ML
PH
Godsdienstproblemen in het
Derde Rijk
De brand op de
„Kota Agoeng"
NU DE KRUIDENIERS
TUSSCHEN FULDA EN
NEURENBERG
WOENSDAG 1 SEPTEMBER 1937
De passagiers zullen, indien moge
lijk, de reis voortzetten met
de „Johan van Olden-
barnevelt"
Koninginnedag in Indië
Gala-diner ten paleize Rijswijk
In West-Duitschland
Friedrich Adler
gearresteerd
Op valschen pas zou hij ons land
binnengekomen zijn
KINDJE VERMIST
TABAK
OLDENKOTT
Radio-uitzending voor
West-Indië
Regelmatig Nederlandsche pro
gramma's ieder en Woens
dagen Zondagnacht
Een zilveren jubileum
Bronzen plaquette voor deel
neming aan 25 Nederl.
Jaarbeurzen
NAAR EEN SCHOENEN-
EXPORT-BUREAU
Commissie van voorbereiding uit
industrieelen gevormd
Het Kon. Instituut van
Ingenieurs
Herdenking van het 90-jarig
bestaan
VIADUCT BIJ WARMOND
Tegen Mei 1938 wordt de vol
tooiing verwacht
Onze
betere
Iinpemam reizen
LISSONE LINDEMAN
De steekpartij te Oss
De dader heeft zich hedenmorgen
bij de politie gemeld
FRITZ HIRSCH
Nieuwe operette in studie
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Een eenheidsreligie?
Louis Davids ziek
Na zijn huldiging in het zieken
huis te Arnhem opgenomen
GOEDE VERDEELING VAN DEN
ARBEID
Conferentie tusschen minister
Romme en besturen der werk
gevers- en werknemers
organisaties
WIENER SANGERKNABEN
Honderdste voorstelling
ONDER HEISTELLING GE
RAAKT
Arbeider ernstig gewond
VLOEDGOLF BIJ SEMARANG
Naar wij vernemen, is tusschen den
Rotterdamschen Lloyd en de Stoomvaart
maatschappij „Nederland" in verband met
den brand aan boord van de „Kota Agoeng"
van eerstgenoemde reederij een regeling ge
troffen, dat de zeventien passagiers van de
„Kota Agoeng", indien het schip tijdig te
Colombo arriveert, zullen overgaan op de
„Johan van Oldenbarnevelt" om daarmede
de reis naar Nederlandsch-Indië voort te
zetten.
Volgens de laatste berichten wordt de „Kota
Agoeng" vanavond elf uur (plaatselijken
tijd) te Colombo verwacht. Een sleepboot
van het gouvernement wcrdt in de hafen
gereed gehouden, om onmiddellijk assisten
tie te verleenen.
BATAVIA, 1 September. (Aneta) Gisteravond
vond ten paleize Rijswijk ter gelegenheid van
den verjaardag van H. M. de Koningin, een
galadiner plaats. Aanwezig waren de leden van
den Raad van Nederlandsch-Indië, de hoofden
der departementen, de leger- en vloot-comman-
dant, de algemeene secretaris, de gouverne-
ments-secretarissen, de gewestelijke en plaatse
lijke autoriteiten, de burgemeester en de zelf
bestuurder van Bali.
Het diner ving aan met een toast, welke inge
steld werd door den gouverneur-generaal, op
H. M. de Koningin.
Na afloop van het diner vond voor het paleis
op het Koningsplein een taptoe door de marine
plaats.
Geheel in overeenstemming met de traditie
hebben de in West-Duitschland wonende Ne
derlanders Dinsdag den verjaardag van H. M.
Koningin Wilhelmina te Essen gevierd.
Het middelpunt der feestelijkheden was de
avondbijeenkomst van de Nederlandsche Socië
teit in hotel Essener Hof, welke feestzaal rijke
lijk met Oranje was versierd, terwijl de por
tretten van de Koningin en het prinselijk paar
met frisch groen waren getooid.
