De doodslag te Groede
Crisisraad weder
ingesteld
EN JAAR
N HET WOUD
VERDACHTE VOOR HET
HAAGSCHE HOF
MERKWAARDIGHEDEN BIJ
VEEHOUDERIJCENTRALE
DONDERDAG 19 AUGUSTUS 1937
De procureur-generaal vraagt
ontslag van rechtsvervolging
Noodweer-exces of
noodweer?
Is D. op den dijk geweest?
Requisitoir
Meisje doodgereden
Vader liet haar even los om naar
grootvader te gaan
POLITIEMOTOR GEKANTELD
Drie gewonden
ZEGELDIEVEN IN BEROEP
Eén straf vonden zij „zeer modest"
JAARGETIJDE KARDINAAL
VAN ROSSUM
Tekort aan varkens
Te weinig bacon en spek
voor uitvoer
FABRIEKSBRAND TE OSS
Enorme rookontwikkeling trok
veel publiek
Regeeringscommissaris, dr. Deter-
ding en de varkens
LIMBURGSCHE MIJNEN
De productie van Juli
„Huize Mariaoord"
KUNST VAN HEDEN
De Geheimen der H. Mis
Een spel van ontroering door
eenvoud te Schiedam
VINCENT BERGHEGGE
25 jaar tooneelspeler
Gefantaseerd verhaal
Oplichter staat in hoogerv
beroep terecht
LUCHTVERDEDIGINGSDAG
TE SCHEVENINGEN
Mededeelingen omtrent 't werken
met zoeklichten
MINDER BIGGENMERKEN
AANGEBRACHT
Ter bespreking van de aanhangige
economische vraagstukken
PRINS BERNHARD
Installatie als kapitein van corps
rijdende artillerie
JONGEMAN VERDRONKEN
Hongaarsche nationale feestdag
UIT DE STAATSCOURANT
Onderscheid ingen
Tijdelijk leeraar
Belastingen
Eervol ontslag als
commissie-lid
DOOR
vnnii
PAUL
KELLER
^heer ik nu de.ble.eke.Plejaden beschouw
treu^idie^keEeljnet
0
V
Voor het gerechthshof te 's-Gravenhage
diende Woensdag de strafzaak tegen den
^-jarigen landbouwer P. J. G. te Groede,
die wegens doodslag door de Middelburg
se rechtbank veroordeeld is tot een ge-
vangenisstraf van vijf jaar.
U. heeft op 4 Maart j.l. te Groede een revol-
^schot gelost op den landarbeider Van de W.,
daardoor vrijwel op slag is gedood. De voor-
j><Siedenis van dit drama was ongeveer als
0l?t:
^^fsschen den verdachte en den landbouwer
A- D. te Breskens bestond een veete over
jjd stuk land. Meermalen werd verdachte door
lastig gevallen en door diens arbeiders uit
scholden. Ook de verslagene Van de W. was
v':6cht bij D. en volgens de beweringen van
•'dachte zou hij door zijn baas zijn opgezet
gezamenlijk verdachte aan te vallen,
den bewusten dag hebben D. en Van de
0°P den Hoogen Dijk te Groede verdachte
j^bhoeet en wat er nu precies is voorgevallen,
Moeilijk te reconstrueeren, doch de gebeur-
dissen eindigden met het doodelijke schot.
0 president van het gerechtshof, mr. D. Lod-
liet allereerst verdachte zijn lezing over
J' geval geven. Deze beweerde, dat hij, op den
aangekomen, D. en Van de W. heeft ont-
y°et> dfe hem met 'n stok te lijf wilden gaan.
coachte heeft nog getracht terug te keeren,
de beide mannen sneden hem den pas af.
.^adat hij verscheidene slagen te pakken
gehad, is verdachte zoo bang geworden,
jj' hij in zijn doodsangst heeft geschoten, met
bekende noodlottige gevolg.
.U. heeft zich later zelf bij de politie aan
geven. Dr. Jongsma uit Groede, die verdachte
jJJt na het gebeurde heeft onderzocht, heeft
aerdaad striemen en blauwe plekken op rug
schouders van verdachte geconstateerd, wel-
van zware stokslagen afkomstig moeten zijn
^eest. Veldwachter Van der Vlugt, die van
1 Plaatselijke toestanden te Groede op de
°°gte is, deelde mede, dat Van de W. al eens
*aarschuwd is om G. met rust te laten.
j °aarna verscheen de landbouwer D. als ge-
öeze verklaarde, dat inderdaad de verslagene
jb hekel aan verdachte had. Waarom, wist
jhige niet.
Resident: „En was u verdachte niet kwaad
K'2inci?"
petuige; „Nou, het was m'n vriend niet, maar
Ook
biet m'n vijand."
v®venals voor de rechtbank te Middelburg
'klaarde getuige voorts, dat hij gezien heeft,
d j Van de W. verdachte heeft opgewacht en
hrJ hijzelf, in een droge sloot zittende, het ge-
tafereel heeft gadegeslagen.
