De
uitvoering der Spaansche
controle een débacle
D
Met Mgr. Huibers naar Egmond
I
LATE BEZINNING
ST. ADELBERTSAKK
HET „LEIPZIG"-GE
DINSDAG 22 JUNI 1937
Een plek, dierbaar aan ons katho
liek geloof en vaderlandsliefde
Onderhoud met prof.
Nolet
Prof. Nolet vertelt
Dr. Colijn 69 jaar
ROOMSCHE REIS-REÜNIE 1937
Morgen begint de tocht met de
„Marnix van St. Aldegonde"
VOLKSGROEP NIET BE-
LEEDIGD
Het ten laste gelegde niet wettig
en overtuigend bewezen
GED. STATEN VAN DRENTE
Nieuw lid gekozen
Een laat geschenk
Verlenging van contingenteeringen
Zilveren schaal van Charles Eijck
J. M. TELDERS OVERLEDEN
DE SARKANI VRIJGEGEVEN
-
20 slub
25ds
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Von Neurath niet naar
Londen
Bruin, óók zonder zon,
Uitbreiding van
Den Haag
Hoewel minder intensief, is er
steeds nog groei
nud
EENÉ^
NEDERLANDERS TE W
Met erooten luister zal Vriidae: a.s.
25 Juni, op den Sint Adalbertusakker
te Egmondbinnen door Z. H. Exc.
Mgr. Huibers, Bisschop van Haarlem,
het feest van Kennemers Apostel
worden gevierd met een Pontificale
Hoogmis. Onder deze H. Mis, die
om 1 0 uur aanvangt, zal de Bisschop
ook de feestpredicatie houden. De
Paters Benedictijnen zullen de wis
selende gezangen zingen. Om half
twee houdt pastoor Nolet, voorzitter
der Bisschoppelijke commissie, een
Lof, waaronder een korte toespraak.
Bezoekers zullen ook het Jeugdwerk
kamp „Vredesteijn" kunnen bezich
tigen. Te 4 uur zal de Bisschop in de
Priorij de Vespers voorzitten.
Ziedaar beknopt saamgevat het rijke dagpro
gramma van het feest, dat ongetwijfeld velen,
zeer velen zal doen opgaan naar den zoo merk-
waardigen akker, waar eens Sint Adalberts ge
beente rustte en welke geheiligd is door zijn
gedachtenis.
We hebben oud-professor pastoor W. Nolet
als voorzitter der Bisschoppelijke Commissie
bereid gevonden in een persgesprek onzen lezers
nader over dit feest te oriënteeren.
„We rekenen op vele pelgrims dit jaar, zoo
zei ons de voorzitter. De vereeniging „Vrienden
van Egmond" te Amsterdam organiseert een
autotocht met koffiemaaltijd en ook uit andere
plaatsen worden pelgrims verwacht. De deel
nemers uit Amsterdam rijden in den namiddag
ook nog naar het Genadeoord van O. L. Vrouw
ter Nood. Secretaris is de heer P. Sweers, Sta
dionkade 23.
„Egmond, dat de herinnering aan een der
groote geloofsverkondigers en medewerkers be
waart, wordt meermalen „de wieg van christe
lijk Holland" genoemd. D&ar heeft het vader
huis van «as volk, als nationale eenheid be
schouwd, eens gestaan, daar heeft de abdij van
Egmond, het stamhuis der graven van Holland,
gelegen. Mr. D. J. van Lennep sprak 14 April
1841 in bijzijn van Koning Willem II in het
Koninklijk Instituut van Wetenschappen reeds
deze gedenkwaardige woorden: „Onder de na
men en plaatsen van ons vaderland zijn er
weinige die meer belangrijke herinneringen
b\j ons wekken dan de naam en plaats Eg
mond." En hij bepleitte een monument op deze
plaats van de opkcming van ons volksbestaan.
In het historische St. Denis had eens konings-
haat de graven der oude koningen geheel
verwoest, maar „in kalmer tijden" is daar een
verzoeningsaltaar gesticht. Zoo iets wilde van
Lennep reeds.
„Door het werken- van Dom Willibrord van
Heteren, De Bont, Ruijs de Beerenbrouck e.a.
is eindelijk aan v. Lenneps gedachte uitvoering
gegeven en een begin gemaakt met den her
bouw der Abdij. Om aan den wensch van wij
len Mgr. Callier te voldoen, is, in overeenstem
ming met het verlangen van den voorzitter
der St. Adelbert-Stichting, die den herbouw der
Abdij leidt, n.l. den Hoogeerw. Abt van Ooster
hout, bü notarieele overeenkomst de akker in
eeuwigdurende erfpacht gegeven aan het Bis
dom Haarlem (de vereeniging bleef inmiddels
eigenaresse). Het bisdom verzorgde immers
reeds andere dergeiyke bedevaartplaatsen als
Heiloo, Noordwijk e.a.