Meer dan veertig eere-gasten, met hun dames,
hebben de feestelijke bijeenkomst bijgewoond.
De voorzitter der Nederlandsche sociëteit, de
heer Kats, sprak een woord van welkom, waar
na de Nederlandsche consul te Essen, de heer
Christian Schmid, in een feestrede op de betee-
kenis wees van den Koninginnedag. Spr. legde
den nadruk op het feit, dat het Nederlandsche
volk en het Koninklijk Huis van Oranje-Nassau
door de verlovings- en huwelijksfeesten van het
jonge prinselijke paar nog nader tot elkander
zijn gekomen. Men kan inderdaad spreken van
een natuurlijke eenheid van volk en konings
troon, aldus spr.
De zanger De Loor luisterde den avond op met
de vertolking van eenige liederen.
In prettige stemming bleef het talrijke gezel
schap tot na het middernachtelijk uur bijeen.
De secretaris der soc.-dem. Internationale,
Friedrich Adler, is wegens het reizen op een
valschen pas in ons land gearresteerd en
in het huis van bewaring te Rotterdam
ingesloten.
Hoe deze arrestatie ln haar werk ging, ver
telt de Telegraaf als volgt:
Rechercheurs van den Vreemdelingendienst
te Rotterdam hadden Maandagavond bij de ge
bruikelijke passencontróle in de hotels bemerkt,
dat Friedrich Adler zich in een van deze hotels
ophield. Adler vertoonde zijn goeden Oostenrijk-
schen pas, maar de politiemannen koesterden
achterdocht, zoodat zij hem verzochten even mee
naar het hoofdbureau van politie te komen ten
einde zijn pas eens nader te onderzoeken.
Bovendien gaf Adler verscheidene dubieuze
Verklaringen op over zijn verblijf in ons land,
zoodat de verdenking nog verscherpt werd. Bij
het onderzoek bleek de pas volkomen echt te
zijn. Ook overigens was alles in orde. Adler
beschikte over voldoende geldmiddelen en
voorts waren er geen omstandighederi, die wet
tigen zouden hem op grond van de Vreemde
lingenwet vast te houden. Hij verklaarde nog
Maandagavond per vliegtuig uit Praag via Leip
zig naar Waalhaven te zijn gekomen. Zijn reis
doel was nu Brussel, waar hij besprekingen
moest voeren met minister De Brouckère
Adler werd dan ook vrijgelaten en hü was
reeds op weg naar Roosendaal, toen een nader
onderzoek van de politie uitwees, dat Adler niet
onder zijn eigen naam over onze grens was ge
komen.
Men liet n.l. nagaan of Maandagavond inder
daad de bekende socialist Adler per vliegtuig
was aangekomen. Het antwoord luidde ontken
nend, maar wel waren er twee heeren met het
Vliegtuig uit Praag meegekomen, waarvan er
een den naam Frey voerde en wiens signale
ment nauwkeurig met dat van Adler overeen
kwam.
De politie vermoedde nu terecht, dat Adler
op een valschen pas had gereisd, en op grond
van dit misdrijf, waarop een maximum gevan
genisstraf van twee jaar staat, verzocht men
den autoriteiten in Roosendaal den man aan
te houden.
Adler, die de Nederlandsch-Belgische grens
met zijn echt Oostenrijksch paspoort wilde over
schrijden, werd inderdaad gearresteerd en naar
Rotterdam op transport gesteld, waar hij inmid
dels in het Huis van Bewaing is ingesloten.
Sedert Dinsdagmiddag ongeveer 4 uur wordt
vermist het 2-jarig dochtertje van den heer P.
Boeyer, wonende aan de Dubbele Buurt te
Broek op Langendijk.
