijze oogen. Wie Hem nu in
Castelgandolfo weerziet, blijft ontroerd en
getroffen door de diepe verandering. De
wilskrachtige lijnen van den mond zijn in
gezonken; het forsche gezicht is doorgroefd
met diepe voren, waarin ineens volle tach
tig jaren zorg hun spoor hebben; de oogen
spreken van lijden en voor de voeten, die
ééns de steilste alpenpaden bestegen, zijn
nu de drie treden van den troon bijna te
hoog.
Het is nu waarlijk een oud man, die op
den Stoel van Petrus zit; een bevende hand
verheft zich om te zegenen en een falende
stem spreekt de zonen toe. Maar het is ook,
alsof deze stem nu geen klank meer be
hoeft, om dadelijk tot de ziel te spreken;
het is alsof dé vlam van waarheid én liefde,
die in dit hart brandt, nu rechtstreeks
overslaat op zijn hoorders. De Paus sprak
bij één dezer audiënties zijn bezoekers in
drie talen toe. Maar ook wie die talen niet
kende of van verre staande, het door de
luidsprekers vervormde woord niet ver
stond, vernam toch de gansche boodschap
van die zwakke stem en verstond als
in een Pinkstertaai hoe de grijze Chris
tenvader, in wien het aardsche leven taant,
met ongebroken geestkracht en overstroo-
mende liefde van dat leven getuigt, dat al
tijd weer in zijn zegewensch terugkeert:
„Opdat zij het leven hebben en het over
vloediger hebben."
Diezelfde groote geestelijke verheffing,
Juist uit de lichamelijke zwakte, treft
ons ook om uit het verloopen jaar
alleen dit ééne groote feit te citeeren
in de ongewone en machtige trilogie van
encyclieken, die Pius XI van zijn ziekbed
de wereld inzond en die een weerklank
hebben gevonden als géén te voren. Men
moet wellicht tot de vorige eeuw en tot de
grootste zendbrieven van Leo XIII terug
gaan om documenten te vinden van een
zóó brandende actualiteit en een tegelijk
zoo gecondenseerde en zonneklare christe
lijke levenswijsheid. Het licht der Verlos
sing, het eenige, dat de blindheid van het
aardsche bestaan kan verlichten, straalt
van de eerste woorden af over deze drie
zendbrieven, die de meest bewogen strijd
perken van deze eeuw bestrijken en elke
zwevende dwaling vangend in het onver
biddelijke zoeklicht der ééne waarheid, te
vens met onfeilbare meesterschap en ver
rassende precisie de architectuur vóórtee-
kenen van een gelukkige samenleving,
waarin vrede en rechtvaardigheid elkander
omhelzen.
In deze schildering van de christelijke
maatschappij, die zich in de encyclie
ken-trits als een vredig landschap uit
breidt tusschen de schrikwekkende con
trasten van dezen tijd, mag men ook een
uiting zien van dat „optimisme", dat de
Paus blijkens zijn eigen uitdrukkelijke ge
tuigenis, niet verliest. Pius XI heeft vooral
in de laatste jaren met ongekenden na
druk zijn stem verheven om de wereld te
waarschuwen voor een dreigenden onder
gang, en zijn sombere profetieën mgr.
Pizzardo zei het dezer dagen te Londen
zijn helaas voor een deel reeds vervuld in
het grenzelooze onheil, dat over Spanje is
uitgebarsten. Maar de Paus was nimmer
een profeet van den troosteloozen onder
gang; Zijn dreigend woord is tegelijk de
sterkste oproep en bemoediging tot verweer
en redding, niet alleen van de Kerk, die
op de steenrots gebouwd blijft, maar ook
van de in zichzelf vergankelijke bescha
ving.
De twee feestelijke plechtigheden, die
dit tachtigste jaar omlijsten, getuigen
beide van de bezorgde, maar ook
vertrouwende liefde voor de beschaving, die
Pius XI zoo eigen is.
Een Paus „gelooft" niet „aan den voor
uitgang", zooals het oppervlakkige credo
van de vorige eeuw dat deed, tot zij moest
aanzien, hoe de materieele en materialisti
sche vooruitgang, als een blind monster,
zichzelf verscheurde. Maar Pius XI heeft
voor het moderne streven en scheppen van
den menschelijken geest altijd een diepe
aandacht en levendige belangstelling ge
toond, omdat de perfectie van het men-
schelijk werk en de hoogte van het weten
schappelijk denken tegelijk een afglans zijn
van de volmaaktheid Gods en een weg naar
de kennis der goddelijke Waarheid.