„St. Adelbert was" de geestebjke vader van
ons volk. Hij heeft den grond gezocht en ge
vonden en bewerkt. Egmond was de plaats van
St. Adelberts vrije keuze, als zwervend mis
sionaris zwierf hy van plaats tot plaats om
zich in Egmond te vestigen, zooals we bij Ros-
wyde lezen: Maar by voorkeur hield hy
zich op in eene plaats, Egmond geheeten, om
dat het hem goed dacht daar buiten het ge
weld van de wereld te leven.'»
„25 Juni 740 stierf hij. Hij werd op den akker
te Egmond begraven en boven zijn graf bouw
den zyn vereerders een kerk, welke zij met
muur en gracht omgaven, zoodat het gebouw
een zoogenaamd Castellum of Kerkfort werd,
naar den ouden frankischen aard.
„Deze daad van piëteit deed ons een eigen
vorstenhuis deelachtig worden, waarvan de
naam Holland tot heden ons nog dierbaar is.
De versterkte veste werd meermalen by de in
vallen der Noormannen en Denen verwoest. In
857 werd ons land wel zwaar geteisterd en de
Bisschop van Utrecht moest zyn zetelplaats ont
vluchten. We lezen in de geschiedenis daarna:
„Eindelijk hebben zy ook de kerk van St. Adel
bert verwoest en den priester St. Jeroen te
Noordwijk onthoofd."
„Doch als in 917 de Denen zyn verslagen,
keert Bisschop Balderik naar Utrecht terug en
begiftigt Karei de Eenvoudige graaf Dirk I,
zoon van het eigen land, in erfelijk leen met
de kerk van Egmond, boven het graf van Adel
bert.
„Naar aanleiding van een beschreven ver-
schyning wordt Adelberts gebeente opgegraven
en op last van Dirk I overgebracht naar de
door dezen gebouwde kerk op de plaats Hallen,
waar nu de kom van het dorp te vinden is. Bij
die kerk had hij een houten klooster gebouwd,
waarin hij Benedictinessen plaatste."
Doch hoe is dan de akker daarna nog in de
vereerende aandacht der geloovigen gebleven?
„Wel, doordat op de geheiligde plaats, waar
het gebeente van onzen vaderlandschen heilige
zoolang gerust had, een bron ontsprong, welke
w« er nog terugvinden in den ouden St. Adel-
bertsput. De kerk herinnert ons op den feest
dag in de Magnificat-antifoon er aan: toen het
lichaam van den H. Adelbert op Gods open
baring werd verheven, ontsprong uit zyn graf
een bron van zeer zoet water, dat altijd vloeit
tot heil der geloovigen. Alleluja!'»
Maar als het eerste klooster een klooster der
Benedictinessen was, vanwaar dateert dan de
arbeid der Benedictijnen?
„Dirk II veranderde het nonnenklooster in
een Benedictijner Abdy, welke nu in steen werd
opgetrokken. Volgens het „Chronicon Egmun-
danum" zou dit in 977 geschied zijn. Wegens
de invallen der Noren werd daarop de Abdij
versterkt. Vele eeuwen heeft de Abdij van Eg
mond getrotseerd. In Dec. 1798 stortte de Zui
dertoren in, de laatste welke nog van het toen
voormalige klooster overeind stond. Twee jaar
daarna verkocht Jean Tinne, wiens eerste echt-
genoote Vrouwe van Egmond was geweest, al
de bouwvallen in openbare veiling aan sloo-
pers te Alkmaar.
In 1820 werden de fundamenten met al wat
nog overig was, verkocht. Daarna zyn de laat
ste overblijfselen van abdij en kerk vernietigd.
„Doch de vereering van St. Adalbert of Adel
bert stierf niet..!..'.
„Aan onzen tijd bleef het voorbehouden een
herleving der aloude godsvrucht te zien!
Sint Willibrcrdus herinnert u zich het St.
Willibrordusputje te Heiloo het Heilig Loo
liet een zy'ner bevriendste leerlingen, St.
Adalbert, hier eens achter. Na diens heilig
leven werd hij op den akker te Egmond be
graven om daaruit door een hem vereerend
later geslacht opgegraven te worden, om elders
in eere te worden herdacht. Maar de St.
Adalbertusakker bleef in eere óók door den put.
„Ziedaar de beteekenis voor ons land en voor
ons katholicisme, hetgeen Vrijdag as. op den
St. Adaibertusakker weer zal plaats vinden.
