'ez.Qprbiérp
SCHOONMAKEN
N.V. „C1MSTO"
k, nopt
ooie
OPR UIMING-ANNONCE
G. SCHAVEMAKER
II. B. SWABTE
Sinaasappelen, Kersen en
Aardbeien
wÊi
Groote Opruiming
DE HERTEKOP
VAKKUNDIG
J. WENSING
35ste filiaal
RITSEMA STOFZUIGER
M-wm
Dames
R.VEPHAGEN KHMPERS1NGEL 24-TEi: 1 3 0 2 9 - 1 210/1
VRIJWEL ONBEKENDE
BIJZONDERHEDEN
DE GOEDE SMAAK VAfl
LUCULLUS
ONZE ZOMER-BIJLACE
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZIJLVEST No. 3
TEGELS VERFRAAIEN
UW WONING DOOD
14LEUR EN LIJN
Ter gelegenheid van de opening van ons
GR. HOUTSTRAAT 132, Tel. 16693
tegen voordelige
prijs bij
KRUISSTRAAT tl TELEFOON 11491
Ziet eerstdaags onze buitengewone
Damesconfectie Bontwerken
ANEGANG 34
HAARLEM TELEFOON 11730
voor een mooi en apart handwerk
slaagt U het beste in onze speciaalzaak
waar U vakkundig geholpen wordt
tegen ver-minderde prijzen begint
morgen 15 Juli
er.Jfoutstr. 136
cTelef. 11630
Inrichten van
antieke en artistieke
Interieurs
HAARDEN - KACHELS
en FORNUIZEN
PIETER KiESSTRAAT 22
NASSAULAAN 30—32
EEN TAPIJT CADEAU
Alle soorten BOTERKOEKJES 141620 cent
per ons Probeert U eens onze heerlijke
KLETSKOPJES 16 cent per ons BANKET
KOEKJES 20 cent per ons
Ziet onze speciale Etalages
en doet Uw voordeel uit
de enorme sorteering
betere Dames-Confectie,
welke wij tegen abnor
maal lage prijzen aan
bieden
Kersen
DIE SMAKEN!
De Meikersen
De aardbei
*4 "w
FRAAI PLEKJE IN HET 48 H.A. GROOTE STAELDUINSCHE BOSCH TE HOEK VAN HOLLAND
VAN OUDS
TELEFOON 12225 HAARLEM
BIJLEVEREN EN STOFFEEREN VAN
ALLE MEUBELEN.
Reparaties ook aan huis onder
garantie.
Emballeeren v. Antiek Porselein,
Kunstvoorwerpen, Verhuizingen,
enz.
GROOTE SORTEERING Meubelen,
Antieke Doeken, Sjaals, enz. enz.
INKOOP EN TAXEEREN VAN
ANTIQUITEITEN.
SCHOONMAKEN, REPAREEREN
PAS MAKEN EN POETSEN VAN
ALLE SOORTEN
HAARLEM - TELEF. 10408
ELECTRISCHE SMEDERIJ
HRRRL€mSCH€
T€G€LHflRD€L
n»,
VA?T ONDER TOT BOVEN
VAN BINNEN EN BUITEN
HAARLEM - TELEF. 11363
GEVEN WIJ BIJ AANKOOP VAN EEN
Dessin naar keuze. ZIET DE ETALAGE
cV
O
o o§lwa ia
FIRMA J. H. DE HEUS KONINGSTRAAT 37 TELEFOON 11179
SEIZOEN-
opruiming
We willen een en ander over deze vruchten
vertellen, bizonderheden, waarvan de
meeste vrijwel onbekend zijn. „Schillen"
we 't eerst den sinaasappel.
Van deze vrucht wordt vaak gezegd, dat zij
beter zou smaken in de landen waar zij groeit,
dan bij ons, dus in Italië, Spanje en andere Zui
delijke landen. Niets is echter minder waar! De
sinaasappelen hier zijn volgens gemiddelde
schatting beter dan die, welke men b.v. bij een
vruchtenhandelaar te Rome of te Florence
koopt. Want de beste soorten worden meestal
uitgevoerd en de minder goede blijven in het
land zelf: de beste kwaliteiten worden als regel
onmiddellijk naar het buitenland gedirigeerd.
De bloedroode sinaasap
pelen komen niet uit
Spanje en Italië, maar
van het eiland Malta,
evenals de mandarijnen.
De eerste oranjeappels
zijn echter onder 'n geheel
anderen hemel gerijpt.