Zoo wilde de Paus de intrede van Zijn
tachtigste jaar gevierd zien met een wereld
tentoonstelling van de katholieke pers,
waarin dit moderne werktuig van den
geest, zoo vaak als een moderne pest ge
brandmerkt, zich in volle materieele per
fectie gericht kon toonen op het zuivere
doel van de zedelijke en religieuze verhef'
fing der menschheid. En zoo zal Hij nu de
voltooiing van dit tachtigste levensjaar
vieren met de inwijding van de nieuwe
Pauselijke Academie van Wetenschappen
In Castelgandolfo zullen de leden der ver
nieuwde Academie,geleerden uit alle we-
relddeelen, katholieken en niet-katholieken
tezamen, zich vereenigen in het huis van
den Opperherder der Kerk, om door hun
aanwezigheid een akt van hulde te stellen
aan de geestelijke en zedelijke hoogheid van
de Kerk, maar ook om van Haareen be
moedigend getuigenis van vertrouwen te
ontvangen in de vruchtbaarheid van hun
arbeid voor de verheffing van het mën-
schelijk geslacht.
In deze viering van Zijn tachtigsten ver
jaardag zal de, in den waren christelijken
zin humanistische geest van den regeeren
den Paus een edele uitdrukking vinden.
Mr. L. SCHLICHTING
Het Spaansche beroep afgehan
deld met eenstemmig aan
nemen van een motie
ken, Roestoe Aras, verklaarde, dat het Turk-
sche standpunt met het Pransche overeenstemt.
HU wees in het bijzonder op de nauwere vriend
schap tusschen Frankrijk en Turkije. Op een
klein gebiedsdeel is Turkije thans met Frank
rijk verbonden, ter wille van den vrede. Ook
Eden sprak zijn voldoening uit over de tot
stand gekomen regeling.
In tegenwoordigheid van den secretaris
generaal van den Volkenbond zün vanmor
gen hét Fransch-Turksche verdrag, dat de
onschendbaarheid van het Sandjak-Alexan-
drette en van Antiochië waarborgt en de
overeenkomst, die de Turksch-Syrische gren
zen garandeert, geteekend.
GENèVE, 29 Mei (Havas). De Volken
bondsraad heeft heden de debatten over de
aangelegenheden in Spanje besloten en een
stemmig een motie aangenomen, waarin
gewezen wordt op de aanbevelingen van den
raad van 12 December 1936 inzake de ter
ritoriale onschendbaarheid en de politieke
onafhankelijkheid der staten, welke tot den
Volkenbond behooren.
Verder wordt hierin tot uitdrukking gebracht,
dat de Raad met voldoening heeft kennis ge
nomen van het initiatief der niet-inmengings-
commissie tot terugtrekking van alle buiten-
landsche vrijwilligers, welke aan den burger-
strijd deelnemen. De Raad hoopt, dat deze
terugtrekking zoo spoedig mogelijk werkelijk
heid zal worden, daar zij het veiligste middel
beteekent om de politiek der niet-inmengings-
commissie volledig recht te doen wedervaren.
De Raad veroordeelt het gebruik van middelen,
welke indruischen tegen het volkerenrecht, als
ook het bombardeeren van open stqden. De po
gingen, welke in het werk worden gesteld om
de burgerbevolking in veiligheid te brengen,
worden levendig begroet.
De regeling der kwestie van het Sandjak-
Alexandrette is voor den Franschen minis
ter van Buitenlandsche Zaken, Delbos, aan
leiding geworden tot een uitvoerig betoog,
waarin hü den bewerkers van het accoord
zijn dank betuigde. HU wees op het door
den Volkenbondsraad behaalde succes en
de doeltreffendheid der methoden bij de op
lossing vaji moeilUke aangelegenheden.
De getroffen regeling, aldus Delbos, vereenigt
Frankrijk en Turkije in de pogingen tot het
handhaven van den vrede in het nabije Oosten
en vervolmaakt het door Frankrijk in zijn ver
dragen met Syrië en Libanon ondernomen werk.
De Turksche minister van Buitenlandsche 2a-
HAARLEM
HEEMSTEDE
BILBAO, 29 Mei. (Havas) In officieele
kringen wordt medegedeeld, dat een achttal
drie-motorige bommenwerpers van Duitsch
fabrikaat Santander hebben gebombar
deerd en een 150 bommen hebben uitgewor
pen, waardoor een groot aantal branden is
ontstaan.
Verschillende bommen vielen ook op het dorp
San Roman, waardoor talrijke huizen instort
ten en vier personen zeer ernstig werden ge
wond.
28 jachtvliegtuigen bestookten de dorpen Le-
mona en Larrabizua.
De rechtschen begonnen daarop een intens
geweervuur op het laatste dorp te openen, ech
ter zonder veel succes.
De vliegtuigen van Franco, welke, zooals
gemeld, vanmorgen tegen 3.15 uur boven de
hoofdstad van Catalonië verschenen, waren
zes in aantal. Het waren driemotorige bom
menwerpers. ZU lieten een vrU groot aantal
bommen vallen op verscheiden stadswijken.