„Herrezen is de vereering op deze plek voor
St. Adalbert, een onzer grootste geloofsver
kondigers, wiens gebeente zoo nauw verbonden
werd aan 's lands geschiedenis.
In protestantsche tijden geraakten akker en
putje in vergetelheid. Maar prof. Nolet heeft
in de Warmondsche bibliotheek een handschrift
gevonden van den Alkmaarder D. van West-
phalen, waarin deze vermeldt, dat in 1662 de
put nog te zien was, evenals de kapelruïne.
De opgravingen van prof. Holwerda in de jaren
1720 en later hebben de ligging van de oude
kerk aangetoond en bewezen dat daar een
kerkfort heeft gestaan. Na de consecratie dei
nieuwe kerk te Egmond aan de Hoef bracht
wijlen Mgr. Callier een stille hulde aan Adal
berts' eerste rustplaats en dit voorbeeld is door
vele geloovigen gevolgd. Als bisschop van Haar
lem bewaarde hy nog steeds den kromstaf der
Egmonder Abdy.
En zoo zullen talrijken ongewijfeld Vrij
dag as. naar Egmond gaan om met Haar
lems Bisschop een onzer grootste geloofs
verkondigers te eeren op de plek van zijn
eerste graf, aldus als katholieken eerend de
plek dierbaar aan ons geloof en onze vader
landsliefde.
komst van ale deelnemers is in de groote wa
rande van de „Marnix", waar Pater Borromaeus
de Greeve, O.F.M., het woord zal voeren over
„Reizen in Roomsch verband".
Maandagochtend komt de „Marnix" te Am
sterdam weder aan de kade terug.
Onze parlementaire redacteur meldt ons:
In verband met de viering van zijn 69sten
verjaardag bracht Dr. Colijn den ochtend in
zijn woning aan de Stadhouderslaan door.
De kabinetsformatie-conferenties werden er
niet gehouden. Wel verschenen ten departe-
mente van Koloniën resp. te elf uur en te
kwart over twaalf de heeren Ch. Weiter, alge
meen genoemd als toekomstig minister van Ko
loniën en Mr. Dr. Ir. A. J. van Buuren, wel
licht de komende minister van Waterstaat.
Woensdag vaart bet admiraalschip der
St. Mij. „Nederland", de „Marnix van St. Alde
gonde", van Amsterdam uit met ruim 600 le
den der ,,Ned. Reisvereeniging voor Katholie
ken" aan boord, om als de nu traditioneel
geworden „Roomshhe Reis-Reunie" de cruise
aan te vangen naar Noorwegen. Om 11 uur
vertrekt het schip, met bijna 1200 opvarenden
aan boord, navigatiepersoneel en bediening in
begrepen, onder de vlag van de N. R. V. K.
van de Javakade te Amsterdam. Op de reis
worden de steden Kristiansand in Sörlandet en
Oslo, de hoofdstad, bezocht. In Oslo zal Z. H.
Exc. Mgr. Mangers, Bisschop van Noorwegen,
het gezelschap in zijn kathedraal plechtig ont
vangen. De Nederlandsche gezant te Oslo
biedt aan de bestuurders der N. R. V. K. een
thee aan in het bekende Restaurant Dronnin-
gen. Excursies worden gemaakt naar Skaret en
Sundvollen en door de stad Oslo, natuuriyk
met bezoek aan de beroemde Vikingschepen
enz. Aan boord van de „Marnix" is een kapel
ingericht, waar eikenmorgen de 30. Priesters,
die de Roomsche Reis-Reunie meemaken, H.H.
Missen zullen opdragen. Zondag is in den
grooten salon de gezongen Hoogmis, terwyl ër
des namiddags van dienzelfden dag een bijeen-
De Haagsche rechtbank deed heden uitspraak
tegen den 47-jarigen A. van der O., directeur
van de N. V. „De Batavier" te 's-Gravenhage.
die in deze functie een uitgave had verspreid,
getiteld „Geheime machten, de weg naar de be-
vryding" door Redemptor, in welke uitgave
talrijke passages voorkwamen, welke beleedi-
gend werden geacht voor joden en vrijmetse
laars, zoodat het viel onder art. 137 d Wetboek
van Strafrecht, waarin strafbaar is gesteld het
verspreiden of in voorraad hebben van een
geschrift, waarin een uitlating in beleedigenden
vorm over een groep van de bevolking of over
een ten deele tot de bevolking behoorende groep
voorkomt.
De Officier van Justitie had een geldboete van
ƒ200 gevorderd, doch de rechtbank achtte het
ten laste gelegde niet wettig en overtuigend
bewezen en sprak verdachte vrij.