Men vreest, dat het kindje te water is ge
raakt en verdronken. Van 5 uur af heeft men
Dinsdagavond onafgebroken het omliggende
water met netten afgevischt, doch zonder resul
taat.
sL
„Het pakje met den Piloot"
k
Van heden af zullen via den Phohi-korte-
golfzender voortaan geregeld iederen Woens
dag- en Zondagnacht Nederlandsche radio
programma's naar West-Indië worden uit
gezonden.
Dat dit voor onze landgenooten in West-
Indië (en over het algemeen in Noord-,
Midden- en Zuid-Amerika) een groote ver
betering is, behoeft geen betoog.
Reeds langen tijd werd het als een ernstig
gemis ondervonden, dat Nederlanders op het
Westelijk halfrond slechts zelden in de gele
genheid zijn, radio-programma's uit het va
derland te hooren.
In Oost-Indië en in het algemeen in de ge
bieden ten Oosten van de Middellandsche Zee
tot en met Australië, heeft men dit contact wèl
door de dagelijksche programma's, die de Phohi
in zijn kwaliteit van Nederlandschen kortegolf-
omroep via zijn zenders P. H. I. en P. C. J.
uitzendt.
Ofschoon de Phohi ook thans nog niet over
geregelde inkomsten voor uitzendingen naar
het Westen beSthikt, meende men dezen toe
stand toch niet langer te mogen bestendigen
en derhalve heeft de Phohi besloten, met in
gang van September tweemaal per week een
uitzending te geven voor de Nederlandsche ge
bieden in de West, op zoodanige uren en golf
lengten, dat men deze programma's ter plaatse
in de avonduren zal kunnen opvangen.
Tijdens de a.s. najaarsbeurs zal aan de vol
gende deelnemers de bronzen plaquette voor
deelneming aan 25 Nederlandsche Jaarbeurzen
worden uitgereikt:
Heemaf (N.V.), Hengelo (O.).
Ned. Fabriek van Werktuigen en Spoorweg-
materieel Werkspoor", Amsterdam.
G. Okkerse, Waddinxveen.
N.V. Fabriek van Suikerwerken vil. M. en P.
Smulders, Rotterdam.
J. M. Borsje, Gouda.
Oostenrijk (officieele vertegenwoordiging).
Te Amsterdam is dezer dagen een vergade
ring van schoenindustrieelen gehouden ter be
spreking van exportmogelijkheid van alle soor
ten schoenwerk.
Na breedvoerige discussies werd uit haar mid
den een commissie benoemd, ter bestudeering
van dit vraagstuk en eventueele voorbereiding
van een export-bureau.
In een zoo spoedig mogelijk te houden alge
meene vergadering zal een rapport van de com
missie worden uitgebracht en voorstellen wor
den gedaan.
Het secretariaat is voorloopig opgedragen aan
den heer J. A. Melhado te Amsterdam.
In Hotel Wittebrug te 's-Gravenhage is van
middag in besloten bijeenkomst het 90-jarig
bestaan herdacht van het Kon. Instituut van
Ingenieurs.
De president van den Raad van Bestuur,
prof. L. A. van Royen, sprak de herdenkings
rede uit waarin hij beschouwingen wijdde aan
den vooruitgang in de laatste vijftien jaren,
waarbij hij ook de industrie in het oog vatte als
de jongste spruit der samenwerking van weten
schap en techniek.,
Onze industrie, aldus spr., heeft op het
oogenblik al haar aandacht noodig om zich
zeker te stellen tegenover de toekomst. Het ont
gaat niemand in welk een snel tempo de voor
uitgang van de techniek het aangezicht van de
wereld verandert. Dus moeten de belangrijke
industrieën steunen op eigen research of ont
wikkeling en een zich aanpassende bedrijfsor
ganisatie: een ideaal werkgebied voor den in
genieur en zijn medewerkers.
Aan de hand van enkele voorbeelden de
hoogovens, de kunstzijde-industrie, de mijnen
en Philips toonde spr. aan dat de Neder
landsche industrie in staat is om daar, waar
het voor de instandhouding van den export
noodig is, een beter product te leveren dan
buitenlandsche bedrijven. Vervolgens gaf spr.
een overzicht van den groei van het Instituut
gedurende de laatste 15 jaar.