Op dit belangrijke punt loopen de lezing
van verdachte en die van getuige uiteen,
herdachte beweert, dat D. op den dijk is
geweest en hem met een spade heeft be-
^reigd. D. zelf houdt vol, dat hij in de sloot
blijven zitten.
Uitvoerig ging het Hof aan de hand van
ee" situatie-schets op dit punt in, doch tot
v°Hedige klaarheid kwam dit vraagstuk
biet.
President: „Hebt u Van de W. nooit aan-
k^spoord om G. af te ranselen?"
Getuige beweerde dat nooit gedaan te
hebben. Ook uit het verhoor van de andere
8etuigen was het zeer moeilijk op te maken
of E>„ nu wel of niet op den dijk is geweest.
t *h zijn requisitoir sprak de procureur-gene
va1' mn A. Rombach, allereerst een woord
deelneming tot de nabestaanden van het
r' Het 15 een noodlottige gebeurtenis
eest, waarbij het gedrag van den verslagene
tij barste is af te keuren. Doch dit rechtvaar-
lix geenszins de handelwijze van verdachte.
<i(.u 1:>'aats van iemand maar dadelijk dood te
&6y ken, had hij een schot in de lucht kunnen
5ja eb, of den revolver naar de beenen van het
"toffer kunnen richten. Een beroep op nood-
g^t dus niet op.
°ch achtte de procureur-generaal den ver-
4 "te niet strafbaar en wel omdat hier sprake
geweest van noodweer exces.
herdachte is zóó in het nauw gedreven
*b voelde zich zóó bedreigd, dat hij in een
"sdanigen gemoedstoestand is gekomen,
hij de grenzen van de „noodzakelijke
*erdediging" heeft overschreden.
sPr. vorderde daarom ontslag van rechts
opvolging.
zÜn pleidooi sloot de verdediger, mr. J. H.
Rolandus Hagedoom, zich uiteraard grooten-
deels aan bij het requisitoir. Toch wilde pleiter
nog bij enkele punten even stilstaan. Wat ge
tuige D. betreft, deze kan menschelijkerwijze
niet de waarheid spreken, want als hij dat
doet, beschuldigt hü zichzelf van een strafbaar
feit.
Voorts laakte pleiter de houding van de
politie te Groede, die eiken preventieven
maatregel om verdachte te beschermen
heeft nagelaten.
Iedereen in het dorp wist, dat hij bedreigd
werd en dat er ongelukken zouden komen, als
de politie niet ingreep. Tenslotte kon pleiter
zich niet met het requisitoir vereenigen, voor
zoover de procureur-generaal noodweer exces
aannam.
Als verdachte werkelijk in de lucht geschoten
zou hebben, zou dat misschien zijn laatste daad
zijn geweest. Wegloopen kon hij ook niet meer
en in zijn wanhoop wendde hij zich af.... en
schoot»
De bedoeling om te dooden had hij niet.
Pleiter meende, dat dit geval een model-voor
beeld was van de moderne opvatting van nood
weer.
Arrest 19 Augustus.
Woensdagmiddag om vier uur is in de Nieuw-
straat te Hoensbroek een driejarig meisje door
een vrachtauto overreden en op slag gedood.
Het kind was op weg naar haar grootvader,
die in genoemde straat woont. De vader had de
kleine even losgelaten, om het meisje op haar
grootvader, die stond te wachten, toe te laten
loopen. Een oogenblik daarna is het ongeluk
gebeurd.
Omstreeks vier uur Woensdagmiddag reed een
motor met zijspan van de Haagsche politie op
het Jonckbloetplein te Den Haag, toen de be
stuurder plotseling moest uitwijken voor een
van rechts komenden motorrijder. Door de on
verwachte manoeuvre kantelde de politiemotor.
De twee agenten werden tegen den grond ge
smakt en ook de andere motorrijder kwam te
vallen, omdat het hem niet mogelijk was, den
kantelenden politiemotor te ontwijken.
De 30-jarige agent W. van D. kreeg een her
senschudding en een wonde aan het voorhoofd,
de tweede agent, de 32-jarige C. A. P., bekwam
bloedende verwondingen aan het gelaat, ter
wijl de 43-jarige J. C. M., eveneens te 's-Gra
venhage, met een gecompliceerde onderbeen
fractuur moest worden opgenomen.
De G.G.D. verbond de drie gewonden ter
plaatse en vervoerde hen naar het R.K. zieken
huis. De agent P. zal dit spoedig weer mogen
verlaten. De beide andere gewonden blijven
voorloopig in het ziekenhuis.
Een 25-jarige metaalbewerker en een 25-jarige
stoffeerder-schilder zijn ieder tot anderhalf
jaar gevangenisstraf veroordeeld door de Rotter-
damsche rechtbank wegens diefstal van rente
zegels, plakzegels en postzegels bij een linnen-
verhuurkantoor te Rotterdam en van enkele
goederen van de firma Pander.