In de heden gehouden vergadering van de
Provinciale Staten van Drente werd in de vaca
ture van het overleden lid van Gedeputeerde
Staten, den heer J. Knoppers (C.-H.), gekozen
met 29 van de 34 uitgebrachte stemmen de
heer J. G. Lodder te Nieuw-Weerdinge, terwijl
3 stemmen op den heer Otterman werden uit
gebracht en 2 blanco.
De volgende contingenteeringen zullen per 1
Juli a.s. worden verlengd:
voor benzol, 100 v.h. netto-gew. 3 maanden;
stlkstofhoudende meststoffen, 30 v.h. bruto-gew.
12 maanden; chili- en natronsalpeter, 100 v.h.
bruto-gew. 12 maanden; kalkstikstof, 100 v.h.
bruto-gew. 12 maanden; ammoniak water, 100
v.h. netto-gew. 12 maanden; electriciteitsgelei-
dingen, 40 v.h. bruto-gew. 6 maanden; schroef
bouten, 40 v.h. bruto-gew. 12 maanden; isola-
torsteunen, 100 v.h. bruto-gew. 12 maanden; on
getwijnde vlasgarens, 50 v.h. bruto-gew. 12
maanden.
Een laat geschenk voor Prinses -Julina en
Prins Bernhard, maar onder de cadeaux die by
hun huwelijk gegeven werden zeker een der
meests artistieke, is dezer dagen aangeboden
door de Koninklijke Nederlandsche Marine.
Het is een prachtige zilveren schaal, rijk en
fijn geornamenteerd, die werd ontworpen door
den bekenden kunstenaar Charles Eijck te
Utrecht en uitgevoerd door de Koninklijke Be
geer.
De spiegel, waarop de schaal staat, heeft een
diameter van 90 centimeter. Hij werd geslepen
door de Utrechtsche Glasunie en rust op een
paneel van coromandelhout, vervaardigd dooi
den heer Uiterwaal te Utrecht. Op dien spiegel
is de zilveren schaal bevestigd, die werd ge
dreven door den edelsmit Kriege. Vier nereïden,
blazend op schelpen, verheffen zich op den
rand van de schaal. In het midden rijzen ge-
styleerde golven tot een zuil, die een kogel van
bergkristal draagt. Op dien kogel (een fraai
stuk halve-edelsteen, met een diameter van 11
centimeter) zien we een Neptunsfiguur, die,
gewapend met zijn drietand, in een schelp rijdt
bespannen met twee zeepaarden.
Het geheel is waarlijk een exquis stuk werk,
uitgevoerd met een zorg die tegenwoordig zeld
zaam is. Daarom verdient in de eerste plaats
Charles Eijck lof, die de auctor intellecteualis
iVan het kunstwerk is, die het ontwierp en de
modellen maakte. De schaal is, zooals gezegd,
dryfwerk van Kriege, de rest van het zilver
werk werd gegoten. De opdracht is in de rand
v -> de schaal gegraveerd.
De Koninkiyke Nederlandsche Marine heeft
een goede keus gedaan en een fraai stuk mo
derne kunstnijverheid doen ontstaan. Het her
innert eenigszins aan het magnifieke zilveren
vaatwerk van de Utrechtsche zilversmeden die
Van Viaenen heetten, maar het is in geest en
vorm duidelijk van dezen tyd.
In den afgeloopen nacht is de heer J. M.
Telders, directeur der Twentsche Bank, tüdens
een vacantiereis in Duitschland plotseling over
leden.
Het stoomschip Sarkani is vrijgegeven en van
Ceuta naar Rotterdam vertrokken.
WINGS
American
Cigarettes
Rook toch eens
WBNGS.die zul
Ier» jewel van
dia zenuwachtig*
hoid ophelpen/
Van middag bijna
jK ae
jan haalt hom
nog net.en nog
wel dwer* door
het verkeer.
Ja en te weten
dal hij kort gele -
Je bent weer
zoo energiek
en weer hee-
lemaal al*
vroeg er.
Ja, dank zij WDNGS,
sinds ik die rook
ben ik mijn zenuw
achtigheid. geheel
kwijt/
een ongeluk gehad.
3k ben zoo nerveus
dat ik haast geen
slraat durf oversteken
den noa bdnq
was een siraa
over te steken
Oosvoorll/
Hoe eerder,
hoe beier/
In deze kolommen is de non-interventie al
tijd een lugubere comedie genoemd. Maar
tegelijk verklaarden wij, dat zy tenminste
ëéne goede zijde had: deze uitvinding van ex-
premier Blum verhoedde, dat bepaalde mo
gendheden officieel een der Spaansche par
tijen ondersteunden, wat zeker en gewis tot
een nieuwen wereldoorlog zou hebben geleid.