Het lid van den Raad van Bestuur, de heer
W. F. J. M. Krul, directeur van het Rijksbureau
voor Drinkwatervoorziening, hield vervolgens een
rede over: „De Nederlandsche Ingenieur van
daag en morgen".
„Grootsche mogelijkheden", aldus besloot
deze spreker, zouden kunnen worden verwe
zenlijkt, Wanneer méér dan tot dusver ook de
export van technisch intellect werd nagestreefd,
waartoe een zorgvuldige exploratie onontbeer
lijk is. Spr. bepleitte daartoe samenwerking
tusschen handel, industrie en bankwereld met
medewerking van regeeringswege.
21 September zal, naar de K. N. A. C. ver
neemt, het laatste kunstwerk in het in 1938 in
gebruik te nemen gedeelte autosnelweg Sassen-
heimAmsterdam van den Rijksweg Den Haag
Amsterdam worden aanbesteed, n.l. de over
brugging over den spoorweg AmsterdamRot
terdam, ten behoeve van de kruising met ge
noemden autoweg nabij Warmond.
Het viaduct is zoodanig ontworpen, dat be
halve de twee bestaande spoorbanen tevens
zullen worden overbrugd ruimten, welke, in
dien daartoe de noodzakelijkheid dringt, gele
genheid bieden voor aanleg van twee uitbrei
dingsspoorbanen, gelegen ter weerszijden van
de bestaande, terwijl naast deze uiterste spoor
banen tevens gelegenheid bestaat tot den aan
leg van wegen.
Het viaduct zelf is ingericht voor twee ba
nen voor het verkeer met motorrijtuigen, elk
De sneltrein OstendeBerlijn is te Saventhem gederailleerd,
passagiers werden gewond
Eenige
Italië 9 September, 16 Japen, ƒ123,50
Italiaansche Neren
11 September, 9 dogen, ƒ102,—»
Autorals Parijs
1 8 September, 7 dogen, 64,—
REISBUREAUX
Kantoren:
Directie: Groenmarkt 22, Den Haas
Amsterdam - Arnhem - Eindhoven
Groningen - Haarlem - Leeuwarden
Leiden - Rotterdam - ütrecht - Zeist
Johannesburg - Parijs - New-York
Leden der Nederl. Vereenlglng van
Reisbureaux
breed 7.25 M. en een afzonderlijk gelegen tram
baan. De beide verkeersbanen zullen worden
gescheiden door een verhoogd liggenden mid
denberm ter breedte van - 2'.50 M., terwijl aan
weerskanten der banen schampkanten zullen
worden aangebracht, breed 1.25 M.
Ter weerszijden van het brugdek en mede ter
afscheiding van de trambaan van den rijweg
worden leuningen aangebracht.
De rijweg zal uit gewapend betonplaten wor
den samengesteld, terwijl de middenberm en
schampkanten uit ongewapend beton zullen
bestaan, dat door toevoeging van een kleurstof
eenigszins donker zal worden gekleurd.
In verband met een opleveringstermijn van
7 maanden mag de voltooiing van het viaduct
tegen Mei 1938 worden verwacht.
Hedenmorgen heeft de kolenhandelaar G.,
die Dinsdagavond zijn buurman Verbruggen te
Oss met een mes ernstig heeft gewtond, zich
zelf bij de politie aangemeld. De verdachte is
onmiddellijk in arrest gesteld.
De toestand van het slachtoffer kan, naai
omstandigheden, vrij gunstig worden genoemd.