Het vaderland van dezen
heerlijken appel ligt ver
van de kusten der Middel-
landsche Zee; zijn geboor
teland is China. De sinaas
appel kwam eerst na de
uitbreiding der Portugee-
sche scheepvaart, waar
schijnlijk omstreeks 1548,
uit Zuid-China naar Euro
pa. De eerste Europeesche
boom stond lang te Lissa
bon ten huize van zekeren
graaf van St. Laurent. Van
daar werd deze boomsoort
spoedig overgebracht naar
Rome, en zij verspreidde
zich spoedig meer en meer
langs de kusten der Mid-
dellandsche Zee, tot diep
in westelijk Azië. Aan den
anderen kant brachten de
Portugeezen en de Span
jaarden dezen boom naar
Amerika over, in welks
tropische gedeelten hij goed
gedijt. Vandaar ook de
dubbele benaming dezer
vrucht, nu eens naar China,
dan weer naar Portugal. In
vele landen van Europa
ook ten onzent houdt
men zich aan den naam
China- of sinaasappel. (Dit
laatste is een nabootsing
van de Spaansche uit
spraak der „ch" als „s").
In Frankrijk spreekt men
van „Pomme de Sine of
„de Chine" naast „Orange
de Portugal" en ook van het populaire „La Va
lence". In Duitschland van „Apfelsine" en in
ons land (wie hoorde het niet?) van appelsienen.
In Italië en het Oosten geldt de benaming
nog vaak naar Portugal (Italiaansch: Porto
gallo); zelfs de Koerden noemen deze vrucht
,Portoghal".
De Ouden kenden, zooals uit het voorgaande
blijkt, den sinaasappel niet. Lucullus, die de Eu
ropeesche vruchtenmarkt met kersen verrijkte
(waarvan aanstonds meer), heeft geen sinaasap
pelen op zijn tafel gehad.
Evenmin hebben de Noormannen deze vrucht
gekend, zooals wel eens beweerd wordt. Zooge
naamd zouden deze avonturiers aan de bewo
ners van Normandië eenige sinaasappelen uit
Salerno gezonden hebben, ten einde hen naar
Zuid-Italië te lokken, gelijk vroeger Narses aan
de Longobarden uit Napels uitgezochte vruch
ten zond en gelijk de vijgen uit Attica Xerxes
naar Griekenland zouden gelokt hebben. Aan
deze verhalen behoeft geen waarde te worden
toegekend.
Toch kenden de bewoners der Oudheid een
vrucht, die zij „Medischen Appel" noemden. Het
was de vrucht van den Italiaanschen citroen
boom. waarvan de dikke, onrijpe, in suiker ge->
confijte schillen gebruikt werden als citroen
schillen en welke herkomstig zijn uit de Per
zische provincie Gilan, een deel van het oude
Medië. Deze vrucht wordt wel eens verkeerdelijk
„Adamsappel" genoemd. De Italiaan noemt
„Porno d'Adamo", een grooten, ronden, oneet-
baren oranjeappel, welke slechts als sierappel
gebruikt wordt. Men wil er mee te kennen ge
ven, dat zijn voorkomen even bedrieglijk is als
dat van den appel in het Paradijs. De vrucht,
die de geconfijte citoenschillen levert, noemt de
Italiaan „cedro".
Na dit uitstapje naar zuidelijke landen keeren
we thans naar ons eigen land terug, om er te
genieten van de
Geen' vrucht ter wereld is van meer vader-
landschen aard dan onze kers! Zij is echter,
zoowel naar haar herkomst, als naar den naam,
van vreemden huize.
Reeds de onovertroffen gastronoom Lucullus
heeft aan de kers zijn hooge goedkeuring ge
hecht. Men zette hem de vrucht op zijn
altijd wei-voorziene tafel voor (omstreeks
6064 j. v. Chr.), hij proefde ze, enver
klaarde, dat het sappig-harde vruchtvleesch
en de zoete smaak hem buitengewoon goed be
vielen. Vol belangstelling vroeg hij, vanwaar
deze onbekende vruchten kwamen, en toen men
hem mededeelde, dat de kleine roode vrucht
met het buigzame, lange steeltje van de Pon-
tijnsche kust afkomstig was, en wel uit het
plaatsje Kerasos, schonk Lucullus meteen aan
de nieuwe vrucht naar den naam „kerasos."
Dezen naam nu vindt men in vrijwel alle
Europeesche landen terug. Ons woord „kers" is
er van afgeleid. Zoo ook het Fransche woord
„cerise" en het Engelsche „eherry' (en „cres
ses," waarin de klassieke naam nog duidelijker
bewaard bleef). En niet te vergeten het Duit-
sche „Kirsche."
Men mag overigens veilig aannemen, dat het
verhaal van Lucullus niet geheel juist is. In
de levensbeschrijving van dezen „lekkerbek,"
welke wij aan Plutarchus danken, wordt met
geen enkel woord gewezen op L.'s voorliefde
voor deze vrucht. Daarentegen zijn er lofdich
ters van Alexander den Grooten, die de kers
als zijn tafelspijs in Klein-Azië noemen. Ook
de Grieksche wijsgeer Theophrastos maakt van
de kers melding als de vrucht van een reeds
in de vierde eeuw vóór de Chr. jaartlling in
Griekenland voorkomenden boom.
Wie het dus geweest zijn, die ons de genie
tingen van het kersen-eten geleerd hebben,
staat niet vast. En evenmin is, in dit verband,
te zeggen, hoe we aan het gezegde komen, dat
het kwaad kersen-eten is met groote heeren
(zij tasten naar de rijpste en gooien met de
steenen).