Nu hadden deze mogendheden kans om offi
cieus door oorlogstuig en „vrywilligers" te zen
den toch de partij harer keuze te ondersteu
nen. Toen dit clandestiene bedryf te bar open
baar werd, werd de controlecommissie inge
steld. Er werd tusschen de mogendheden een
„algemeen accoord" gesloten om geen wapen
en menschenmateriaal meer naar Spanje te
zenden en te beletten, dat anderen dit zou
den doen. De verwachting, dat deze controle
effect zou sorteeren, is nergens ooit groot ge
weest, gezien de houding der mogendheden,
die belang hebben by de overwinning van een
der kampen. Het bleef geen geheim, dat er
nog steeds wapenen, vooral vliegtuigen, en
manschappen, ten spyt van de controle, naar
Spanje kwamen, maar dat die controle ook
al zulk een risee, zulk een comedie als de
heeie non-interventie zelf was, als thans in
een zitting der commissie is gebleken, had de
wereld toch wel niet verwacht. Lord Plymouth
beeft daar nameiyk verklaard, „dat de En-
gelsche regeering ten zeerste teleurgesteld Is
over de tot nog toe bereikte resultaten en den
geheelen staat van zaken als uiterst teleurstel
lend beschouwt. De regeering is uitermate ont
stemd over het feit, dat ondanks het gesloten
accoord en de uitgebreide organisatie, welke
gevormd is, nog steeds wapens en oorlogsma
teriaal de beide partijen in Spanje bereiken.
De Engelsche regeering is van oordeel, dat dit
aldus niet kan voortgaan, indien het bestaan
van de afzijdigheidscommis.sie nog gerecht
vaardigd zal zyn en indien de gedane arbeid
niet vergeefs zal zijn verricht." Lord Plymouth
deed na deze verklaring, die bewy'st, dat de
heele controle één groote débacle is geworden,
nog eenige voorstellen om te pogen nog te
redden wat nog te redden is. -En toen volgde
een vrij onomwonden dreigement: „Wanneer
er in de naaste toekomst geen samenwerking
tot stand zal komen, zal de Engelsche regee
ring zich gedwongen voelen daarmede reke
ning te houden, wanneer zij de situatie op
nieuw zal onder oogen zien."
Beduidt dit, dat Engeland zich uit de non
interventie-commissie wil terugtrekken, als er
geen redelijke samenwerking ontstaat? Of mis
schien, dat Engeland zelf in actie zal treden?
De toestand ziet er weer somber uit.
es te somberder tengevolge van twee
feiten, die het steeds acute Spaansche
probleem nog acuter maken: het in
cident met de „Leipzig" en het daarmede ver
band houdende afzeggen (voorloopig?) van v.
Neurath's visite aan Eden, waarop zooveel
hoop was gevestigd. Zooals by alle incidenten
staan ook bij het „Leipzig"-geval de lezingen
beider partyen lynrecht tegenover elkander.
Berlijn beweert, dat op de „Leipzig" torpedo's
uit een onderzeeboot zyn gelanceerd en Valencia
verklaart, dat op den dag, dat dit gebeurd zou
zijn, geen enkele Spaansche onderzeëer buiten
gaats is geweest. Duitschland eischt van de
non-interventie-commissie, dat er voldoening
zal worden gegeven. In de commissie schijnt
men echter zeer sceptisch ten aanzien van het
„Leipzig"-geval en schijnt men te willen vol
staan met de regeering van Valencia nog eens
streng te vermanen, de contröleschepen van
welke nationaliteit ook met rust te laten.
Daarmede is Duitschland men leze maar
de opgewonden Duitsche pers, die tegenwoor
dig na de gebruikelijke persconferentie van
iederen dag in telkens nieuwe collectieve opge
wondenheid vervalt absoluut niet tevreden.
Bereidt het wéér een soort van nieuw» Almeria
voor of wil het nu officieel tegen de „roode
onderwereld in Spanje" optreden?