24 September a.s. zal de Fritz Hirsch-operette
in den Princesse Schouwburg te Den Haag de
eerste opvoering geven van een nieuw werk, ge
titeld: „Sag' beim Abschied leise servus
Hoe zou heel de Christenheid verlicht
ademhalen, als uit het Derde Rijk de
mare zou komen, dat de nationaal-so-
cialisten tot overeenstemming waren gekomen
met de twee groote Christelijke belijdenissen
en dat het gedaan was met de ,,kulturkampfe-
rische Tendenzen", die alle ware Christenen
met brandende zorg zoo lang reeds hadden
vervuld. Het aanzien van Duitschland zou met
één slag stijgen in de wereld. Helaas blijft de
troostrijke mare uit. Het nationaal-socialisme
dunkt zich een bolwerk tegen het communisme.
En politiek gezien is het dit min of meer. Maar
in zijn verblinding loopt het storm tegen het
positieve, geloovige Christendom, dat op den
duur het éénige bolwerk is tegen den bolsje
wiek, den doodsvijand der cultuur van het
avondland. De Katholieke Weensche Reichs-
post wijst er op, hoe overmoedig bepaalde krin
gen in het Derde Rijk optreden en vergelijkt
hun overmoed met den tragischen overmoed
van zoovele Duitschers, die in den herfst van
1914, toen het ultimata tegen Duitschland re
gende, in de pers hoonden: weitere Kriegser-
klarungen Werden nur mehr zwischen zwölf und
eins entgegengenommen". Ook nu schijnen
velen in het Derde Rijk er niets om te geven,
dat protesten tegen den Kerkstrijd komen uit
alle christelijke landen van Europa en zelfs uit
de landen over den Atlantischen Oceaan. Zij
meenen al die protesten met overmoedige pole
mieken te kunnen afdoen. Alsof op het
meer omvattende slagveld van den geest zich
niet zou kunnen herhalen, wat op de wereld
oorlogsslagvelden door de schuld van overdre
ven opvatting van eigen kracht voor het Duit-
sche volk einde 1918 catastrofale werkelijkheid
is geworden! Nog heeft het „volk der denkers
en dichters" een leidende positie in de Chris
tenheid te verliezen en het zal deze verliezen,
wanneer zijn houding honderden millioenen
christenen zou dwingen, Duitschland te be
schouwen als een post, die aan de vijanden der
Christenheid verloren is gegaan. Daarom ver
dienen de steeds meer aangroeiende welwillen
de, waarschuwende stemmen uit alle deelen der
wereld een andere opname in Duitschland te
vinden dan tot dusver het geval is. Maar dan
moet ook de vorm der vermaningen zakelijk en
rustig, en niet, zooals wel gebeurt, voor
Duitschland beleedigend zijn.
Over het resultaat der conferentie van
het Duitsche episcopaat, dat, trouw aan
de traditie, dezer dagen bijeen was aan
het graf van St. Bonifatius te Fulda, kan tot
nu toe nog niets worden bericht. De in omloop
zijnde geruchten, dat het episcopaat hoofdza
kelijk zich heeft beziggehouden met den nieu
wen slag, die aan de Kerk wordt toegebracht,
namelijk door de verwijdering der priesters als
godsdienstleeraars uit de scholen, die in ver
schillende gebiedsdeelen des Rijks reeds is uit
gevoerd, zullen zeker op waarheid berusten. Of
schoon deze nieuwe slag slechts een schakel is
in de keten van aan de Kerk vijandelijke
maatregelen, is deze toch van beslissende be-
teekenis, omdat deze, meer dan alle andere,
plan en doel der Kerkpolitiek van 't nationaal-
socialisme in het schelste licht stelt: het los
rukken der jeugd van de Kerk, van de confes-
sioneele gebondenheid en dogmatiek. Wanneer
de priesters uitgesloten worden van het geven
van godsdienstonderricht, als dit het privilege
wordt van leeken, die afhankelijk zijn van den
staat en bovendien nog nationaal-socialistisch
zijn georganiseerd, dan bepaalt niet meer de
Kerk, maar bepalen staat en partij wat in de
scholen als godsdienst geleerd zal worden.