Er zijn verschillende kersensoorten: de Be-
tuwsche, Meikersen, Turkse he en Spaansche,
gele (of spekkersen) en zwarte, en ook de
kleine krieken. Om niet te vergeten de ver
schillende morellen-soorten met haar vele va
riaties, van zoet naar bitter en zuur. Eenige
der voornaamste soorten dragen zoetvloeiende
namen, welke zij, zooals ook bij d.e rozen-
variëteiten, wel te danken zullen hebben aan
hun kweekers, b.v. Bigarreau d'Hedefingin, Du-
chesse d'Angoulème, Reine Hortense, Ronde
Winklers Bigarreau, Oranjekers e.a.
Meikersen dragen van hun 8ste tot hun 30ste
jaar volop, maar verminderen dan in vrucht
baarheid, terwijl de zwarte en witte kersen tot
op veel hoogeren leeftijd goed dragen. Van
zoete kersen bereidt men door distillatie het
bekende „Kirschwasser" en een verscheiden
heid in Dalmatië levert de maraskinolikeu"
Van het hout wordt wel fraai huisraad; tafe^
en stoelen vervaardigd. De kernen of pitten d"!
kerse-steenen kan men in plaats van amandc
len in gebak gebruiken. Ook perst men er e""
olie uit, welke bij 18 gr. C. dikvloeibaar e"
bij 22 gr. C. vast wordt.
De kerseboomgom, die uit de spleten dei
schors van oude kerseboomen vloeit, gelijkt oP
Arabische gom; zij wordt als verdikkingsmiddel
in de katoendrukkerij gebruikt en vormt
enkele deelen van Frankrijk (Provence en La""
guedoc) een handelsartikel.
In het voorgaande lS
sprake geweest van de
Meikersen. Deze naam
niet juist: men dient, zoo
als ook vrij algemeen aan
genomen wordt, van maai
en niet van meikersen te
spreken, aangezien in Me'
bloeimaand niet van
het kersen eten sprake kan
zijn.
Intusschen blijkt uit een
krantenbericht van een
Nederlandsch blad van l4
Juni 1887, dat dit oogsten
in Mei toch wel degelijk ia
voorgekomen. Dit bericht
luidt als volgt:
„Zaterdagmorgen (op 1'
Juni) passeerden te Lobith
met de stoomboot „Stol-
zenfels" de eerste kersen
uit Duitschland, bestaande
uit 227 mandjes, wegende
1957 kilo, met bestemming
Engeland. Door de ongun
stige weersgesteldheid is
dit jaar de eerste verzen
ding later dan gewoonlijk-
In 1885 waren reeds op 27
Mei en in 1886 op 3 Juni
de eerste kersen binnen."
Voor deze onjuiste naams-
aanduiding kan ook de
volgende verklaring gegeven
worden. De maand Mei be
gint sedert de invoering
der Gregoriaansche tijd'
rekening ruim tien dage'1
eerder; thans bedraagt dit
verschil bijna veertien
dagen. Vóór de Gregori
aansche tijdrekening werd ingevoerd
1582 viel b.v. 13 Juni van thans nog in d"
maand Mei.
Deze heerlijke en geurige vrucht, welke bij""
over de geheele wereld verbreid is, was reeds
in de middeleeuwen een geliefd genotmidd"1
der rjjken. Zoo wordt vermeld, dat op den 13e"
Juni van het jaar 1483 reeds massa"s rijp''
aardbeien te vinden waren in den tuin va"
den Bisschop van Ely (hiervoor zie men Sh"'
kespeare's Richard III, 3e bedrijf 4).
Zekere Thomas Fusser bracht in 1557 wild"
bosch-aardbeien over op tuingrond; hij ver
kreeg daarmee goede uitkomsten. In 1597 word'
weer van een andere variëteit melding Se'
maakt.
In 1776 meldde Duchesne, dat rondom Pari)'
reeds geheele velden met aardbeien worden aa"'
getroffen, terwijl in 1633 in Engeland, rondo"1
Plymouth, ook vele aardbeivelden voorkwam""'
In 1776 werden de eerste geforceerde aardbei""
door den bekenden tuinier Le Grand op d"
Fransche koninklijke tafel gebracht.
Evenals bij de kersen, kent men bij dete
vrucht ook verschillende benamingen, welk
wjj hier niet nader zullen noemen. In ons 1""
worden thans honderden hectaren gekweek1'
zoo werden b.v. in 1912 (na dien tijd is nog g"c^
nieuwe statistiek verschenen) in den voll""
grond bijna 1100 H.A. met aardbeien bete"'"
waarvan alleen in Beverwijk en omgeving
H.A.
Bekende soorten zijn de z.g. Bredasche W"ef
geurige), de zoete Fransche en de mees^
„Maandbloeiers", de laatste soorten, die m«e'
dere malen per jaar bloeien en vruchten voor'
brengen.
iw 'r t'