In het Olympische Stadion te Berlyn hield
gasteren Minister Goebbels ter gelegenheid
van het Zonnefeest een zijner groote redevoe
ringen. Over het „Leipzig'Mncident sprekende,
zeide hy: „Wij hebben een beroep gedaan op
de non-interventiecommissie. Wij verwachten
thans ook, dat de non-interventie-commissie
zich niet er toe beperkt, een non-interventie-
subcommissie in 't leven te roepen, die dan vol
gens de Volkenbondsmethode een commissie zou
vormen, welke zou onderzoeken, of er eigenlijk
wel iets voorgevallen is. Men moet tegen de
roode provocaties optreden. Het Duitschland
van thans is een wereldmogendheid en wil ook
als zoodanig behandeld worden. Wij verlangen
niets vuriger dan den vrede en de vrede wordt
het best gehandhaafd door vredeverstoorders
tot de orde te roepen." Uit deze woorden van
Goebbels valt velerlei af te leiden. Veel goeds
in elk geval niet.
y dit alles komt nu nog het feit,
jjj~v dat de Duitsche minister van Buiten-
landsche Zaken, Baron von Neurath, de
visite, die hy op uitnoodiging van zyn Engel-
schen collega Mr. Eden aan Londen zou bren
gen, heeft afgezegd met de motiveering, dat de
toestand, welke door de herhaalde aanvallen
van linksche Spaansche strydkrachten op Duit
sche oorlogsschepen is ontstaan, niet toelaat
dat de minister van Buitenlandsche Zaken
van Duitschland te Berlijn afwezig is. Dit af
zeggen heeft te Londen groote teleurstelling
verwekt. Men was daar van oordeel, dat juist
nu, na het incident met de „Leipzig", er voor
door de snelle huidbruinende werking van
AMILDA-zonnebruincrême, welke ook zonder
zon, alleen reeds door dén invloed van licht en
lucht, de huid mooi egaal bruint.
Flacon 90 ct. Tube 60 et. Doos 50 en 25 et-
De wethouder voor de Stadsontwikkeling
en Volkshuisvesting te 's-Gravenhage, de
heer M. Vrijenhoek, heeft aan de pers de
gelegenheid geboden om de nieuwe uitbrei
dingen van de Residentie te bezichtigen.
De tocht, die geschiedde in een der auto
bussen van de H. T. M., begon in de Tuinstad-
wijk Segbroek, die zich van de andere stads-
wqken onderscheidt, doordat hier slechts een
klein gedeelte van den grond, n.l. 1/4 a 1/5 mag
worden bebouwd, zoodat de tuinen een belang
rijk gedeelte van de totaal-oppervlakte uitma
ken. Deze omstandigheid, gevoegd bij een goede
verzorging met plantsoen en beplanting, geeft
de wijk een aantrekkelijk karakter.
Een van de meest geslaagde onderdeelen de
zer w«k vormt de Kwartellaan, waar de bebou
wing tot stand is gekomen in overeenstemming
met het schetsontwerp, hetwelk de architect
Kropholler, in opdracht van het Gemeentebe
stuur, heeft vervaardigd: dientengevolge is hier
een beschaafd geheel van één zelfde karakter
verkregen, dat gunstig afsteekt bij 't ramme
lend karakter, dat vele andere lanen en straten
vertoonen.
Het is in hoofdzaak het gevolg geweest van
de crisis, dat in dit stadsgedeelte een opper
vlakte, grooter dan het Haagsche Bosch, het
Westduinpark, zich uitstrekkende van Kijkduin
tot het Afvoerkanaal, als park kon worden aan
gelegd. Wel was hier en daar vóór 1930 reeds
een begin van aanleg, maar grootendeels was
hier kaal en verwaarloosd duin. Wandel-, fiets
en ruiterpaden werden aangelegd, beplanting
werd aangebracht na bemesting met stadsvuil,
alles in werkverschaffing, door den Dienst der
GemeenteTPlantsoenen.,
in zuidelijke richting is het speciaal hét land
goed „Öckenburgh" waar verschillende novitei
ten zijn ontworpen, waarvan vöoral de nieuwe
begraafplaats en het wandelpark de aandacht
trekken.
De aangewezen plaats voor nieuwe industrie
havens was de Binckhorstpolder, waar reeds de
gasfabriek staat en verschillende particuliere
bedrijven zich hebben gevestigd op terreinen
langs den Vliet en waar t. z. t. een uitgebreid
goederen-emplacement zal worden aangelegd
op een terrein, dat onlangs door de Nederland
sche Spoorwegen van de gemeente is gekocht.
In dezen polder zijn straten en havens ont
worpen, waarvan het eerste gedeelte thans ge
reed is.