Beiden zijn van dit vonnis in beroep ge
komen. Ook de Haagsche rechtbank veroordeel
de hen tot anderhalf jaar gevangenisstraf we
gens diefstal bij de firma Perry en inbraak
in het pand Driehoekjes no. 2, waar het bureau
van het Haagsche Crisis Comité gevestigd is.
Van dit vonnis zijn zij niet in beroep geko
men, omdat, naar zij den advocaat-generaal
mededeelden, die straf voor de Haagsche affai
re „zeer modest" was.
Verdachten ontkenden, dat zij met de in
braak van postzegels, plak- en rentezegels iets
te maken zouden hebben.
De advocaat-generaal, Mr. Rombach, achtte
het bewijs zeer overtuigend geleverd, dat ver
dachten de inbraak gepleegd hebben. Het zijn
ernstige recidivisten en spr. vroeg bevestiging
van het gewezen vonnis met bevel tot gevan
genneming.
De verdediger, Mr. G. J. van der Jagt, achtte
het bewijs niet geleverd en vroeg vrijspraak.
Het Hof zal hedenochtend te tien uur uit
spraak doen.
In de kerk van 't klooster der paters Redemp
toristen te Wittem (L.) zal op Dinsdag 31 Aug.
het plechtige jaargetijde worden gehouden voor
de zielerust van wijlen Z. Em. W. M. kardinaal
Van Rossum C. ss. R. z. H. Exc. Mgr. Paulus-
sen, bisschop van Kumasi (West-Afrika), zal
de pontificale H. Requiemmis opdragen. De
grafkelder, waar het stoffelijk overschot van
den kardinaal rust, zal den geheelen dag ge
opend zijn.
De „ordening in het varkenskot" en het export
monopolie van de Veehouderijcentrale zijn,
naar het Handelsblad weet mede te deelen,
weer eens vastgeloopen wegens een nijpend
varkens- en spek-tekort voor uitvoer.
De Engelsche regeering, met welke Neder
land een z.g. vrijwillige invoercontingenteering
voor bacon is overeengekomen, heeft onlangs
o.a. aan ons land een kleine incidenteele ver
ruiming toegestaan van circa 500 ton. De Cen
trale heeft hieraan echter niet kunnen voldoen
wegens een tekort aan varkens.
Verder kan de Centrale het Duitsche invoer
contingent voor het derde kwartaal van gezou
ten spek (1900 ton) niet uitputten, omdat zij
slechts een voorraad heeft van 500 a 600 ton!
De exporteurs-consenthouders n.l. mogen al
léén spek uitvoeren, dat zij van de Centrale
hebben gekocht. Wanneer zij varkens slachten,
moeten zij het spek dus öf vasthouden öf in
het binnenland verkoopen, öf aan dit crisis
lichaam verkoopen tegen officieel vastgestelde
overnemings-prijzen. Deze bedragen voor de
drie soorten A, B en C resp. 56, 55 en 53 ct.
per kilo, hetgeen véél te laag is in verband met
de marktprijzen van de varkens. De binnen-
landsche spekprijzen bedragen dan ook resp.
70, 68 en 65 ct.! Het gevolg daarvan is, dat er
door de exporteurs en anderen minder spek aan
de Centrale ter overneming wordt aangeboden,
zoodat dit lichaam thans een voorraad heeft,
die onvoldoende is om aan de export-behoefte
te voldoen.
Om uit deze impasse te geraken, zal de Cen
trale öf van den handel moeten bijkoopen
maar dan tegen een veel hoogeren prijs öf
het Duitsche contingent niet uitputten, doch
het. is de vraag, of Duitschland daarmee ge
noegen zal nemen, want het blad meent te
weten, dat de Centrale met Duitschland over
een is gekomen, om in het derde kwartaal b.v.
A-spek te leveren voor 61 ct. per kilo.
Bij de N.V. Hartog's fabrieken te Oss heeft
Woensdagavond een brand gewoed, die zich
aanvankelijk ernstig liet aanzien door de ge
weldige rookontwikkeling.
Omstreeks half zeven werd de fabrieksbrand-
weer gealarmeerd voor een brand, die ontstaan
was in een partij kurkplaten. Deze kurkplaten
lagen opgestapeld in een gedeelte van de fa
briek, dat ontruimd was wegens een aanstaande
verbouwing. Aanstonds werd ,de brand met ver
schillende stralen aangetast. Na een uur blus-
schen is men er in geslaagd verdere uitbreiding
van den brand te voorkomen.
De schade is niet aanzienlijk. Het bedrijf on
dervindt van den brand geen stagnatie. De ge
meentelijke brandweer, die op het terrein aan
wezig was, behoefde geen dienst te doen.
Door de enorme rookontwikkeling, die zeer
ver zichtbaar was, waren duizenden menschen
op de been gekomen.