Terstond werd alarm gemaakt en opende het
luchtdoelgeschut het vuur op de vliegtuigen, die
onmiddellijk met mitrailleurvuur antwoordden.
Het aantal slachtoffers gaat het aantal
50 dooden en 100 gewonden te boven. Eenige
huizen zijn ingestort.
Alvorens in de richting der zee te vertrekken,
lieten de vliegtuigen nog bommen vallen op het
dorp Gramanet del Besos, waar verschillende
personen werden gedood en eenigen gewond.
President Companys en de interimaire burge
meester van Barcelona, Salvador, hebben zich
naar de geteisterde plekken begeven.
Twee en veertig vrijwilligers, die als lid
van de internationale brigade aan het Ma-
drileensche front aan de zijde der regeering
hebben gevochten en door de rechtsche
troepen gevangen genomen waren en thans
onvoorwaardelijk vrUgelaten zUn, zUn van
ochtend aan de Spaansch-Fransche grens
bU Hendaye aangekomen.
ZU hebben de reis van Salamanca over Vito-
ria en Fontarabie gemaakt. De laatste formali
teiten werden vervuld ten overstaan van den
Spaanschen commandant van irun en den
Franschen consul te San Sebastian. Onder de
vrijgelatenen bevinden zich 22 Engelschen en 10
Franschen; de overigen zUn Russen, Tsjecho-
Slowaken en Zuid-Afrikanen.
Het persbureau der Baskische regeering
meldt, dat president Aguirre, naar aanleiding
van het besluit tot uitwisseling van krUsge-
vangenen, den Volkenbond en minister Del
Vayo het volgende telegram heeft doen toe
komen: „Vandaag zullen de ter dood veroor
deelde Duitsche vliegers en andere buitenland
sche gevangenen, die veroordeeld zUn wegens
spionnage en oorlogsvergrijpen, worden uitge
wisseld tegen twee Russische vliegers, een
Spanjaard en een Fransch journalist." Een der
gelijk telegram is Motta toegezonden met de
mededeeling, dat ook een Zwitsersch staats
burger, die door een Baskisch gerecht veroor
deeld was, wordt uitgewisseld.
Ernstige waarschuwing aan
de regeering te Valencia
De Duitsche pers verklaart, dat de toestand,
welke is geschapen door de incidenten van
Palma de Majorca, zeer ernstig is. De waar
schuwingen, welke door Italië en Duitschland
zijn gegeven, moeten ernstig genomen worden.
Summer Wells heeft medegedeeld, dat het
Amerikaansche departement van buitenland
sche zaken overweegt de Amerikaansche am
bassade uit Valencia terug te trekken, daar
men zeer bezorgd is over de veiligheid van de
vertegenwoordigers.
js Verwachting: Zwakke tot matigen,
S Oostelijke, in het Zuiden veranderlijke
wind, licht tot half bewolkt in 't Noorden.
In het Zuiden toenemende bewolking, f|
droog, behoudens kans op onweer, warm.
H Verdere vooruitzichten: Waarschijnlijk
weer droog en koeler.
Dezer dagen is te San Francisco op
feestelijke wijze de nieuwe brug in
gebruik genomen, welke als de grootste
ter wereld geldt
De Duitsche bladen met het ver
slag voor geheel Oostenrijk
verboden
WEENEN, 29 Mei (D.N.B.). De Duitsche
bladen, waarin het antwoord van rijksmi
nister dr. Goebbels op de woorden van
Kardinaal Mundelein te Chicago, zijn in
heel Oostenrijk verboden.
De Duitsche gezant te Weenen, Von Papen,
heeft bij de Oostenrijksche regeering stappen
ondernomen naar aanleiding van dit verbod.
Een Amerikaan uit Buffalo is voornemens in een ton den Oceaan over te steken
erl in Spanje te-landen. Men ziet hier het vaartuig, toegepast voor deze bizarre
onderneming
De H. Vader spreekt de Rijnland-
sche metaalarbeiders toe
CASTEL GANDOLFO 29 Mei (Havas)
Hedenochtend heeft Z. H. de Paus een groep
metaalarbeiders uit het Rijnland in audiën
tie ontvangen.
In zUn toespraak zeide de H. Vader: „WU
zijn zeer verheugd u hier te zien, beminde zo
nen, gij, die komt uit het gebied van een groot
christelijk gezin, waar op het oogenblik zich zul
ke ernstige gebeurtenissen afspelen."
De Heilige Vader herinnerde er aan, dat
HU reeds is opgetreden ter bescherming van
het christelijk leven in zijn individueelen,
gezins- en socialen vorm en voegde hieraan
toe, dat men moet bidden, dat dit christelijk
leven beschermd zal blijven.