Teneinde ook den goed gesitueerden inwoners
van de Hofstad een woonomgeving te kunnen
bieden van bijzondere aantrekkelijkheid, is eeni
ge jaren geleden het Hubertuspark ontworpen,
een duinpark, gecombineerd met groote villa's
met flinke tuinen, zoodanig gelegen, dat iedere
villa met tuin grenst aan duinpark. Ook hier
zijn de voorbereidende werkzaamheden reeds
flink gevorderd.
von Neurath veel aan gelegen moest zyn per
soonlijk zijn inzichten aan Eden uiteen te zet
ten. Wij vreezen, dat de machthebbers van het
Derde Rijk den heer von Neurath niet energiek
genoeg vinden en het daarom maar veiliger
vinden hem niet in handen te geven van den
gladden Eden. Maar daarvan afgezien, er is
inderdaad op het oogenblik voor von Neurath
werk genoeg aan den politieken en diploma-
tieken winkel. Uit de Deutsche Diplomatische
Korrespondenz is ongeveer op te maken, welke
maatregelen Duitschland van de mogendheden
als reactie op de bestoking van de „Leipzig" door
duikbooten had verwacht. Biykbaar meent
Duitschland, dat een gemeenschappeiyke blok
kade van de roode Spaansche havens of al
thans een gezamenlijke demonstratie van de
internationale vloten tegen de roode vloot het
minste was wat het als genoegdoening voor het
incident van de „Leipzig" in de omstandigheden,
zooals die door de jongste besprekingen waren
geworden, kon verwachten. Nu er niets substan-
tieelers dan een gemeenschappeiyk protest uit
komt, is nauitfeiyks aan te nemen, dat Duitsch
land daarmee genoegen zal nemen en daarom
vermoedt men hier, dat de Berlijnsche regeering
beraadslaagt over de maatregelen welke zy op
éigen houtje zal treffen. Bij de besprekingen
over deze dingen kan de verantwoordelijke
minister van Buitenlandsche Zaken moeilyk
worden gemist. Boven vroegen wü ons reeds af,
welke maatregelen Duitschland, eigen recht
zoekend, zou nemen. Verder dan gissingen komt
men niet. Natuurlijk bestaat er overal angst,
dat Duitschland een daad zal stellen, waardoor
het Spaansche conflict niet gelocaliseerd zou
kunnen biyven. In diplomatieke kringen te
Beriyn deelt men dien angst niet. Men wijst
in die kringen er op, dat ook dan, wanneer
Duitschland bij voorbeeld een rood oorlogsschip
mocht torpedeeren of iets dergeiyks, daarvan
wel gevolgen voor de commissie voor Londen
zyn te verwachten, maar toch nauweiyks ern
stige internationale verwikkelingen, gezien de
ervaring in den laatsten tyd, welke geleerd
heeft wat er al zoo kan gebeuren vóór zoo
danige verwikkelingen inderdaad intreden.
Dit is een troost, maar toch eigenlijk een
schande voor het wereldgeweten. Met dit al:
het ziet er somber uit aan den Spaanschen
horizon.
In „Het Nationale Dagblad" vonden wij
een verslag yan een N.S.B.-appèl in den
Haagschen Dierentuin, waarop de al-
meene propagandaleider van de N. S ZB.,
de op 1 Dec. 1936 ontslagen directeur van
de Chamottefabriek, ir. Koster, die zijn Ka
merzetel voor zijn aangewezen opvolger vrij
moest laten om zich geheel aan de beweging
te kunnen wijden, een woord van bezinning
namens den algemeenen leider ir. A. Mussert
heeft laten hooren. Na de daverend onbe
zonnen verkiezingscampagne van de N.S.B.,
weike tot een even daverend échec leidde,
komt de bezinning rijkelijk laat. Maar, bete"
laat dan nooit, zal men zeggen.
De heer Koster verklaarde, dat de N.S.B.'ers
vol hoop en vertrouwen den verkiezings
strijd waren ingegaan, in de overtuiging een
belangrijk stuk van de ziel van het Neder
landsche volk te hebben vervuld. Deze hoop
en vertrouwen zün beschaamd en die over
tuiging is een waan gebleken. Wij zijn bedro
gen uitgekomen, aldus erkende hij. Met deze
bekentenis velt de heer Koster namens den
algemeenen leider een vernietigend vonnis
over de N.S.B.-leiding zelf, welke zich dus
aan een waan blijkt te hebben overgegeven
en een hoop en vertrouwen heeft aange
kweekt, welke allerminst door de realiter
gerechtvaardigd werden, terwijl zij zich in de
ziel van het Nederlandsche volk, dat de
N.S.B. exclusief beweerde te vertegenwoor
digen, totaal heeft vergist. Voor zulk een
leider en zulk een leiding nog het volstrekte
leidersbeginsel te durven opeischen, gelijk ir-
Koster dat namens Mussert deed, getuigd
overigens nog van meer moed dan bezin
ning.
De openbare zondenbelijdenis, welke in
den Haagschen dierentuin door ir. Koster
verder werd afgelegd, was niet oninteres
sant. Dat het Nederlandsche,volk ontoegan
kelijk voor de N. S. B.-„waarheid" is geble
ven, schreef hij althans voor een belangrijk
gedeelte toe aan de schuld van de Beweging
en haar leden zelf.