Betreffende het ernstig geschil, dat ontstaan
is tusschen dr. Deterding en de Veehouderij-
centrale over den prijs van de naar Duitschland
gezonden varkens, verneemt het Handelsblad
nog het volgende:
Tusschen Regeeringscommissaris LouWes
en de gemachtigden van dr. Deterding be
stond de overeenkomst, dateerende van De
cember 1936, dat de Veehouderij centrale
aan dr. Deterding zou leveren 30.000 var
kens van gemiddeld 120 kilo tegen een prijs
van veertig cents per kilo levend gewicht
of zooveel minder als waarvoor in dezelfde
periode varkens aan een ènder zouden wor
den geleverd voor export. Een soort „meest-
begunstigings-clausule" dus.
Naderhand bleek toevallig, n.l. doordat een
crisisambtenaar een factuur voor een andere
firma in een enveloppe, bestemd voor het bu
reau van dr. Deterding, sloot en verzond, dat
aan een bepaalde firma varkens werden ge
leverd voor 34 cents per kilo, terwijl bovendien
nog een korting werd toegestaan van vier kilo
per varken.
Deze naar Zwitserland geëxporteerde varkens
6600 stuks waren bovendien van uitge
zochte kwaliteit en de Centrale betaalde er een
prijs voor, die 1.20 per varken hooger was dan
de officieel door haar gepubliceerde overne-
mingsprijs, een en ander blijkens een brief, die
ons ter beschikking staat. Zoo betaalden bij
voorbeeld de kringzaakvoerder der Veehouderij
centrale J. de Vette te Maasland en de zaak
voerder G. Voorspui te Hoornaar 46 cents voor
de uitgezochte varkens van o m. de veehouders
J. Brand, J. Heykoop, T. Timmer en T. Bos in
den Alblasserwaard. De officieel gepubliceerde
overnemingsprijs bedroeg echter 45 cents per
kilo levend gewicht.
Het zal thans duidelijk zijn, dat dr. Deterding
met het volste recht terugbetaling eischte,
waaraan dan ook door Regeeringscommissaris
Louwes is voldaan, op kosten van het Land
bouwcrisisfonds.
Het totale aantal arbeiders der Limburgsche
steenkolenmijnen bedroeg per 1 Aug. onder
gronds 20.200, boveftgrondsch 11.049. De totale
netto-productie der Limburgsche mijnen be
droeg over Juli j.l. 1.245.898.094 ton steenkool.
Het aantal werkdagen, waarop het bedrijf in
Juli j.l. regelmatig werd uitgeoefend, bedroeg
bij de onderscheiden mijnen: Domaniale mijn-
maatschappij 27; mijnen „Laura" en „Vereeni-
ging" 27; Oranje-Nassau mijnen 27; mijn „Wil
lem Sophie" 27 en de staatsmijnen 27.
Binnen eenigen tyd zal te Vinkeveen geopend
worden „Huize Mariaoord", tehuis voor ouden
van dagen, terwijl ook anderen daar hun in
trek kunnen nemen.
Het zal onder beheer staan van de Eerw.
Zusters Franciscanessen van het Kath. Gast
huis, Breda.
Naar aanleiding van een priesterjubileum
nl. het zileren priesterfeest van pastoor Vis,
is te Schiedam in den pastorietuin het myste
riespel „de Geheimen der H. Mis" opgevoerd
van Calderon de la Barca in de bewerking
van Henri Ghéon. Anton Sweers, die reeds
meer met groot succes dit werk met leeken-
spelers instudeerde, o.a. te Heer Hugowaard
en elders, had wederom de regie. De groote
tuin leende zich uitnemend voor deze gran
dioze uitvoering die op de toeschouwenden en
toehoorenden een diepen indruk maakte.
Tegen de hooge kerkmuren waren de decors
deels opgetrokken, welke fraaie decors zeer wel
voldeden. De blauwe kleur kwam prachtig uit
tegen het avondgroen der klimop, onder den
gloed der schijnwerpers. Tusschen twee groo
te poorten was de crypte ontworpen met de
Offertafel waaraan Christus Zijn onbloedig
Offer der Nieuwe Wet voltrekt en den men
schen den diepen zin ervan leert verstaan.
Omstreeks tweehonderd parochianen namen
aan de handeling van het spel deel en onder
de massa-regie van Sweers werd hun samen
spel, hun zegging en bewegen een groot suc
ces. Ernstige studie en oefening waren blijk
baar aan deze voorstelling, die heel de week
herhaald zal worden, voorafgegaan.
Voor de hoofdrollen had de spelleiding een
zeer gelukkige keuze kunnen doen en de
uiterst moeilijke, subtiele rol van den Chris
tus werd waardig en ontroerend gebeeld. Ook
Adam, Mozes, Joannes de Dooper, Paulus enz.
vonden kunstvaardige vertolkers.
Groote toewijding en algeheele wijdingsvolle
overgave aan hun taak sprak uit het spel van
allen zoodat de vertooning het karakter toe
kwam van diepen ernst, vrome ontroering,
schoonheid door eenvoud en hooge wijding.
Een koor gaf door zangen op Gregoriaan-
sche melodieën muzikale illustratie aan het
spel van Offer.