Waarheen het streven op religieus gebied van
het nationaal-socialisme en van den staat, die
door het bruine systeem wordt beheerscht en
daarmede is geïdentificeerd, ten slotte gaat,
is, niettegenstaande de voorzichtige terughou
ding der opperste leiding, tallooze malen ge
bleken uit uitlatingen van instanties, die van
de plannen kennis hebben móéten.
Hoe ernstig de toestand is, blijkt uit ge
ruchten en berichten rondom den partij
dag te Neurenberg, die a.s. week na ge
weldige voorbereidingen met „bis jetzt noch
nicht dagewesener Aufmachung" zal worden
gehouden. Het vorige jaar kreeg de partijdag
den titel van „Farteitag der Ehre". De Reichs-
post neemt acte van de geruchten, dat dit jaar
de partijdag den titel zal krijgen van „Partei-
tag der Entkonfessionalisierung" en dat er een
Duitsche eenheidsgodsdienst zal worden gepro
clameerd. Dit zal wel een kwaadaardige aar
digheid zijn van de verbreiders van dit ge
rucht, meent het genoemde Katholieke orgaan,
maar het teekent den toestand toch, dat men
het nationaal-socialisme in staat acht, zulke
plannen te koesteren, en nog scherper wordt
de toestand geteekend door het feit, dat com
petente instanties van het nationaal-socialisme
zelve zich in staat achten, het Duitsche volk
een „religie" op te dringen, die ze zelf hebben
uitgedacht en in elkaar getimmerd hebben. In
deze miskenning van het wezen van allen wer-
kelijken godsdienst, die nooit alleen menschen-
werk kan zijn, ligt het gevaarlijkste moment.
Het allergrootste ongeluk kan over het Duit
sche volk komen, wanneer werkelijk de kracht
der nationaal-socialistische partij en de macht
van den staat voor zulk een avontuurlijk pro
uitgedacht en in elkaar getimmerd. In
plaats van de geloofsverdeeldheid, die door de
reformatie is ontstaan, op te heffen een op
heffing, waarnaar de beste en grootste Duit
schers reeds eeuwen verlangen en streven zou
men door de constructie van een Duitschen
eenheidsgodsdienst, trots alle propaganda en
alle machtsmiddelen van den staat, niets an
ders bereiken dan vermeerdering der secten
met een nieuwe.
Louis Davids, die gisteren ter gelegenheid
van den verjaardag der Koningin door H. M.
tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau
was benoemd, is in een ziekenhuis te Am-
hem opgenomen wegens een asthma-aanval.
Louis Davids zou met leden van het Kurhaus-
cabaret uit Scheveningen Dinsdagavond op een
Oranjeavond te Arnhem optreden. Des middags
was hij door een asthma-aanval overvallen, doch
had desondanks toch nog de reis naar Arnhem
ondernomen. Des avonds verscheen hij nog wel
op het tooneel om een hulde ter gelegenheid
zijner benoeming in ontvangst te nemen en
o. a. een krans te- aanvaarden, maar het was
hem onmogelijk voor het publiek verder op te
treden.
Op geneeskundig advies heeft hij zich daarna
in een ziekenhuis laten opiwmen. Naar omstan
digheden is zijn toestand bevredigend.
Naar de Volkskrant verneemt, heeft de minis
ter van Sociale Zaken, prof. mr. C. P. M. Romme,
de besturen van de centrale werkgeversorgani
saties en de grootste vier arbeidersvakcentralen
in aansluiting op zijn schrijven d.d. 17 Juli jX
uitgenoodigd tot een bespreking op Donderdag,
2 September, op zijn departement.
De minister wenscht met hen, die den dage-
lijkschen gang van het bedrijf in algemeen
verband overzien, te overwegen, welke regelin
gen kunnen worden getroffen om een zoo goed
mogelijke verdeeling van den arbeid over de be
schikbare arbeidskrachten te verzekeren, welke
bedrijven in de eerste plaats zullen moeten wor
den onderzocht en hoe b.v. met medewerking
van de bedrijfsraden en bij ontstentenis daarvan
aan eventueel ter zake te vormen paritaire
commissies zulk een onderzoek kan plaats vin
den.