De regeeringspersdienst bericht:
H. M. de Koningin heeft Zaterdagmiddag
te drie uur ten paleize Huis ten Bosch te
Den Haag, ter conferentie ontvangen den
minister van staat dr. H. Colijn.
BOEDAPEST, 29 Mei. In verband met de
berichten, dat een groot aantal Hongaarsche
landarbeiders men noemde een getal van
15.000 in Duitschland zou gaan werken,
waarbij de bedoeling zou voorzitten, dat deze
arbeiders na hun terugkeer in Hongarije natio-
naal-socialistische propaganda zouden maken,
heeft de Hongaarsche minister-president, Da-
ranyi, de volgende verklaring afgelegd:
Het werknemen in het buitenland door Hon
gaarsche trekkende landarbeiders is een oude
gewoonte. Het is dus niets nieuws, dat ook dit
jaar Hongaarsche landarbeiders in het buiten
land seizoensarbeid gaan verrichten. Hun aan
tal is dit jaar veel geringer dan vroeger.
Thans trachten sommigen aan deze zuiver
sociale aangelegenheid een politiek karakter te
geven, hetgeen niet in overeenstemming met
de waarheid is.
De in verschillende berichten genoemde cij
fers zijn sterk overdreven, want ten opzichte
van Duitschland is in werkelijkheid slechts
sprake van 1500 2000 landarbeiders.
KAAPSTAD, 29 Mei (Reuter) De vlieger
Llewellyn die vanmorgen alhier nog eens weer
was opgestegen om te trachten het record op
den afstand KaapstadLonden te verbeteren,
moest wegens moeilijkheden met het kompas te-
rugkeeren.
De Duitsche bladen met het verslag van Goeb
bel's rede over de zedenprocessen zijn over ge
heel Oostenrijk verboden.
Rijnlandsche metaalarbeiders bezoeken Z. H.
den Paus.
Het Spaansche beroep op den Volkenbond af
gehandeld; de kwestie SandjakAlexandrette
geregeld.
Santander hevig gebombardeerd; 50 dooden en
100 gewonden bij het bombardement van Bar
celona.
Dr. H. Colijn door H. M. de Koningin ter con
ferentie ontvangen.
Mr. dr. L. Carsten wordt als Nederlandsch ge
zant overgeplaatst van Warschau naar Praag.
In den strijd om den wereldtitel dammen heeft
Springer van Raichenbach gewonnen.
O
Stand op Zondag 1 uur v.m. 767,6
yorige stand 769.7
Reeds geruimen tijd werd door de drie me-
taalbewerkersbond, den R.K. Metaalbewerkers-
bond, den Algemeenen Metaalbewerkersbond en
den Christelijken Metaalbewerkersbond, actie
gevoerd bij Werkspoor te AmsterdamZuilen.
Resultaat van het overleg tusschen de directie
en de bonden was, dat de directie zich bereid
verklaarde een loonsverhooging toe te staan van
één cent op de loonen van 11 tot 30 cent, van
2 cent op de loonen van 31 tot 50 cent, van 3
cent op de loonen van 51 tot 56 cent en van
twee cent op de loonen van 57 cent en hooger.
De loongrensbasis zou gebracht worden op 70
cent.
Door de bonden werden deze voorstellen ver
worpen in een gezamenlijke vergadering op 15
Mei jJ. Hierdoor kwam de actie in een ver
scherpt stadium.
Nieuw overleg met de directie had tot ge
volg, dat op 27 Mei j.L besloten werd, dat
ook de loonen van 57 cent en hooger met
drie cent worden verhoogd, dat de loongrens
basis op 72 cent werd gebracht en dat de
tariefschulden zouden worden kwijtgeschol
den.
De vacanties werden als volgt geregeld. Ter-
wUl het geheele personeel tot nu toe recht had
op vier dagen vacantie, werd de vacantie-duur
voor personeel, dat sinds Juni 1936 in dienst is,
verlengd tot 'n week. ePrsonen, die tusschen de
maanden Juni en November in dienst zUn ge
komen, krijgen vijf dagen. Het personeel, dat
sinds 1 December 1936 in dienst is, behoudt vier
dagen vacantie.
In de Zaterdag gehouden vergaderingen van
de samenwerkende bonden werden deze voorstel
len aangenomen en wel in den R.K. Metaalbe
werkersbond met 43 voor en 16 tegen, terwUl
een stem blanco werd uitgebracht, in den Alge
meenen Metaalbewerkersbond met 284 voor en
233 tegen, terwUl drie stemmen blanco uitge
bracht werden en in den Christelüken Bond met
49 voor en 14 tegen, terwUl vier blanco-stemmen
werden uitgebracht.