Zondag was helaas de première door regen
verhinderd. De uitgestelde perste vertooning
slaagde in het vallend avondduister onder het
sprokelicht der schijnwerpers heel mooi. Zoo
wel de hoofdvertolkers als de figuranten en
in het bijzonder Anton Sweers verdienen hul
de voor hetgeen hier werd tot stand gebracht
in eenvoud, vroomheid en wijdingsvolle offer
vaardigheid.
De zinnebeeldige figuren De Wijsheid die de
Onwetendheid onderricht, voldeden wonder
wel in het geheel.
Zoodat de herhalingen deze en volgende
week ongetwijfeld veler belangstelling zullen
trekken.
In October a.s. herdenkt de heer Vincent
Berghegge zijn 25-jarige tooneelloopbaan. Het
is de wensch van den jubilaris dit in den kring
van „Roomsch Tooneel" te Rotterdam te vie
ren, waarvan hij sinds langen tijd de artistieke
leider is.
Op Vrijdag 15 October zal de jubileumvoor
stelling worden gegeven waarin de jubilaris de
hoofdrol zal vertolken. Een eere-comité wordt
gevormd om aan dit feest van den bekenden
katholieken tooneelkunstenaar meerderen luis
ter bij te zetten.
Een auto, die rechts van den weg stilstaat, be
hoeft geen andere verlichting te voeren dan aan
zijn linkerzijwand een naar voren wit en naar
achteren rood licht gevende lamp (gerekend van
de bestuurderszitplaats af). Binnen bebouwde
kommen behoeft men in het geheel geen licht op
te hebben, indien de auto binnen 30 meter van
een brandende straatlantaarn staat.
De Rotterdamsche bakker K. S. had te zamen
met een vriend op listige wijze geld weten los
te krijgen van een zekeren Van der V., dien
zij verteld hadden, dat hij met het smokkelen
van cigarettenpapier veel geld kon verdienen.
Van der V. had S. en zijn maat 375 gegeven
voor een hoeveelheid cigarettenpapier, dat in
een schip in de Rotterdamsche haven opgesla
gen was.
Toen Van der V. in de haven kwam, bleek er
In het geheel geen schip van den door S. op
gegeven naam te liggen. Het geheele verhaal
was n.l. gefantaseerd.
Wegens oplichting was S. door de Rotter
damsche rechtbank veroordeeld tot een ge
vangenisstraf van een jaar met aftrek van pre
ventieve hechtenis.
Van dit vonnis was hij m hooger beroep ge
komen bij het Haagsche gerechtshof, daar hij
die straf te zwaar vond.
De procureur-generaal, mr. A. Rombach was
evenwel van meening dat men hier met een
geval van schandalige oplichting te doen had
en vorderde bevestiging van het vonnis van de
rechtbank.
Uitspraak heden 19 Augustus.
Op de tentoonstelling der luchtdoelbestrij
dingsmiddelen op den strand-boulevard te Sche-
veningen, die Zaterdag te 12.15 uur zal worden
geopend door luitenant-generaal J. J. G. baron
van Voorst tot Voorst, commandant van 't veld
leger, is, behalve moderne luchtdoelbestrijdings
middelen, ook een sectie zoeklichten aanwezig,
bestaande uit vier moderne hoogintensief zoek
lichten met het bijbehoorende opsporingsmate-
rieel, onder commando van eerste-luitenant der
genie C. Schep.
Deze tentoonstelling is van 12.30 tot 16.00 uur
voor het publiek tegen een zeer geringen entrée-
prijs geopend.
Des avonds (22 uur precies) zullen de zoek-
ichten een vliegtuig, bestuurd door den heer
Schmidt Crans, chef-instructeur van de Na
tionale Luchtvaartschool, opsporen en in hun
lichtbundels vatten.
Het vliegtuig demonstreert op een hoogte van
ongeveer 800 meter.
Snelheid en aanvalsrichting zijn onbekend.
Het te verdedigen object is „de pier".
Het vliegtuig wordt na opsporing verlicht.
Het moet door de vier bundels gedurende één
minuut worden verlicht, waarna alle zoeklichten
gedurende 30 seconden duister blijven. Daarna
begint het opsporen opnieuw en zoo vervolgens.
Het loslaten van het vliegtuig na één minuut
schijnen geschiedt alleen uit veiligheidsover
wegingen. In werkelijkheid wordt het vliegtuig
in de lichtbundels der zoeklichten gevangen ge
houden, waardoor de vlieger wordt verblind en
het vliegtuig ten prooi valt van de vurende
luchtdoel-artillerie.
Mocht de vliegdemonstratie vanwege ongun
stig vliegweer niet kunnen doorgaar, dan zullen
de zoeklichten op den boulevard worden opge
steld en andere objecten verlichten, hetzij op
zee, hetzij het Kurhauscomplex.