Ter gelegenheid van de honderdste voorstel
ling in Nederland van de Wiener Sangerknaben
zal een opera worden opgevoerd, welke, zooals
reeds gemeld werd, getiteld is „Abu Hassan",
een van de aardigste werken uit de opera-lite
ratuur. Voor deze opera werd in de ateliers
van de Weensche Staatsopera een groot aantal
Turksche costuums in miniatuur vervaardigd,
waarin reeds thans door de jongens gerepeteerd
wordt.
Dinsdagmiddag is aan de sluiswerken te Wijk
bij Duurstede een ernstig ongeval gebeurd. Bij
het heiwerk van betonnen palen is de heistel
ling omgevallen. De 23-jarige van E., uit Werk
hoven, had het ongeluk de stelling op het li
chaam te krijgen. Dr. v. d. Werf verleende de
eerste hulp, terwijl ook geestelijke bijstand
spoedig aanwezig was. De ongelukkige is in
zeer zorgwekkenden toestand naar het zieken
huis vervoerd. Men vreest voor zijn leven.
SEMARANG, I September. (Aneta.) In de
laatste dagen zijn aan de kust ter hoogte van
Adikarta vloedgolven voorgekomen, welke zich
uitstrekten over een breedte van twee kilometer.
Deze golven vernielden twee bouws bevolkings-
aanplant.
De plaats van de vloedgolf is gelegen in de
residentie Djokjakarta,
Tusschen de hoogere of leidende
standen en de lagere, hoofdzake
lijk werknemende of vergeefs werk
zoekende standen vormt de middenstand
een maatschappelijk uiterst belangrijke
schakel, een onmisbare brug. Het belang
van een geestelijk en stoffelijk soliden
middenstand voor geheel het land blijkt
overduidelijk uit de toestanden, welke
ontstaan, wanneer deze nagenoeg geheel
ontbreekt, zooals b.v. in Spanje. Nu wil
len wij den Spaanschen burgeroorlog
niet uitsluitend verklaren als een strijd
van kop tegen staart, mogelij k geworden
door het ontbreken van een deze beide
ver genoeg van elkander verwijderd hou
dend gezond lijf, maar zeker is het, dat
in dien burgeroorlog de sociale verhou
dingen, of liever wanverhoudingen, een
groote oorzakelijke rol hebben gespeeld
en dat, wanneer het vacuum tusschen de
rijkelijk bezittenden en de slechts bezit
begeerenden er meer substantieel zou
gevuld zijn geweest met een degelijken
middenstand van kleine bezitters, nering
doenden, nijverheidbeoefenenden enz., de
interne geschiedenis van Spanje een an
deren en minder schokkenden loop zou
hebben genomen. De economische we
reldcrisis heeft niet alleen van den eenen
kant groote kapitalisten afgeslacht en
van den anderen kant een groote kapi
taalconcentratie bevorderd, zij heeft niet
alleen den arbeidenden klassen meedoo-
genloos brood uit den mond en werk uit
de hand gestooten, zij heeft ook den mid
denstand onder een druk gezet, waar
onder deze dreigt te bezwijken. Maar
terwijl de officieele aandacht zich hoofd
zakelijk bezighield met de beide maat
schappelijke uiteinden, werden de be-"
langen van het al lang niet meer gulden,
ja zelfs niet meer vergulde midden bij
kans veronachtzaamd. De gevolgen
daarvan zijn niet uitgebleven. Won de
extremistische ontevredenheidspartij, de
N.S.B., indertijd niet evenals haar ori
gineel in Duitschland haar grootsten aan-
vankelijken aanhang onder de door de
benarde tijdsomstandigheden zwaar ge
dupeerde middenstanders, en verloor zij
dezen aanhang niet weer voor een belang
rijk deel, toen er wat lucht kwam in den
verstikkend benauwden grafkelder van
het prae-devaluatie-tijdperk? Het wel
zijn van den middenstand is dus niet
enkel een economisch, een sociaal, maar
ook een politiek en cultureel belang voor
geheel de natie, het land, de maat
schappij.