„Ondanks het verbazend veel en hard wer
ken, dat de N. S. B. gedaan heeft, is zy' «r
niet in geslaagd, den menschen haar begin
selen bij te brengen. We hebben deze begin
selen niet voldoende uitgedragen en zijn
verdwaald geraakt in allerlei politiek ëe'
doe. Zooals een Gewestelijk Commissaris
heeft uitgedrukt: We hebben op een eiland
geleefd en daar steeds elkaar gezien.Toen
vonden we dat het op het eiland druk was
en dat het erg goed ging. Maar intusschen
maakte men op het vasteland de zaak te
gen ons gereed en wij hebben dat niet be
merkt, daar niet voldoende aandacht aan
besteed. Men kan niet anders zeggen, dan
dat men den tegenstand tegen de N, S. B-
met groote bekwaamheid heeft georga
niseerd", aldus beleed ir. Koster volgens he'
verslag In ,,Het Nat. Dagbl." Ook verklaarde
hy, dat de N. S. B.-ers door hun critiek zelf
de vijanden op een hoop hebbersigqdreven en
daardoor dien vijanden gelegenheid gave»'
hun eigen wapens'uit Itet N. S. B.-arsenaa'
weg te kapen. Met groote „knaphandigheid
hebben de vijanden van de N. S. B. buiten
landsche toestanden tegen haar uitgebuit
de leidersgedachte hebben ze geëxploiteerd
in een vereering van Coiyn, in ,,het doen
ontstaan van een Coiyn-mythe", waarbl)
over aanpassing, devaluatie en verwaarlo
zing der defensie niet werd gepraat. De l1'
S. B. heeft te veel gepraat, te veel papi®r
gebruikt en te veel critiek op dat papier g®'
zet. Maar Leidend Beginsel en programma
heeft zij niet tot gemeengoed gemaakt-
Zoo ongeveer luidde de boete-preek van de*1
algemeenen propagandaleider.
Inderdaad, de N. S. B.-ers hebben op ®el1
geesteiyk eiland geleefd, of liever op een
schiereiland, dat al te duidelijk vast-Z®'
aan het ras-en-bloed-en-bodem-verheariil'
kende en de Kerk bestrijdende Duitschland'
Nu dat schiereiland angstwekkend ond®r
hun stampende voeten is afgebrokkeid, °u
bezinnen zy zich op de benardheid van °ul1
positie. Toen hun 'politieke tegenstand®1®
hun verweten, dat zij zich aan matelooze c'n
onrechtvaardige critiek te buiten ging®0'
trokken zy geen leering uit dit verwyt, ma®1"
werden nóg driester. Thans moeten zij 1
kennen, dat het verwyt van hun teg®°
standers gegrond was. Zij hebben hei
tegenstanders buitengewoon gemakkelijk
maakt hen doelmatig te bestreden; imm®
zy zeiven hebben zich aanhoudend -op °u'
tenlandsche toestanden beroepen en 4®®®
toestanden, hoe onverkwikkelijk en stuit®1"
voor het Nederlandsche gevoel deze 00
mochten zijn, steeds op weinig Nederla0
sche wijze verdedigd. Wij herinneren slee»1
aan de willekeurige uitwijzing van vier &e
derianders uit Duitschland, aan de zgn. vlaS_
incidenten gedurende den verlovingstijd
het Prinselijk Paar, aan het geschrijf v'
n U
het ,,Nat. Dagbl." naar aanleiding van
Duitsche zedelijkheidsprocessen enz. Ook
houding der N. S. B. onmiddeliyk na de
valuatie gaf den tegenstanders gemakke
spel om haar als onvaderlandsch te bl rl
merken. De vyanden van de N. S. B- g,
niet zóó „knaphandig" geweest als de
B. zelve onhandig.
Intusschen is het goed, dat zy zich
Of
m1®'
haar beginsel en program gaat bezinnen, j3
schien zal zy dan ook eens tot de bekent®^
komen, dat beide niet geëigend zyn v^i(j
ons land en volk. In ieder geval zuil®0
Katholieken zoowel door ons woord al® 0
daad moeten toonen, dat ons beginsel en
program voor volk en vaderland beter
dan welk ander beginsel of program
te
Op het „Internationale MusikwettbeW®1"
Weenen heeft onze landgencote Anna de
een derden prijs voor zang behaald en
zanger Theo Bayle een, bronzen plaquette ve
ven. é&K-
De violist Andries Roodenburg veroverd0 „.jol
eens een derden prys. Aan den cellist
Krol werd een diploma uitgereikt,