Vóór de opening van het militaire demonstra
tie-terrein op het parkeerterrein aan den Bou
levard te Scheveningen op den luchtverdedi
gingsdag (Zaterdag 21 dezer), zal de luitenant-
generaal J. J. G. baron van Voorst tot Voorst
de N. J. V.-wacht, die daartoe bij de trap van
het monument van land- en zeemacht opge
steld staat, inspecteeren.
Na de opening van het terrein, zal de luite
nant-generaal Van Voorst tot Voorst de troe
pen op den Boulevard inspecteeren.
De luchtverdedigingsdag zal om. worden bij
gewoond door de gezanten of zaakgelastigden
van Zwitserland, Engeland, Duitschland, Bel
gië, Oostenrijk, Polen, Zuid-Afrika en China,
de militaire attaché's van Frankrijk en Japan
en den marine-attaché van Duitschland.
Wy vernemen van bevoegde zijde, dat het
aantal aangebrachte biggenmerken in de week
van 2 tot 7 Augustus 37.000 (vorige jaar 49.197)
bedroeg.
Van de toekenning 1937 zijn tot 7 Augustus
in totaal 1.025.555 (v.j. 1.207.068) merken aan
gebracht.
De minister van Economische Zaken heeft
besloten tot wederinstelling van den Crisisraad,
waarin onder zyn presidium zitting hebben de
secretaris-generaal van het departement van
Economische Zaken, mr. dr. A. A. van Rhijn, de
directeur-generaal van Handel en Nijverheid,
dr. H. M. Hirschfeld, de directeur-generaal van
den Landbouw, ir. A. L. H. Roebroek, de regee
ringscommissaris voor den Akkerbouw en de
Veehouderij, ir. S. L. Louwes en de regeerinss-
commissaris voor Handel en Nijverheid, dr. W.
L. Groeneveld Meyer.
Deze raad, welke eenmaal per week ver
gadert, heeft ten doel het bespreken van de
belangrijke aanhangige economische vraag
stukken en in het bijzonder het coördinee-
ren van de belangen van landbouw eener-
zijds en handel en industrie anderzijds.
Gelijk bekend, heeft deze raad ook onder
het eerste ministerschap van mr. Steen-
berghe bestaan. De gunstige ervaringen,
destijds opgedaan, hebben den minister
doen besluiten den crisisraad weder in te
stellen.
Z. K. H. Prins Bernhard zal op 11 September
te Arnhem worden geïnstalleerd als kapitein
van het corps rijdende artillerie.
In de eerste week van September zal de Prins
te Deventer de oefening van het vierde half-
régiment huzaren bijwonen.
Woensdagmiddag omstreeks kwart voor vijf
gingen de tweelingbroers Nuse met een vriend
nabij het havenhoofd te Harderwijk, waar het
krachtens politieverordening verboden is te
zwemmen, baden. Op een gegeven oogenblik
zonk een der tweelingbroers weg. Hij riep nog
om hulp, maar de anderen beschouwden den
kreet niet als ernstig, tot zy de verschrikkeiyke
werkelijkheid gewaar werden. Toen was het
echter te laat. Na anderhalf uur hebben vis-
schers het lyk met de kuil opgehaald.
In verband met den Hongaarschen nationa-
len feestdag St. Stephanus, zullen de Hon
gaarsche legatie te Den Haag, het consulaat-
generaal te Amsterdam en het consulaat van
Hongarqe te Heerlen den 20sten dezer voor het
publiek gesloten zyn.
By K. B. is benoemd tot ridder in de orde
van Oranje-Nassau H. J. L. Wijnen, voorzitter
van den R. K. Onderwyzersbond in het bisdom
Roermond, wonende te Limmel-Maastricht;
is verleend de eere-medaille, verbonden aan
de orde van Oranje-Nassau, in zilver, aan F. J.
Deelman, hoofdbewaarder by het huis van be
waring te Haarlem.
Bij K. B. zqn weder tydeiyk benoemd tot
leeraar aan de R.H.B.S. te Velsen L. Straus, G.
Lottering, ir. W. Enklaar en dr. A. J. C. Rüter;
is weder tijdelijk benoemd tot leeraar aan de
R.H.B.S. te Amersfoort dr. F. de Kok;
is weder tydeiyk benoemd tot leeraar aan
de R.H.B.S. te Roermond P. H. J. Bouwens.
By beschikking van den minister van Fi
nanciën is de inspecteur der directe belastin
gen, enz., P. U. Rypma, toegevoegd aan het
hoofd van de inspectie der directe belastingen
te 's-Hertogenbosch, verplaatst naar Delft en
toegevoegd aan het hoofd van de inspectie der
directe belastingen aldaar.
By beschikking van den minister van Water
staat is het lid van de commissie voor het
onderzoek der verbetering in het verkeer tus
schen de ZceuWsche eilanden, Zuid-Holland en
Noord-Brabant de heer H. van Boeyen, minis
ter van Binnenlandsche Zaken, te Voorburg,
op zqn verzoek van zijn lidmaatschap onthe
ven, onder dankbetuiging voor de als zoodanig
bewezen diensten.