Uit de diepte van hun ellende heb
ben de in hun eerzaam bestaan
bedreigde middenstanders langen
tijd tevergeefs geroepen tot de Heeren in
Den Haag, en onder hen riepen de in nood
verkeerende slagers niet zonder reden,
het hardst. De nieuwe minister van eco
nomische zaken heeft hun geroep niet
enkel gehoord, maar ook gevolg eraan
gegeven.
De verlaging van de extra-crisishef
fingen op vleesch en de tijdelijke sluiting
van het «.Jagersbedrijf, in afwachting
van een definitieve vestigingsregeiing
hebben de slagers een luiden zucht van
verlichting en erkentelijkheid doen sla
ken. De practijk heeft uitgewezen, dat
het bestaan van de slagersbedrijven al
leen maar gewaarborgd en verzekerd kan
worden door een behoorlijken omzet.
De omzetmogelijkheden waren echter
steeds meer ingeschrompeld, niet alleen
door de dalende koopkracht van het
vleeschetend of vleesch-wenschend pu
bliek, maar vooral door de ongebreidel
de vestiging van nieuwe slagersbedrijven,
die veelai slechts tijdelijk door middel
van ruïneuze concurrentiepractijken hun
paddenstoelenbestaan konden rekken
om dan na onberekenbare schade aan
oude en solide bedrijven te hebben toe
gebracht weer te vergaan. Door de be
paling, dat zonder goedkeuring van den
minister van Economische Zaken, thans
geen nieuwe slagersbedrijven meer mo
gen worden opgericht, maakt gelukkig
aan dezen ongeordenden toestand een
einde. Behalve de slagerijen hebben ech
ter h anrieie levensmiddelenoedr.jven
en onder deze vooral de kruideniers
zaken hevig te lijden gehad van de on
beperkte en onverantwoorde vestigings
mogelijkheden, terwijl het vooruitzicht
op een mogelijk vestigingsverbod de eco
nomisch reeds moeilijk te beconcurree-
ren grootbedrijven m deze branche heeft
aangespoord tot een waarlijk tropisch
snelle uitbreiding van hun filialen en
winkels waardoor soms kleine eigen be
zitter0 tot filiaalhouders werden gede-
gradetrd of zelfstandig en onafhanke
lijk gebleven kruideniers hun bestaans
mogelijkheid zagen verdwijnen. Het is
dringend noodzakelijk, dat ook in het
kruideniersbedrijf zoo spoedig mogelijk
een zij het dan ook voorloopige vesti
gingsregeling tot stand komt, opdat een
aantal geruïneerde of bijna geruïneerde
kleine bezitters niet het leger van werk-
loozen en armlastigen gaat versterken.
Wij meenen, dat de grootbedrijven in
deze branche zeker reden van bestaan
hebben, voorzoover zij goede levensmid
delen goedkoop onder het bereik bren
gen van het minst koopkrachtige pu
bliek, maar evenzeer meenen wij, dat de
verhouding tusschen groot- en kleinbe
drijf zóó geregeld moet zijn, dat het
eerste het tweede niet alle levenskansen
ontneemt en een min of meer monopo
listische positie gaat innemen. Na de
slagers moeten nu de bona fide, geen
onredelijke winst zoekende kruideniers
aan de beurt komen. Hoe eerder hoe
beter.
„Wat ri|den al die menschen ge
vaarlijk vandaag", dacht u immer»
vanmiddag achter het stuur. (Hoe
zegt men dat ook weer van dien
splinter,dien balk en uwoeg?..^'