*iw?,ri alles, wat ik op school hoorde, had
010 zoozeer getroffen als de byzonderheden
öe zon, haar grootte, haar verren afstand
8 ZU met; haar gloed al het levende op
voedde en in stand hield. En ook: hoe
onmeteiyk hart uit zou dooven en hoe
alle aardekinderen zouden moeten sterven:
^nschen, de dieren en de planten,
t er> toen ik een grootestadsleven leidde, zag
licj, 8 zon zelden. Het tooneel houdt van lamp
as zoowel het tooneel van de schouwburg als
0r"edie van het gezelschapsleven. En daar
'k 7® ik altyd, en overdag sliep ik. Alleen als
moe werd, vluchtte ik naar een zonnig
en zocht daar met andere zieken het
■jtvoiie licht der gulden moeder.
JW a"s, nu ik een stille Hubertus ben gewor
dt)' staar ik dikwyis naar den sterrenhemel. Ik
t"16 eenige boeken aangeschaft, kleine po-
en Practische werkjes, waarmee ik me
aan den hemel oriënteer; want op
jVj^izend ontwikkelde lieden zqn er misschien
®S. twee, die iets van het zilveren wonderryk
"un hoofd afweten.
of het schoone hemelkruis van Orion of an
dere vaste sterren en weet, dat het allemaal
zonnen zijn, grooter dan de onze, en zoo ver
van ons verwijderd dat duizend lichtjaren voor-
bygaan eer hun stralen tot ons doordringen, dan
sluit ik dikwijls verschrikt de oogen en houd ik,
kind der aarde, me toch liever by „mijn" zon,
bij dit heeriykst wonder der wereld.
Dikwijls overmeestert me in deze zonnevreug-
de een diep verlangen naar liefde. Het beweegt
zich steeds in dezelfde richting en sterft met
het avondrood.
Gedurende den koelen nacht zit ik aan myn
piano of by myn boeken of staar droomend door
het raam naar buiten over de ruischende wou
den.
Den vorigen Dinsdag is de rechtszaak tegen
den ouden Krügel vóórgeweest. Ik heb het niet
over me kunnen verkrqgen, er by tegenwoordig
te zijn. Balthassar was jurylid. Bijna het heele
dorp wendde zich toen tot hem om toegangs
kaarten, brandend van nieuwsgierigheid. Hy
heeft allen afgewezen. Hy heeft een plakkaat
aan het brandspuithuisje laten aanbrengen en
daarin stond duidelyk te lezen, dat het onchris
telijk was, uit nieuwsgierigheid by de veroordee
ling te willen zyn; de menschen moesten maar
liever aan hun oogstarbeid gaan, dat was nut
tiger.
Balthassar's ambtstyd is patriarchaal. Maar
hy is toch een kapitale kerel. Ik ben bly, dat hy
myn vriend is.
Door Balthassar en ook door het verslag in
de.kraat bpn ik nuop^de.hoogte van het
verloop van het proces. De voorzitter heeft aan
de hand van de resultaten, die het voor-onder
zoek had opgeleverd, den ouden Krügel over zijn
schuld ondervraagd en Krügel heeft alles be
kend. Balthassar had als gezworene van zyn
recht tot interruptie rijkelijk en, zooals ik ver
moed, in een eenigszins ruwen vorm, gebruik
gemaakt; hy had b.v. den aangeklaagde een
oude „warhoofd" genoemd, die niet meer wist
wat hy „daasde," zoodat Balthassar zich een
scherpe terechtwijzing van den president op den
hals haalde; deze beweerde, dat de opwerpingen
van mynheer den gezworene slechts ten doel
hadden, den beklaagde in de war te brengen
en hem af te houden van zyn loffelyk en hem
slechts ten goede komend voornemen, zyn schuld
te bekennen.
„Ziet u," zei Balthassar, „dat heb ik niet
op me laten zitten; ik heb me het recht, om
me als gezworene te laten gelden, niet wil
len laten ontnemen. Met het gevolg, dat er
een heidensche herrie ontstond. De orde van
den Rooden Adelaar kryg ik nu beslist niet.
Maar dat hindert me nog altyd minder dan
wanneer ze den ouden Krügel onschuldig de
kast in draaien, 'k Heb Krügel wel nooit kunnen
zetten, alleen al omdat hy in de moerashut
woonde en het Dominium het proces tegen hem
verloren heeft." Maar daarvan is minder de oude
Krügel dan wel Mizowski de schuld. Dat was
onze advocaat, en hy was nu ook de advocaat
van den ouden Krügel. Mizowski is trouwens de
advocaat van de heele gemeente; daarom wordt
er by ons nooit een proces gewonnen. Nu had
z'a..scMderactitig£n tabberd me
toch moeten byspringen, want hij zag dat ik
zijn cliënt, den beklaagde, wilde weerhouden
dergelyken dwazen nonsens uit te kramen. Kun
je denken! De verdediger was het heelemaal met
den voorzitter eens. Toen was ik natuurlijk ge
sjochten en de oude Krügel eveneens. De officier
van justitie, een jonge man, „bewees" in een
kranige redevoering, dat Krügel de moordenaar
was. Hy wierp echter de vraag op: moord of
doodslag? Nota bene, my persoonlyk zou het
volkomen koud laten of ik vermoord werd of
slechts doodgeslagen. Enfin, de officier van jus
titie bracht dus het onderscheid tusschen moora
of doodslag ter sprake. Mynheer Hubertus, dood
slag is iets anders dan moord; dat is een spon
tane handeling tengevolge van een bepaalde ge
moedsgesteldheid en voor doodslag kan je kop
er niet aangaan.
Daarop begaven wij ons naar de raadskamer.
Maar eerst keek ik nog eens in de richting van
den ouden Krügel. Die zat daar op de beklaag
denbank als een hoopje ellende en beroerdig
heid. In de raadskamer deed ik mijn standpunt
gelden. Ik zei:
1. Krügel is een ouwe onnoozelaard. Hy kan
alleen maar houthakken.
2. Krügel lust er graag eentje, als hy er eentje
krijgen kan. Meestal heeft hy niets, en daarom
is hy een tamelyk matig persoon.
3. Krügel is mijn politieke tegenstander, want
hij heeft, zooals ik beslist geloof, op de socialis
ten gestemd; ook heb ik om het huis, waar hy
in woont, een reeks processen verloren.
4. Krügel is dus in myn opgen volstrekt geen
J&pnbeeld .voor de gemeente. Maar van één ding,
ben ik overtuigd, dat hij in geen geval zyn
kleindochter heeft neergeslagen. Tot iets derge-
lyks is hy niet in staat. Er is in mijn dorp een
herberg, „De Druiventros," die door twee jonge
meisjes gedreven wordt. Zij hebben Krügel, die,
zooals ik opmerkte, er graag eentje lust, een hal
ven liter drank aangeboden als hij voor haar een
paar duiven wilde slachten, maar Krügel heeft
geantwoord, dat hy zooiets niet over z'n hart
kon krijgen, dat hy dan liever van de jenever
afzag.
Onze voorzitter onderbrak me. Die dingen had
de verdediger naar voren hooren te brengen,
meende hy. Maar die verdediger, dat rund, heeft
niets naar voren gebracht.
Ik kon nog tegen alle regels in uitroepen: „Ik
geef u myn eerewoord dat de oude Krügel het
niet heeft gedaan"; toen volgden eenige forma
liteiten en toen ging men over tot de stemming.
Ten eerste inzake den moord.
Ik zeg 't u, mijnheer Hubertus, wees bly, dat
u nooit als gezworene hoeft op te treden. Het is
iets afschuwelijks, voor de vraag te worden ge
steld: Moet hij verder leven, of: moet hij naar
de andere wereld verhuizen? Alle duivels! en
dan te weten dat er iemand is, die je uitspraak
op een goudschaaltje weegt en die er slechts op
wacht, dat je zelf eveneens naar de andere we
reld verhuist; en dan bovendien nog, je leven
lang, zoo'n arme zondaarsgraf voor je oogen te
zien.... Dus „moord"? Van de twaalf gezwore
nen bevonden hem werkelijk drie schuldig aan
.moord." Volgens hen moest dus de oude Krügel
worden onthoofd: knippen, scheren en tanden- I
trekken in één slag, zooals dat heet
Maar by een uitspraak van twaalf mannen
zijn voor een veroordeeling acht stemmen noo-
dig. een meerderheid dus van tweederde. De
drie stemmen hadden derhalve geen effect en
Krügel was gered. Ik herademde. Nu de tweede
vraag: doodslag? Sloeg Krügel Bianca dood in
woede, in opwinding, zonder voorbedachte rade?
Opnieuw werd er gestemd.
Zevenmaal „ja!" Vijfmaal „Neen!"
Voor een veroordeeling zyn acht „ja"-s noo-
dig. Eén „ja!" ontbrak dus.
Krügel was vrij. Ik wreef onder tafel in mijn
handen van vreugde.
Plotseling zei een der gezworenen: .pardon,
mijnheer de president, ik heb me vergist. Ik heb
de vraag niet goed begrepen; ik had ja inplaats
van nee willen zeggen."
Dan moet er nog eens gestemd worden, be
sliste de president.
Toen werd het me te machtig, en myn optre-
treden zal nog wel eenige onaangename gevol
gen met zich brengen. Ik hield vol, stemming is
stemming, ieder van ons moest „ja" van „neen"
kunnen onderscheiden, en het oordeel was ge
vallen. Krügel moest worden vrijgesproken.
Weet u wat er gebeurde? Er moest een
rechterlyke uitspraak aan te pas komen en er
werd beslist, dat een herhaald^ stemming toe
gestaan en noodzakelyk was.
Die leverde toen acht keer „ja" en vier keer
,neen" op. Krügel werd schuldig bevonden aan
doodslag en kreeg tien jaar.
(Wordt vervolgd.)
